|
2001
|
|
|
Noizbait esan da espazioa eta denbora subjektuaren harmenaren baldintza gisa finkatzea mundua betaurreko koloredunekin ikustea bezala litzatekeela. Hala ere, Kanten ideien argibide izan nahi omen zuen honek arazoa ilundu besterik ez
|
du
egiten. Labur esateko, espazioa eta denbora ezin dira alderatu errealitatea zuzenean ikustearren edozein unetan ken ditzakegun betaurrekoekin, zeren esperientzia ororen eta, honenbestez, errealitate oro ikusteko ezinbesteko baldintzak baitira.
|
|
|
Gure eztabaidaren oinarria hor kokatzen da. Kantek ez du inola gizakiaren adierazpen orokorrik ematerik ere nahi, gizakia arakatzea geroko laga besterik ez
|
du
egiten, arrazoimenaren ahalmena neurtu eta gerorako55 Gizakiaren ulerpenik ezean, gizakiaren fakultateen arazoan ere ilun dabilela esango nuke, galduta: batetik kontraesan nabarmenak egiten ditu.
|
|
|
Bi galdera zeharo desberdinak dira: ‘egin du ala ez
|
du
egin? ’ eta ‘maitatuz ala ez maitatuz egin du? ’.
|
|
2002
|
|
|
Zigor etxeen administrazioaren inguruan jaso ohi diren iritziak bateratzea eta adostea ez da, noski, batere samurra, gizabanako bakoitzak, zein den bere disposizio hasierakoa, nondik datorren eta zein helburu duen, zorroztasunzein induljentzia neurri desberdin eta kontraesankorrak proposatzen baititu. Zenbaitek ahaztu egiten
|
du
egindako okerrengatik atxiloturik dagoen presoa ere, beste edozein gizaki bezala, izaki sentibera dela; beste hainbatek, berriz, ez du ikusi nahi preso horien egoera zigortuta dagoenarena dela; batzuek presoen miseriak leuntzen lagunduko lukeen edozein gozabideri muzin egin nahi izaten diote, eta beste askok aldiz zigor etxeetan ezinbestekoak diren diziplina neurrien balio eta gizatasun eza aldar...
|
|
2003
|
|
|
Hitzaldi horren ondoren, Altzibiadesen agerpen eta testigantza erdi barregarriek Sokratesen izaera demoniko eta harrigarria erakusteko funtzioa daukate, jada maitasunaren kontenplazio mistikoa ez ote duen egin pentsarazteraino, gero bere hitzaldien bidez ikasleei azaldu eta irakasten saiatuko baitzen. Baina esperientzia mistikoak transmitiezinak dira eta maisu mistikoak bidea erakutsi besterik ezin
|
du
egin.
|
|
2006
|
|
|
Gure hizkuntza naturalean eta gure eguneroko jardunean moralari leku bat egiten diogu. Bai hizkuntza mailan bai eguneroko jardunean edonork bereizten
|
du
egin behar duena pertsonalki komeni edo interesatzen zaionetik. Horretatik ez da ondorioztatu behar instantzia moralerako jauzia beti egiten dugunik.
|
|
2007
|
|
|
• Heraklitoren esanez, Kosmosa ez
|
du
egin jainko batek —giza abere batek egin ahal izatea zailagoa litzateke, noski—; aitzitik, beti izan da eta izango da su eternoa404 Ez ditu ulertuko, halaber, hildakoei egiten zitzaizkien kultuak, izan ere, giza abereen gorputzak ez baitu batere baliorik, ez bizirik dagoenean, eta are gutxiago hilda dagoenean405.
|
|
2009
|
|
|
Autore horiek —horiexekin identifikatzen da Foucault, bera fenomenologiatik, marxismotik eta psikologia existentzialetik urrundu izana horiexei egozten die eta, areago, horiexengan inspiratu zen Les mots et les choses idazten ari zen garaian— osatzen zuten pentsamendu arkeologikoaren aitzineko eta funtsezko panteoia. Literatura modernoak izkin egiten die pentsamendu dialektikoari, tradizio filosofikoari; ez du deus adierazten, isiltasun, erotasun eta heriotzaren esperientzia ezagutarazi baizik ez
|
du
egiten. Pentsamendu hori a dialektikoa eta a kategoriala da, mintzairarekiko pasioak taxutua dago, bertan baiezkoa ematen zaio aniztasun nomada eta barreiatuaren dibergentziari.
|
|
|
Platonek eta Kantek egiten dutena (eta Descartesek modu batean ere) kontzeptuen eta ideien esparru bat finkatzea da. Kantek Arrazoimen hutsaren kritikan hori baino ez
|
du
egiten: kontzeptuen (edo kategorien) esparrua definitzea, zedarritzea, mugatzea.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, gizakia izatez berekoia da. Kasurik onenean, laudorio, ospe eta loria lortzearren egiten
|
du
egiten duena: ustezko ekintzarik onenak ere benetan ospe, loria edo laudorioa lortzeko baliabideak baino ez dira.
|
|
2014
|
|
|
‘Egin beharrak’ eta ‘egiteko betebeharrak’ harremana daukate, beraz, errealak eta sinbolikoak bezala: ekidin ezin den mandatu baten pultsioan dagoen erreala bezala (horregatik dio Lacanek bulkada baten estatusa etikoa dela); betebeharra desiraren dialektikan harrapatutako ideal sinboliko bat bezala ikusita (norbaitek ez balu zerbait egin behar, debekuak berak sortzen
|
du
egiteko gogoa). Norbaitek zerbait ‘egin behar’ duenean, esan nahi du ez duela beste aukerarik, desatsegina bada ere, nardagarria.
|
|
|
Norbaitek zerbait ‘egin behar’ duenean, esan nahi du ez duela beste aukerarik, desatsegina bada ere, nardagarria. Wotanek bere burua inguratua ikusten du Frickaren aurrean, eta Siegmunden hilketa permititu ‘behar du’ (hori besterik ezin
|
du
egin), nahiz eta bere bihotza harengatik odoletan dagoen; Brunnhilde zigortu ‘behar du’ (‘ezin du besterik egin’), bere alaba maitea, bere gogo sakonenen haragitzea13 Hemen Wagnerrek ‘pieta rekin hiltzearen’ paradoxarekin egiten du topo, Talmudetik (justizia maitasunez kudeatzea aholkatzen digu) Brechten funtsezko Lehrstticke etara (Der Jasager eta Die Massnahme) lan... samurtasun maitekorrez kideek burkide gaztea hiltzen dute.
|
|
2016
|
|
|
Aldakuntza eta hautespeneko adibide aipatu guztiok esperientzia etxetiarrekoak dira. Uso, zakur, zaldi zaleek arrazak (aldakiak) euren probetxurako hobetzeko asmoz holakoak egin edo eragin ahal badituzte,... zer ez
|
du
egin ahal izanen hautespen naturalak. Gizakiak kanpoko eta ezaugarri agerietan bakarrik ihardun dezake.
|
|
2017
|
|
|
kontzientzia erreflexiboari agertzen zaion izatea bere baitarako Bestearentzakoa da. Cogito kartesiarrak baieztatu baino ez
|
du
egiten egitate baten egia absolutua, nire existentziaren egitatea; era berean, hemen darabilgun cogito zabalagoak egitatetzat aurkezten digu Bestearen existentzia eta nire Bestearentzako existentzia. Hori da esan dezakegun guztia.
|
|
|
nire transzendentzia atzeman ahal izateko, transzenditu egin nuke transzendentzia hori. Baina nire transzendentziak, hain zuzen, transzenditu besterik ezin
|
du
egin, bera naiz, ezin dut bera baliatu ‘transzendentzia transzenditu’ bezala eratzeko: kondenatua nago betiro nire ezereztapen propioa izatera.
|
|
|
Jainkoa kontzientzia bada, osotasunean integratzen da. Eta, bere izaeragatik, kontzientziaz haragoko izate bat bada, hots, bere fundatzailea litzatekeen bere baitako bat, osotasuna soilik ager dakioke edo objektutzat eta orduan galdu egiten du osotasunaren barneko desintegratzea bere burua horren ahalegin subjektibo gisa berratzematekoedo subjektutzat eta orduan, bera subjektu hori ez denez, bizi besterik ez
|
du
egingo, ezagutu gabe. Hortaz, osotasunaren ikuspuntu oro pentsaezina da:
|
|
|
horrelako espresioek ‘ezagutu’ eremura ginderamatzakete berriro, eta hori printzipioz jokoz kanpo geratu da. Baina, gainera, nire kabuz burutzen dudan askatasun bizipen konkretu oro nire askatasunaren bizipena da, kontzientziaren jabetze konkretu oro nire kontzientzia (ren) kontzientzia da; ‘kontzientzia’ adigaiak berak nire kontzientzia posibleetara igorri besterik ez
|
du
egiten. Izan ere, hitzaurrean11 ezarri dugun bezala, askatasunaren eta kontzientziaren existentzia aurretik doa eta baldintzatzen du bere esentzia; eta, ondorioz, esentzia horiek nire kontzientziaren eta nire askatasunaren adibide konkretuak besterik ezin dituzte barne hartu.
|
|
2021
|
|
|
Sexuarekin jaio egiten da, generoa egin egiten da. Bereizketa hori ondoren egindakoa denez, berak genero hitza aipatu ere ez
|
du
egiten. Hala ere, erlazio hori pentsatzeko osagai interesgarriak eskaintzen ditu.
|
|
|
Emaztea senarrarekiko erlazioan baino ez den objektu erlatiboa bada ere, senarrak era beregainean gauzatzen du bere izatea. Subjektu buruaski gisa, senarrak bere konpainia eta zerbitzua jaso baino ez
|
du
egiten, ez eman. Bikotean bizi nahi du, baina bakarrik egonik.
|
|
|
Emaztea senarrarekiko erlazioan baino ez den objektu erlatiboa bada ere, senarrak era beregainean gauzatzen du bere izatea. Subjektu buruaski gisa, senarrak haren konpainia eta zerbitzua jaso baino ez
|
du
egiten, ez eman:
|