|
2003
|
|
|
“Uste denez, ezin da esan zahartzearen ondorio saihestezina denik. Egia da haren prebalentzia handitu egiten dela urteak igaro ahala, baina horrek ez du esan nahi batek artrosia izan behar duenik adinez nagusi izate hutsagatik”, argitu
|
du
aditu horrek. Artikulazioen higadura Belauneko artrosiak bi milioi espainiarri eragiten die, eta artikulazioen higaduraren ondorioz agertzen da.
|
|
|
“Bai, posible da”, dio Teresa Estevek, Bartzelonako Biologia Molekularreko Institutukoak (IBMB CSIC). “Baliteke analisian DNA detektatzea, eta beste batean ez laborategien artean DNA erauzteko protokolo desberdinak egotea”, azaldu
|
du
aditu horrek. “Horrez gain, gaineratzen du, produktua nola dagoen prozesatuta”.
|
|
|
“Batez ere —zehaztu du Zoilak, lana desilusionatu dien pertsonetan aurkezten da, konfiantzazko krismax batean lan egiten ez dutenetan edo lana giro arinean egiten dutenetan. Inplikazio handiko lanbideetan edo hierarkia oso zurruna duten pertsonetan ere gertatzen da”, erantsi
|
du
aditu horrek. Baina “oporren ondoko sindromea” izateak ez ditu beti ezkutatzen langilearentzat desatseginak diren egoerak; aitzitik, batzuetan, lanera itzultzean pertsona batzuek jasaten duten egokitze aldia besterik ez da, eta ez du zertan gaitz larriagorik sortu, depresio edo antsietate koadroak dituen etapa batean soilik.
|
|
|
“gosea ez da jada parien ondarea, eta desnutrizioak lehen munduaren ateetan jotzen du”, azpimarratu du Manuel Sánchez Monterok, Gosearen aurkako Ekintza (ACH) antolatzeko arduradunak. “Argentinako kasuak frogatzen du hori”, gehitu
|
du
aditu horrek, eta GKEek duela urte eta erdi Buenos Airesen 6 milioi pobreen urdail hutsak, metropoli eremuko erroldaren erdia, baretu behar izan zituztela gogorarazten du. “Leku batzuetan Espainian baino askoz hobeto bizi izan da, eta orain gosea pasatzen da.
|
|
2004
|
|
|
Baina Santiago Palacios Menopausia Aztertzeko Espainiako Elkarteko presidenteak (AEEM) ohartarazi duenez, emakumearengan estrogenoak desagertzeak 4 motako kolagenoa eta larruazalaren lodiera murriztea dakar, baita deshidratazioa areagotzea ere. Hori dela eta, “azala finagoa, hauskorragoa eta lehorragoa bihurtzen da, eta zaurgarriago bihurtzen da kanpoko ondorio kaltegarrietarako, eguzkiarena kasu”, nabarmendu
|
du
aditu horrek. Aldaketa atrofikoak, lehortasuna eta elastikotasunik eza eragiten dutenak, gainera, menopausiaren ondoren, azala hauskor bihurtzen da, lesioekiko sentikortasun handia du eta orbaintzeko zailtasunak ditu.
|
|
|
Palacios doktorearen arabera, “prozesu hori bizkortu egiten da denboran, eta handitu egiten da erretzen duten emakumeen intentsitatea”. Menopausiak larruazalean eragiten dituen ondorioak epe luzera atzeratu eta murrizteko, beharrezkoa da zainketa horiek bizitzaren aurreko etapetan egitea, “estrogenorik ez dagoenean, azalak kalitate eta hidratazio ona izan dezan”, azaldu
|
du
aditu horrek. Horregatik guztiagatik, Palaciosek gomendatu die emakume helduei eguzkirik ez hartzea irradiazio ordu bizienetan, babes handiko kremak erabiltzea eta ur kantitate handiak hartzea, azala ahalik eta hidratatuena egon dadin.
|
|
|
Zer lortzen da txertoarekin? Lehen agerraldiaren ondoren, «ez izan hamar granja infektaturik, horixe izango zenuke txertorik gabe, hiru baino ez», azaltzen
|
du
aditu horrek. «Infekzioa errazago kontrolatzea lortzen duzu».
|
|
2006
|
|
|
Zamorako Laguntza Esparruko Psikiatria Zerbitzuko buruak, Manuel Franco doktoreak, uste du eskizofrenia duten gaixoen irudi bortitzak, askotan komunikabideen bidez transmititzen denak, eragina duela gizartean. “Gizakiak egiten duen eta gustatzen ez zaigun guztia, gaixotasun mentalen edo eromenaren prozesuei egoztea interesatzen zaigu, eta hori ez da egia”, azaldu
|
du
aditu horrek. Gidak tratamendu ez farmakologikoak pazientearen suspertzean duen garrantzia azaltzen du.
|
|
|
Ekimen horretan parte hartzeko gonbita jaso zuten emakumeek beren adostasuna adierazi zuten idatziz “segundo bakar bat ere ez zalantzan jarri gabe”, adierazi du Iñaki Brouard Basurtoko ospitale bilbotarreko ginekologoak. “Guztiek dute osasun arazo bat, eta kirurgia egin behar da; Espainiako eta Europako espezialista onenetako batzuek ebakuntza egingo diete, teknikarik modernoenekin”, azaldu
|
du
aditu horrek. Hala ere, ez dira horiek baloratzen diren baldintza bakarrak.
|
|
2007
|
|
|
RNA isilgailuek hazkunde arruntean eta garapenean duten funtzioa ere hobeto ulertu behar dugu. Informazio horri esker, RNA isilgailuak erabil ditzakegu zelula bateko gaixotasun egoerak diagnostikatzeko», azaldu
|
du
aditu horrek. SIROCCO partzuergoan Espainiako parte hartzaile bakarra Bartzelonako Erregulazio Genomikoko Zentroko Xavier Estivillek zuzendutako taldea da.
|
|
2010
|
|
|
Horixe dio Leonard Orbanek, Europar Batasuneko Eleaniztasuneko komisarioak. Baina itzultzaile profesionala izateko ez da nahikoa hizkuntza batean edo gehiagotan hizkuntza gaitasun nahikoa eskuratzea, “beharrezkoa da zerbitzu osoak emateko gai izatea”, gehitu
|
du
aditu horrek. Profesional horien prestakuntza osoa lortzeko, Europako Batzordeko Itzulpen Zuzendaritza Nagusiak EMT (European Master’s in Translation) sarea sortu du.
|
|
|
Jokabideari modu terapeutikoan ekiteak ere eragin positiboren bat izan dezake. “Nolanahi ere, oraindik ez dago jarraibide terapeutiko zehatz bat ezartzeko adina azterketarik”, azaldu
|
du
aditu horrek.
|
|
2011
|
|
|
Haren ustez, “egingarria” da astean kilo bat edo erdi galtzea —astean gerriko zentimetro baten baliokide izango litzatekeena—; izan ere, “gehiago galduz gero, beste elementu batzuk murrizten dira, hala nola ura, muskulua edo hezur masa”. “Pisua %5 eta %10 bitartean galduz gero, %53 murrizten da diabete arriskua, eta %15 kolesterola handitzeko aukerak”, adierazi
|
du
aditu horrek, dieta osasungarria, ariketa fisikoa eta, beharrezkoa denean, argaltzeko botikak ematea proposatzen duela. Espainiako helduen %15 eta haurren %12 gizenak dira.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, “dieta osasungarria eta orekatua egiten duten pertsonei bitaminarik ez hartzea gomendatzen zaie. Ez dute bitamina gehigarririk kontsumitu beharrik, eta, oro har, ez da beharrezkoa”, esan
|
du
aditu horrek. Are gehiago, medikuarengana jo odol analisia eskatzeko eta odol plasman dauden konposatuen mailak zein diren jakiteko, ez da erabilgarria, odol analisiek azken mailak bakarrik erakusten baitituzte, baina ez dute informaziorik ematen maila horiek urte osoan zehar defizitarioak edo gehiegizkoak izan diren jakiteko.
|
|
2012
|
|
|
Argi utzi behar da zaineketa aringarrietako taldearen helburua, sintomak kontrolatu ezin direnean, sedazioa dela beti, eta ez eutanasia. Bizitzaren amaieran, alferrikako sufrimendua saihestea da gure helburua, sintomei aurre egiteko tratamendu sendoagoa emanez«, erantsi
|
du
aditu horrek. Itomena tratatzeko, paziente terminalei beldurra ematen dien beste sintoma handia baita, oxigenoa eman daiteke.
|
|
2013
|
|
|
Baina, batez ere, «funtsezkoa da hirian kirolik ez egitea, korrika egin ibilgailuek asko erabiltzen duten bide batetik, asko handitzen baita arnastutako partikulen kopurua. Atseden egoeran, minutuko 6 litro aire arnastu ondoren, minutuko 40 litro arnastu behar dira», ohartarazi
|
du
aditu horrek, goraldia running a hirietan. Halaber, komenigarria da ez arnastu errekuntzako kea egur etxeetakoa, batez ere espazio itxi batean.
|
|
2014
|
|
|
edo zer esango liguke hitz egingo balu? ...an. Teknologia hori beste tresna bat da txakurrari buruzko ezagutzan aurrera egiteko, bai eta txakurrei eta haien heziketari laguntzeko ere», dio Ricardo Antónek, txakur hezitzaile eta txakur hezitzaile eta blog Nire txakurra hezten. «Aurrerapen handia izan liteke, txakurrekin komunikatzeko ez ezik, espezieen arteko komunikazioaren zientzian ere oso bide interesgarria irekiko bailuke», erantsi
|
du
aditu horrek. Beste espezialista batzuk, aldiz, gehiago agertzen dira eszeptikoak horrelako gailuen aplikazio errealekin.
|
|
|
Sortu zenetik, 400 salaketa baino gehiago aurkeztu ditu Espainian, animalien aurkako tratu txarren kasuetan. «Egiaztatu ahal izan dugunez, oso gutxitan jakinarazten dira animalien aurkako tratu txarren salaketak, gure herrialdean egunero gertatzen diren kasuen kopuruarekin alderatuz gero», gehitu
|
du
aditu horrek. Aplikazio honek erraztu egin nahi du eta tratu txarrak jasan dituzten animaliei lagundu, oso modu errazean:
|
|
2015
|
|
|
Katuak oso maitagarriak izan daitezke, eta asko gozatzen dute etxeko beste lagun baten laguntasunaz. «Beste felido baten konpainiak etorkizuneko portaera arazoak saihestu ditzake, are gehiago txakurkumeak edo bi helduak batera hartzen badira», gehitzen
|
du
aditu horrek. Baina, zer gertatzen da bietako bat heldua denean eta familia handitzea erabakitzen denean?
|
|
2016
|
|
|
bai Osasunaren Mundu Erakundeak «Trastorno mentalen eta portaeraren sailkapena» (CIE), bai Psikiatriako azken Psikiatriako eta Estatu Batuetako Psikiatriako Nahasmendu gisa (V). «Ez dago ebidentzia zientifikorik pertsona batzuek gehiegizko portaera jakin batzuk —erosketak, sexua, lana, ariketa fisikoa edo telebista serieak— mendekotasun nahasmendutzat har ditzaten», adierazi
|
du
aditu horrek. Interneten, «nahasmendua» edo «mendekotasuna» etiketa azkar jartzen zaien baina, berez, horrelakoak ez diren jokabide edo portaerei buruzko informazioa zirkulatzen du foro, blog edo portaletan.
|
|
2021
|
|
|
Hori lortzeko, garraio sistemek energia iturri berriztagarrietako elektrizitatearekin funtzionatuko dute, garraio partekatuan oinarrituko dira eta ahal den neurrian automatizatuta egongo dira. “Herritar gisa, gehiago gozatuko dugu garraio publikoaz eta kaleez, eta, ibilgailua erosten dugunean, iraunkortasun, mantentze eta eraginkortasun irizpideak betetzen dituen oihartzun ibilgailua aukeratu dugu”, esan
|
du
aditu horrek. Ekonomia zirkularrerako bideak guztion ahaleginak eta aldaketak eskatzen ditu.
|
|
|
“Titia kentzetik, nutrizio eredu onak ezarri lirateke. Baina zereal finduen eta proteinen gehiegizko kontsumoa ikusten dugu, lekadunen edo frutaren kalterako”, azaldu
|
du
aditu horrek. Desoreka horrek zenbait bitamina falta ditu, hala nola folatoak edo bitamina.
|