|
2000
|
|
|
Egunkari gehienak 50 milioi hasi gara jasotzen Interneteko publizitateari esker. Hala ere, horrek ez
|
du
esan nahi edizio elektronikoekin dirua irabazten ari denik, sortutako gastuak diru sarrerak baino handiagoak direlako (Noticias de la Comunicacion, 178 zb., 30 or.).
|
|
|
Estatuak, bizimodu onei buruzko gizabanakoen ikuskera ezberdinen aurrean, neutrala izan behar duela defendatzeak ez
|
du
esan nahi, ordea, bere esparruan bizi diren hiritarren askatasun indibidual, segurtasun fisiko edota ongizateaz arduratu behar ez duenik. Alderantziz, aztergai ditugun liberal hauek, arlo horietan estatuak jarrera aktibo bat hartu behar duela diote2 Horrela bada, estatu liberal batek, neutraltasunaren agindua errespetatzen duen neurrian behintzat, politika antiperfekzionista bat izan behar du gidaritzat, ezin baitu bizimodu onaren ideia jakin bat edo beste bultzatu.
|
|
2001
|
|
|
Lan hori egiten ari da bai EHUn, bai Euskal Herriko beste unibertsitateetan, eta horien artean bereziki aipatu nahi dut, kide naizen aldetik, UEUk urteetan (eta zailtasun ez txikiez) burututakoa. Euskarazko (baina baita erdarazko) unibertsitate munduan zabor dezente egoteak ez
|
du
esan nahi ahalegin itzelaz metatutako esperientzia guztia zakarrontzira bota daitekeenik, besterik gabe. Gure euskarazko irakaslegoak zientifikoki (baina baita, neurri batean behintzat, euskararen aldetik ere) gutxienez" zalantzagarria" kontsidera daitekeen Euskal zibilizazioa bezalako liburu bat ekoitz dezake (Donostia, 1998), baina baita hari kritika zorrotza egiten dion Joseba Lakarraren iruzkina ere (Uztaro 31, 15, euskaraz gauzatutako zientzia onarenadibide eskergarria) edo, beste maila batean, unibertsitateko irakasle zabar horiekin Historia ikasi duen Jurgi Kintanak gai berberaz argitaratutakoa (Euskaldunon Egunkaria, XI), gaiari buruzko eztabaida aberasgarri baterako abiapuntua izan daitezkeenak hain zuzen ere.
|
|
|
Ibaia handitu behar zutela eta, herria hustu eta kontinentean dagoen Chisasibi izeneko kolonizazioko herrieraiki berrira mugiarazi zituzten bizilagun guztiak. Honek, hala ere, ez
|
du
esan nahi orain salbu bizi direnik. Chisasibiurtegitik hurbil kokatuta dago eta dikea apurtuz gero, biztanleek 3 ordu eta 10 minutu izango lituzkete alde egitekohe rria erabat urperaturik gelditu baino lehen (Roslin 1999).
|
|
|
" Mo re is different" artikulu famatuan Anderson-ek dioenez," hipotesi erredukzionistak ez du inola ere hipotesi kons truktibistarik sortzen". Oro oinarrizko lege sinpleetaraerreduzitzeko trebetasunak ez
|
du
esan nahi lege horietatik hasita unibertsoa eraiki daitekeenik, ez eta gutxiagorik ere. Hipotesi konstruktibistak porrot egiten du eskalako eta konplexutasuneko zailtasunei aurre egin behar zaienean.
|
|
|
Horrenadibide esanguratsu batzuk aipatzearren, supere roanko rtasuna, superjariankortasuna, Hall efektu kuantikoa... Horrek ez
|
du
esan nahi, hala ere, arlo batean erabiltzen diren ideiak eta teknikak bestetan erabilgarriak ez direnik.
|
|
|
Hizkuntz politika justifika daitekeen kasuren bat edo beste aipatzen du, baina jarraian garbi utziz Espainian aplikatzen diren hizkuntz politika nazionalistek ez dutela zerikusirik kasu horiekin. Legezkoa izateak ez omen
|
du
esan nahi legitimoa denik.
|
|
|
Hori horrela, euskararen aurka zihardutenek ezin jardun dezakete lehengo modu berean oso arrazoi sinpleagatik, euskararen errealitatea aldatu delako. Horrek, alabaina, ez
|
du
esan nahi aurkarien diskurtsoa aldatu denik, egokitu egin da, besterik ez. Horrela ulertu behar dira euskararen hizkuntz komunitatearen ildotik eraikitako guneen kontrako erasoak, helduen euskalduntze alfabetatzea dela (AEK), hedabide euskaldunak (Euskalerria Irratia, EITB...) edota hezkuntza alorrekoen aurkakoak (ikastolak, ikasmaterialak, euskal curriculuma...).
|
|
|
Egin dugunaz, egiten dugunaz eta egin beharrekoaz gehiago hitz egin genuke egiten digutenaz baino. Horrek ez
|
du
esan nahi salatubeha rrekoak salatu behar ez ditugunik. Tinko eta zorrotz eutsi behar diogu hizkuntz eskubideen defentsari, baina lubaki horretan geldirik eta ahul gotortuz gero aisa garaitukogaituzte.
|
|
|
3. Goian esandako guztiagatik, portaera zuhurra baino zuhurragoa izan genuke, berez ere maite ez gaituenari gu gogorrago kolpatzeko aitzakiarik txikiena ere ez emateko. Honek ez
|
du
esan nahi, noski, bidegabekerien aurrean geldi egon behar dugunik, baina beti ere moduak eta formak errespetatuz. Gauza bat da protestako aldarriak eta manifestaldi baketsuak egitea eta beste bat, irainak, mehatxuak eta manifestaldien ondoko txikizioak, gure etsaiei euskara bandalismo eta indarkeriarekin lotzeko aitzakia bikaina ematen dietenak.
|
|
2002
|
|
|
Baina horrek ez
|
du
esan nahi bitartean ezer egin gabe geratu behar garenik. Gauza asko daude gure esku, uste duguna baino gehiago, eta horietako asko txikiak direla dirudien arren, eragin handiak izan ditzakete.
|
|
|
Nire iritziz, Euskadiko hiru hizkuntzatan eta, horiez gain, ingelesez ere. Horrek ez
|
du
esan nahi unibertsitate guztietan lau hizkuntza horietan eta neurri berean irakatsi behar denik. Unibertsitate bakoitzak duen kokapenaren eta lurraldearen egoera soziolinguistikoaren arabera egin behar da eskaintza.
|
|
|
Hala ere, aurreko horrek ez
|
du
esan nahi poz pozik egoteko moduko egoeran gaudenik. Batetik, oso denbora luzea behar izan da iritsi garen tokiraino iristeko; eta, tamalez, baliteke oraindik egin den ibilbidea luzeagoa izatea.
|
|
|
Oso ehuneko garaia da hori, Japonian edo Estatu Batuetan ohikoa dena baino garaiagoa, hain zuzen ere. Horrek, hala ere, ez
|
du
esan nahi EAEko enpresek berebiziko ahalegina egiten dutenik I+Gn. Izatez, herri horietako enpresek I+Gn erabiltzen dituzten baliabideak, herri horien BPGren %1’97 (AEB) eta 2’14 (Japonia) dira, eta EAEkoek, berriz, BPGren %1’08 Erdia da, beraz, gure enpresetan egiten den ahalegin erlatibo hori.
|
|
|
Aurreko guztiak ez
|
du
esan nahi unibertsitateko kide denek eredu horretara moldatu behar dutenik. Jakintza sortzea eta transmititzea ez da halabeharrez unibertsitateko kide guztiek bete behar duten zeregina.
|
|
|
Gero eta gazte gehiagok euskara ikasten duelarik, erabat zentzugabea litzateke ikaste prozesuaren gailurtzea den Unibertsitatean ikasketak eten eta beste hizkuntza batera pasatzea. Hala ere, horrek ez
|
du
esan nahi ingelesa edo beste hizkuntzaren batzuk erabili behar ez direnik.
|
|
|
Hiru galdera egiten dira" Euskal Unibertsitateari" buruzkoak, eta burura etortzen zaidan lehenengo ideia zera da," beharrezkoa, zaila baina egingarria", eta idatzi honetan gehien errepikatuko diren ideiak horiek dira. Beharre zkoa da, baina zaila; hala ere zaila izateak ez
|
du
esan nahi ezinezkoa denik, eta horretan jardungo naiz honetan ere.
|
|
|
baditugu gure gizartean irakaskuntza munduan esperientzia nahikoa hori nola egin behar dugun jakiteko. Eta puntu honetara ailegatuta ez gara eroriko betiko eztabaidan (publiko pribatua); gure ustez ez dago zalantzarik zerbitzua publikoa dela, baino horrek ez
|
du
esan nahi gestioak Administrazioarena izan behar duenik. Berak kontrolatu eta nolabait ereziurtatu behar du funtzionamendu demokratikoa, baina gizartearen eskuetan utzita eguneroko gestioa.
|
|
2003
|
|
|
Kontuan hauxe eduki behar dugu: nahiz eta kulturaren identitateak ez diren indarrez edo biolentziaz agertzen, horrek ez
|
du
esan nahi ez daudenik etengabeko lehian bizirik irauteko. Nola heldu Europako kultur bizikidetzari kultur talde guztiak ase edo konforme edo pozik egoteko moduan?
|
|
2004
|
|
|
Adimena egituratzeko bidean ikusmenaren antolaketa funtsezkoa zaigu. Honek ez
|
du
esan nahi itsuak ikusmena garatua daukatenek baino adimen gutxiagokoak direnik, inteligentzia ikusmenaz at dauden beste oinarriezbaliatzeko gaitasuna lantzen dutela baizik.
|
|
|
Kanal handiak, ikusi den bezala, kanpo produkzioan oinarritzen dira euren program azioaren parte zabalena osatzeko. Alabaina horrek ez
|
du
esan nahi gutxi produzitzen dutenik beste telebistekin alderatuta. Alderantziz, ordutan, kopuru absolutuan, kanal handi haien produkzioa zabalagoa da, askotan, euskaraz jarduten duten kanalena baino, zeinen programazioa %100ean den etxe barruan ekoiztua.
|
|
|
Baina ez dezagun ahaztu lizentzien kontzesioa telebista digitalaren sektorerantz bideratzen dela. Horrek ez
|
du
esan nahi telebista lokalek epe baten barruan analogikoan emititu ezin izango dutenik, eta erkidegoen esku egongo da lizentzien esleipena, hau da, gure kasuan, Eusko Jaurlaritzaren eta Nafarroako Gobernuaren esku.
|
|
2005
|
|
|
Orduan, zuk dauzkazun erreferentziak beste batzuk dira. Gazteleraz dauden erreferentziak ere ez
|
du
esan nahi jatorrizkoak direnik (K. Huegu n).
|
|
2006
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi gainerako proiektuekiko eduki behar duen lotura gutxiesten dugunik, garbi baitugu horietan egiten denak eragingo duela ikaslearen integrazio orokorraren osatzean eta hobetzean, baina baita ere pentsatu pentsatzen baitugu komunikazio on baten lorpena hizkuntzaren trataera egoki batetik ere etorriko dela.
|
|
|
Honek ez
|
du
esan nahi nazioak esentzia bati begira ulertzen direnik. Autoreontzat, hein batean, nazioek funtzio instrumentala dute:
|
|
|
Ikuskera honek beharbada ñabardura batzuk lituzke. Adibidez, ezaguna da Euskal Herrian (eta Espainian) sozialista autodeitzen diren askoren erreferente ideologiko eta intelektualak sozialismoan baino liberalismoan bilatu behar direla (horrek ez
|
du
esan nahi ez dagoela osagai sozialistarik). Edo, baita ere, euskal nazionalisten artean aspaldi gauzatu zela zatiketa sakon bat, ezker abertzalea sortuz; baina gizartearen baitan oraintsu arte bederen neuk ez dut zinezko zatiketarik sumatu (azken urteotan bai, jakina).
|
|
|
Irenek barne bidaiaren bidez bersubjektibizazioarekin erantzuten dio. Barne bidaiak feminitatearen ezaugarriak ditu eta kanpo bidaiak maskulinitatearenak, horrek ez
|
du
esan nahi pertsonaia hibridoa denik, baina bai oso ezaugarri psikologiko ezberdinekin osatua dagoela. Kortazarrek (2000:
|
|
|
Oraintsu arte ez bezala, ezin dezakegu esan Euskal Herriak Unibertsidaderik ez duenik [orduko Bilbokoaz ari da]; honek, ordea, ez
|
du
esan nahi Euskal Unibersidadea ba dugula. [...] Urrengo urtetan, milaka euskaldun, euskera dun, erderazko unibersidadetatik pasako dira.
|
|
|
Hau da, gizarte batean bi hizkuntza ezin dira erabili biek funtzio guztiak betez. Noski, horrek ez
|
du
esan nahi gizarte" elebidun" bat eraiki ezin denik, ez eta bi hizkutzen arteko bizikidetza osasuntsua utopia hutsa denik; baina bai banaketa bat ematen dela hizkuntzen artean, eta banaketa hori, gainera, hiztun talde horien arteko indar korrelazioarekin oso lotua egoten dela. Eta banaketa horretan aldaketak gertatzen direnean ere, aldaketa bultzatu duten indar batzuen ondorioz izaten dela.
|
|
2007
|
|
|
" euskaltzale guztiok poztu gaitu Joanak joan ek". Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, eleberriak Mitxelena kritikaria asebete zuenik: idazlea bikaina da, nobelagilea ez hainbeste, dio honek.
|
|
|
Gero eta hobeto idazten da, normaldu egin da hizkuntza... baina guk egiten duguna guretzat, gure barrurako, egiten dugu, ghettoaren barruan. Horrek ez
|
du
esan nahi gure plazererako ezin dugunik obrarik sortu.
|
|
2008
|
|
|
Estatu horiek benetako boterea dutenez, eta babes sozial handia dutenez, abantaila dute euskararen normalizazioaren eta urte askotan identitatea eta helburu demokratikoak gutxituta ikusi eta berezko esparru baten aldeko apustua egin dutenen aldean. Baina estatu horiek halako botere eta indarra edukitzeak ez
|
du
esan nahi beren estrategiak inposatu ahal izango dituztenik, baldin eta autodeterminaziorako prozesu baten alde gaudenok bi estrategiari eusten badiegu abileziaz.
|
|
|
kontua ez da AHT egin gura dela errepideak autoz husteko; kontua da denetik gehiago maxima dela (autobide gehiago, trenbide gehiago, zentral gehiago, errauste planta gehiago, portu gehiago) lurralde politikaren gidari (sailburuak berak esana da hau ere (Berria,): " 800.000 kamioik garraia dezaketen zama garraiatu ahal izango dugu trenez urte batean, baina horrek ez
|
du
esan nahi kamioi horiek errepideetatik kenduko ditugunik [geurea da azpimarra]"). Galdera, berriz, betikoa, eskolan ikasi ohi ziren itaun erretoriko horien tankerakoa:
|
|
|
Datu horiek guztiek apaldu egiten gaituzte, lehenengo begirada batean behintzat, ez baitaukagu uste genuen beste gene. Hala ere, horrek ez
|
du
esan nahi 25.000 proteina soilik ditugunik, 25.000 funtzio soilik. Aldiz, proteinen kopurua askoz handiagoa dela estimatzen da; izan ere, gizakiengan, eta seguru asko ugaztun guztiengan, gene batek proteina mota bat baino gehiago egin ditzakeela ikusi da.
|
|
|
Prozesuaren ondorioz unibertsitate tituluak homologagarriak izango dira, baina horrek ez
|
du
esan nahi uniforme edo klonikoak izango direnik. Izan ere, berez gertatuko da homologazio hori eta, horri esker, edozein unibertsitatetan egindako ikasketak aitortuak izango dira Europako herri guztietan.
|
|
|
Jakina, horrek ez
|
du
esan nahi ikasturte berean 70 edo 80 kredituko ikasketak eta zenbait lan jarduera aldi berean egin ahal izango direnik. Horrek ez luke izango ez hankarik ez bururik, orain arte izan ez duen bezalaxe.
|
|
|
Pribatua izateak ez
|
du
esan nahi bokazio publikoa ez duenik, noski. Pribatua, gurean, ez da elitista eta esklusiboaren sinonimoa.
|
|
2009
|
|
|
Historia lekuko. Jakina, horrek ez
|
du
esan nahi egungo egoera moralki perfektua denik; ezta hurrik ere. Gizakiaren neurrikoa da, eta gure (hau da, gizakiaren) esku dago hori hobetzea.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi erlijio fenomenoaren ezagutza baztertu behar denik. Erlijio fenomenoa garrantzitsua eta interesgarria den neurrian, ezagutarazi behar da, jakina, eta ikuspuntu desberdinetatik.
|
|
|
Erlijio fenomenoa garrantzitsua eta interesgarria den neurrian, ezagutarazi behar da, jakina, eta ikuspuntu desberdinetatik. Are gutxiago, horrek ez
|
du
esan nahi jendeari galarazi behar zaizkiola erlijio sinesmenak. Hori astakeria izateaz gain, ezinezkoa da; baina, kasu horretan, erlijio sinesmenak bigarren interpretazioaren arabera ulertu behar dira.
|
|
|
ez da" testu ona" ren eufemismoa," testu txarra" ren ondoan. Garai bakoitzean ezaugarri batzuk status bati edo besteari lotzeak ez
|
du
esan nahi ezaugarri horiek" berez" status batekoak direnik.
|
|
|
Egitura publikoen eta kargudunengandik euskararen aldeko giroa inoiz baino" hobea" dirudien une hauetan... ez al da euskara bere azken arnasetan sartua, herritarren ezaxolak horren nabaria dirudielarik? Euskara karrikan, idatzietan edo beste hainbat esparru publikotan ikusteak ihardukitzerik ez eragiteak ez al
|
du
esan nahi, azken batean, jendeari bost axola zaiola... gure hizkuntza bizirik egotea ala berearena egitea?
|
|
2010
|
|
|
Gehiegi den esatera ez naiz ausartzen, liburua ateratzea horren erraza izanik, inguruko kulturetan ere gauza bera gertatzen baita. Eragile ugari izateak ez
|
du
esan nahi, besterik gabe, eskaintza aberasten denik. Hori ez.
|
|
|
Hala ere, Berlingo Europar Kontseiluaren ostean konstituzio kontzeptua alde batera utzi izanak ez
|
du
esan nahi edukiei uko egin zaienik, presidentetza Portugalen esku egon zeneko Gobernuen Arteko Biltzarrerako Agintaldi Proiektuan argi eta garbi azaltzen den bezala. Proiektuon Europar Konstituzioaren edukiak —baita Protokolo eta Adierazpen erantsietakoak ere— kontu handiz babesten dira Batasunaren tratatu aldarazle berrian.
|
|
|
Giza eskubideak unibertsalak dira. Ez
|
du
esan nahi horrek, bada, gure ikuspegiak berdina izan lukeela, harremanak edozein herrialderekin ditugula ere?", in Human Rights Discussion Forum. Plenary Session Brussels, Charlemagne Building, 1999ko azaroaren 30a.
|
|
|
Artea karitate hipokrita bezala planteatzen denean, hobe pertsianak itxi eta etxean geratzea. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, saiatzeari utzi eta munduari begiak itxi behar dizkionik. Alegia, inork ez du esan arteak zeregin erraza izan behar duenik.f
|
|
|
Oro har, sistema osoa erdaldundu behar zen, etortzen zirenek murgiltze sistemaren bidez ikas zezaten. Horrek ez
|
du
esan nahi herri edo eskualde bereko lagunek euskararako joera erabat galtzen zutenik; zarauztarrek ez, adibidez.
|
|
|
Bai praktikan, bai norberaren kontzientzian. Horrek ez
|
du
esan nahi guztiok, azkenaldian ibili ginen bospasei lagunok, hori modu berean bizi izan dugunik. Hori ere ez.
|
|
2012
|
|
|
hori iradokitzen digu Gandhik berberak liburu horretan. Horrek ez
|
du
esan nahi Gandhik uko egiten ziola ingelesa erabiltzeari, baina pragmatismoari buruzko kontsiderazio oro gorabehera, garbi dago zein zen bere lehentasuna.
|
|
|
Beretzat, ez dago botererik gabeko jakintzarik, eta alderantziz. Boterea jakintza ez bada ere, ezta jakintza boterea, horrek ez
|
du
esan nahi elkarreraginean aritzen ez direnik. Izan ere, batak ez du bestea barik funtzionatzen.
|
|
|
Soziolinguistikan asko erabiltzen dira, eta modu eraginkorrean, gainera. Fisika kuantikoarekin bat etortzeak ez
|
du
esan nahi fisika klasikoaren ikerketak baztertu behar direnik.
|
|
|
• Energia fotovoltaikoa eta minieolikoa indarrez zabaltzea eremu urbanizatuetan (poligono industrialen sabaietan, esaterako) eta landa eremuetako eraikin sakabanatuetan. Horrek ez
|
du
esan nahi parke eolikoak edo eguzki baratzeak alde batera utzi behar direnik.
|
|
|
Oso larria da euskarak bere eremu geografiko eta soziofuntzionaletan atzera egitea, nahiz eta bereak ez diren eremuetan irabaziak eduki, normalean irabazi horiek ez baitute ondorio praktiko operatibo baikor nahikorik galdutakoa estaltzeko. Horrek ez
|
du
esan nahi, noski, bere eremuetatik kanpo euskara zabaldu behar ez denik; gainera, euskara bere eremuetan indartzeko, agian, kanpoko hainbat eremutan ere bere presentzia indartu eta ziurtatu behar da, bereziki jarreretan eragiteko.
|
|
2013
|
|
|
Harekin hasten da martxa bat, gerra osteko euskal munduaren belaunaldia. Horrek ez
|
du
esan nahi gero bakoitzak ez duela ekarpenik egiten. Hori filosofiaren historian oso ondo ikusten da.
|
|
|
Jakina, animaliek emozioak dituzte, bai eta adimen gaitasunak ere; baina, nire ustean, gaitasun horiek guztiek osatzen duten sareak ez du behar besteko konplexutasuna animalien kasuan, hain zuzen ere, moralak bere oinarrietan eskatzen duen konplexutasuna. Horrek ez
|
du
esan nahi animaliek tratu onik merezi ez dutenik edo animalienganako begirunea eta errespetua balio bat ez denik. Jakina, gai hori oso eztabaidagarria da, baina Prinzen eta nire arteko desadostasun nabarmenik ez dagoenez, jarrai dezagun aurrera.
|
|
|
betiko gaiak, arrazoiz eta argudioz betea, azkeneko gogoeten eta ebidentzien argipean. Horrek ez
|
du
esan nahi berarekin bat egiten dudanik. Berak erabilitako metodologia bera erabiliz, saiatuko naiz erakusten zenbait gairi dagokionez bestelako tesiak aldarrikatzea posible dela.
|
|
|
Bestaldetik, postmodernitatea modernitatearen kritikari latza delarik, modernitatearen proiektuarekin batzen den kristautasuna gogor astinduko dute pentsalari postmodernistek. Jakina, horrek ez
|
du
esan nahi pentsalari horiek hobeto onartzen dutenik kristautasun premodernoa. Hartara, postmodernitateko pentsalarien artean, ez daude ondo ikusita gaurko kristautasunak egin dituen ahaleginak mendebaldeko gizarte modernoarekin hitz egiteko eta hurbiltasuna bilatzeko.
|
|
|
Eta Jainko horren bila dabilenak prest egon behar du lekuz eta formaz aldatzeko, zeren eta misterio sublimearen estetika ezkutuan islatzen den presentzia eskuraezina baita. Testuinguru horretan, jarrera estetikoak ez
|
du
esan nahi konpromiso falta, ezta hurrik eman ere; hori dela eta, estetika horrek eskatzen du zuzentasunaren aldeko borrokan parte hartzea eta bitarteko historikoak ipintzea. Kristau Jainkoaren bila dabilenak jakin badaki borroka horretan gurutzearen bizipena agertzen dela, behin eta berriro:
|
|
|
Hala baldin bada, ikerlari horien adibidea kontuan hartzen bada, badirudi konstruktu soziala dela, aurreko esperientzien gainean eraikitairaila urria koa. Adibide horretan agertzen den moduan, horrek ez
|
du
esan nahi razionalizazio horiek behin betiko egiak direnik.
|
|
|
Euskara konpartitzeak ez
|
du
esan nahi norberaren jatorrizko hizkuntzak lekurik ez duenik. Teknologiak aukera ematen du mundu osoarekin harremanak izateko, eta ahal den heinean, laguntza eman behar zaie ama hizkuntza garatu nahi duten pertsonei, ekimenaren arabera.
|
|
2014
|
|
|
Kataluniak bizi duen prozesu subiranistaren abiapuntua 2006an kokatzen dut nik. Noski, horrek ez
|
du
esan nahi planteamendu independentistak ez daudenik aspalditik Katalunian, baina ez dute orain arteko indar sozial eta politikorik izan. Azterketa politologiko eta soziologiko batek lagundu gaitzake prozesu honen hainbat gako ulertzen.
|
|
|
Agerikoa da emakumeek gero eta askatasun gehiago dutela euren parte hartze proiektuak eta bizitza proiektuak garatu ahal izateko. Hala ere, horrek ez
|
du
esan nahi gizarte berdinzaleetan bizi garenik, hots, ez du esan nahi euskal gizartea berdinzalea denik. Nonahi daude emakumeen bizitza proiektuak baldintzatzen dituzten genero arauak, baita espazio demokratizatzaileetan ere.
|
|
|
Agerikoa da emakumeek gero eta askatasun gehiago dutela euren parte hartze proiektuak eta bizitza proiektuak garatu ahal izateko. Hala ere, horrek ez du esan nahi gizarte berdinzaleetan bizi garenik, hots, ez
|
du
esan nahi euskal gizartea berdinzalea denik. Nonahi daude emakumeen bizitza proiektuak baldintzatzen dituzten genero arauak, baita espazio demokratizatzaileetan ere.
|
|
|
Baina optimistak ere izanen du nondik jan eta baikortasuna zerekin elikatu. Horrek ez
|
du
esan nahi irakurketa guztiek zorroztasun, objektibotasun eta zuzentasun maila bera dutenik, ezta irakurketa orok berdin balio duenik ere. Esan nahi duena da datu soziolinguistiko ugari, zehatz eta ustez objektiboak edukitzeak ez duela bermatzen ondoren etorriko diren interpretazioak eta are garrantzitsuagoneurri eta politika jakinak gauzatzeko proposamenak, ustez oinarri sendo eta zientifiko samar bat izanagatik, adostuak, bateratuak eta onartuak izanen direnik.
|
|
|
Honek ez
|
du
esan nahi gorago jo nahi dutenen saioak ez direla ongi ikusiak izango.
|
|
2015
|
|
|
Horrek guztiak ez
|
du
esan nahi ardatz ‘errealean’ egiten den protesta/ erantzuna alde batera utzi behar denik, ez.
|
|
|
Programak gizakiok sortzen ditugun agindu segidak besterik ez dira, eta, beraz, aldagarriak; baina, horretarako, programazioaren oinarriak ezagutzea beharrezkoa da. Horrek ez
|
du
esan nahi denok bikain programatzen jakin behar dugunik, baina bai programazioaren logika ulertzera iritsi genukeela.
|
|
|
Euskararen atzerakada" diglosiaren galerak" ekarri duela esatea" eria sintomek utzi dutelako" hil dela bezain esakune txatxua da. Alegia, eria hiltzearekin batera gaixotasunaren sintomak badoazen modu berean, ordezkatze prozesua nozitzen duten hizkuntzek diglosia ere galtzen dute noizbait, baina horrek ez
|
du
esan nahi sintomak eriaren bizi babeslea direnik, ezta diglosia hizkuntzaren babeslea denik ere. Eriaren heriotzaren zergatia gaixotasuna da, ez sintomen desagerpena.
|
|
2016
|
|
|
Eskubideak erabili egiten dira eta ondoren ezagutza formala jasotzen dute, zuzenbide positiboaren (idatzizko legeen) partetik. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, prozesuan zehar negoziatzeko jarrera zabalik mantendu behar ez denik, baina erabakia gauzatzeko prozesua (burujabetza prozesua) abiatzea eta kudeatzea herriaren ekimenez egiteak zilegitasun osoa dauka. Esku bideak gure eskutik datoz, eskuratu egin behar dira, gero zuzenbideak aitortu eta finkatu ditzan.
|
|
|
Aldi berean, bertan parte hartzen duten taldeek autonomia dute haien balioen arabera funtzionatzeko. Adibidez, Astrak ez du diru-laguntzarik eskatzen, baina horrek ez
|
du
esan nahi taldeek ezin dutenik eskatu, hala erabakitzen badute.
|
|
|
Ez dugu gainerako herritarrekin dugun harremanarekiko berezia den harremana kultur sortzaileekin. Horrek ez
|
du
esan nahi sortzaileekin harremanik ez dugunik edo Astran sortzaileek parte hartzen ez dutenik, baizik eta ez dugula herritarren eta sortzaileen arteko bereizketarik egiten. Astran sorkuntza dago eta herrian sorkuntza lanetan dauden pertsonekin harremana du proiektuak, jakina:
|
|
2017
|
|
|
80ko hamarkadatik aurrera feministok kultur eta politika esparrurako berreskuratu dugun figura bat da, gero eta indar handiagoa hartzen ari dena, jasan behar izan zuen ikuspegi eta hil jantzi patriarkal eta espainoletik urrundua. Horrek guztiak ez
|
du
esan nahi, noski, kultur esparru galegoa matxismotik, arrazakeriatik edo kolonialitatetik libre dagoenik; baina ildo horiek, hizkuntzaren historiagatik beragatik, nabarmenago geratzen dira eta ez dira hain legitimoak.
|
|
|
Izan ere, hezkuntza administraziotik datorren mezua hori da; planak egiten dira, adibidez, aipatutako hiru esparruetan. (Bidenabar, planak egoteak ez
|
du
esan nahi hartzen diren neurriak nahikoak edo erabat eraginkorrak direnik, ezta hobeto kudeatzeko neurririk hartu behar ez denik...). Planez gain, formazioa ere eskaintzen da:
|
|
|
Jokoaren (giza komunikazioaren) arauak ez eze, jokoaren izaera bera aldatzera arteko aldaketak gertatzen ari dira; baina horrek ez
|
du
esan nahi Lur planeta eta gure hiru zonalde politiko administratiboetan, euskararentzat eta beste hizkuntza hegemoniko eta gutxituetan gauzak modu edo norabide (are gutxiago noranzko) berean aldatzen ari direnik. Komunikazio eta informazioaren teknologiak, gizarte teknologiak diren heinean, gizarteen baitan garatzen, moldatzen eta gertatzen dira, bata bestearengandik bereiztea ezinezko bihurtzeraino.
|
|
2018
|
|
|
Manifestu Komunista n bezala, burgesia klase iraultzailea zelakoan zegoen Marx. Izan ere, burgesiak ordena feudal zaharra irauli eta suntsitu zuen, eta halaxe irakur daiteke manifestu ospetsuan; baina horrek ez
|
du
esan nahi kapitalismoarekin aurreneko faseetan hedatutako indarkeria umotu ahala desagertuko zenik. Gauza bat da burgesiaren izaera iraultzailea, eta bestelako bat da proletalgoaren askapena burgesiaren aurrean gizarte kapitalistan.
|
|
|
Plazan arauak adostuak daude, kalera irtetean kode batzuen arabera bizi gara eta horien arabera egiten da posible elkarbizitza. Horrek ez
|
du
esan nahi nork bere komunitatean darabilen hizkera ahaztu behar duenik, aniztasunak egiten duelako plaza bat aberats. Horregatik, tokian tokikoaren ezagutza eta erabilera ere sustatu behar direla uste dut.
|
|
|
Gramscik ‘kultura’ deitzen dion hori ez da egun hitz horrekin aipatzen ohi dutena. Hegemonia kulturalaren aldeko borrokak ez
|
du
esan nahi intelektual edo gidari ihardukitzaileek hedabide nagusietan etengabe aritzea, ezta pop musika alternatibo berria sortzea ere. Gramsciren azterketetan, sindikalista sarri fronte kulturalaren lehen lerroan egoten ohi zen.
|
|
|
arestian aipatu dugun Europako Cultur Statistics txostenak erakusten du Europan lehen baino jende gutxiagok irakurtzen dituela liburuak, kultur ekitaldien estatistikek emanaldi mota ia guztietan erakusten dituzte jaitsierak azken urteetan, musikagintzaren industriak aspaldi dela salatu zuen salmenten jaitsieraren auzia... Horrek guztiorrek ez
|
du
esan nahi kultur kontsumoa jaitsi denik, inondik inora. Kontsumo mota batzuek (paperezko liburua, aretoko zinema, kontzertuko musika, e.a.), behera egin dute, baina beste batzuek (ikus entzunezkoak ikustea, musika entzutea, e.a.) oso gora.
|
|
|
Gauzak horrela, eskolak euskaldundu egiten duela esaten denean, euskalduntzeaz zer ulertzen dugun argitu beharra dago. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, eskolak egin duen lan izugarria kolokan jarri behar denik: aitzitik, hutsuneak hutsune, txalogarria izan da:
|
|
2019
|
|
|
fake news a nork sortu edo zabaldu duen alde batera utzita, asmakuntza egia bihurtu bada ere, horren kulpak banatzen jarri gabe, haren ondorioei erantzun beharraren obligazioa daukagu. Horrek ez
|
du
esan nahi ardura pertsonalik ez dagoenik, norbere kontzientzia aztertu behar ez denik, kulparik ez dagoenik. Baina hauteskunde batzuen emaitzaren erruduna (auto) zigortzen aritu baino, indarrak haiei erantzuten jartzean datza.
|
|
|
Egia da ez legebiltzarrak, ez gobernu programak, ezta politikaz ulertzen dugun mundu hori ere maitasunaz eta sentimenduez ez direla arduratzen. Baina horrek ez
|
du
esan nahi erabaki eta jardun politikoan sentimenduek ez dutenik eragiten. Ezta ere esku artean dituzten gaiek ekonomikoak, zor publikoak, merkatuak, globalizazioak, legediak, gerrak edo afera sozialakjendearen sentimenduetatik kanpora kudeatzen direnik.
|
|
|
ohartzen naiz zer esaten duzun, adi nago horri, ahalegina egiten dut zure asmoa aditzeko. Horrek ez
|
du
esan nahi: konprenitzen zaitut, ezagutzen zaitut, eta, beraz, ez daukat zertan zu entzun, agindu ere agindu diezazuket bilakaera bat.
|
|
|
Eta horrek materialki askatasun eta botere handia eman die. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, sozialki botere hori erabili dutenik, ez baita ohikoena izan.
|
|
2020
|
|
|
zergatik naiz horrelakoa, gure belaunaldia; zergatik gertatu da gertatu den guztia. Ez
|
du
esan nahi konpartitzen duzunik, baizik ulertu nahi duzula.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi idazlearen autonomia literarioa erabat mugatuta dagoenik. Euskal literaturaren eremuaren ‘txikitasunak’ badituelako zenbait abantaila autonomiari bide emateko.
|
|
|
Beraz, literatur sorkuntza intimitatearen esparruan kokatzen du Rodriguezek, sorkuntzaren bulkadari berari nolabaiteko autonomia aitortuz. Baina, horrek ez
|
du
esan nahi kontestutik aparte sortzen duenik, kontrara. Izan ere, Rodriguezen konpromisorik berariazkoena inguruarekikoa dela dio; inguruan gertatzen den hori literaturaren bidez iragaztea baita bere helburua.
|
|
|
Baina, aurrekotik ez da ondorioztatzen balio guztiek ‘balio’ berbera dutenik, edo ‘denak berdin balio’ duenik. Alegia, balioak erlatiboak izateak ez
|
du
esan nahi (balio absolutuen nostalgian bizi denarentzat baino) balio guztiek berdin balio dutenik. Balioen erlatibotasuna onartzeak esan nahi duena zera da:
|
|
|
Hortaz, balio oro erlatiboa da, historikoa, ohiturekiko erlatiboa; hortik hasi beharra dago. Balioak erlatiboak izateak, ordea, ez
|
du
esan nahi balioek eboluzionatu egiten ez dutenik, edo guztiz subjektiboak direnik. Izan ere, de facto, kulturak eta gizarteak inplizituki onartuak diren balio objektibo absolutuekin funtzionatzen dute.
|
|
|
Horrek, hala ere, ez
|
du
esan nahi faktore genetikoek garrantzirik ez dutenik. Azken batean, arauak barneratzea eta betetzea ahalbidetzen duten psikologia ezaugarriek oinarri genetikoa dute, eta ezaugarri horiek hautespenaren bitartez moldatu dira.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi liburuko beste ataletan Lorenzi buruzko erreferentziarik ez dagoenik; aitzitik, 126 edo 172 orrialdeetan, adibidez, Lorenz agertzen da, aipuetan bada ere, J. Piageten garapen psikologiaz idazterakoan erabilita, hain zuzen. Izan ere, bortxari buruz aurreiritzirik gabe hitz egin ahal izateko, ikerketa etologikoez eta, zehazki, Lorenz irakasleari buruz hitz egin beharra dago, urte haietan behintzat.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi erantzunik ez dugunik behar, baizik eta galderari tartea utziko dioten erantzun moldeak behar ditugula. Azurmendiren hitzetan, absolutu erlatiboak.
|
|
|
Pentsatzen jarrita, ez da gutxi gaur arte iraun izana. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea," Madril eta Parisko maisuen lezio eta kritikoen onespenetik" zintzilik ibili behar dugunik aurrerantzean. Azurmendik azpimarratzen du" geure geure mundu bat behar dugula" helburu bat eta bakarrarekin:
|
|
|
Hori ezin da ez hautatu, ez baztertu; ez du automatikoki tolerantziara eramaten, eta diskriminaziora eta xenofobiara eraman dezake. Mundu mailako gizartearen anbibalentziak leku batean modu gatazkatsuan sartzen direnean, horrek ez
|
du
esan nahi gizarte esperimentu kultur aniztunek porrot egin dutenik, baizik eta, ziurrenik, bizimodu transnazionalak eta transkulturalak eguneroko ogi bihurtzen diren garai sozial baten hasiera dela. Errealitate horiek aurrez aurre ikusi nahi ez dituen eta bere burua eta gainerakoak kultura (herrikoi) monolitikoei dagokienez pentsatzen jarraitzen duen biztanleriak zailtasun berezia izango du mundu mailako gizartearen nahas mahas guztiz normalari aurre egiteko.
|
|
|
Informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriei esker, ekonomia desmaterializatu eta desitxuratu egin da; horrek esan nahi du benetako ekonomia produktibotik urrun dagoen merkatuan jarduteko aukera dagoela, bai eta truke logikak estatuko esparrua gainditzen duen transakzioetan parte hartzeko aukera ere. Horrek ez
|
du
esan nahi mundu guztiak esparru globalean jarduten duenik; baina eragile askok dagoeneko egiten dute, eta errealitate horrek guztiei eragiten die: adibidez, ekonomiaren globalizazioak behartzen ditu enpresak joko esparru askoz ere zabalago eta lehiakorragoan jokatzera; behartzen ditu eragile ekonomikoak lehiatzera, balio erantsi handiagoa sortzera eta kostuak murriztera.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi erantzunik ez dugunik behar, baizik eta galderari tartea utziko dioten erantzun moldeak behar ditugula. Azurmendiren hitzetan, absolutu erlatiboak.
|
|
2021
|
|
|
Hain zuzen ere, Eliza katolikoak babestutako organizazioak eta elkarteak bilakatu dira partaidetza sozialerako eta boluntariotzarako aukera nagusi. Partaidetza horrek ez
|
du
esan nahi, ezinbestean, ildo horretako elkarrizketatu guztiak erlijiosoak edo fededunak direnik. Baina, erlijio katolikotik jaso dituzte konpromiso sozialaren aldeko balioak, eta instituzio horrek eskaini die, aldi berean, hurbil izan duten partaidetzarako organizazio sare bat.
|
|
|
Aipatu dugun politikari buruzko arroztasunak ez
|
du
esan nahi ezagutza eta interes politikoa erabat desagertu direnik gazte horien bizitzetan. Aitzitik, ikusi dugu gai direla, salbuespenik gabe, zuzenean eragiten dieten auzi politiko nagusiak identifikatzeko, auzi horiek beren bizitzak baldintzatzen dituztelako goitik behera:
|
|
|
Bestalde, gizarteko sektore horrek jasotako errepresioak (gazte helduenek zuzenean ezagutu dutena) trinkotu egin ditu euren arteko komunitate harremanak. Horrek ez
|
du
esan nahi gazte horiek guztiek geroztik organizazio edo espektro ideologiko horretan jarraitu dutenik. Aitzitik, gerora, gazte horietako batzuek beste partaidetza eta engaiamendu politiko batzuetarako trantsizioa egin dute.
|
|
|
Gure ondorengo belaunaldiek ez badute aldaketa zorabiagarri haren pertzepziorik, ez
|
du
esan nahi lurrikara horren ondorioen baitan bizi ez zaretenik ez garenik; baina ez jada tokian tokiko fenomeno gisa, Europan azken bost mendeetan garatutako prozesu horrek Mundu osoa baitzuen xede. Globalizazioa prozesu horren hedatze bortitza adierazteko modu bat da.
|
|
2022
|
|
|
Euskal pentsamenduaren sektore nagusietan feminismoa lehentasunezko solaskidetzat hartu ez bada ere, horrek ez
|
du
esan nahi gurutzaketa hori inoiz jazo ez denik. Gertatu da, Euskal Herriko mugimendu feministaren baitako ildo batzuen bulkadaz; eta ekarpen interesgarriak ez ezik ardatzezkoak egin dizkio euskal pentsamenduari, horietako batzuk euskal pentsamendua xxi. mendeko hirugarren hamarkada honetara egokitzeko ezinbesteko izan direnak.
|