|
2008
|
|
|
Bosgarrena. Toki erakundeen gainean Estatuak une oro
|
dituen
finantza zaintzako ahalmenak Euskal Autonomia Erkidegoaren erakunde eskudunei dagozkie; horiek horrela, euskal toki erakundeek ezin dute, inola ere, lurralde erkideko toki erakundeek duten autonomia maila baino txikiagoa izan.
|
|
2023
|
|
|
Bosgarrena. Toki erakundeen gainean Estatuak une oro
|
dituen
finantza zaintzako ahalmenak Euskal Autonomia Erkidegoaren erakunde eskudunei dagozkie; horiek horrela, euskal toki erakundeek ezin dute, inola ere, lurralde erkideko toki erakundeek duten autonomia maila baino txikiagoa izan.
|
|
|
Hori horrela, kontuan izan behar dugu EAEren eta Estatuaren finantza harremanak (tributu harremanak barne) Ekonomia Itunaren bitartez garatzen direla eta EAErekin Ekonomia Ituna arautzen duen maiatzaren 23ko 12/ 2002 Legean, bakarrik aipatzen da finantza zaintza 48 artikuluko 5 atalean: " Estatuak toki erakundeen arloan une bakoitzean gauzatzen
|
dituen
finantza zaintzako ahalmenak Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde eskudunei dagozkie, baina horrek ez du esan nahi, inola ere, EAEko toki erakundeen autonomia maila araubide erkidekoena baino txikiagoa denik".
|
|
|
Antzeko galderak egiten ditu ENDEMAÑO AROSTEGIk honakoa adierazten duenean: " Transkribatutako testuak ez du zehazten finantza zaintzako ahalmen horiek autonomia erkidegoko erakunde erkideen edo lurralde historikoetako foru organoen eskumenekoak diren (ez du aurrez finkatzen eskumenaren titulartasuna); ez ditu identifikatzen aipatzen
|
dituen
finantza zaintzako ahalmenak..." 556 Galdera horiek erantzuteko asmoarekin edo horien inguruan argi pickat emateko helburuarekin honako epigrafea garatzen da hiru ardatzekin: finantza zaintzaren arauketa, finantza zaintzaren alde subjektiboa eta finantza zaintzako tresnak.
|
|
|
Ekonomia Itunaren 45.2 artikuluak honakoa jasotzen zuen: " Estatuak une bakoitzean zerga horiek ezarri eta antolatzearen arloan egikaritzen
|
dituen
finantza zaintzako ahalmenak foru aldundiei dagozkie, eta horrek ez du esan nahi, inola ere, EAEko toki korporazioen autonomia maila araubide erkidekoek dutena baino txikiagoa denik". Artikuluak toki ogasunei dagozkion zergen inguruan hitz egiten du, tributuen kapituluan toki ogasunei buruzko atalean jasotzen baita eta momentu horretan indarrean zeuden zergen inguruko arauketa egiten da Ekonomia Itunaren 41 eta 44 artikuluen artean.
|
|
|
Ekainaren 8ko 2/ 1990 Legearen bitartez 1981eko Ekonomia Ituna aldatu egin zen eta, gaiari dagokionez, 45.2 artikulua ere aldatu egin zen honako idazketa hau emango zitzaiolarik: " Toki erakundeen tributu eta prezio publikoak ezarri eta antolatzearen arloan Estatuak unean unean betetzen
|
dituen
finantza zaintzako ahalmenak foru aldundiei dagozkie, eta horrek ez du esan nahi, inola ere, euskal toki erakundeen autonomia maila araubide erkidekoek dutena baino txikiagoa denik". Funtsean idazketa berriak ez dauka aldaketa handirik.
|
|
|
Horrez gain, kontuan izan behar dugu, ATXABAL RADAk eta MUGURUzA Arresek esaten duten bezala 48.5 artikuluak ezartzen dituen ahalak desagertzen dira Estatuak finantza zaintza ahalmenak bertan behera utzi ezgero: " Era berean, Estatuak unean unean
|
dituen
finantza zaintzako ahalmenek, foru aldundiei dagozkienek, ez dute esan nahi Estatuak eskumen horiek araubide erkidean betetzeari utziko balio, foru aldundiak haiekin jarraitu ahal izango lukeenik, orduan gainerako toki korporazioek lortutako autonomia kuotaren muga gaindiezina sartuko litzatekeelako jokoan" 580 Ideai argia da: lurralde historikoetako toki erakundeek ezin dezakete euki lurralde erkideko toki erakundeek baino autonomia txikiago.
|
|
|
Bi arauen xedapenak kontuan harturik hausnarketa erreza egin daiteke: Ekonomia Itunaren 48.5 artikuluaren arabera EAEko erakunde eskudunek Estatuak
|
dituen
finantza zaintzako ahalmen berdinak egikarituko dituzte, hau da, EAEko erakunde eskudunek EAEko toki erakundeen gain Estatuak egikaritzen dituen finantza zaintzako ahalmenak egikarituko dituzte. LHLren 2 xedapen gehigarria horrekin batera interpretatzen badugu, badirudi Foru Aldundiek finantza zaintzako funtzioak egikarituko dituztela eta horiek legeek aitortzen dituen finantza zaintzako ahalmenenak izango dituzte.
|
|
|
Bi arauen xedapenak kontuan harturik hausnarketa erreza egin daiteke: Ekonomia Itunaren 48.5 artikuluaren arabera EAEko erakunde eskudunek Estatuak dituen finantza zaintzako ahalmen berdinak egikarituko dituzte, hau da, EAEko erakunde eskudunek EAEko toki erakundeen gain Estatuak egikaritzen
|
dituen
finantza zaintzako ahalmenak egikarituko dituzte. LHLren 2 xedapen gehigarria horrekin batera interpretatzen badugu, badirudi Foru Aldundiek finantza zaintzako funtzioak egikarituko dituztela eta horiek legeek aitortzen dituen finantza zaintzako ahalmenenak izango dituzte.
|
|
|
Ekonomia Itunaren 48.5 artikuluaren arabera EAEko erakunde eskudunek Estatuak dituen finantza zaintzako ahalmen berdinak egikarituko dituzte, hau da, EAEko erakunde eskudunek EAEko toki erakundeen gain Estatuak egikaritzen dituen finantza zaintzako ahalmenak egikarituko dituzte. LHLren 2 xedapen gehigarria horrekin batera interpretatzen badugu, badirudi Foru Aldundiek finantza zaintzako funtzioak egikarituko dituztela eta horiek legeek aitortzen
|
dituen
finantza zaintzako ahalmenenak izango dituzte. Ildo horretatik, gaur egun ahalmen horiek dira Estatuak lurralde erkideko toki erakundeen gain egikaritzen dituen finantza zaintzako ahalmen berdinak.
|
|
|
LHLren 2 xedapen gehigarria horrekin batera interpretatzen badugu, badirudi Foru Aldundiek finantza zaintzako funtzioak egikarituko dituztela eta horiek legeek aitortzen dituen finantza zaintzako ahalmenenak izango dituzte. Ildo horretatik, gaur egun ahalmen horiek dira Estatuak lurralde erkideko toki erakundeen gain egikaritzen
|
dituen
finantza zaintzako ahalmen berdinak. Esangura horretan, bakarrik geldituko litzateke jakitea ahalmenok zeintzuk diren eta horiek nola egituratu daitezkeen Ekonomia Itunaren 3 amaierako xedapenarekin:
|
|
|
" Beraz, oraindik zehazteke dago zer irismen duen foraltasunaren berme instituzionalak legegile autonomikoarentzat, egungo Kontzertu Ekonomikoaren azken xedapenetatik hirugarrenak indartuta, duen mugak, Foru Aldundiak mantentzen baititu 1906ko abenduaren 13ko Errege Dekretuaren 15 artikuluak arlo ekonomiko eta administratiboan aitortu zizkien ahalmenen titulartasunean" 581 Dena den, Endemaño Arostegui ez dator bat egindako hausnarketa horrekin eta ez du uste LHLren bitartez zuzenean Foru Aldundiei finantza zaintzako ahalmenen gaineko titulartasuna eman behar zaienik horiei beren beregi ahalmena aitortzen dien Estatu lege edo lege autonomikorik ez dagoelako582 Autoreak eta berarekin batera Arbitraje Batzordearen kide batzuek uste dute lege batek beren beregi aitortu behar duela Foru Aldundien finantza zaintzako ahalmenak. Finantza zaintzako ahalmenen esparru subjketiboari buruz hurrengo epigrafean arituko naiz, baina gaur egun argi dagoena da EAEko erakunde eskudunek Estatuak egikaritzen
|
dituen
finantza zaintzako funtzio berdinak dituztela. Hau da, zalantzak ditugu finantza zaintzako ahalmenen esparru subjketiboaren inguruan, baina ez esparru materialaren inguruan583.
|
|
|
" Egia da, arazo honetan interesa duten alderdi guztiek gaur egun indarrean dagoen 2002ko Kontzertu Ekonomikoaren 48.5 artikuluaren aipamen berezia egin dutela, eta honela dio artikuluak: " Toki erakundeen inguruan Estatuak gauzatzen
|
dituen
finantza zaintzaren ahalmenak Euskal Autonomia Erkidegoan eskumena duten erakundeei dagozkie; hala ere, horrek ez du esan nahi Euskal Autonomiako Toki erakundeek erregimen arruntekoek baino maila txikiagoa dutenik". Aurreko Kontzertu Ekonomikoaren (1990 urtean eraldatu zen 1988ko Estatuko Toki ogasunen Legera egokitzeko) 45 artikuluan du aurrekaria manu horrek, baina haren kokapena eta edukina aldatzen du (alderdietako bakoitzak berak egiten duen interpretazioa justifikatzeko erabiltzen ditu aldaketa horiek).
|
|
|
Toki erakundeen berezko beste tributu batzuen zerga araubidea mantendu, ezarri eta arautu ahal izango dute bere lurralde historikoan, Ekonomia Itunaren 42 artikuluan adierazitako irizpideei jarraituz. EAEko toki erakundeek itundu gabeko tributuen diru sarreretan (Estatuaren tributuak) duten partaidetzari dagokionez, foru aldundiek banatuko dituzte, izaera orokorreko banaketa arauen arabera, beraien lurralde historikoko toki erakundeei dagozkien kopuruak. Gaur egun EAEko toki erakundeek zerga itunduen bilketan duten partaidetza ETELk ezarritako sistemari jarraitu dio. Estatuak toki erakundeen arloan une bakoitzean gauzatzen
|
dituen
finantza zaintzako ahalmenak EAEko erakunde eskudunei dagozkie —ez du zehazten zeintzuk diren erakunde horiek—, eta horrek ez du esan nahi, inola ere, EAEko toki erakundeen autonomia maila araubide erkidekoena baino txikiagoa denik. Foru aldundiek 1906ko abenduaren 13ko Errege Dekretuaren 15 artikuluak ekonomiaeta administrazio arloan aitortu dizkien ahalmenak izango dituzte, eta, Konst... Azkenengo honen barruan toki ogasunei dagozkion beste finantza jarduerak sartu daitezke.
|