|
2008
|
|
|
Ekar
|
ditzagun
adibide batzuk.
|
|
2010
|
|
|
Horrela bada, esanguratsua bilakatzen da aditzaren tarteki gisako kokagunea, baina, bereziki interesgarria da esaldiaren azkenekoa. Jar
|
ditzagun
adibide batzuk:
|
|
|
Eta hain da horrela, gerta daitekeela latinezko testu berak bi itzulpen edo egokitze desberdin izatea, berbaldiaren zirkunstantzien arabera. Ekar
|
ditzagun
adibide batzuk konparagarri:
|
|
2021
|
|
|
Interpretazio egokia, beraz, bigarren atalak lehendabizikoarekin duen harremanean oinarrituta egin behar da. Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk:
|
|
|
haien bidez esatariak ohartarazten edo iragartzen dio hartzaileari —edo are bere buruari ere— lehenago adierazi duenari buruzko azalpen bat datorrela birformulatzaile esplikatiboak txertatzen duen diskurtso atalean. Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk:
|
|
|
Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk: Horrelakorik ez zian listokume horrek espero (X. Amuriza" Larraun"); Nundik ibiliko ote gera, ba, markeskume onek aizea ar dezan (Etxaniz); Txahala esaten jako edozein beikumeri (Mogel); Ta orra, ordun, ez soilki idazle bat galdua, baizik aren ikasbide ona ere, idazlekumerik sortzeko bideak langatu (Lizardi); Saskigilekume izan arren, izketa atsegiña du, esan zion amari (Orixe).
|
|
|
aberkoi, amakoi, ardankoi, emakoi, elizkoi, etxekoi, gizakoi, haragikoi, herrikoi, lurkoi, ohekoi, sabelkoi, sukoi, zintzurkoi. Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk: Arimaren ilunpea, gogo nahastea, gai purtzil eta lurkoietarako lera (P.
|
|
|
Eta batzuek gutxiespen kutsua ere izan dezakete. Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk: Beltzarana zen, mozkote samarra, isil, (Egunkaria); Hortaz —ari zen mutiko sendokote bat—, esan diot Justini gure logelan ezkutatzeko (I. Mendiguren); Zure izaera baldarkote horrek galtzen zaitu (Goenkale); Koadrilako bat da handia.
|
|
|
Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk: Jendeak zioen ile luzeko gizon bat zela, mamu antzekoa (A.
|
|
|
6.3.3b Aurkitu dugu beste atzizki txikigarri baten ondotik doan ñoren adibide bat ere, herrixkaño. Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk. Nire haurtzaroan fama txarra zuen Lanbarak gure xaharren mihietan, huntza entzutean erraten baitzuten, halako trufaño batekin:
|
|
|
Adierari dagokionez, askotan gutxiespenezko kutsua hartzen dute eratorri hauek. Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk: Proserpine andereñoa:
|
|
|
Kontzesio perpausetan nolabaiteko baldintza bat dago. Har
|
ditzagun
adibide hauek: Datorrena datorrela, nire etxeko ateak irekiak izango ditu; Zernahi gerta dadin gure artean, lagun izaten jarraituko dugu.
|
|
|
Baliabide emankorra da oso. Eman
|
ditzagun
adibide batzuk: Berak bakarrik dakien moduan egin zuen patata tortilla; Ahal genuen eran atera ginen egoera zail hartatik; Bibliak esaten duen arabera jokatzen du egunerokoan; Inor ohartzen ez den gisan egiten ditu bere egitekoak; Goizean esan dugun moldean antolatuko dugu eguna.
|
|
|
Ez da hori beti eta nahitaez horrela; maiz ikusiko dugu barnean. Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk: Ez zen nehor atrebitu haren hartzerat:
|
|
|
batzuetan argumentu bat bakarrik, eta beste batzuetan bi. Horrela, ikus
|
ditzagun
adibide hauek: Itsuak izugarrizko kolpea hartu zuen paretaren kontra, eta ikusten hasi zen; Sortzetik zen gorra, baina bost urterekin hasi zen entzuten; Apetitu gabe egon da baina orain ongi jaten du.
|
|
|
Askotan izen sintagma batean adjektiboak betetzen duen zeregina aposizioan doala esan ohi dugun izen batek, edo beste izen sintagma batek betetzen du; hau da, ondoan daraman izenaren zer nolakoa adierazten du. Ikus
|
ditzagun
adibide hauek: Larrañaga irakasleak irakatsi zigun iaz matematika; Gasteizen, Arabako hiriburuan, taberna ugari dago.
|
|
|
Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk: Munduaren lau bazterretako berriak ere apur bat jakitea on da; laket da (Hiriart Urruti); On da irudimenaren bost zentzumenak lehen eta bigarren kontenplazioetan ezartzea (P.
|
|
|
idazle bakar batek ere ez ditu sistematikoki erabiltzen, eta askotan bertsoak izaten dira (bertsoaren neurria osatu beharraren baldintza ere hor dago); bestalde, perpaus amaigabeak edo iruditzen zaizkigu batzuk, anakoluto gisakoak. Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk: Ez gera konturatzen/ edadez sarritan,/ nahiz ta ikusi arren zar hauek begitan,/ begira nola dauden orain inbiritan,/ gazte ez gera izango iñor bi alditan (Uztapide); Neure bizitza zelangoa dan egiten nua autortu, nahiz ta gizonak gura ez arren azeria ontzat hartu (B.
|
|
|
berria zabaldu, notizia etorri, agindua eman, jakitun egon, jakina izan, ziur izan, beldur izan, gogoan izan, esperantza izan, irudipena izan, susmoa izan, arrazoi izan, etsita egon... Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk: Egun batez berria zabaldu zen Dachau ra joan behar genuela (Etxehandi); Senarra jakitun zegoen emazteak ez zuela irakurria Jules Verneren liburua (Zurutuza); Ziur da jakinaren gainean dagoela Martinekin duen harremanaren alderdi intimoenez (Saizarbitoria); Jakina naiz isil isilean lan egin duela (Jon Muñoz); Eta susmoa izan zen norbaitek debekatu ziola Luvinori entziklopedia erakustea (Elorriaga); Irudipena izan zuen alaba ez zela besteak bezalakoa (Zubizarreta).
|
|
|
zera, hau, honela eta horrelako elementuez ari gara. Ikus
|
ditzagun
adibide batzuk: Zera bururatu zitzaion:
|
|
|
Joan den astean esan ziguten atzo jai izango zela; Gaur noiz jaikiko ginen galdetu zuen; Orain hemen egongo nintzela esan nizuen. Hau da, adizki nagusiak erabakitzen du mendekoaren denbora forma; konpara
|
ditzagun
adibide horietako mendeko perpausetako aditz formak eta, hizketa gunearen arabera, legozkiekeen perpaus lokabeetakoak (azpimarraturik eman ditugu aldaketak): atzo jai izan zen/ jai izango zela; bihar noiz jaikiko zarete?
|
|
|
Batzuetan hautsi egiten da, eta euskarak, zenbait agerralditan, ez du konfigurazio ergatibo kanonikoa erakusten. Jo
|
ditzagun
adibide hauek: Zu Pirinioetan egon zara/ Zuk Pirinioetan eskiatzen duzu.
|
|
|
40.9d tuz/ tuaz moldea erabiliz eraikitako moduzko perpausak ez dira beti turik eta tuta moldekoen baliokide izaten. Begira
|
ditzagun
adibide hauek: Babarrunak janda etorri naiz lanera; Babarrunak janez etorri naiz lanera.
|
|
|
Postposizioa ordean forman ere erabil daiteke, tu partizipioaren ostean Hegoaldean eta tzeko formaren ondoren Iparraldean. Bil
|
ditzagun
adibide batzuk: Plazara joan orde, doa dantzara eta ostatura (J.
|
|
|
Ekar
|
ditzagun
adibide batzuk, hiztegi horretatik (gorabehera postposizioarenak) eta OEHtik (despit enak):
|
|
|
Ekar
|
ditzagun
adibide batzuk: a) ela menderagailua daramaten indikatibozko aditzak:
|