|
2001
|
|
|
2000 urtean, eskola publikoan, hamar gurasotik seik euskarazko eredua euskarazko ikasketak edo euskara ikasgai gisa aukeratu zuten Nafarroan. G eredua (erdara hutsezkoa, euskara ikasgaitzat ere ez duena) beheraka
|
doa
etengabe (%65etik %40ra jaitsi da azken hamarkadan), nahiz eta oraindik nagusi den. Zona euskaldunean ereduak %90, 5 hartzen du eta Nafarroako populazioaren erdia duen eremu mistoan %40ra iristen da.
|
|
|
–Nola aldatzen diren gauzak, kamarada!? euskal abesti ospetsu batek esaten duenez;, denbora aurrera
|
doa
etengabe, zioen beste batek.
|
|
2002
|
|
|
Demografia behera doan arren, euskal ikasleen kopurua gorantz
|
doa
etengabe EAEn eta Nafarroan, irakaskuntza ertainean euskaraz ikasten dutenak geroeta gehiago baitira. Alderantziz, ikasle erdaldunen kopurua beherantz doa.
|
|
|
2 zikloetan gorantz
|
doa
etengabe eta UPV EHU da erreferentzia nagusiakantitatearen aldetik. Desoreka dago unibertsitateen artean.
|
|
|
Unibertsitateak ezin dio errealitate horri muzin egin. Nafarroako hezkuntza sistema ez unibertsitarioan euskaraz eskolatzen diren haurren eta gazteen matrikulazioa gora
|
doa
etengabe. Unibertsitatean, euskarazko eskaintzari trabak jartzen zaizkionez, behera.Finean, NUPen ikasi nahi bada, ikasle euskaldunak erdaraz ikastera behartutadaude.
|
|
|
Ikasle belaunaldi berriak euskaraz heziak datoz; unibertsitaterako sarrerafroga euskaraz egiten dutenen kopurua haziz
|
doa
etengabe; ikasketen lehen ikasturtean euskal taldea erdal taldea baino handiagoa hasi da gertatzen hainbat tokitan... Horrek domino efektua ekarriko du, bigarren mailako irakaskuntzan bezala.
|
|
2003
|
|
|
Biztanleria zaharkituz
|
doa
etengabe, gaur egun egituratura dagoen bezala, nornahik kuestionatzen du pentsio sistemaren iraunkortasuna, gazteria lan merkatuan geroz eta beranduago sartzen da (eta, horrenbestez, beranduago hasten da Gizarte Segurantzan kotizatzen), lan kontratuen prekariotasuna egunetik egunera gorrituz doa...
|
|
2004
|
|
|
Arizmendiarrietak klaseen arteko borroka gainditu nahi du, eta klaserik gabekogizartearen bila
|
doa
etengabean; pentsamendu horren isla zuzena kooperatibaelkartea da. Bertan, langileak, ekoizpen baliabideen jabeak izanik, enpresariak erebadira:
|
|
2005
|
|
|
Eskaria baliabide baten produkzio iraunkorraren gainetik baldin badago, baliabidearen oinarria murriztu egiten da; hau, hasieran, zaila da antzematen, edo hutsaren hurrengo iritzi diezaiokegu. Denborak aurrera egin ahala, ordea, gorantz doan eskari horri erantzuteko gero eta nabarmenago kontsumitu behar da baliabideen oinarria, eta goranzko eskari horren eta arrain sarda, akuifero, baso eta abarren produkzio iraunkorraren arteko aldea areagotuz
|
doa
etengabe.
|
|
2007
|
|
|
Katalogatutako exoplaneten kopurua gora
|
doa
etengabe. 2006ko otsailean hauxe zen zifra:
|
|
|
zelula itxurako erakusle bat ustiatzea zenbaki txikienarekin antzeko beste batzuk ezabatzeko izartua leherketena eta ahalik eta denbora laburrenean. Aldatzen
|
doa
etengabe, fase bakoitzean agertokia aldatu eta eztanden soinu efektuak bakoitzari egokitzen zaizkio agertoki desberdinak. Xedatu du hiru lehiaketa modalitate:
|
|
|
Aspaldian perilaren asuntoetan naturak gobernatzen zuen; baina gizarte industrialetan, segurtasunaren ametsa zapuztuz, ezagutza eta aurrerapen teknologikoarekin ez da segurtasunaren erreinua etorri, baizik eta" erantzukizun ezaren antolamendua", Becken hitzetan. Petrolioaren industrian ikusten dugun legez, arrisku berriak fabrikatzen ditugu ziurtasunak eta kontrolak espero genituen tokietan, eta arriskuen kopurua gora
|
doa
etengabe.
|
|
2008
|
|
|
Hala, batua bat ez, bi ditugu, Iparraldeak berea garatu baitu euskarazko irratien, ikastolen eta gau eskolen indar bateratzaileari esker. Hori da zuberotar batek lapurtar batekin darabilen hizkera, eta hegoaldekotik aldenduz
|
doa
etengabe. Alderantziz ere bai, prefosta.
|
|
|
Ona izan daiteke kanonak betetzen dituena, baina baita hausten dituena ere. Kanon hori aldatzen
|
doa
etengabe eta gaur egunean museoek eta erosleek markatzen dute. Sinesgaitza da baina Abramovich bezalako aberaskilo batek markatu dezake artearen irizpidea, bere neskalagunari gustatzen zaizkion lanak erosi eta Moskun jarri nahi dituelako ikusgai.
|
|
|
Haurtzainen eta haurtzaindegien eskakizun soziala handituz
|
doa
etengabe.
|
|
|
Geroz eta jende gehiagok oporraldia bere kasa antolatzen du. Teknologia berrien aroan, Internet bidez bidaia txartela erosi eta ibilbidearen xehetasunak bere erara antolatzen dituen bidaiari kopurua goruntz
|
doa
etengabe. Beste kontinenteetara bidaiatzen duen askoren aukera izan ohi da.Nolanahi ere, oraindik orain, bidaia agentzien bidez oporraldia antolatzen duen jende kopurua kontuan hartzekoa da.
|
|
|
Altsasuko liburutegiaren martxa gora
|
doa
etengabe
|
|
|
Behe behetik hasitako liburua da, eta goranzko bidean
|
doa
etengabe. Progresio hori zifra absolutuetan begien bistakoa da, baina ez gutxiago urteko produkzioaren baitan.
|
|
|
Bitartean, unibertsitate publikoetan ikasle kopurua etengabe jaisten ari da. Beraz, unibertsitate pribatuen negozioa handituz
|
doa
etengabe.
|
|
2009
|
|
|
Krisia orokorra den garai honetan, langabezia goiti
|
doa
etengabe. Alde horretatik, badirudi haurrak eta xaharrak zaintzeko asti gehiago dagoela, baina Marisol Tabernak «berriz ere emakumea etxean gelditzeko arrisku haundia» ikusten du.
|
|
|
Hildakoen zerrenda luzatuz
|
doa
etengabe Sri Lankan. Hau irakurtzerako ere litekeena da zenbatutakoak biderkatu izana.
|
|
|
' Hitza' ren irakurle kopurua goraka
|
doa
etengabe
|
|
|
Elebakartasunak gero eta toki gutxiago du euskal gizartean. Elebitasuna zabaltzeko joera gorantz
|
doa
etengabe. Elebitasunaren hazkundea fenomeno urbanoa da, batez ere.
|
|
2010
|
|
|
Sakoneko aldaketa baten aitzinean gaude, populazioaren piramidea irauli egin da zeharo: ...izarte berdinkideagoa eta kohesionatuagoa eraikitzeko lagungarri izango da, nahiz eta ikuskizun geratzen den horrek guztiorrek zenbaterainoko eragina izango duen euskararen erabileran. eta hau ez da bigarren mailako kontua, lehen muturreko kezka baizik, euskararen biziindarrak arduratzen gaituenontzat. elebakartasunak gero eta toki gutxiago du euskal gizartean. elebitasuna zabaltzeko joera gorantz
|
doa
etengabe. baina elebitasuna ez da homogeneoa —euskal gizarteak dituen ezaugarriak izanda, eginahalak eginda ere, ezin bestela izan—: elebidun guztiak ez dira neurri berean elebidun. elebitasunaren hazkundea fenomeno urbanoa da, batez ere. garai bateko elebidun gehienak herri txikietan bizi ziren (baita orduan oraindik bazeuden euskal elebakarrak ere), euskal hiztunak nagusi ziren guneetan, eta adin guztietako elebidun gehienek euskara zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten du euskararen erabileran. beste hitzetan esanda:
|
|
|
Berlin aurrera
|
doa
etengabe. Orain Paris, Londres eta New
|
|
|
Euskal eredu ahulenek (ikasle erdaldunak euskalduntzeko eta euskaldunak alfabetatzeko ahalmen mugatuena dutenek) atzera egin dute beraz, eta eredu indartsuenek aurrera165 Bide batez, X «eredua» desagertu egin da ia: legeak begiz jotako salbuespen kasuetan bakarrik aplikatzen da166 A eredua, hasiera batean (X ereduko ikasleen kontura, besteak beste) asko hazi eta hegemonikoa bihurtu ondoren, atzeraka
|
doa
etengabe; ereduak aurrera egin zuen 80ko hamarkadan eta, 1990 ingurutik hona, aurreko hamarkadan eskuratutako hedapen mailari eutsi egin dio; ereduak, azkenik, igoera nabarmena izan du urterik urte: azken urteotan bera da eredurik aukeratuena eta bere inplantazioa zabalduz doa urtetik urtera.
|
|
|
afasia (hizkuntzarekin erlazionatutako nahasteak), alexia (irakurketarekin erlazionatutako nahasteak) eta agrafia (idazkerarekin erlazionatutako nahasteak), besteak beste. Alzheimer gisako gaixotasunean hizkuntza gaitasuna gainbehera
|
doa
etengabe. Hizkuntzarekin arazoak izateak honako egoerahauek isla ditzake:
|
|
|
Bi ziklo horien amaierak bestelako eszenatoki bat ekarri behar bazuen ere, ez da horrela suertatu. Kapitalismoa injustizian eta ezberdintasunean oinarritutako sistema birziklatzen
|
doa
etengabe; etxean, berriz, PSOEk aldaketa (atzerapen) politikorako tresna garrantzitsuenak eskuratu ditu.
|
|
|
Erlijioaren garrantzia berebizikoa da oraindik AEBetan. Elizen eta sekten kopurua handituz
|
doa
etengabe, 1.500 izendapen (honela deitzen zaie ofizialki erlijio guztiei) daude, hauetatik 900 kristauak. Talde erlijiosoen eta elizen partaideen kopuruak gora egin du hamarkadaz hamarkada eta talde erlijioso hauen parte hartze politikoa gero eta handiagoa da.
|
|
2011
|
|
|
Funtsezkoa da ondokoa ulertzea: gaur hegemonikoa den sisteman diru eskaintza haziz
|
doa
etengabe, eta hazkunde horrek funtzio matematiko esponentziala jarraitzen du. Bankuetako aktibo finantzarioak bikoiztu egin ohi dira 10 urtero.
|
|
2012
|
|
|
— Erdaldunen dentsitatea, aldiz, oraindik nahiko txikia bada ere, goraka
|
doa
etengabe: %3, 39 (1991) eta %5, 09 (2006).
|
|
|
Artisten sorkuntza lanetan indar handiz sartu baziren ere, gaur egun haietan jokatzen duten papera ezinbestekotzat jo daiteke. Horrela, teknologia berriak erabiltzeko joera zabalduz
|
doa
etengabe. Horrekin lotuta, bideokreazioa hartuko dugu adibide bezala, gaurko panorama artistikoan duen presentziarengatik.
|
|
2015
|
|
|
urteaz geroztik, petrolioa gainbehera
|
doa
etengabe.
|
|
|
Artistak, edozein lagunen bizialdiko edozein une hartu, une horretan gogoan duena deskiribildu eta garatu, eta bertan adierazten dizu unibertso osoa, edozein horri dagokion ikuspuntutik argitua. Ikuspuntu hori, bestalde, aldatuz
|
doa
etengabe, jarioak ez baitu geldiunerik. Farorantz ek eleberria biografiatik askatzen du, kontzientzien eta naturaren bilakaera eta mugimenduarekin ezkonduz.
|
|
|
Horretarako baliabideak hobetzen ari da sindikatua: kabinete teknikoa eratu da, negoziazioaren prestaketa hobetzeko, greba kutxaren babesa handiagotzen
|
doa
etengabe eta federazioek duten egitura ere osatzen doa. Sindikatuak bere gain hartu behar du negoziazio kolektiboa antolatzeko ardura, enpresetako sail sindikaletatik hasita.
|
|
2016
|
|
|
Nazi batek esan izanak ez du esanaren egia ukatzen, baina propagandaz gainera beste hainbat faktore daude: herrien kontzientzia aldatuz
|
doa
etengabe, eta aldaketa historiko horietaz konturatzen ez denak hanka sartze izugarriak egin ditzake.
|
|
|
«Berria har dezagun, adibidez. Apaltzen ari da paperaren hedapena, baina sareko erabileran gora
|
doa
etengabe. Batzen badugu duela hamar urte Berria zenbatengana iristen zen paperean eta sarean, eta gaur egun zenbatengana papera eta sarea batuta, gaur egun jende gehiagorengana iristen da.
|
|
|
6 Munduko populazioa haziz
|
doa
etengabe, baina hazkunde hori moteldu egingo da XXI. mendean.
|
|
2018
|
|
|
Bizitza aldatzen
|
doa
etengabean. Batzuetan ez gara ohartu ere egiten, gauza naturaltzat hartzen ditugu bizitzeko era eta jokaera berriak.
|
|
2019
|
|
|
IV. ZER ARI ZAIgU ARnASgUnEETAn gERTATZEn? gizartea aldatuz doa, beti eta nonahi. mintzajardun arruntaren belaunez belauneko jarraipena ere aldakuntza horren altzoan mamitzen da. etengabeko aldakuntza horren zati handi bat autorregulatzeko gai den gizarteak" bere hartan" jarraitzen du. aldatuz
|
doa
etengabe hura ere baina, halaz guztiz," lehengoa izaten" jarraitzen du. aldatuz doa, adibidez, Soriako hizkera. Bertako biztanleek ez dute Cervantes-en garaikoek bezala hitz egiten justu justu. ordukoek bezala gaztelaniaz egiten dute ordea, orain ere, beti edo ia ia beti. han ere aldatuz doa mintzajardunaren gizarte moldaera, baina aldakuntza horrek ez du eten urratu sakonik ekarri:
|
|
|
Lehenbiziko galderaren auzia, ordea, ez da bera emakumearentzat eta gainerako emeentzat, zeren animaliek espezie guztiz eratuak osatzen baitituzte, deskribapen estatikoak onartzen dituztenak: aski da oharrak biltzea erabaki ahal izateko behorra azkarragoa den zaldia baino, txinpantze arrek hobeto betetzen dituzten adimen testak emeek baino; gizadia, ordea, aldatuz
|
doa
etengabe. Jakintsu materialista batzuek modu erabat estatikoan planteatu nahi izan dute problema; burua paralelismo psikofisiologikoaren teoriaz beterik, saiatu dira konparazio matematikoak egiten organismo arren eta emeen artean:
|
|
2020
|
|
|
Ainara Goikoetxea enpresako ordezkarietako bat da, eta arduratuta dago egoerarekin. «Prezioa goraka
|
doa
etengabe; astero bost edo hamar zentimo igotzen da. Guk erosten ditugun txerri atalak, gainera, gehiago garestitzen ari dira.
|
|
|
Bizitza guztia eskaintzen diot honi. Etxean gela bat daukat argazkientzako bakarrik, eta nire artxiboa handitzen
|
doa
etengabe.
|
|
|
Gizaki ororen bizitza zelula bakar batekin hasten da, obulu ernaldua. Hortik aurrera, bederatzi hilabete irauten duen prozesu batean, zelula hori bikoiztuz
|
doa
etengabe, bi, lau, zortzi... mitosi izeneko prozesu batean. Animalia eta landare guztiak izaki zelulanitzak gara.
|
|
2021
|
|
|
Presbiziarentzako betaurrekoak Ikusmen akats hori zuzentzeko betaurrekoak ez dira bakarrik erabiltzen. Presbizia tratatzeko kirurgia aurrera
|
doa
etengabe. Ikuspegi nekatua hobetzeko beste tresna bat begi anitzeko ukipen lenteak dira, baina %10ek bakarrik erabiltzen ditu.
|
|
|
Gogoan izan behar dugu herrialdeko ekonomia jada eztanda egitear dagoela, gerra dela eta. Ekonomiak ahultasun kronikoa du; moneta debaluatuta dago, janariaren prezioa gora
|
doa
etengabe, langabezia handia dago, eta horri guztiari COVID eragina gehitu behar zaio. Izendapenak gauzak okertuko ditu, eta zaurgarritasuna areagotuko du.
|
|
|
Saltzaileentzat bezala, ekoizleentzat ere ezinbestekoak dira Txinatik ekarritakoak. Bitarteko manufakturatuen munduko produkzioaren %20 Txinan egiten da, eta gorantz
|
doa
etengabe; 2000 urtean %4 zen. Euskal Herrian, adibidez, siderurgia da bezero nagusiena:
|
|
|
Baina adinean aurrera doazen langileak ere edonolako lan eskaintzak onartzera behartuta daude, besteak beste, langile ez kualifikatuak direlako: izan ere, 50 urtetik gorakoen langabezia tasa gorantz
|
doa
etengabe, Espainiar Estatu osoan maiatzaren amaieran, 2,5 milioi pertsona zeuden langabezian. Adin tarte horretako pertsonek ere lehen sektoreko aldi baterako lanak edota zerbitzuetakoak egiten dituzte:
|
|
|
Zergatik
|
doa
etengabe zure atzetik?
|
|
2022
|
|
|
Hark «abestirik gabeko musikal» gisa deskribatu zuen. Egitura ezin nahasiagoa dauka, denboran aurrera eta atzera
|
doa
etengabe Alain Robbe Grilletek idatzitako gidoia. Zinemak memoria berreskuratzeko balio du, baina horretarako bideak bihurriak dira, eta zaila da jakiten zer den garrantzitsuagoa, benetan gertatutakoa ala narratzaileak gertarazitakoa.
|
|
2023
|
|
|
Nolabait, teknologia honen" mugarria" berrikusten dabiltza. Gizakion garapena aurrera
|
doa
etengabe, baina jada badugu zenbait memoria, ikusi dugu pentsatu barik egiteak, merkatuen tiraniak gidatuta, beti ez duela emaitza onik ekartzen. Gutuna sinatu duten askok aurrera egin lukete euren enpresen helburu ekonomikoen bilakaeran.
|
|
|
Bai. Etxebizitza turistikoen arazoa gora
|
doa
etengabe. Gida bat aterako dugu, bizilagunek jakin dezaten zer pauso eman behar diren etxean pisu turistikoak jartzea eragozteko.
|