|
2000
|
|
|
Eleberriak irakurtzeko orduan ohituta gauden patroiarekin hautsi egiten
|
du
beste bat sortuz, baina berri honetan galtzeko arrisku handia dago. Irakurlea gogoz hasten da jostorratza eta haria jarraituz, baina hainbeste bira eta jira eman ondoren bidea galdu, interesa erori eta istorioa bera eleberriaren pisu guztia sustengatzeko arazoekin aurkitzen da.
|
|
|
Beraz, istoriaren pertsonaia nagusia izango litzateke eleberri honetako narratario intradiegetikoa. Bestalde, narratzaile honek batzuetan fokalizazioa erabiltzen
|
du
beste pertsonaien gogoeten berri emateko. Itxuraz, gainerako pertsonaien sentsazioak adierazi ahal izateko darabil narratzaile orojakilea, eta ez lehenengo pertsonan diharduen kontalaria.
|
|
|
hots, eguneroko egoerak bere testuingurutik kanpo aurkeztuaz joko bitxiak sortu ditu. Are gehiago, askotan ezagunak ditugun egoerekin jolastu egiten
|
du
beste ikuspuntu batzuetara bideratuz, honela, errealitateari so egiteko bide ezberdinak erakutsi asmoz. Izenburuak berak iradokitzen duen legez, zinearen erreferentziak etengabeak dira:
|
|
2001
|
|
|
Baina hodei, zein ura, zein ilargi den ispiluak begiak ere lausotzen ditu, eta beste mundu zoragarria ikusten uzten
|
du
beste aldean.
|
|
|
Errealitatearen eta irudimenaren arteko ispilua belzturik dago, lainoak ez
|
du
beste mundurako biderik uzten. Baina, ispilu den hodeia, lainoa oztopo bada, bada bere lanean ispiluaren metamorfosia den leihoa irudimenaren mundura heltzeko bide dena.
|
|
|
alegoriarako joera. Lehenago aipaturiko inpresioaren eta espresioaren jokoak, kanpo mundua barne munduz ikusteko eta helarazteko joerak, alegia, edozein elementu bihurtzen
|
du
beste zerbait, edozein egoera, gogoetaren bidez, beste zerbait bihurtzen du, bere esanahi ezkutua agertzen du.
|
|
2004
|
|
|
Lurrikararen bat? galdetzen
|
du
beste batek.
|
|
2005
|
|
|
Arazo politikoak. Honi lotuta Zaratek ikuspegi bi ematen dizkigu, herriaren zapalkuntza, Euskal Herria indarrez menperatzen
|
du
beste herri arrotz batek, eta euskaldunon arteko batasunaren beharra, bat eginda kanpoko indar horri aurre egin lekioke.
|
|
|
" Kintanak Behin batean izeneko desutopia bat idatzi zuen. Amets gaiztoa zen hura, burlaz hartu zuen zenbaitek, haserre bizienaz gehienek, baina hura ere amets bat zen, amets gaizto eta gogangarria, Geroz euskal letretan ez
|
du
beste inork utopiaren bidea ibili eta orain postumoki esan behar Zarate datorkigu utopiaren haizeaz oreatuta..."
|
|
|
Duela 100/ 150.000 urte hasi ziren gure arbasoak hilak ehortzen errito zenbaitekin, eta erroak hoin barna dauzkan ohidura bat ez da horrela eta horrela desagertzen. Ez
|
du
beste misteriorik gure elizak Omiasaindoretan beteak izateak. Bazkoz eta Eguberriz zangorik sartzen ez dutenak ere hor daude.
|
|
|
Andana bat auzo elizara doala erraten dugularik, horrek erran nahi
|
du
beste andanaño bat, ez bada andana ederra, batere ez dela hara joaten. Batere ez dela mezara joaten.
|
|
|
Gaztigu zenbeit aski litekeela egoera hori aldatzeko? Ez ote
|
du
beste gogoetarik merezi horrelako egoerak?
|
|
|
Apostoluen ondotik, gure Eliza maiteak izan
|
du
beste biligarro pollit parrasta bat, frango tristeak, ahantziak izateko hobeak bailitezke. Bat aipatuko dugu, Euskal Herriko historia hunkitzen baitu:
|
|
2015
|
|
|
Ene eritziz," nazional" kalifikatiboak ez
|
du
beste funtziorik betetzen Estatu eta herriaren arteko nahasketa, literatur mailan ere, mantentzekoa baizik. Eta, honen ondorioz, literaturgintza akademikoak deituriko nekrofago mafia horren inkisiziopean sartzekoa ere.
|
|
|
urtebetetze egunekoa narrazioak. Bere horretan ez
|
du
beste inon argitaratuko baina bertako ideia eta zatiak beste ale batzuk osatzeko baliatuko ditu. Hor azaltzen zaizkigu estreinakoz Casiopea eta Polux, greziar mitologiako pertsonaiak eta ondoren Etiopiako poema batean ageriko direnak. orduan, arratsero urreztatzen zen hibaiaren ertzetatik ibiltzen nindunan ni jaio aurretik hila hintzela pentsatuz edo nire heriotzeko uda berberan sortuko hinduala lurrak laranja urez elikaturiko sagarrondoaren mihura bezala espaloi orotan bilatzen ninan hire soineko gorri eta urdina gero, zakarrontzietako hondakinen balioaz eztabaidatu gintunan eta bidaia luzeren probetxuari buruz udazken hartan izen ugariko emakumea bihurtu hintzenan Casiopea eta Pollux edo Isis and Pandora eta Bereniceren ilea elemental Mr.
|
|
|
Gauzak horrela, horren ondorioa argia da: euskal literaturak ezin
|
du
beste literaturen eremuan borrokatu. Horretarako irakurleak baditu beste literaturak.
|
|
2017
|
|
|
Ondorioztatu dugunez, Juan Martinek, ororen buruan, bere gabezia onartzen ikasi du, eta horrek ireki egin dizkio maitasunaren ateak, prest utzi
|
du
bestearen desirari egoki erantzuten hasteko. Hori eta horrenbestez, Juan Martin sendatu egin da, normaldu, nolabait.
|
|
|
Baina zenbateraino jo daiteke maitasuntzat halako desira bat? Bere burua baizik desiratzen ez duen desirak objektu soiltzat, bitarteko hustzat hartu behar
|
du
bestea. Eta hori nekez jo liteke maitasuntzat.
|
|
2019
|
|
|
Ez da, hortaz, sentimendu edo sentiberatasun gabea, baina horrek ez du esan nahi bere gizon lehentasunak aldatzeko prest dagoenik. Bere eta besteen sentimenduak ezagututa ere, bereak esateko gai dela frogatzen duen arren, protagonistak ez du sentimendu moralik garatu; ez du erru sentimendurik, ez da berak egindakoen erantzule sentitzen, ez daki barkamenik eskatzen eta ez
|
du
beste inoren sentimendurik aintzakotzat hartzen bereen aurretik. Ez du enpatiarik sentitzen besteenganako, eta ez du haien lekuan jartzeko lanik hartzen.
|
|
|
Adibidez, Aitor bere mutil lagunarekin lehen aldiz sexu harremanak eduki eta berak ondorengo egunetan deitzen ez diola ikusirik, etxetik atera gabe egoten da haren deiaren zain margotzen. Orduan, beltzaz eta gris grafitoaz aparte, ez
|
du
beste kolorerik erabiltzen (76). Abandonaturik, gutxietsirik eta errudun sentitzen da.
|
|
|
Orduan Florak erantzuten du bera beste gizonen batekin egongo balitz, Senarrari ez litzaiokeela asko axolako eta narratzaileak onartzen du benetan uste zuela ez litzaiokeela, larrua jotzea jardun fisikoa baita bizikletan ibiltzea bezala, eta" ezkondu bat bere ezkontidea ez den norbaitekin bizikletan ibiltzeak ez duela esan nahi, besterik gabe behintzat, kide hori maite ez duenik" (48). Horregatik, bere burua justifikatzen
|
du
beste emakume batzuekin berak ere huts egin diolako (48, 49). Zeloen beste adibide bat da haserre dauden azken aldian aipatzen den eszenetako bat.
|
|
|
Gizarte patriarkalean ezaugarri maskulinoak izateko (boterea, indarra, nagusitasuna...) gizonak halako betebehar batzuk ditu: lehenik, emakumeen ezaugarrietatik argiro urrundu behar da, nagusitu egin behar
|
du
besteen artean, emozionalki gogorra dela erakutsi behar du eta autonomia eduki behar du, eta beste guztien aurretik bereari eutsi behar dio. Betebeharreko arau horiek iristeko, jakina, era bateko edo besteko indarkeria edo bortxakeriaz baliatzea zilegi zaio, hala fisikoa nola psikikoa.
|
|
2021
|
|
|
baga, literaturaren didaktikan diharduten hainbat irakasleri sarritan leporatzen zaien ikuspegi historizista batetik irakastea, muga estua baita zentzu horretan, edota ikuspegi hori areagotzea, dagoeneko material eta proposamen asko horretan oinarrituta diseinatzen direlako; eta, biga, literaturaren didaktika autore, obra, data eta gertaera zerrendetara mugatzea, eta irakasleek eurek ikasitako didaktika erreproduzitzea (DGIR1). Hala eta guztiz ere, batak ez
|
du
bestea nahitaez inplikatzen, eta elkarrizketatuak dioen legez," Axular ez duzu ulertzen Kontrarreforma ulertzen ez baduzu" (HIR1). Edonola ere, ikuspegi historizista batetik lantzeaz aparte, autore eta obren kronologia baldin bada irakasteko irizpide, euskal literaturaren garairik emankorrena landu gabe geratzen dela baieztatzen du, eta horrek arestian zehaztutako ondorioak dakartza:
|
|
|
Ez dago zertan beti gozatu ikasteko; are gehiago, batzuetan estutzen gara ikaskuntza esanguratsuenetan, besteak beste, gure konfiantza eremutik ateratzea eskatzen digulako urrats horrek, edota gatazka kognitibo edo emozionala eragiten digulako. Ikaskuntza prozesuetan ondo pasatzen badugu, ederto, eta helburu ere izan daiteke, jakina, baina batak ez
|
du
bestea ekartzen nahitaez. Hor daude ikasteak eragiten duen esfortzua, frustrazioa, ziurgabetasuna eta abarrak".
|
|
|
44" Ildo horretatik, Mercer eta Hodgkinson ek (2008), Barnes en lanetan oinarrituta, elkarrekin pentsatzea (interthinking) funtsezko jotzen dute ezagutzan aurrera egiteko, hori baita egungo hezkuntza dialogikoaren (Aubert, García eta Racionero, 2009) oinarria, hain zuzen ere, lengoaia eta elkarrekintza erabiltzea elkarrekin pentsatzeko" (Galarraga eta Alonso, 2018: 8). behin, jardun didaktikora eraman behar dira ezagutzak eraikitzeko tresna bihurtuz. Baina, era berean, ikasleak subjektu aktibo eta autonomo izango badira, elkarrekintzak ikaste objektu bilakatzea ezinbesteko du; alegia, ikasleak ikasi behar
|
du
besteekin jarduten eta ezagutza elkarrekin eraikitzen (Canale eta Swain, 1980). Hala eta guztiz ere, horrek ez du esan nahi ikaskuntza prozesua modu erabat kolektiboan gertatzen denik; Coll aipatuz Ribosak (Coll, 1999 in Ribosa, 2020) dioenez, hezkuntzaren ikuspegi konstruktibistatik ikasgelan gertatzen den ikaskuntza elkarri konektatuta ageri diren bi prozesuk osatzen dute:
|
|
|
Zentzu horretan, HIR1 en ustez batak ez
|
du
bestea kentzen, eta ikasleentzat erreferente izan daitezkeenak ere gelara eraman behar dira, bere iritziz, adin horretakoek" askoz gauza tangibleagoak" eskatzen dituztelako. LIR2 ek ere literaturako programazioan biek ala biek izan behar dutela haien lekua baina, hala eta guztiz ere, ohartarazten du ezin dela mugatu kanonikoak diren autore eta obren eta gazteentzat hurbilagokoak diren erreferenteen nahasketa batera.
|
|
|
" Batak ez
|
du
bestea kentzen. Klasikoak eskola eta ikastetxetan lantzea ezinbestekoa da.
|
|
|
" Memoria lantzeak laguntzen
|
du
beste gauza askotarako, eta gaur egungo metodologian jo dugu ia memoria baztertzera". (HIR1)
|
|
|
" EAE n gure arloko departamentuko buru gehienak ia ia gure irakasle izandakoak eta jubilatzen hasita daude. Literatura numeroarekin lotu duen jendea da eta gazte jendeak ez
|
du
beste eredurik ikusi". (LIR2)
|
|
|
Oilo errule on batek, oilo finak, honela jokatzen du: erruten hasten denean, egunero arrautza bat egiten du hiru egunez jarraian, eta laugarrenean atseden hartzen du; egunero bat egiten jarraitzen
|
du
beste lau egunez, eta berriro hartzen du atseden egun bat; egunero bat egiten jarraitzen du beste bost egunez, eta atsedena ostera ere; horrela ematen ditu hiru hilabete, eta horiek igarota, nahi eta nahi ez, lokatu, mikatu, edo hil egiten da.
|
|
|
Oilo errule on batek, oilo finak, honela jokatzen du: erruten hasten denean, egunero arrautza bat egiten du hiru egunez jarraian, eta laugarrenean atseden hartzen du; egunero bat egiten jarraitzen du beste lau egunez, eta berriro hartzen du atseden egun bat; egunero bat egiten jarraitzen
|
du
beste bost egunez, eta atsedena ostera ere; horrela ematen ditu hiru hilabete, eta horiek igarota, nahi eta nahi ez, lokatu, mikatu, edo hil egiten da.
|