|
2002
|
|
|
Nolanahi ere, esku hartzeak ez daude “konplikaziorik gabe”. “Askotan, oftalmologo baten arrakasta paziente bati ebakuntzarik ez egitea esatean datza”, laburbiltzen
|
du
Luis Fernández Vega Oviedoko Instituto Oftalmologiko Fernández Vega ezagunaren zuzendariak. Espezialisten arabera, kirurgiaren arrakasta hainbat faktoreren araberakoa da.
|
|
|
Adituek “denetik jan” beharra azpimarratzen dute, elikagai funtzionalak kontsumitu ala ez. “Zerealak, lekaleak, fruta, haragia poca eta arraina neurrian”, aholkatu
|
du
Luis Ros Mar nutrizionistak. “Duela 17 urte —ohartarazi du Ascensión Marcosek—, nerabeak nahiko ondo elikatuta zeuden.
|
|
|
«Onddoak larruazalaren keratinarekin elikatzen dira, eta oso azkar ugaltzen dira, lau asterik behin larruazalak sortzen dituen beste zati batzuk bilatuz», azaldu du Jesús De Vega doktoreak, gaixotasunean aditua den doktoreak. Zauri txikia Oinetako hatzen artean zauri txiki batekin has daitekeena hanka osora zabaldu daiteke, «kasu horiek oso zailak diren arren», esan
|
du
Luis Medinak, prebentzio kanpainaz arduratzen den Luis Medinak dioenez «»Onddoak oinetan?» prebentzio kanpainaz arduratzen da. Nola gozatu oin osasuntsu batzuez».
|
|
|
«Frogatuta dago kirol aerobikoak (moderatua, baina etengabe egiten dena) tentsioa jaisten duela. Eragin handiko kirolak altan daude, beraz, kontraindikatuak daude», adierazi
|
du
Luis Til Pérez doktoreak Bartzelonako San Cugateko Errendimendu Handiko Zentroko kirol medikua. Espezialista horren arabera, egokiena da pertsonak gehien gustatzen zaion edo egiteko errazena den ariketa astean bost egunez egitea, astean bost egunez.
|
|
2004
|
|
|
Besaurreko hezurra 1,78 metro luze da, eta inoiz aurkitu ez den handiena da. “Humeroaren tamainak ez du esan nahi munduko dinosaurorik handiena dugunik”, zehaztu
|
du
Luis Alcalák, Teruelgo Multzo Paleontologikoa Fundazioko zuzendariak. Handiena, oraingoz, Argentinosaurus da, beste belarjale bat, “haren humeroa ez da agertu, baina 1,81 metro neurtuko dituela kalkulatzen da”.
|
|
2007
|
|
|
Imagen: Stefanie L. ‘Teknologia berrien arloko politika publikoak, gizarte ekintzako GKEak eta gizarte egoera ahuleko kolektiboak’ izenburua
|
du
Luis Vives Fundazioak eta Un Sol Món Fundazioak egindako txosten batek. Interes handiko lana da, urte batean administrazio publikoekin hitz egiteko ildoak bilatu dituzten elkarte batzuek egindako lanaren emaitza, Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologia berrien esparruan konponbide bateratuak garatzeko.
|
|
|
Baina kezkagarriena da edonork egin dezakeela estropezu informazioaren teknologiei esker. “Lehen, eraso teknika horiek espezialisten esku zeuden; orain, jende guztiari, mundu osoari, pasatzen ari zaizkio”, onartu
|
du
Luis Jiménez Muñozek, Zentro Kriptografiko Nazionaleko zuzendariaren albokoak. Informazio segurtasuneko gorabeheren aurrean CNIk erantzuteko duen gaitasuna Estatuko administrazio guztiek jasoko dute, zentralek, autonomikoek eta tokikoek, eta haiekin lankidetzan arituko da borondatez.
|
|
|
Bestalde, aztertutako ordenagailuen %56k “malware” sorra zuen. “Kode maltzur horiek ez dira aktibo egoten erabiltzailearen ordenagailuan, itxuraz kalterik egin gabe, baina edozein unetan esnatu eta ekintza maltzurrak egin ditzakete, hala nola datu lapurreta, artxibo suntsiketa, etab.”, adierazi
|
du
Luis Corronsek, PandaLabs eko zuzendari teknikoak. Gainera, aztertutako PCen ia %20" malware" aktiboarekin kutsatuta zegoen.
|
|
|
Datu horrek atentzioa ematen du bereziki, errepideko istripuen %40 kaletik ateratzean gertatzen baitira, ez baitago babes egokirik. " Lotura argia dago gertatzen diren akatsen eta istripuen artean", azpimarratu
|
du
Luis Puertok. Ibilgailu bat bidetik ateratzeko arrazoia, gehienetan, abiadura da, baina, istripua gertatu ondoren, bideak bidaiariak babesteko prestatuta egon behar du.
|
|
|
Alemanian, Suedian eta Erresuma Batuan ere lan egiten da, eta, horri esker, Espainiako emaitzak eraginkortasun handiagoz alderatu daitezke beste herrialde batzuetakoekin. " Horren ondorioz, Espainiako autobideak edo autobiak, herrialde horietakoekin alderatuta, maila apalagoan daude", erantsi
|
du
Luis Puertok. Zehazki, aztertutako gainerako herrialdeetan ez dago izar bateko edo biko biderik; aztertutako Espainiako tarteen %3, 8k dute kalifikazio hori.
|
|
|
Berniz ekologikoek inpregnazio gisa jokatzen dute, eta, horri esker, zura uzkurtu eta dilatatu egiten da babes geruzan pitzadurarik agertu gabe. “Sortzen den geruza zurrun horrek ez dio uzten zurari ohiko funtzioak egiten, eta, azkenean, pitzatu egin daiteke dilatazioaren eta uzkurduraren ondoriozko barne tentsioaren ondorioz”, azaldu
|
du
Luis Baleriola Ecoquimia tratamendu natural eta ekologikoen enpresako kudeatzaileak. Horren ondorioz, kanpoko geruza lotzean, zura elementu agresiboen eraginpean geratzen da, eta elementu horiek itxura hondatu eta desugertzeko eta lixatzeko tratamendua behar izaten dute.
|
|
|
Bere gorputzak artasoro batzuen artean aurkitu zituzten. “Bost otso genituen atzetik autoetan heldu genienean”, gogoratu
|
du
Luis Mariano Barrientosek, ASCELeko kideak, eta berehala deitu zien Gaztela eta Leongo Batzarrari eta Guardia Zibilaren Natura Babesteko Zerbitzuari (Seprona). Agenteak ehiztariak aurkitu eta horietako bost identifikatzeko garaiz iritsi ziren.
|
|
2011
|
|
|
Eztabaida nuklearra" Espainiako zentral nuklear guztiak arrisku sismikotik kanpo daude". Hala adierazten
|
du
Luis Suárez Geologoen Elkargo Ofizialeko (ICOG) lehendakariak, Japonian lurrikara bortitzaren eta ondorengo tsunamiaren ondorioz izandako gertaeren gaineko eraginaren ondoren. Fukushimako zentral nuklearra nazioarteko iritzi publikoaren kezka iturri nagusia bihurtu da, instalazioak hondatu eta lehenengo ihes erradioaktiboen ondoren.
|
|
|
Amigos de las Abejas fundazioa Erleak dira naturako espezierik baliotsuena polinizazio lanagatik, baina erlauntzetatik desagertzen dira pixkanaka. Hala gogoratzen
|
du
Luis Pérez Ventosa Amigos de las Abejas Fundazioko lehendakariak. Irakasle erretiratu eta erlezain amateur honek gaztetatik adierazi du Espainiako leku batzuetan, Galizian esaterako, egoera dramatikoa dela, ia ez baitago erlarik.
|
|
2013
|
|
|
Lehen odol taldea (DAD 1) da txakurren artean ohikoena. «Harburuen erdia inguru bertakoak dira», adierazi
|
du
Luis Viñals Albaitaritza Transfusioko Zentroko zuzendariak, eta odol taldeak aztertu ditu. Zuzentzen duen zentroak urtean 1.200 odol ateratze egiten ditu.
|
|
2017
|
|
|
Bere patioek elementu naturalak dituzte, jangelek menu ekologiko eta osasungarriak dituzte, erosketa politikak ingurumen eta gizarte irizpideak jarraitzen ditu, eta eduki ekosozialeko jarduera puntualak eta puntualak, adibidez, Ingurumenaren Nazioarteko Eguna, ikasturte osoan egiten dira. Hala ere, elementu horiek garrantzitsuak izan arren, «ez dira aldaketa kualitatiboak egiten dituztenak», adierazi
|
du
Luis Gonzálezek, Fugem eko gizarte hezkuntzako proiektuaren koordinatzaileak. Hori lortzeko, irakaskuntza praktikaren erdian sartu dute ingurumena:
|
|
2018
|
|
|
5 urterekin makillatzea dakarren jolas sinboliko «osasuntsu eta beharrezko» horretatik, batzuetan, 10 urterekin egin nahi izaten da maiz, eta ez, hain zuzen, adin horietan izan behar lukeen jolas gisa. Batzuetan,» mendekotasuna edo esklabotasuna «ohartarazten
|
du
Luis de la Herrán psikologo klinikoak, adibidez, eskolara begi arkatzik gabe joateko gai ez den nerabe baten kasuan. Pubertaroa nesketan:
|
|
2019
|
|
|
Elikagai horiek ez dute erabili behar ikastetxeetara iristeko garraioa, eta horrela CO2 emisioak murrizten laguntzen dute. Euskal Eskola Publikoko Gurasoen Konfederazioak egindako azterlan baten arabera, eskualdeko eskola guztiak ekoizpen ekologikoaren eta hurbiltasunaren eredura aldatuko balira, 40.000 autok Bilbao Tokio ibilbidea egitea lortuko litzateke.»Sukaldaritzako familia eta taldeekin ados dauden elikagai biologikoak eta tokikoak hautatzea da kontua, menuen prezioa aldatu gabe», adierazi
|
du
Luis Gonzálezek, Fuhem ikastetxeetako jantoki ekologikoen koordinatzaileak. Hori dela eta, beste baldintza bat da eskola horiek sukalde propioa izatea, caterin zerbitzua murrizteko; horrek esan nahi du enbalajeak eta plastikoak gehiago garraiatu eta erabili behar direla elikagaiak kontserbatzeko ikastetxera joan bitartean.
|
|
|
«Lanbide Heziketa asko nazioarteratu da, baina Erasmus+ programa ez da Lhko beste herrialde batzuetan ikasteko eredua. Batez ere, Europar Batasuneko herrialde batean, ikasleei Lantokiko Prestakuntza (LP) eskaintzea, esperientzia berri bat bizitzeko aukera ematea eta hizkuntzaren ezagutzan hobetzea», adierazi
|
du
Luis Mari Saratxagak, Lhko Jakintzaren Euskal Institutuko zuzendariak (IVAC). Karrera osoa edo ikastaroren bat kanpoan egiteko aukeraz gain, beste aukera «interesgarriagoa» da, Alberto Gonzálezen arabera, ondoren master baten barruan joatea:
|
|
|
Alkohola da itotze egoeretan gehien eragiten duen faktoreetako bat. Gainera, ohikoena da hondartzan eta igerilekuetan egotea “erlaxazio edo opor egoeretan, alkoholaren kontsumoa handitzen denean eta arriskuaz dugun pertzepzioa murrizten denean”, azaldu
|
du
Luis Informazioak. Komeni da jakitea Trafikoan zigorra ekarriko lukeen alkohol mailak baduela uretan arrisku faktore garrantzitsu bat.
|
|
|
Txertaketari dagokionez, pertsona heldu osasuntsu bat 15 urtetik gorako edozein pertsona da (haurren egutegiak 14 urte bitarte hartzen ditu), txertoa hartzeko arrisku taldeetan sartuta ez dagoena. Baina txertoa jartzea ez da adin horretara iristean amaitzen den prozesua, baizik eta jarraipena behar du, haurren txertoa osatu eta testuinguru berri batera egokitu ahal izateko», adierazi
|
du
Luis Ignacio Martínez Alcorta doktoreak, Donostia Unibertsitate Ospitaleko Medikuntza Prebentiboaren Zerbitzuak eta Espainiako Txertaketa Elkarteko (AEV) Berrikuntzako bokalak. «Txertoa hartzea ez da inoiz arrisku gehigarria», diote Espainiako Txertoen Elkarteak Gainera, garrantzitsua da Oinarrizko Osasun Laguntza Zentrora joatea eta han adierazten dizuten helduendako txertaketa gomendioei jarraitzea.
|
|
2020
|
|
|
urbanizazioak eraikitzea, eremu sentikorretan eta planifikazio egokirik gabe herri lanak egitea, baso helduak moztea, monolaborantzak zabaltzea, nekazaritza eta abeltzaintza erabilerak uztea, basa espezieen legez kanpoko merkataritza, espezie exotikoak sartzea, turismoan presioa egitea, natura gutxi errespetatzen duena, pestizidak erabiltzea eta kutsadura dira egoera horren arrazoi nagusiak. Hala adierazi
|
du
Luis Guijarro Ingurumen Informaziorako Kazetarien Elkarteko lehendakariak (APIA), eta datu horiek Biodibertsitatea Zaintzeko Lehen Biltzar Nazionalean aurkeztu zituen. Datu gehiago izateko, Ingurumen, Landagune eta Itsas Inguruetako Ministerioak (MARM) Espainiako ornodunen liburu gorria jasotzen du bere webgunean.
|
|
|
Konturatzen ez bagara ere, etengabe galtzen dugu ura: bizi organoen funtzionamendurako, listuaren, izerdiaren, gernuaren, gorozkien bidez, eguneroko jarduerak egitean, lanean, oinez… “Galtzen goazen heinean, bai funtzio organikoak bai adimen gaitasuna gutxituz doaz”, azaldu
|
du
Luis Gutiérrez Serantes doktoreak, Ikerketa Institutuko Zientzia Batzordeko kideak. Baina muturrak ez dira onak, eta ur gehiegi edateak ere arazoak sor ditzake.
|
|
2021
|
|
|
Erreakzio hori ez da elikagai osoarena, haren zati batena baizik (eskuarki, glikoproteina bat). Erreakzio alergikoaren alderdi arduraduna alergenoa da” esan
|
du
Luis Echeverríak, Immunologia Klinikoaren, Alergologiaren eta Asma Pediatrikoaren Espainiako Elkarteko (Seicap) Elikagaien Alergien Taldeko koordinatzaileak. Erreakzio hori gertatzen da, baina, haurra handitzen doan heinean, “immunitate sistema modu naturalean doa akats horiek zuzentzen.
|
|
|
zaila da onartzea. Eta irauten badute, oso larriak izan daitezke”, onartu
|
du
Luis Echeverríak. Elikadura alergiak:
|
|
|
Baina, haiekin, egiten den guztiak hausnartu egin behar du, pisutsua izan behar du; ezin dugu ahaztu hazten ari diren organismoak direla, eta mantenugai asko dituztela. Eta horietakoren bat kentzeak ondorioak izan ditzake”, ohartarazi
|
du
Luis Echeverríak, Immunologia Klinikoaren, Alergologiaren eta Asma Pediatrikoaren Espainiako Elkarteko (SEICAP) Elikagaien Alergien Taldeko koordinatzaileak. Alergia larrien kasuan, jakiten bada elikagaia hartzeak, gutxienez, erreakzio oso larriak eragin ditzakeela, medikuak jakinaraziko dio familiari zer elikagai edo elikagai taldek saihestu behar duen eta zer jarrera hartu behar duen arau hauste baten aurrean.
|
|
|
“Fabrikatzaileek ordaindu dezaten dago pentsatuta zerga hau, baina, ziurrenik, fabrikatzaileek prezioaren barruan sartuko dute zergaren kostua, hura berreskuratzeko. Edo mozkin marjina murriztu dute”, azaldu
|
du
Luis del Amok, Ekonomialari Aholkulari Fiskalen Erregistroko bozeramaileak. Beste ingurumen zerga batzuekin gertatzen den bezala, plastikoaren tasak bi helburu ditu.
|
|
|
“Egokiena da haurrek, baita helduek ere, egunean lau otordu hartzea, ahal dela bost. Bat gosaria da”, azaldu
|
du
Luis Alberto Morenok, Zaragozako Unibertsitateko irakasleak eta Obesitatearen eta Nutrizioaren Fisiopatologia Sareko Ikerketa Biomedikoaren Zentroko (CIBEROBN) kideak. Baina ez du balio eskolara bidean igotako gailetekin.
|
|
|
Ez da erraza izango medikuak edo nutrizionistak eskuliburu hau izatea: ‘Gene hau duzunez eta hau gaizki sentitzen duzula ikusi dugunez, egin hori…’ esan
|
du
Luis Ak. Moreno.
|