|
2001
|
|
|
Automobilaren barnealdeak hartzen duen tenperaturak garrantzi berezia du: ibilgailu ahaltsuagoek (beraz, tenperatura beroenak hartzen dituztenek) tenperatura handiak hobeto pairatzen
|
dituzten
olioak baliatu dituzte.
|
|
2005
|
|
|
Lotura horiek monoglizerido eta diglizeridoetan deskonposatzen dira, eta gantz azido libreak agertzen dira, eta, kantitate txikiagoan, metilzetonak eta laktonak sor daitezke. Prozesu hori ohikoagoa da kate ertaineko edo laburreko gantz azidoak
|
dituzten
olioetan, batez ere kokozkoetan edo palmondoetan, azido lauriko asko baitute, eta elikagai izoztuak edo ur asko dutenak frijitzen direnean. Gainera, olioa 100 °C tik beherako tenperaturetan berotu edo hoztean hezetasuna egoteak ere badu eragina, baita frijitzen arteko aldietan ere, ura ez baita lurruntzen, edo tantak pilatzen badira frijigailuaren estalkian.
|
|
|
Hala ere, fintzean galtzen da onura hori. Azken azterketek erakutsi dutenez, fintze prozesuetan fenolak galdu
|
dituzten
olioek ez dute inolako onurarik ekartzen. Espero izatekoa denez, Mediterraneoko herrialdeetan egiten dira oliba olioari buruzko ikerketarik aurreratuenak, eta fenolei buruzkoa Kordobako Reina Sofía Unibertsitate Ospitaletik dator.
|
|
2007
|
|
|
2007ko maiatzaren 16an, Interes Publikoko Zientziarako Zentroak (CSPI, ingelesezko sigletan) demanda zibila aurkeztu zuen Columbia Barrutiko Goiko Gortean, Washingtonen, Burguer King Corporation en aurka, partzialki hidrogenatutako koipeak
|
dituzten
olioak erabiltzeagatik. Demandatzailearen asmoen arabera, Burguer Kingek ez du horrelako substantziarik erabili behar bere produktuetan, edo, bestela, kontsumitzaileari jakinarazi behar dio zer arrisku dituen substantzia horiek kontsumitzailearen osasunerako.
|
|
2009
|
|
|
Arrasaten dagoeneko mota horretako 7 kontainer daude udalerriko toki estrategikoetan kokatuta dio Felix Zugasti proiektuaren arduradunak. Erabiltzaileek etxean
|
dituzten
olio ontziak kontainerrera eramaten dituzte (aurrez, Arrasateko Udalak etxe guztietan ontzi bana banatu zuen). Kontainerrean, olio erabilia duen ontzia utzi eta, biradera bati eraginez, ontzi garbi bat har daiteke.
|
|
|
Ministerioak adierazi du une honetan landare olio jangarriak arautzeko proiektua prestatzen ari dela, eta bertan kontseiluek bidalitako proposamen batzuk jasoko direla. MARMek lantzen duen proiektuaren arabera, bezeroek jantokietan eta establezimendu publikoetan autozerbitzurako erabiltzen
|
dituzten
olioen ontziak, bereziki ostalaritzan eta jatetxeetan, “ontziratuta eta etiketatuta” aurkeztu behar dira. Itxitura bortxaezinaz gain, ontzi horiek bete ezinezko bihurtuko dituen gailu bat izan behar dute, edukiaren benetakotasuna bermatzeko, Ministerioak berak dioenez.
|
|
2010
|
|
|
Erauzitakoan, kontuan hartu beharrekoa da lortzen den olio mota. Ekilore haziek eta koltza haziek ematen
|
dituzten
olioak berdinak ez diren bezalaxe, desberdinak dira alga espezie batzuek eta besteek ematen dituztenak ere. Horrenbestez, karakterizatu egin behar dira, eta ikusi gehigarririk erantsi behar ote zaien ondoren homologatutako bioerregaiak lortzeko.
|
|
|
armyenvironmental Birziklatu daitekeen olioa sukaldeko soberako landarezkoa da, frijitu, koipe eta erretakoa, latako elikagaietakoa, txerri gantza edo hondatutako eta iraungitako koipeena. Hala ere, ez dira edukiontzi horietan utzi behar motor olioa, industria koipeak edo petrolio baseak
|
dituzten
olioak. Kasu horretan, legeriak fabrikatzaileak behartzen ditu horien ardura hartzera.
|
|
2012
|
|
|
Landare haziek ematen
|
dituzten
olioen artean olibaolioa da onura gehien dituena, baina beste batzuek ere on egiten diote osasunari
|
|
|
Peroxidoen sorrera gutxitzeko gomendio batzuk hauek dira: frijitzean nagusiki gantz aseak
|
dituzten
olio edo gantzak erabiltzea, olioak eta gantzak frijitzeko ez berrerabiltzea eta tenperatura oso altuetara (180 ºC baino gehiago) ez heltzea, batez ere gantz azidoak nahiko asegabeak badira.
|
|
2013
|
|
|
Elikadura ikuspegitik, gantz azido monosaturatugabe ugari
|
dituzten
olioak dira kalitate onenekoak (oliba olioa, esaterako) eta polisaturatugabe ugarikoak ere bai (ekilorearena, artoarena, sojarena).
|
|
2018
|
|
|
Kerzetina maila handia du, odol zirkulazioa errazten duena eta odoleko kolesterola murrizten duena. A eta bitaminatan aberatsa den elikagaia da, arnas gaixotasunei aurrea hartzeko aproposa, bronkitisaren edo hotzeriaren sintomak murrizten
|
dituzten
olio esentzialak baititu. . tipula gehiegizko likidoak kanporatzen ere laguntzen du, eta propietate antioxidatzaileak ditu.
|
|
|
Eta ez da izearen arrisku bakarra. Txakurren eta katuen ahoa eta urdaila irensten
|
dituzten
olioek eta, irentsiz gero, pestizida eta fungizidek (onddoen kontra), zuhaitz horietako asko dituzten pestizidek eta fungizidek grabitate intoxikazioa eragin dezakete. Kontu hori loreontzietako uretara zabaltzen da.
|
|
2019
|
|
|
Behar ditugun produktuei dagokienez saihestu erantzuna argia da: azukre eta gantz saturatu asko duten elikagai ultraprozesatu guztiak, eta trans koipeak
|
dituzten
olio hidrogenatuak dituzten elikagaiak. Baina, era berean, komenigarria da haragi gorrien eta gazta onduen edo oso onduen irenstea, gantz saturatu ugari baitute, animalia jatorriko gantzek bezala (esaterako, gurina eta gurina).
|
|
2021
|
|
|
Margarina, gainerako koipekiak bezala (gurina, adibidez), ez da osasungarria. Hala ere, alde handiak daude marken artean, bai gantz kopuruari dagokionez, bai horiek osatzen
|
dituzten
olio eta koipe motari dagokionez. Kalitate komertzialaren ikuspegitik, koipe eduki handiko margarina da preziatuena, baina hori ez dator bat nutrizio alderdiekin.
|
|
|
Adibidez, olioen kasuan, NOVA sistema bakarrik erabiliko balitz, guztiak balorazio berarekin sailkatuko lirateke, eta horrek ez luke aukerarik emango landare olioak beren artean bereizteko, eta nabarmendu egingo lirateke nutrizio osaera onuragarriena dutenak eta, beraz, osasun publikoan lehentasuna izan behar dutenak, hala nola oliba olioa edo koltza olioa beste batzuen aldean (ekilorea, artoa, kakahuetea, kokoa). Hala ere, Nutr Score sistemari esker, C-tik E-ra bitarteko puntuazioak
|
dituzten
olioen artean bereizketak egin daitezke, eta hori lagungarria da kontsumitzailearentzat olio egokienak ezagutzeko. Hain zuzen ere, olioaren puntuazioa da Igne Scoreren ohiko kritiketako bat.
|
|
|
Bai patatetatik bai arrautzetatik datozen kaloriak batuta, guztira 430 kaloria lortzen dira. Hala ere, patatek frijitzean xurgatzen
|
dituzten
olioaren kaloriak eta tortilla mamitzeko erabiltzen den olioa batu behar dira oraindik, eta horrek nabarmen handitzen du haien ekarpen energetikoa. Pertsona bakoitzak 200 gramo inguruko patata tortilla hartzen badu, haren batez besteko energia ekarpena 320 kaloria ingurukoa da; hau da, jarduera fisiko ertaina egiten duen pertsona heldu osasuntsu baten eguneroko beharren %16 inguru.
|