|
2008
|
|
|
Baina Auzitegi Konstituzionalak berak argi eta garbi utzi du ez dela hala: ETArekin zein ETArik gabe, Euskal Herriak ez
|
du
erabakitzeko eskubiderik, Konstituzio espainolak baizik. Eta hori hala izan dadin, Armada espainola da horren berme.
|
|
|
Galdeketaren debekuaren harira, Europako Giza Eskubideen Auzitegira jotzeko asmoari buruz xehetasunik ez du eman Ibarretxek, baina adierazi
|
du
erabaki eskubidea Europan, defendituko, dutela.
|
|
|
Haien programari dagokionez, Ortuzarrek berretsi
|
du
erabakitzeko eskubidearen alde lan egiten jarraituko duela, uste baitu euskal herritarrei zor zaien eskubideetariko bat dela. Ordu batzuk lehenago Juan Jose Ibarretxe Eusko Jaurlaritzako lehendakariak gauza bera adierazi du.
|
|
2009
|
|
|
Euskal abertzaletasunak ez du gehiago luzatu behar lan ingurune zabal baten eraketa. Gauza izan behar
|
du
erabakitzeko eskubidea bakez irrikatzen dugun eragile politiko eta sozialen arteko elkarlanari bide ematen hasteko. Elkarri laguntzeko sare berriak eratu ditugu gizartean abertzaleok, alderdien harremanez gaindi.
|
|
|
Gure gizarteko talde eragileenen amets, balio eta lan egiteko moduekin bat etorri behar
|
du
erabakitzeko eskubidearen aldeko estrategiak. Gazteak harrapatu behar ditu, bereziki.
|
|
2010
|
|
|
Ezkerrekoak, eskuinekoak eta demokrata diren guztiek ere. Zeinek defendatu behar
|
du
erabaki eskubidea. Berdin.
|
|
|
Noizean behin Espainiako Gobernuak esaten
|
du
erabakitzeko eskubideak banandu egiten duela euskal gizartea. Ez:
|
|
2011
|
|
|
Prozesua bultzatuko duen mugimendua dela dio, baina ez modu zuzenean, «zeharka» baizik, diskurtso «independentea eta dinamika eraginkorra» sustatuz.Izan ere, Eleak ek azpimarratu du ETAk borroka armatua utzi izanak, berez, ez duela ekarriko gatazka politikoa gainditzea, ezta eskubideen urraketak amaitzea ere. ...aldeko defentsaren dinamikarekin lanean jarraitzea ezinbestekoa dela deritzo; hala nola pertsona guztien bizitza eta osotasun eskubidea, iritzi, adierazpen eta manifestazio askatasuna, elkartzeko eta politikan libreki aritzeko eskubidea, edota espazio publikoak, kaleak eta herritarren azpiegiturak erabiltzeko eskubidearen defentsa izango dituzte aldarrikapen nagusi aurrerantzean ere.Eleak ek uste
|
du
erabakitzeko eskubidea dela euskal gatazkaren konponbidearen ardatza, eta horren baitan kokatu du herri kontsultarako eskubidea ere. Hori horrela, Eleak ek erabaki du erabakitzeko eskubidearen aldeko herri dinamika sustatuz «buru belarri» arituko dela aurrerantzean, eskubide horren defentsan «ahalegin guztiak» jarriz, tokian tokiko jarduerekin zein ikuspegi orokorretik.Pertsonak dira Eleak mugimenduaren «motorra», eta haiekin etengabeko hartu emanak lantzea du bere xedea.
|
|
|
Hortaz, hainbat eskubideren aldeko defentsaren dinamikarekin lanean jarraitzea ezinbestekoa dela deritzo; hala nola pertsona guztien bizitza eta osotasun eskubidea, iritzi, adierazpen eta manifestazio askatasuna, elkartzeko eta politikan libreki aritzeko eskubidea, edota espazio publikoak, kaleak eta herritarren azpiegiturak erabiltzeko eskubidearen defentsa izango dituzte aldarrikapen nagusi aurrerantzean ere.Eleak ek uste du erabakitzeko eskubidea dela euskal gatazkaren konponbidearen ardatza, eta horren baitan kokatu du herri kontsultarako eskubidea ere. Hori horrela, Eleak ek erabaki
|
du
erabakitzeko eskubidearen aldeko herri dinamika sustatuz «buru belarri» arituko dela aurrerantzean, eskubide horren defentsan «ahalegin guztiak» jarriz, tokian tokiko jarduerekin zein ikuspegi orokorretik.Pertsonak dira Eleak mugimenduaren «motorra», eta haiekin etengabeko hartu emanak lantzea du bere xedea. Hala, herritar oro bere helburu eta bitartekoekin «engaia» dadin lan egiten jarraituko du mugimenduak.
|
|
2012
|
|
|
Alderdi jeltzaleak ez du alde bakarreko galdeketarik proposatzen. Nahi
|
du
erabakitzeko eskubidea legezko izatea, Espainiatik kanpo Europako Batasunean (EB) egotea posible bada, eskubide hori gauzatzeko. Horretarako, baina, Espainiako Konstituzioa aldatu behar da.
|
|
2013
|
|
|
Hori da existitzen garen ala ez erabakitzea bezala. Independentzia norberaren existentziari atxikita dago, eta hor inork ez
|
du
erabakitzeko eskubiderik. Existitzen gara eta existitzen garelako izan behar dugu independente.
|
|
|
Erabakitzeko eskubideari dagokionez, «subiranotasun prozesuak» aurrera doazela ohartarazi diote Espainiako Gobernuari, eta Mariano Rajoy gobernuburuari abisu eman diote hori zenbat eta beranduago onartzen duen prozesuak are mingarriago izango direla Euskal Herriko eta Espainiako gizartearentzat, «betiere termino zibiletan». Uberak azpimarratu
|
du
erabakitzeko eskubidea errespetatzea onuragarria dela, ez bakarrik euskal gizartearentzat, baita katalanarentzat, galiziarrarentzat eta espainiarrarentzat berarentzat ere. «Norbanakoen askatasunen eta askatasun kolektiboen oinarria da».
|
|
|
Beraz: edo PP eta PSE EE barne hartuko dituen akordiorik ez da izango; edo akordioak ez
|
du
erabaki eskubidea jasoko. Jeltzaleek, oraingoz, ez dute argitu zer estatus proposatuko duten.
|
|
2014
|
|
|
Hau da, ulertzen dutelako inposaketarekin baino demokraziaren ideian sakonduz hobeto bideratu daitekeela identitateen lehia eta herritarren nahiak. Espainiako trantsizioan autodeterminazioa oso sustraitua zegoen ezkerreko indar guztietan, baita PSOEn ere; gero hamarkadatan alderdi abertzaleek ia bakarrik Ezker Batua ere hor zen Ibarretxeren Gobernuan defenditu duten ideia da; eta orain, berriz ere, abertzale ez diren pertsona eta indar politiko askok bat egin
|
du
erabaki eskubidearen kontzeptuarekin, EAEko Podemos Ahal Dugurekin gertatu den bezala (Nafarroako Podemosek joatea libre utzi zuen, baina ez zuen giza katea sostengatu).
|
|
|
Estatu berriak sortzeko eztabaida gutxien sortzen duen argumentua da deskolonizazioa. Baina menpekotasun ekonomikoa dagoenean guztiz baldintzatzen
|
du
erabakitzeko eskubidea. Aspaldi ikusi zen hori dibortzioaren kasuan:
|
|
|
Horregatik, dimisioak ez du ezustekorik sortu. Duran i Lleidak argi utzi nahi izan
|
du
erabakitzeko eskubidearen aldeko konpromisoa, baina azken urteotan nabarmen erakutsi du prozesuak hartutako norabideak sortu dion deserosotasuna. CiUren arimetako baten aurpegia izateari utziko dio, baina ez da desagertuko politikaren lehen lerrotik.
|
|
|
Badaude, zer esanik ez, planteamendu ofizialetik at bere iritzia publiko egiten duten norbanakoak. Zentzu horretan, Montserrateko abadeak postura garbia hartu
|
du
erabakitzeko eskubideaz, eta garbi esan du Kataluniako Eliza balizko independentzia baterako prest dagoela.
|
|
|
Orduan hitz egin ahal izanen da Konstituzioaren erreformari buruz", adierazi du PNVko Estebanek. Pedro Sanchez PSOEko liderrak, Konstituzioa aldatzeko proposamena ere hizpide izan du Kataluniako ala Euskal Herriko arazoei aterabidea aurkitzeko bainan ez
|
du
erabakitzeko eskubiderik aipatzen, bakar bakarrik gobernu autonomoa indartzea eta bermatzea.
|
|
2015
|
|
|
Besteak beste, bertso afaria, abesbatzen emanaldiak, trikipoteoa, kantu jira eta bestelako ekintzak antolatzeko asmoa dute. Hautetsontzi erraldoiak osatuko dituzten oihal zatiak jostea izango da, ordea, ekintza garrantzitsuena.Berotzen joateko martxoaren 26an, berriz, Angel Oiarbidek hitzaldia eskainiko
|
du
erabakitze eskubidearen inguruan. Modelon izango da, 19:00etan.
|
|
2016
|
|
|
Urte berean Arrankudiaga ere batu zen historia egitera, edo Euskal Herriak historia egin dezan pausoa ematera. Ordutik tamaina izugarria hartu
|
du
erabakitzeko eskubidearen aldeko mugimenduak», esan zieten atzo hurrengoak antolatuko dituztenek lehenengoak antolatu zituztenei. Eta mezu bateratu eta bakarra emateko denek:
|
|
|
Aste bukaera honetan hasiko
|
du
erabakitzeko eskubidearen aldeko sinadura bilketa Erain Debagoienak. Joan den zapatuko aurkezpenean azaldu zutenez, ekainaren 12an egingo den herri galdeketarako lehen fasea izango da; Erein deitu diote eta fase horretan herri galdeketa posible izateko Debagoieneko eta Aramaioko 65.000 biztanleen %10 baino gehiagoren sinadura lortzea jarri dute helburu.
|
|
|
• Autodeterminazioak subjektua goitik behera definitzeko dinamika aldatzen
|
du
erabakitzeko eskubideak. Autodeterminazioa berezko eskubide bezala definitzen da, aldez aurretik definitutako lurralde
|
|
|
• Erabakitzeko eskubidearen beste abantaila bat: estatuak uko egiten badio bere konstituzioaren baitan erabakitzeko eskubideari bide emateari, herriak nazioartearen aurrean zilegitasuna
|
du
erabakitzeko eskubidea aldebakartasunetik gauzatu ahal izateko. Erabakitzeko eskubideak demokratikoki jokatzen duen alderdiaren zilegitasuna indartzeko balio du.
|
|
|
Zertarako balio
|
du
erabakitzeko eskubideak eta noiz erabil daiteke?
|
|
|
Beraz, oso eginkizun garrantzitsua betetzen
|
du
erabakitzeko eskubideak burujabetza prozesuetan: joko arauak ezartzen ditu bai herriaren baitan, lortu nahi duten estatus politikoaren inguruan herritarrak ados jar daitezen, eta bai herriak erabakitakoa estatuarekin negoziatzeko edota, hala badagokio, nazioartean dagokion estatu izaeraren ezagutza bideratzeko.
|
|
2017
|
|
|
Gaur egun bareturik ageri den mobilizazio ziklo historiko baten ondorioz erregimenaren indarrak (UPN PSN) Nafar Gobernutik kanporatuak izan dira, eta Hego Euskal Herriko bi Parlamentuetan inoizko handienak dira erabakitzeko eskubidearen aldeko gehiengoak. Herri mugimenduak (Gure Esku Dago kasu) bizirik mantentzen
|
du
erabakitze eskubidearen aldeko dinamika herritarra. Horrek, baina, momentu konstituziogile baten aurrean kokatzen du gure herria?
|
|
|
Debabarreneko Gure Esku Dagok iragarri
|
du
erabakitzeko eskubidearen gainean jarduteko" berezia" antolatu duela Eibarren apirilaren 27rako. Juan Jose Ibarretxek (lehendakari ohia), Garbiñe Biurrunek (epailea) eta Mario Zubiagak (EHUko irakaslea eta GEDkidea) parte hartuko dute, Jon Telleria kazetariaren gidaritzapean.
|
|
2018
|
|
|
" Ez dugu kontzeptu hori hautetsontzietara, botoa ematera mugatu behar". Azaldu
|
du
erabakitzeko eskubideak eskatzen duela aurrelanketa bat. " Informatu egin behar gara, ezagutu, iritzia emateko gai izan, eta, gero, botoa ematea beharrezkoa bada, hautetsontzietara jo".
|
|
|
Argibide gehiago nahi ditu Arnaldo Otegik: " Lehendakariak argitu
|
du
erabakitzeko eskubidea kendu nahi ote duen akordiotik" eta hori balitz, EH Bildukoak ez direla hor izanen erran du. Bestalde lehendakariari galdatu dio ea sozialistak akordioan izaiteko, erabakitzeko eskubidea kenduko duen.
|
|
|
Horregatik, kontrako jarrerak «desaktibatzearen» eta aldekoak sustatzearen alde azaldu da.Pello Urizar legebiltzarkideak ere parte hartu du jardunaldietako hasiera ekitaldian, eta esan du azken urteotan autogobernua murriztuz joan dela. Horregatik, «berdinen arteko harremana» proposatu du Espainiako Estatuarekin izan beharreko harreman molde gisa.Eusko Legebiltzarreko Autogobernu Batzordean EH Bilduk aurkeztu duen estatus berrirako proposamena aletu du Urizarrek, eta esan
|
du
erabakitzeko eskubideak «printzipio demokratiko gisa» oinarri izan behar duela. Azaldu duenez, EH Bilduk proposatzen du botere legegile, judizial eta betearazlea ez ezik «herritarren laugarren boterea» ere ezartzea, politika publikoen fiskalizazio lana egiteko.EH Bilduko Estatugintza idazkari Larraitz Ugartek aurkeztu ditu jardunaldiak, eta esan du horien helburua «euskal estatuaren aldeko diskurtsoa arrazoiz hornitzea» dela.Jardunaldien lehenengo saioan Euskal Herriko egituratze instituzionala, harreman ekonomiko eta finantzarioak eta Europako Batasunaren argi ilunak aztertu dituzte zenbait adituk.Jardunaldiak gaur amaituko dira, eta amaiera ekitaldian Arnaldo Otegi, Robin McAlpine, Mairtin O' Muilleoir eta Elisenda Paluzie egongo dira.
|
|
|
Beraz, gatazka politikoa ez da amaitu. Herri honetako eskubideek errespetatu gabe jarraitzen dute, herri honek ez
|
du
erabakitzeko eskubiderik, zapaldutako herria izaten jarraitzen dugu.
|
|
2019
|
|
|
Gure eskubide eta askatasunak ere jokoan daude! ”, ohartarazi du Usurbilgo Gure Eskuk. Epaia plazaratuko den egunari adi egoteko eskatzen
|
du
erabakitze eskubidearen aldeko mugimenduak. “Epaia jakiten den egunean Mikel Laboa plazan elkarretaratze zaratatsua egitea da asmoa.
|
|
|
Ez
|
du
erabakitzeko eskubiderik
|
|
2020
|
|
|
Berriro argitu du otsaileko artikuluaren lau sinatzaileak ez direla Euskal Herriaren independentziaren aldekoak, baina berretsi
|
du
erabakitzeko eskubidearen alde daudela, eta, areago, independentistek euren proiektua gauzatzeko aukera izatea defenditzen dutela. Halaber, «burujabetza handiagoa» aldarrikatu du —«kontua ez da soilik eskumen gehiago ala gutxiago izatea»—, euskal gizarteak «kalitate demokratiko eta ongizate handiagoa» izan ditzan.
|
|
2021
|
|
|
Bozketa usaina darion kontzeptua izan daiteke erabakitzeko gaitasunarena, baina lotura handiagoa izan dezakeena quantum konpetentzialaren zabalkunde batekin eta autogobernu tresnetan sakontzeko ideiarekin. EAJk, ordea, bere planteamendutik kanpo uzten
|
du
erabakitzeko eskubidea, akademikoki onartuen dagoen terminoetan: lurralde jakin bateko herritarrek daukaten eskubidea prozedura demokratiko baten bidez beren estatus politikoa birdefinitzeko borondatea adierazi eta gauzatzeko; baita estatu independentea osatzeko ere.
|
|
|
Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako estatutu berriaren inguruko eztabaida tarteko, hura «gauzak aldatzeko mugarri» izan daitekeela defendatu du Gure Esku k. Horretarako, ordea, ezinbestekotzat jo
|
du
erabakitzeko eskubidea eta herritarren parte hartzea ardatz gisa hartzea: «Horiek dira gure marra gorriak».
|
|
2022
|
|
|
Nire ustez, modu horretan lortuko
|
du
erabakitzeko eskubideak bere goieneko maila. Erregimen politiko bat nazio maioritarioaren lehentasun eta aldarrikapen politikoak errepikatzearekin eta are sendotzearekin konformatzen den heinean, argi gelditzen da printzipio demokratikoa ez dela erabat errespetatzen ari.
|
|
2023
|
|
|
Gaur egun, beharrezkoa da hasieratik lardaskeria ikusi zuten zuzendaritza talde horiek jarrera hori beren gain hartzea, garai batean tranpan erori ondoren, ikasleak irabazteagatik (ikastetxe publikoen kasuan), edo marketin lehiakor gisa egiteagatik (ikastetxe itunduetan). Castejonek Nafarroako sindikatu guztien ahobatezko babesa izan
|
du
erabakitzeko eskubidearen alde.
|