|
2007
|
|
|
Aldizkari berean idazteak ez
|
du
esan nahi lankideek harremanik izan zutenik; euskalzaleek burutu zituzten bilera eta ospakizunak izan ziren, ostera, elkarrekikotasuna eragin zutenak. Hain zuzen ere, Jean Etcheparek Piarres La, tteren aurkezpena Gure> Herrian egin zuen urte berean325, 1924an, aldizkari horrek dei bat zabaldu zuen lankideen artean Lapurdiko Getarian elkartzeko, elkarren arteko ezaguera egiteko garaia zelakoan:
|
|
2008
|
|
|
Kulturaren demokratizazioarekin batera, ia herritar guztiek izan dute sarbidea eskolan. Dena dela, irakurle gehiago izateak ez
|
du
esan nahi jendeak gehiago irakurtzen duenik, eta are gutxiago, Administrazioaren idazki kriptikoak deszifratzeko gauza denik edo gogorik daukanik. Telebistaren lagun mina denari nekeza eta asper garri egiten zaio orrialde pare bati aurre egitea, eta zer esanik ez,, literatura?
|
|
|
Hiztun hori irakaslea bada eta lehen hezkuntzan bere herrian eskolak ematen baditu, bere euskalkia erabili ahal izango du bertan ere, baina, unibertsitatean eskolak ematen baditu, ikasleen artean toki askotatik etorritakoak izango ditu eta kode estandarra erabili du5 Kode estandarra baino ez duen hiztunak, jakina, hori baino ez du erabiltzerik izango erabilera esparru guztietan. Edonola, horrek ez
|
du
esan nahi komunikazio esparruetara eta egoeretara moldatu ez duenik. Hizkuntz mailei dagokienez ere, ereduzko erabilerak egiten ditugu:
|
|
|
Bestetik, eztabaida zientifikoak eta zientzia jakintzaren hedapena egoera formaletan egin ohi dira (artikuluak, testu-liburuak, entziklopediak, hitzaldiak, biltzarrak, eskola magistralak?); hori dela eta, hizkuntza zaindua erabili ohi da. Jakina, horrek ez
|
du
esan nahi, bestelako erabilerarik ezin egon daitekeenik. Esate baterako, puntako ikerkuntza zientifikoa egiten duen laborategi batean herri bereko hiztun bik lan egiten badute, egiten ari diren puntako saioari buruz, alegia, oso gai berezituaz, era informalean eta beren herriko hizkera erabiliz ari daitezke:
|
|
|
Beraz, ez dago arrazoirik latin hizkuntza Euskal Herrian izan ez zela manten tzeko. Alde horretatik, bada, eztabaida eten egin dela esango nuke, zeren eta horrek ez
|
du
esan nahi euskarak (Euskal Herriak berak bezalaxe, jakina) bere nortasuna galdu egin zuenik: Sayas Abengoechearen (1999),. Erromaren gainbehera aldian eus
|
|
|
> > nekatu> aldatzeak ez
|
du
esan nahi nekatuta> > > nekaturik> eta nago eta> > bainago
|
|
|
Ezaugarri horiek guztiek eurekin dakarte hizkera juridikoa hizkera berezitua izatea. Edonondik begira dakiola ere, horrek ez
|
du
esan nahi hizkera erkidetik aparte aztertu behar denik. Aitzitik, hizkera juridiko administratibo berezituak hizkera erkidearen espiritua gorde behar du, hizkera erkide horren arau eta garapenarekin bat etorriz:
|
|
|
Esanaren arabera, Hiztegi Batuak, bere lehen itzuli horretan, hitz arruntak bildu ditu gehienbat. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, hiztegi horretan hitz juridiko gutxi dagoenik. Aitzitik, gure ekinean 1.866 hitz juridiko aurkitu ditugu, eta horiek guztiak lan honen eranskin modura zerrendaturik datozkio irakurleari.
|
|
|
Honek ez
|
du
esan nahi itzultzaileen lanaren gainetik dagoenik informatika. Uztarketa behar da.
|
|
|
Literatur hizkuntza batuaren arloak, ordea, gainerako eremu formal guztiak dira, eta, izenak berak adierazten duenez, oso bereziki zeregin idatziak: irakaskuntza, litera turgintza, ikerkuntza, administrazioa, seinalizazio kartelak, hedabideak etab. Horrek ez
|
du
esan nahi, jakina, gaurko euskaldunon egoera soziolinguistikoa kontuan izanda, lexi ko eta sinonimoen erabileran, batzuetan tokian tokiko egokitzapenak gaitzestekoak dire nik, gure hizkuntz koktela oraindik behar bezain irabiaturik ez dagoelako, baina beti ere eredu batu literarioa errespetatuz (amama/ amona/ amandre/ amatxi, > apur/ pixka/ poxi/ amiñi, > ahalke/ lotsa, > ar... arkitu, > arpel, > arrai, > artzai, > erten, > galazo/ galazi, > ipui, > iten> > mahain, > Eta ez nituzke aipatzeke utzi nahi herri hizkeren aitzakiaz aspaldion bazterretan agertzen hasi zaizkigun merenderue, > > karroak, > edo biberoak> bezalako erdarakada gordin horiek.
|
|
|
Bestalde, gaurko gizartean dugun lekualdaketa ugari eta toki ezberdinetako euskaldunen arteko ezkontza mistoak gogoan izanda, zaila da hiri handietan eta ez hain handietan ere ume euskaldun talde homogeneoak aurki tzea, proposatzen diren euskalki egokitzapen horiek praktikara eramateko, eta are zailagoa izango da, zalantzarik gabe, etorkizunean. Horrek ez
|
du
esan nahi, noski, posible diren lekuetan gaitzestekoak direnik.
|
|
|
2 Honek ez
|
du
esan nahi guztiak beti bat datozenik sailkapenean.
|
|
|
Erdal mailegurik hartu nahi eza da horrelakoak eratzeko arrazoia. Eratorbidea hitzak sortzeko erabili beharreko baliabidea da, baina horrek ez
|
du
esan nahi nolanahi era daitezkeenik. (4) an ageri den osasunketa> hitzak aditzera ematen digu, dirudienez, osasun> hitza ez zitzaiola aski idatzi zuenari edo teknikoago iritziko ziola atzizkidunari, keta> oro har aditzoin bati eransten bazaio ere9.
|
|
|
sakabanatuak baitaude, alegia. Horrek ez
|
du
esan nahi, elizateetan ere, biztanlegoa ugarituz eta hiri gune gisakoak sortuz,, ena, atzizkidun oikonimorik ez daudenez, alderantziz ugaritzen joan dira, XVIII. mendea geroztik.
|
|
|
Toponimoetan, bereziki, lan zaila da adiera finkapen hori. Zaila izateak ez
|
du
esan nahi, ordea, ezinezkoa denik. Ez da egia, aurrerago ikusiko denez, erabilera eremu horretako adibideen artean inolako ebidentziarik ez dagoenik.
|
|
|
VI.5.> Horrek ez
|
du
esan nahi, jakina, alde> atzizki guztiak edota hitz
|
|
|
452 Datu faltaz harpidedunen ikerketa sistematiko bat egitea ezinezkoa bada ere, Azkueri harpidetza kontuekin heldu zitzaizkion gutunak irakurriz, argi ikusten da ez zirela nekazariek idatziak, baizik gutxieneko maila sozio-kultural bat zuten pertsonek. Horrek ez
|
du
esan nahi maila apalagoko harpidedunik egongo ez zenik, baina ziurrenik gutxiago ziren.
|
|
|
Hola bada, Azkue 1888 aurretik karlismoaren sinpatizante izan baldin bazen, ordutik integrismoan aurkitzen dugu. Izatez aurrerantzean ere harreman onak gorde zituen karlistekin, baina horrek ez
|
du
esan nahi bera alderdi horretako kide zenik.
|
|
|
Hola, mende berria hasi zenerako, jada ez da Azkueren militantzia politikoaren inolako konstantziarik azaltzen, ez sektore euskalerriakoan, ezta sabindarrean ere. Horrek ez
|
du
esan nahi haiengandik aldendu zenik. Aitzitik Sotarekin harreman pertsonalak mantentzeaz gain, EAJren bilakaera ere interesez segitu zuen, baita Euskalerria Elkartekoen eta sabindarren konfluentzia saioak ere35 Hauteskundeetan ere EAJri bozkatzen ziola dirudi (edo 1916tik EJBri, alderdi jeltzaleak urte horretan izena aldatu baitzuen).
|
|
|
Zeren Azkue ez zen soilik Akademiako burua, baizik baita Euskaltzaindiko indar nagusia ere. Horrek ez
|
du
esan nahi Akademia soilik Azkue zenik. Batzarretara beste akademiko batzuk ere ia beti azaltzen ziren, eta euskaltzainburuarekin batera landinamika komun batzuk sortu zituzten.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi Akademiak edota Azkuek lanean segitu ez zutenik. Diktadura garai honetan, adibidez, Azkuek Morfología?
|
|
|
Helburu horiek erdiesteko, berriz, hainbat jardunbide edo era zehazten ditu dokumentuak, eta, horien artean, bat nabarmendu nahi dugu txosten honetan, hain zuzen euskararen kalitatea zaintzeaz eta eredu ona erakusten ahalegintzeaz diharduen atala. Horrek ez
|
du
esan nahi besteak aintzat hartzen ez ditugunik, baina txosten honen kokapena bereziki nabarmendu nahi dugun proposamen horretan aurkituko dugu.
|
|
|
Alabaina, garbi zehazten denez, ahozko kodean malgu jokatzeak ez
|
du
esan nahi hori aitzakia denik euskararen aldaera guztietan izaten diren ahoskera guztiak nahasteko berbaldi batean.
|
|
|
Horrela, inguruan euskalkia erabiltzen baldin bada, errealitate hori nola edo hala aintzat hartuko litzateke. Horrek ez
|
du
esan nahi, dena dela, nahitaez euskalkia erabili behar dela eskolan, inguruan eredu hori erabiltzen bada eta horrengatik bakarrarengatik. Izan ere, eskola komunitate batek, bere ezaugarri guztiak kontuan harturik, beharbada pentsa dezake ingurune euskalkidun batean kokatuta egonda ere hori ez dela ikastetxean landuko.
|
|
|
haurra irakurketa idazketaren funtsa, aho hizketa paperean adieraztea hain zuzen ere bereganatzeko eta ulertzeko gai da. Horrek ez
|
du
esan nahi haurrak bost edo sei urterekin jarraitasunez idatzi eta irakurtzen dakienik, baizik eta hizkuntza idatzia bere ezagupenen barne dagoela, eta ezagupen hori garatuz eta landuz iritsiko da duen oinarria zabaltzera eta osatzera. Aho hizkuntzaren kasuan, konparaziorako, ezin esan dezakegu hiru urteko haurrak hizketan dakienik, baina hizketaren oinarria, zentzua, bere ezagupenean finkatuta dago eta denborarekin, hitz eginez eta hizketan besteei adituz hizketan ondo ikastera iritsiko da.
|
|
|
Hain zuzen, gure ikasleei erakutsi behar diegu ez dela euskara berberaz baliatu behar egoera guztietan, horixe delako naturala, munduko hizkuntza guztietan bezala. Hala ere, profesionalok erregistro bereizketa hori egin eta horren arabera erabiltzeak ez
|
du
esan nahi erabilera lehenetsi behar ez dugunik.
|
|
2009
|
|
|
Berez, Euskaltzaindi denez, ez dago ezein alderdiri lotua; beste maila bateko sorkaria da, kultur mailakoa, eta kultura eta alderdi politikoak ez daude lerro berean. Horrek ez
|
du
esan nahi euskaltzainak partikularki politika edo alderdi batekoak edo bestekoak izan ez daitezkeela, baina Euskaltzaindia bera politikatik ate gelditzen da. Uste dut hau izan dela Euskaltzaindiaren jarrera gerra aurreko garaian ere, eta orain jarrera berbera du.
|
|
|
Ez du bere burua bat egiten alderdi honekin edo horrekin, baina horrek ez
|
du
esan nahi kontra dagoenik ere. Bera bere mailan irauten saiatzen da.
|
|
2010
|
|
|
Uste genuen bezala, sermoian askotariko hizketa egintzak ageri dira, eta batzuk beste batzuk baino garrantzitsuago dira kuantitatiboki. Gehiago izateak ez
|
du
esan nahi, hala ere, hegemonikoagoak direnik. Zentzu honetan, ikusi uste dugu ezinbestekoa dela hizketa egintzak makro egintzarekiko joanetorrian definitzea, nuklearra eta periferikoa bereiztu ahal izateko.
|
|
|
Enuntziazio instantzia enuntziatu baten efektua da, enuntziatu batek solaskide batengan eragindako zirkina. Haatik, horrek ez
|
du
esan nahi inolaz ere enuntziazio oro enuntziatua behar denik izan. Izan ere, enuntziatu efektuaren presentzia ez da ezinbestean marka jakinen bidez agertzen, hau da, ez da adierazle morfo sintaktiko, edota semantiko sintaktiko propioen bidez markatua agertzen; efektu edo emaitza hori interpretazio> bidez ber eraiki behar da, ez baitator zuzenean edo adierazle jakinen bidez bideratua.
|
|
|
Memoriari eta konpartitzeari loturik dago genero homiletikoan. Aipua ez markatzeak ez
|
du
esan nahi inondik ere solaskideak ez dakienik aipua dela; izan ere, askotan entzun baitu gauza bera aldez aurretik: ebangelioak direla, parabolak direla (horra hor gure sermoietan ageri diren seme hondatzailearena, artzain onarena, Lazarorena, eta abar; ikus geroago particitatio z esaten dena.)
|
|
|
Egia da formulazio jurilinguistikoa dela, lehenik eta behin, hizkuntza eskubideen norbanako eta lurralde irizpideen zatibanatze hori. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, bestelako hizkuntza ezaugarrien alor osoak alde batera uzten dituenik. Ikus dezagun zergatik.
|
|
|
Gauza bera esana du, funtsean, Konstituzio Epaitegiak97 Hori dela-eta ez da estatuaren aginte zentraletik berariazko legerik sortu, hizkuntza normalkuntzaren alor hori aurrez aurre osatu, eguneratu edo aldatu duenik. Horrek ez
|
du
esan nahi, Madrilgo Gorteek lege orokorrik (minimoen legerik edo) eman ezin dezaketenik gaztelaniari dagozkionetan, ez eta Gorteetako hainbat legek zeharkako eraginik izan ez duenik EAEko eskola munduaren hizkuntza politikan98 Bistan da eragin ohargarria izan duela zenbait legek, eta zenbait artikuluk erabatekoa. Printzipio nagusia bestea izan da, ordea, mende laurden honetan:
|
|
|
111 Horrek ez
|
du
esan nahi, beste hiztun herrietako praktika linguo edukatiboa zurrun monolitikoa denik erabat. Hori ez da egia, ez eguneroko praktikan eta ez, zenbaitetan, lege markoan bertan ere.
|
|
|
120 Horrek ez
|
du
esan nahi, inoiz entzutea tokatzen denez, ikasleen erdarazko prestaera alor horretan dena egina dagoenik: gaztelaniaz ongi irakurtzen eta zuzen idazten erakustea EAEko eskola munduaren eginbehar zentrala da, beste ezein erakundek egin ezin duena.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi, eskolaren eragina hutsaren hurrengoa denik. Eskolak badu eragina, baina, bere neurrian?.
|
|
|
Ordu horietariko asko entzuten edo irakurtzen pasatzen dituzte ordea.Eskola ordu gehienak ez dituzte euskaraz hizketan edo idazlanean pasatzen, entzuteneta irakurtzen baizik. Horren ondorioz, gaitasun ekoizleak (mintzamena eta idazmena) baino ondotxoz landuago dituzte gaitasun hartzaileak (entzumena eta irakurmena). Horrek ez
|
du
esan nahi, gela barruko jardunak eman dezakeen guztia pasibo hartzailea denik ikaslearentzat, ez eta ikaslearen eskolako input output guztia gelabarrura mugatzen denik. Gela barruan ere posible da ikasleen hizkuntza jardueraekoizle (go) a indartzea, batetik.
|
|
|
b) Horrek ez
|
du
esan nahi, azken aldian halakorik entzuten bada ere maiz, EAEko eskolak porrot egin duenik belaunaldi berrien euskalduntze alfabetatze alorrean. Are gutxiago, ezer lortu ez duenik.
|
|
|
Hain da gaztelaniaren gizarte eragina eta ingurumeneko harreman sare informaletarainoko sarbidea sendoa, non gizarte eragin horrek beste elementuak (ama hizkuntza, lagunartea, auzo giroa eta eredua) kontrarrestatu egiten dituen eta, adin batetik aurrera, haurrik euskaldunenak ere gazte elebidun bihurtzen. Horrek ez
|
du
esan nahi, gazte euskaldun horiek inolako hobetu beharrik ez dutenik beren gaztelaniazko trebetasunetan218 Esan nahi duena da hemengo ikasle batek eta Gaztelako edo Andaluziako batek antzeko trebetasun pautak ageri dituztela batez bestean. Hots, hangoak bezain erdararen jabe direla hemengo gazteak, aldeak alde eta ñabardurak ñabardura.
|
|
|
222 Agiri jakin bat gainditu ez izanak ez
|
du
esan nahi, hartara aurkeztu den ikasleak euskaraz ezdakienik. Zenbait gaztek badu ahozko gaitasuna, baina idatzizkoan kamuts dabil.
|
|
|
Labur bilduz: atal honetan orain arte azaldutakoak ez
|
du
esan nahi, zenbaitetan entzutea suertatu ohi den moduan, azken mende laurdeneko euskal eskolak ezer lortu ez duenik. Gauza asko lortu du.
|
|
|
Mende laurdeneko ibiliari eta hauteskunde emaitzei erreparatzen bazaie, tarte bitarteko formulek erakarmen indar handia izan dute eta, orain ere, hala luketela pentsa liteke. Isilago egoteak ez
|
du
esan nahi, honetan ere, argudioz ahulago edo argudiorik gabe egotea. Batak ez du bestea kentzen, ordea.
|
|
|
Murgiltze bidea funtzionatzen ari da beraz, hainbatean. Horrek ez
|
du
esan nahi, ikasketen erdia edo ikasketa gehienak L2 hizkuntza minoritarioan egitea inolako muga eragozpenik gabea denik ikasle guzti guztientzat. Defizit edukatiboen iturburu agorrezina ere ez da ordea murgiltze bidea, inoiz entzutea tokatzen den moduan.
|
|
|
goazen mundura goazelarik, ingelesa edota beste atzerri hizkuntzaren bat beharrezko osagaia izango dute ikasleek beren horniduran. Horrek ez
|
du
esan nahi, gure artean emandakotzat ematen bada ere sarri, soluzioa content based teaching goiztiarra denik. Baliteke hala izatea, baina bakarretakoak gara Europan, bide horretan abiatu garenak.
|
|
|
–Helmuga berdinei buruz hitz egiteak ez
|
du
esan nahi berdinaz ari garela, baldin eta horra iristeko bide ezberdinak hartu baditugu. Helburua bezain inportantea delako bidea?, azpimarratu du Xabier Gurrutxagak.
|
|
2012
|
|
|
Atal honetan, oinarri nagusitzat itzulpenaren epistemologia modernoa duten teoriak aztertuko ditugu. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, zenbait teoriak itzulpenaren epistemologia postmodernoaren zantzurik izango ez duenik. Lehenago esan dugun bezala, posible da episteme desberdinak garai berean existitzea, eta, beraz, jarraian azalduko ditugun teorietako batzuek bi epistemeetatik edaten dutela ikusiko dugu.
|
|
|
direlakoak indarra hartzen hasten direnetik. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, hizkuntzalaritzatik edota bestelako jakintza alorretatik erabat bereizi eta alor horiekin inolako loturarik mantendu gabe garatu denik, alderantziz baizik: postmodernismoan nagusi den interdiziplinaritateak itzulpengintzan ere izan du bere eragina, jadanik azaldu dugun moduan.
|
|
|
euskal literaturaren historian itzulpenek pisu handia izan dutenez eta literatura polisistemaren erdigunetik nahiko gertu egon direnez, itzultzaileek metodo atzerriratzailea erabili izan dute, eta itzulpenek, beraz, nahiko gertutik jarraitu izan dituzte jatorrizkoaren eredu linguistiko eta literarioak. ...nen historietan ere (katalanean eta galiziarrean, esate baterako). 28 Egia da itzulpenaren bidez euskarara forma eta eredu berriak ekarri nahi izan dituztela itzultzaile askok (Axular itzulpenaz baliatu zen euskararen alderdi estilistikoa lantzeko; Orixek, Lizardik eta Ibinagabeitiak behin eta berriro azpimarratu izan dute itzulpenaren beharra euskara aberasteko bitarteko gisa...), baina horrek ez
|
du
esan nahi Venutiren metodo, atzerriratzailea, erabili dutenik, ezta Touryren, egokitasunera?
|
|
|
Hainbat erreferentzia kontzeptual desaktibatu edo deseraiki nahi ditu, besteak beste zentzua, idazketa eta autorea bezalako nozioak. Horrek ez
|
du
esan nahi bere helburua tradizio filosofikoa modu erabat nihilistan deuseztatzea denik, egia unibertsal gisa aurkezten zaizkigun hainbat ikuspegi teoriko zalantzan jartzea baizik. Horixe da, funtsean, dekonstrukzioak egiten duena:
|
|
|
Baina guzti honek ez
|
du
esan nahi euskal literatura kaso arraro eta lotsagarri bat denik Europako textoinguruan. Aitzitik, direlako, literatura nazional?
|
|
|
Heziketa kultural ideologiko horrekin erkatuz inkongruentea eta desegokia da. Baina horrek ez
|
du
esan nahi kasu honetan esan duenaren kontrako adiera bat eman nahi izan duenik aditzera; ez du semantikaren araberako aurkakotasun ironikoa aditzera ematen. Esatariak horixe esan nahi izan du, baina testuinguru honetan desegokia da eta desegokia delako gertatzen zaio harrigarri eta ustekabeko norentzakoari.
|
|
|
Eta bat ez etortze horixe da, hain zuzen ere, testuaren interpretazio ironikoa egitera garamatzana (Booth 1986). Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, ironiazko enuntziatuaren interpretazio bat eta bakarra egongo denik, hori ere norentzakoaren baitakoa izango da; hau da, norentzakoak duen informazio pragmatikoaren edota norentzakoa inguratzen duen testuinguruaren baitakoa.
|
|
|
Honek ez
|
du
esan nahi kortesiazko arauak Gricek proposatutakoetatik erabat aldentzen direnik; zenbaitetan Griceren arauren bat hautsi edo bertan behera utz daiteke kortesiaren izenean, baina askotan bai batak eta bai besteak bat egiten dute, Griceren arauak ere gizalegean eta jokabide arrazionalean oinarrituta baitaude.
|
|
|
Bustosentzat ere alferrikakoa da osagai subjektiboari muzin egitea. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, gizabanako bakoitzaren informazioak besterenarekin inolako ikuskizunik ez duenik. Esate baterako, goian aipatu dugun, italiarren eskua ageri da horretan?
|
|
|
Goiko taula horrek komunikazio idatziaren eta ahozkoaren arteko desberdintasun batzuk jasotzen ditu eta aise atzeman daiteke bien artean badela alde nabarmenik. Horrek ez
|
du
esan nahi, haatik, bataren eta bestearen arteko muga zenbaitetan lausoa izan ez daitekeenik eta elkarren aberasbide ere ez direnik (Larringan & Ozaeta 2011). Atal honetan, behintzat, horixe frogatzen saiatuko gara:
|
|
|
Mitxelena, bada, bera bezalako jende ikasiari edo erdi ikasiari zuzentzen zaio gehienetan. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, bere hizkera, berak darabilen euskara, bestelako irakurleak ulertzeko modukoa ez denik. Ohartuko gara, usu erabiltzen dituela ahozko hizkeran erabili ohi diren esamolde eta adierazpideak nahiz esaera eta atsotitzak.
|
|
|
78 Metodologiazko atalean genioen testuaren eta diskurtsoaren definizio teknikoak aintzat hartzen bagenituen ere, lan honetan biak sinonimotzat joko genituela; diskurtsoa ere, hondarrik hondarrean, aztergai edo analisi unitate dugun momentutik, produktu edo emaitza dugulako, hau da, testu bezala atzematen dugulako. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, testua bere bakarrean, ekoizpen baldintzak kontuan hartu gabe aztertuko dugunik; beharrezkoa deritzogu testu horretan zuzenean eragiten duten faktoreekin (esatari norentzakoak, testuingurua...) harremanetan aztertzeari. Eta horretxen adierazgarri lirateke testu adigaiaren bi ulerkera horiek ere:
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi, haatik, testu barneko koherentzia erabat ezezten dugunik, eta horren lekuko B tipoa bezala bataiatu dugun parentetiko mota litzateke. B tipoan bi enuntziaturen arteko koherentzia kohesio mekanismoek agerian jartzen dute.
|
|
|
c) Beste lokuzio eta esapide batzuk, lotura, atalketa edota antolaketa zereginetan agertzen direnak, nahiz eta modalizazioarekin estuki lotuak azaldu: egia esan, orokorki, zentzu horretan, horrek ez
|
du
esan nahi, esan nahi baita, derrigorrez, dirudienez, iruditzen zait baliteke, ezagun da, seguruenik, ikus daitekeenez,...
|
|
|
Deklinabideko kasu marka errepikatzeak, ordea, ez
|
du
esan nahi eta buruan daramaten enuntziatu parentetiko horietan E1 enuntziatuarekin harreman sintaktikoa gauzatzen duenik, kohesio lotura baizik, nahiz eta kohesio
|
|
|
Egia da edozein zehaztu gabea zehaztu egin duela, nabarmenena den adibide batez. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea,, gazte jendeak, soilik osatzen duenik, edozein, en multzoa.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi, haatik, lehenbiziko edizioei erreparatuko ez diegunik. Maiz aski, exhaustiboki alderatuko ditugu jatorrizkoekin.
|
|
|
Agian, horren arrazoietako bat izan daiteke, funtzio intzidentala egitura parentetikoa bezain aparte59 ez dagoelako kontzientzia duela esatariak. Horrek ez
|
du
esan nahi, halaz ere, egitura parentetiko guztiak marren edo parentesien artean zedarritzen dituenik; parentetikoa komen artean dakartzan adibideak ere ugariak dira. Egia da, ordea, parentesi nahiz marrek komek baino hobeto islatzen dutela esatariaren intentzioa; informazio hori (enuntziatu parentetiko hori) gainontzeko segmentuetatik (enuntziatuetatik) at kokatzeko duen intentzioa.
|
|
|
68 Ko erreferentziak, Fuentesi (1989) jarraituz, adierazi nahi du errealitate berari egiten diotela erreferentzia; hau da, egiturako bi osagaiak objektu bera izendatzen dutela. Ez
|
du
esan nahi, bada, esanahi bera dutenik.
|
|
2019
|
|
|
Orain, gure lana da gure ikasleak elkarte eta erakunde horiek antolatzen dituzten ekimenetara bideratzea. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, erabilera areagotzeko euskaltegien ekarpena hutsa denik, zeren garai batean, gaur egun eta segitzen dugun bitartean, gure helburua da erabiltzaile potentzialen kopurua handitzea. Laburbilduz, Araban, euskaltegion lana funtsezkoa izan da euskararen erabileraren emendatzeprozesuan, izaten jarraitzen du eta hala izaten jarraituko du:
|
|
|
[Orri azpiko oharra: Horrek ez
|
du
esan nahi Jagon saila duela eta, euskararen aldeko edozein ekintzatan sar daitekeela. Beti ere instituzio gisa jokatu behar du, alderdikerietatik urrun egonez, etab.]
|
|
2021
|
|
|
Itxura batean, badira soinu hori idazteko xs erabili den etsenpluak ere (harbelexsis, gen., Caubós, Benque). Zernahi gisaz, beltz en egun tz afrikatua egoteak ez
|
du
esan nahi Antzinaroan ere horrela zenik, hau da, ez da jakite ziurra Belex nahiz Belexeia n afrikatua zegoela
|
|
|
Hitzak hizpidea ekarrita, diodan co osagaia latinezko epigrafian jatorri euskalduna, zeltiberiarra nahiz iberiarra duten deizioetan ageri dela. Garai berean ondoan dauden hiru mintzairatako izenetan forma bera duten akabailak egoteak ez
|
du
esan nahi, halere, hiru kasuetan osagai beraz ari garenik. Gorrotxategiren (2018 [2006]:
|
|
|
43.8.1d Beraz, funtzio aniztasun horrek esplikatzen du, nolabait, esapide eta partikula batzuk sailkatzean autoreak bat ez etortzea. Sailkapenak sailkapen, lan honetan hitz edo esapide bat birformulatzaile zehaztailetzat jotzeak ez
|
du
esan nahi, inola ere, izan ditzakeen bestelako funtzioak ukatzen ari garenik (adberbioa, operadorea, birformulatzaile zuzentzailea...).
|
|
|
Aurretik puntua azaltzeak ez
|
du
esan nahi, nahitaez, perpaus beregainari sarrera ematen diola diskurtso markatzaileak; izan daiteke birformulakizunari erreferentzia zehatza emango dion perpausetik beherako osagaia ere, edo mendeko perpausa.
|
|
|
(armada bidegurutzean bildu zen...) eta abar. Horrek ez
|
du
esan nahi, jakina, beti singularrean erabili behar direnik: Bi familiak elkartu ziren.
|
|
|
Mugakizunetako askok adiera bat baino gehiago dute; Euskaltzaindiaren Hiztegiari begiratu bat ematea nahikoa da horretaz jabetzeko. Baina horrek ez
|
du
esan nahi adiera guztiak direnik azpiatal honetan sartzekoak.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi, zernahi gisaz, inesiboan dauden guztiak beti adberbioak direla: Zenbat jauregi diren oraino sutik Behenafarroa maitagarri horretan[...] Lakarren, Donapaleun eta beste leku anitzetan (Manezaundi).
|
|
|
5 Jakina, euskara estandarrean arruntean erabiltzen ez badira ere, horrek ez
|
du
esan nahi Gure alabari txoratu egin zaio eta gisa horretakoek euskara batuan tokirik ez dutenik. Ikus Salaburu 1994 eta 2018.
|
|
|
Hemen izena ez, beste elementuak gelditzen dira. Beraz, sintagma bat izen batez eta erakusle batez osatua bada (adibidez, liburu hau) izena ezabatu ondoren erakuslea geldituko zaigu, baina horrek ez
|
du
esan nahi berez erakusle hori izenordain denik. Izenordain izatea, izatekotan, ezabatze prozesu baten ondorio besterik ez bailitzateke izango.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi, noski, beti eta ezinbestean postposizio horiek absolutiboa gobernatzen dutenik, beste aukera batzuk ere eskura baititu euskarak: Hurrengo urtera arte, aldapan behera eta abar.
|
|
|
Jakina, bi tradizioetako erabilerak onartzen dira euskara batu edo estandarrean. Eta horrek ez
|
du
esan nahi egon Iparraldean erabiltzen ez denik, egon erabilera orokorrekoa baita beste zenbait baliotan: ‘leku batean gertatu tarte batean’ (aste guztian egon da han); ‘egoera batean gertatu’, adjektiboari (r) ik eransten zaionean (tristerik nago; bakarrik zeuden) eta negarrez, minez, lotan, zalantzan, gogoetan... bezalakoekin (negarrez dago oraindik ere; lotan dago haurra); partizipioekin, adiera erresultatiboan (okerturik dago; okertuta dago; okertua da (go)); aginteran (zaude hortxe!; egon zaitez geldi pixka batean).
|
|
|
Berriro esan, (e) n eta (e) lako (eta honen gainean eraikitakoak) dira izenlagun perpaus osagarriak emateko forma zuzen bakarrak. Horrek ez
|
du
esan nahi euskaraz (e) naren zuzena ez denik buru den izena isildurik duten erlatibozkoetan: Esan duzunaren erdia gezurra da (§ 31.4.3.13).
|
|
|
30.8.2.1f Ala/ edo juntagailuak aukera galderetan. Galde perpausetan erabiltzen da, batez ere, ala eta galdera ez direnetan edo; horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, edo juntagailua erabil ezin daitekeenik galderetan (§ 28.5). Berdin gertatzen da mendeko perpausetan ere:
|
|
|
(Munita). Jakina, horrek ez
|
du
esan nahi predikatu gobernatzaile hauekin ondorioak beti perpaus egiturakoa izan behar duenik: Senarraren portaerak eragin du familiaren galera; Bakarrik ez ibiltzeak ez du, honelako gaietan, onura baizik ekartzen (Mitxelena); Erresuma guziek diote elgarri:
|
|
|
31.4.4a Ikusi dugun bezala euskarak berezko jokabidea du perpaus erlatiboen eratzeko. Horrek ez
|
du
esan nahi, halere, ohiko erabide horretaz landa beste modurik ez dezakeela balia. Hain zuzen, euskal literaturaren hastapenetik beretik, idazleek, euskalki guztietan eta mende guztietan, salbu beharbada Hegoaldean XX. mendean, perpaus erlatibo arrunten ondoan, beste batzuk ere erabili izan dituzte, hauetan aurrekari batekin uztarturiko izenordain erlatiboak agertzen baitira.
|
|
|
Bata bestearen ‘aurka’ dauden bi esaldi juntatzeko, alegia. Baina aurka egoteak, kasu honetan, ez
|
du
esan nahi lehenengo juntagaiak esaten duena bigarrenean ezeztatzea, edo lehenean ezeztatzen dena bigarrenean baieztatzea: aurkaritzako juntadura ez da A baina ez A gisako lotura, hori logikaren legeak haustea izango bailitzateke.
|
|
|
Beste hitzetan esateko, sintagma adjektibalak ezkerrean beti, eta adjektiboak izenaren ondotik, eskuinean. Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, toki kanoniko hori batzuetan hausten ez denik: Joxe Plazaburukoa edo Jaun zerukoa esaten dugu, arazorik gabe, frantziar politikaria.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi, jakina, x en burua itzulia beti bihurkaria dela: Neure buruan txapela janzten dut etxetik atera aurretik perpausean, esaterako, ez da bihurkari mota hori eta, kasu horretan, neure burua sintagma arrunta baizik ez da.
|
|
|
Ikusten denez, aldaera asko dira horiek. Horrek ez
|
du
esan nahi, hala ere, desberdintasuna euskalki kontua bakarrik denik. Euskalkien arabera aldaera bat edo bestea ikusiko dugu (bat baino gehiago, batzuetan), baina ikerketak egin behar lirateke noiz eta nola erabiltzen den aldaera bakoitza.
|
|
|
13.4.2b Hala ere, horrek ez
|
du
esan nahi galdegaiaren tokian beti forma indartua erabili behar dugunik. Honako perpaus hauen tankerakoak ere aski arruntak dira gure eguneroko hizkuntzan, eta hor, galdegaia izanik ere, forma ez indartuak ageri dira:
|
|
|
Beste hitzetan esateko: adjektiboek askotan izenaren kualitate bat adierazten badute ere, horrek ez
|
du
esan nahi izenaren kualitatea adierazten duten hitz guztiak adjektibo direnik.
|
|
|
jáaaaatorra duk hori gero!; sorgin gáaiztoa zen hura. Baina horrek ez
|
du
esan nahi beti hola egin behar denik, anitzetan beste silaba batean ere egin baitaiteke: edéeeeerra da!
|
|
|
Lekukotasun idatziei erreparaturik, eta esparru geografikoari gagozkiola, esan daiteke tuta moldea Hegoaldeko tradiziokoa dela, ez dela Iparraldeko testuetan ageri. Ez
|
du
esan nahi, ordea, Hegoaldean tuta bakarrik erabiltzen denik. Esan berri dugun bezala, turik moldea duten perpausak historikoki orokorrak dira, euskararen esparru guztietakoak, nahiz gerora, garai berriagoetan, tuta nagusitu zaion mendebaldean.
|
|
|
Bestalde, mintzagaiak aldez aurretik dakigun informazioa, hiztunak eta entzuleak partekatzen duten informazio nahiz aurresuposizioa biltzeak ez
|
du
esan nahi mintzagai diren sintagmek mugatuak izan behar dutenik. Perpausa guztiz berria bada, bere mintzagai propioa ekar dezake, entzuleak aldez aurretik ezagutzen ez duena.
|
|
|
Gaztelaniazko hainbat egitura hobeto esplikatzen omen dira hasierako kokagunetzat hartzen bada. Nolanahi ere, mintzagai aurreratu terminoa erabiltzeak ez
|
du
esan nahi ikuspegi baten edo bestearen aldeko jarrera hartzen dugunik. Perpausaren aurreko gunean, periferian, ematen dugula adierazi nahi dugu, besterik gabe.
|
|
|
Orain arte adizki sintetikodun adibideak aipatu ditugu, ohikoagoak direlako, baina horrek ez
|
du
esan nahi adizki analitikoekin ere egin ezin daitezkeenik egitura hauek. Hona adibide bat:
|
|
2023
|
|
|
Horrek horrela behar du izan, euskarak erabateko inputa behar baitu, 3 eta 7 urte bitartean irakurketa idazketa prozesua egiten delako, eta prozesu hori eskolan euskaraz egitea da ereduaren gakoa. Horrek ez
|
du
esan nahi, baina, ikasleek (guztiek) aldi berean prozesu hori beste hizkuntzan edo hizkuntzetan egingo ez dutenik. Irakurketaeta idazketa mekanismoa bakarra da, eta ikasleek ezagutzen dituzten hizkuntza guztietan erabiltzen dute.
|