|
2000
|
|
|
Eskolarteko txapelketetako liburuska hauek bertsolaritzaren haurtzaroa jasotzen dute. Bertsolari gisa heltzen
|
direnean
, xamurtasunez begiratuko dituzten irudiak dira, orain Maialen Lujanbiok edo Jon Maiak beraien eskolarteko liburuskak ikusten dituzten bezala
|
|
|
Gaur egun, edozein neska mutiko gai da eskolako azterketak, lanak, edozeren gainean euskaraz egiteko arazo barik. Baina neska mutiko horiek kalera ateratzen
|
direnean
erdaraz egiten dute. Zergatik?
|
|
|
Lege batek hori baino askoz gehiago ezin du eman seguruenik, baina bidea ematen du legeak, adibidez mahai honetan aipatu ditugun guztiak aurrera eramateko eta gehiago ere bai. Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian, alor estrategikoen artean badago Gorputz Plangintza deitzen den atal bat eta han, bai diagnostikoa bai neurriak lantzen
|
direnean
, aipatzen dira euskalkiak. Indarguneetan, euskararen jatortasuna eta bizitasuna euskalkietan dagoela esaten da, eta hori zaindu eta jaso egin behar dela.
|
|
|
Orrialde bakoitzean esaldi labur bat dago. Baina haurrak irakurtzen ikasi berriak
|
direnean
, euskarazkoa irakurri dezaketen arren, oraindik ingelesa ez. Orduan, guraso eta irakasleekin irakurtzen dute:
|
|
|
Bitxia da, baina inoiz ez dute esaten pilotak biziegiak direla. Beti pilota gehiago eskatzen dute, beti ere bestea baino gehiago
|
direnean
noski. Erabaki garrantzitsuak hartu behar dira eta batzutan ez gara ausartzen.
|
|
|
Gaur egun ingurune naturalak babesten
|
direnean
beste arrazoi batzuk dira eskuartean. Gure gizartean ezarri den garapen eredu sozio-ekonomikoa, pixkana mundu guztian zabaltzen ari da, ondorioz, giza populazioaren hazkuntza neurrigabea ari gara bizitzen, gero eta baliabide gehiago behar ditugu bizitzeko eta azkenean honek guztiak, ondorio larriak ekartzen dizkigu.
|
|
|
Beranduago etorri ziren biotopo babestuak, azalera txikiko guneak dira, baina, balio biologiko handia izan ohi dute, babes figura honetan aurkituko ditugu, Biasteriko aintzirak, Leitzaran ibaia, Itxina edo Inurritza. Baliabideen ustiaketa mugatuko da biotopoetan, ustiapen hori eta babestu nahi diren balio ekologikoen kontserbazioa bateragarriak
|
direnean
izan ezik. Aparteko zuhaitzaren eredua ere, erabiltzen da eta badira hainbat zuhaitz, eredu honen aginduetara babestuta, edozein modutan, ezin ditugu, hertsiki «ingurune naturaltzat» hartu.
|
|
|
Robert Kahn ek 1972an sortu zuen mekanismo ireki hau, eta INTERNETING deitu zioten, sareak lotzeko balio baitzuen. Alabaina 1983 urtea jotzen da INTERNETen jaiotza urtetzat, sarearen alde militarra eta zibila bereizten
|
direnean
. Urte horretan bertan sortu zen eremu izenen(". com",". edu" eta abar) sistema, gaur arte mantendu dena.
|
|
|
Lehiara eta borrokara bultzatzen dituen gizartea ezin da ona izan. Umetan horrela hasten badira, zer esanik ez helduak
|
direnean
. Ez dakit non gauden, baina galbidetik gertu behintzat bai.
|
|
|
Ur depuradora bat baino ez dago herrian eta ur deposito bakarra dute. Abuztuan, ohiko 40.000 biztanleak 60.000tik gora
|
direnean
, ur arazoak izan ohi dituzte. Harrigarria Kantauriko kostalde berde eta hezeko herri batean.
|
|
|
Telefono bidez kontrolatzen dira sail honetako etxetresna elektrikoak, eta sistemak telefonoa ere erabiltzen du gerta daitezkeen arazoen berri emateko. Etxetresna domotiko hauek hondatzen
|
direnean
, matxuraren arrazoia zein den ezagutzen laguntzen digute, eta telefono dei batez abisua ematen digute. Sistemak erabiltzailea prozesu osoan gidatzen du.
|
|
|
Parisko Eliseo zelaietan burututako azken txirrindulari etaparen kontakizuna dakar" Walter Sismoley Eliseoko Zelaietan" ipuinak. Lasterketa bukatzeko sei itzuli falta
|
direnean
hasiko da kontakizuna eta ipuin guztian zehar Walter Sismoley txirrindulariarekin batera doa irakurlea txirrindu gainean.
|
|
|
Orain arte transmisiorako bide bakarra elkarrekin fisikoki lan egitea izan da eta noski, egoera hau oso gutxitan izaten da posible. Beraz, erakunde gehienetan dagoen jakinduria eta esperientzia pertsonetan esklusiboki metatuta dago eta pertsona horiek desagertzen edo joaten
|
direnean
, erakundeek batzuetan hutsetik hasi behar izaten dute prozesuak eraikitzen.
|
|
|
Orain arte Euskal Herrian tresnei bakarrik galdetzen genien garai haiei buruzko informazioa biltzeko, orain aztarnategiari ere galdetuko diogu eta aztarnategi horrek eman dezake zer nolako landaredia zegoen orduan. Orain arte hezurrik ez da azaldu, terrenoak azidoak
|
direnean
hezurrak galdu egiten direlako, baina sua aurkitzen baldin bada orduan datazioa egin dezakegu termoluminiszentzia metodo horren bidez. Badakigu Irikaitzeko aztarnategiak 200.000 urtetik gora daukala, baina 300.000, 400.000 edo 500.000 urte duen jakingo dugu.
|
|
|
Horrekin gehienez ere 25.000 urtetara iristen zara, gehiago ez. Beste gai batzuk erabiltzen
|
direnean
(potasioa, argona, uranioa), horretarako beste aurkikuntzak behar dituzu. Esate baterako Afrikan sumendietatik ateratako errauts horiek.
|
|
|
Alderdi espainolistek benetako beldurra diote euskararen garapenari nazio kontzientziaren sortzailea izan daitekeelako, kolokan jarriz beren proiektua. Euskararen aldeko mugimenduari leporatzen diote politizazioa, beraiek
|
direnean
euskararen berezko garapena eragotzi nahi dutenak eta prest daudenak gure izaeraren adierazlerik garrantzitsuena den euskara behin betiko desagertarazteko arrazoi politiko hutsengatik. Hil ala bizikoa da euskararentzat normalizazioa lortzea, euskaldunok gure bizitza euskaraz egiteko eskubidea dugu, hizkuntzaren balio komunikatiboa murrizten duten neurrian, hilzorian egongo baitira bai gure hizkuntza baita gure izaera ere.
|
|
|
Hori ordea ez da beti zure esku egoten, obraren arabera ere izaten da edo publikoaren arabera. Baina gauza horiek guztiak noizbehinka batzen
|
direnean
, une zirraragarri hori sentitzen duzu. Orduantxe,' hauek ni bezala ari dira arnasa hartzen' pentsatzen dut nire artean".
|
|
|
Gero eta jende gehiago, gero eta aktibitate gehiago, gatazkak hasi dira. Aralarren ez dute perretxiko biltzaile giputzik nahi, Larraineko alkateak ibiltari eta mendikariei debekatzen die mendia uso sasoian, Urepeleko alkatesak gauza bera egin nahi du neguan, mendia" garbitzeko" suak nonahi eta nolanahika pizten
|
direnean
... Iaz su batek harrapatu du mendizale talde bat Errozaten:
|
|
|
" Abiatzeko bideak ez dik orube partikularrik zeharkatu behar... ehiza sasoian ez diagu ehiztarien ondotik ibili behar... todoterrenoen pistetatik ez dik merezi, dena hautsa eta zarata baita... poliziak zaintzen dituen errepetidoretatik urrun, mesedez... giriek maite dituzten kasko famatuetan hago lasai, euskaraz entzunik atzerritar bezala tratatzen bahaute ere... lagunen txaboletan ez ezak sua aipa... erdara hutsezko seinaleak erauzi baino lehen, kontuz, begira inor ez dagoen...". Eta araudiak oso nahasiak
|
direnean
, bagoaz Pirinioetara, gora, urrun, pentsatuz gorago joan zela Luis Pedro eta bazekiela zergatik
|
|
|
Hango euskaldunak, lehen belaunaldiko emigranteak
|
direnean
, euskarari eusten diote. Zenbat eta beranduago joan Ameriketara, orduan eta aukera gehiago euskaraz jakiteko.
|
|
|
Gastu horiek atzerapenen ondoriozko galera bezala eskatu zaizkio sustatzaileari, zenbatekoa faktura eta ordainagiri bidez egiaztatuz. Kaltea eta atzerapena larriak
|
direnean
edo etxebizitza bukatu gabe geratuko ote denaren funtsezko susmoa dagoenean, saltzaileak agindutakoa ez betetzeagatik kontratua deuseztatutzat emateko asmoa notario bidez jakinaraziko da. Aldi berean, ordura arte emandako diru kopuruak itzultzeko eta eragindako kalte eta galerak ordaintzeko eskatuko da, betiere kalteak eta galerak ondo egiaztatuz.
|
|
|
Globala eta lokala elkarren osagarri dira, eta etorkizuna glokala izango da, aldi berean globala eta lokala. Bestela esanda, sareak hedatzen
|
direnean
ez da irlarik geldituko, baina komunitateak sortuko dira.
|
|
|
Prekarizazioak ezarritako eginkizunik beharrezkoena pentsatzeko eta jarduteko modu berriak asmatzea da. ...abeziarekiko beldurraren esperientzian sustraiturik, prekarietatearen hedapen zabalak elkartasun modu berriak ekar ditzake, bereziki guztiz eskandaluzkoak gertatzen diren krisialdietan, esate baterako, Frantziako Elf eta Alcatel enpresetan gertatu den bezala, nahiko errentagarriak diren enpresetako akziodunei etekin handiagoak eskaintzeko gogoak bultzaturik langile kanporaketa erraldoiak gertatzen
|
direnean
|
|
|
Baina benetan kezkatzen gaituena ez da ETAren kontrako hitzak edo manifestazioak egitea, ez baitago hor gure benetako ezberdintasuna. ...a mugatu nahi izatea, departamenduaren aldarrikapenaren aurrean frantses Gobernuak duen jarrera bost axola izatea, euskara Nafarroan pairatzen ari den erasoaren aurrean ez ikusiarena egitea, Audientzia Nazionaletik aspaldidanik datozen erasoei men egitea, Ertzantza faxisten manifestazioak babestu eta presoen eskubideen aldekoak jipoitzen ihardutea, presoen eskubideak errespetatu ordez okertzen ari
|
direnean
salatzeko ausardiarik ez izatea...
|
|
|
Bigarren erronkari dagokionez, berriz, IX. Biltzarrean sindikalgintza errebindikatzailearen alde eta afiliazio handi baten bidez gizartean ondo erroturiko sindikalgintzaren alde hartutako bidetik jarraitzen dute, ordezkaritza soilean eta erakundeetan esku hartze hutsean geratzen den sindikalgintzatik urrundu nahian. Bi edo hiru alderdiko erakunde foroetara lotzen eta baldintzatzen duten euskarri materialak dagoeneko baliorik ez dutela adieraztearekin batera, ponentziak dio aurkako boterea eraikitzean oinarritzen den ereduak, sindikal arloan nahiz gizarte arloan, bere itunak ondo zehaztu dituela, zeren batuketak kenketa bihur baitaitezke sindikalgintza eredu kontrajarriak bateratu nahi
|
direnean
. Horregatik esaten dute hain zuzen, gehigarri diren batuketak lortu behar direla," erakunde mailako onarpenaz kezkatzen ez diren gizarte eta sindikatu eredu errebindikatzaileekin bat eginez".
|
|
|
Bertsolari batek Lizardiren izenik ere ez zuen jakingo. Ni beti harritu izan naiz kubatarrak edo Alpujarrakoak etorri
|
direnean
: haiek batbateko jardunaren tartean Lorcaren poesiak kantatzen zituzten mahaian zutituta, eta haiek jardineroak ziren.
|
|
|
(...) Lotsatu egin luke zenbait gaurko jauntxo agintedunak, gaur euskaldunak lau garela eta euskaragatik lan egitea eta sosa gastatzea baliogabekoa dela erraten duenean. (...) Lotsatu egin lukete, eurek eta euren moduko aitzinekoek gehiengoarena zen euskara guttiengoarena izatera ekarri, eta orain euskaldunok erdaldunen eskubideak errespetatzen ez ditugula erratera ausartzen
|
direnean
".
|
|
|
Horregatik esaten dut koloretako telebista asmatzeko beharrik ez zegoela errealitatea zuri beltzean agertzeko. Bi alde enfrentamenduan zuri eta beltz ari
|
direnean
, benetan ñabarduren bidez bakarrik dago bat egitea, adostasunera ailegatzea, edo irtenbideak topatzea.
|
|
|
Bertaratzen bazarete baieztapenaz jabetuko zarete. Eta zer esanik ez, urteko hilabete beroetan, eguzkia hartzeko eta bainatzeko ezin egokiagoak
|
direnean
... Orduan, inguru zabal hauetan leku bakartia topatzea ia ezinezkoa da.
|
|
|
Ez da hor marinela protagonista, Merlin azti maiteminduaren fatuma da gaia, baina Pott Bandako idazleei eginiko erreferentzia zuzen eta zeharkakoen artean, bada marinelaren aipamen bat ere. Hor azaltzen da, bada, Josemari Iturralde zalduna jazz musika entzunez, Durangoko irteeran dagoen zuhaitz itzaltsu baten ondora iristen da, Merlin eta Enare neskatxa haren ondora atseden hartzera geratu
|
direnean
. Zuhaitz horrek, ordea...
|
|
|
Basapiztia horiek gure kulturan izan duten garrantziaren aldarrikapena ere badago liburuan. (...) Animalia horiek Euskal Herritik desagertu
|
direnean
, gure kulturaren zati bat ere desagertu da, horien inguruan sinesmenak, mitologia bereziak eta gisa horretako kontu asko sortu baita mende askotan. (Zabala, Juan Luis:
|
|
|
Horiek berek gero edo Eleizagizon edo Etxajaunak izan behar dute. Eta guraso edo Kurak
|
direnean
, nola ongi premia den bezala, beren Etxe edo Hergoienetan (Herri txikiei honela Araban deitzen diete) Dotrina erakatsi, eta konfesatuko dute. Nola beren familietako hartu emanak, eta beste behar diren gauzak ondo aditu, eta zuzenduko dituzte?
|
|
|
Adizkiekaurretikezadizlagunadutenean, euskarazaldaketafonikoakegiteko joera bizia dago; gehiago edo gutxiago, euskalki guztietan gordetzen dena. ...k, ez dira> eztira; ez da > ezta; ezgara> ezkara; ezbada > ezpada egiteaeskatzendu;, l, eta, n, renaurreanezezluke> eluke; eznator > enator adizlagunaren, z, horigalduegitenda:; bi, z, elkartzean, tz, eginohidu: ez zara> etzaraizanzen >. Aditza etaberelaguntzailearen artekoloturaneregertatzendiraaldaketafonikoak, esaterako,, n, eta, z, lotzen
|
direnean
: izantzen... Ikus dezagungureidazleaknolaegitenduen.
|
|
|
Nahasketa: kanpoko eta Euskal Herriko ekoizpenak konbinatzen
|
direnean
. Adibidez, EuskalHerrian kanpoko bideoez ekoitzitako programa, edo kanpotik datorren kirol emanaldia baina bertakoaurkezlea duena, eta abar.
|
|
|
Horrela, aurretik ikusi dugunez, egunkarinafarrentzat Nafarroa da erreferentzia eremu nagusia, hortik Espainiara jauzi eginez; kanpoan geratzen dira, beraz, Hegoaldeko zein Iparraldeko lurraldeak. Era berean, SUD OUESTentzat esangura gutxi dute Hegoaldeko lurraldeek (agertzen
|
direnean
–Euskal Herriarekin zerikusia duten albisteen %7?, hala ere, Euskal Herri osoarierreferentzia eginez eta euskara zein politika gaien inguruan agertzen dira). Ezberdintasun ideologikoei gagozkielarik, gogora dezagun EUSKALDUNON EGUNKARIAketa GARAk bakarrik eskaintzen diotela nolabaiteko arreta Iparraldeari, Hegoaldekoprentsaren aldetik.
|
|
|
Horrela, ikus dezakegunez, SUD OUEST egunkariak euskal errealitateaz argitaratzen dituen albiste ia guztiak (%93, 3) Ipar Euskal Herriarekin soilik dute zerikusia, eta ez Hegoaldearekin. Era berean, oro har Euskal Herriaz ari
|
direnean
, Hegoaldekoegunkariek ia ahaztuta dauzkate Iparraldeko herrialdeak. Hala ere, alde nabarmenakdaude beren artean.
|
|
|
Datuen aniztasunak ondorio orokorrak ateratzea zailtzen badu ere, joera batzuetanantzekoak agertzen zaizkigu berriro EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARA: Iparraldearekiko joeretan hain zuzen. Bi egunkarietan, Ipar Euskal Herrian gertatutakoak aipatzen
|
direnean
, bereziki kultura eta euskararekin lotutako gertaerak aipatzendira, mota honetako albisteak Iparraldetik jasotako berrien erdia baino gehiago direlarik (%51 euskarazko egunkariaren kasuan eta %54 gazteleaniazkoarenean). Kontuanhartu beharra dago, bestalde, mota honetako albisteek %21 eta %19 osatzen dutela biegunkari horietan, hurrenez hurren.
|
|
|
Frantziako kasua alde batera utzi dugu, ikusi dugunez Hegoaldeko prentsak osoarreta gutxi jartzen baitio herrialde horri, euskarazko egunkariak izan ezik. Frantziarekin zerikusia duten artikuluak argitaratzen
|
direnean
, ez da ukitzen Euskal Herriarekinduen lotura. Frantzia, oro har, beste edozein estatu bezala tratatzen da, Euskal Herrianinolako presentziarik ez balu bezala.
|
|
|
Horrela, EL CORREO, DIARIOVASCO, DIARIO DE NAVARRA, DIARIO DE NOTICIAS eta EL PERIODICO DEALAVA egunkarietan, eta bai DEIAn ere,, gizarte gaiak? ukitzen
|
direnean
, herrialdepropioaz ari dira gehienbat berri ematen (DEIAren kasuan Bizkaiaz). EUSKALDUNONEGUNKARIAn eta GARAn, ordea, gizarte gaiak orobat Euskal Herri osoan eraginadutenak dira lehen lehenik, eta herrialde bakoitzean dutenak geroago (herrialde bakoitzaren presentzia ezberdina izanik, Iparraldearekin ikusi dugun bezalaxe).
|
|
|
9 Nahasketa: kanpoko eta Euskal Herriko ekoizpenak konbinatzen
|
direnean
. Adibidez, EuskalHerrian kanpoko bideoez ekoitzitako programa, edo kanpotik datorren kirol emanaldia baina bertakoaurkezlea duena, eta abar.30 taula:
|
|
|
Honako xedapenak ez dira gero eraginkorrak izan errealitatean, kirolen eta, bereziki, futbolarenkasuan izan ezik; alabaina, gatazkak gertatu
|
direnean
, legean jasotako eran baino modu lagunartekoagoanerabaki dira.
|
|
|
Hori da egoera, aldrebes samarrean azalduta beharbada. Eta egoera horrek baditu bere ondorioak, zeren identitatea eta askatasuna kolokan kausitzen
|
direnean
, burujabetzaren aurrebaldintzak ere kolokan baitira.Horrela, abertzaletasunaren sorrera ekarri zuten askatasun eta identitate kontzeptuak birpentsatu behar direla dirudi. Edo, bestela, zintzoak izan eta dramatismorikgabe abertzaletasun politikoa baztertu.
|
|
|
Fenomeno hau hain indartsua izanik, egunero munduan zehar dabiltzan moneta bolumen handiek, banku zentralek beren moneten defentsan egin behar dutenesku hartzea ere gainditzen dute. Horrela, ekonomia osoak jartzen dira kolokan.Hain zuzen, Asiako Hego Ekialdeko herriak prozesu honen biktima izan dira; lehenago lurralde horietan kapital mordoa sartu bazen ere, orain, beren ahalmen esportatzaileak ahuldu
|
direnean
, kapital espekulatiboek ihes egiten dute, herri horienekonomia desorekatuz.
|
|
|
murriten denean, edo Hirugarren Munduko herrietan, doikuntzarako plangintzak? aplikatzen
|
direnean
, emakumeen bizkarrean jausten da ia esfortzu osoa. Herri industrializatuetan, gero etagehiago, emakumeak gehiengo zabala dira langabetuen zerrendetan, soldata txikietan, kualifikazio eskasean, kanporaketa sozialean, prozesu produktibo tailoristetan, eta ezkutuko edo murgildutako ekonomian.
|
|
|
Eguneroko ekintzetan zehar (adibidez, kreditu txartelakerabiltzean) datu anitz gordetzen dira. Datu horiek elkartzen eta tratatzen
|
direnean
, oso informazio zehatza eman dezakete pertsona jakin bati buruz: mugimenduak, gustuak, interesak, joerak, eros-ahalmena, eta abar.
|
|
|
Gainera, webgune arrotzak erabiltzen
|
direnean
, zurgatu egiten dira nahitaezberen ideologia, kultura, ikuspuntuak eta abar. Hezkuntzan Internet gero eta gehiago erabiltzen da, eta haurrak eta gazteak eragin guztietara irekita daude.
|
|
|
Honi frantses egitea deritzote (Leizaola, 1999). Esamoldeak eta erabilerak argi uzten du baina, desberdinatasunikbadagoela mugaldeko biztanleentzat, euskaraz ari
|
direnean
behinik behin nabarmengelditzen dena, frantses izan eta frantses egin esamoldeen artean. Lehenengoarenkasuan, eta pentsamolde abertzaleak honetan eraginik izan badezake ere, abertzaleez direnek ere egin ohi dute bereizketa.
|
|
|
deritzon prozesuari bidea erraztuz. Hauda, interes tasa eta inflazioa handiak
|
direnean
, hazkunde ekonomikoaren apaltzeak, (ekoitzitako eta saldutako ondasun eta zerbitzuen gehikuntza txikia edo negatiboadenean) hazteko aukera eman ohi die finantzei. Hazkunde errealaren tasa txikia izanik, beren diruarentzako mozkin handiagoak lor ditzakete inbertsoreek finantza merkatuetan, ondasun eta zerbitzuen merkatuetan baino.
|
|
|
Lehen eredua estatuaren eta kultur taldearen mugak berberak
|
direnean
gertatuko litzateke (1A irudia; esate baterako, Japonia); kasu honetan estatua kulturabereko herritarrez dago osatuta. Bigarren eredua, kultur taldearen mugak estatutikkanpo daudenean gertatuko litzateke (1B irudia; e.b., Alemania, Korea).
|
|
|
Era honetan, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuarenarteko erlazioak gatazka maila desberdinetakoak izan daitezke, eredu desberdineneta erlazio kategoria prototipikoen taldeen arteko erlazio banaketa desberdinen arabera. Esate baterako, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuaren artekomugak berberak
|
direnean
, elkarren arteko gatazka minimora hel daiteke, elkarrenarteko interes komuna dagoelako, estatuaren interdependentzia eta subiranotasunadirela eta. Estatua beste talde etnikoz maneiatuta dagoenean, edo gutxiengo egoeran dagoen taldea estatu desberdinetan barreiatuta dagoenean, aldiz, gatazka aukera handiagoa izango da.
|
|
|
Hemen, gure lana ez da zentratu, gutxiengo egoeran dauden taldeek gehiengoan daudenekin harremanetan jartzen
|
direnean
ekoizten dituzten prozesu guztiakaztertzen. Ondoren agertuko ditugun bi ikerketa enpirikoekin, aurreko bi prozesuakilustratzen saiatuko gara bakarrik.
|
|
|
Giharren antolamendu defentsiboa erlaxatzearen eta erreprimitutako emozioakaskatzearen helburua, organismoko zirkulazio energetikoa berrezartzea da. Barne banaketak desagertzen
|
direnean
, nortasuna integratu egiten da, eta sentitzen, pentsatzen eta egiten dena identikoa da. Horretan laguntzen duten bi funtzio nagusiakarnasketa eta mugimendua dira.
|
|
|
Hautemaniko segurtasunean dauden ezberdintasunak modu ezberdinetanebaluatzen dira haurtzaroan edo heldutasunean (errebisio baterako, ikus Yarnoz1995). Laburbilduz, haurrak txikiak
|
direnean
, parametro konduktualak hartzen dirakontuan. Haur handiengan edo helduengan, ikuspegi sinbolikoak edo errepresentatiboak garrantzi handiagoa dute.
|
|
|
4 Zailtasun sexualak gatazka orokorragoen sintoma
|
direnean
, ez dagomendatzen terapia sexuala; kasu honetan, beren ebaluazioa etaderibazioa egingo dira soilik. Zailtasun sexualak jatorri organiko garbiabaldin badu, multidiziplinarki lan egiten da, edo terapia sexuala laguntzaterapia modura bideratzen da.
|
|
|
Etorkizunerako proiekzioa, protagonistak bere etorkizuna irudikatu eta errepresentatzen dutenean. Rol rehearsaledo roletan entrenatzea, adibidez, egoera zail eta berri baten aukera guztiakerrepresentatzen
|
direnean
, lan berri batenak kasu, e.a. Azterketarako psikodrama, bizitzako egoera arrunt eta motz bat errepresentarazten denean, subjektuari bereegoeraren berri jakiteko; eta abar.
|
|
|
beso faltak iradokitzen ahal du sorgintasuna, herrentasunak saindu baten mendekua. Baina gertakariaeta mitoa batu ezinak
|
direnean
ere berraragitzen ahal da mitoa, nahiz eta horretarakoaldaketa batzuk sartu behar zaizkion, errealitatera hurbiltzeko eta harekin koherentziaminimoa erdiesteko. Honelako kasuak biziki interesgarriak dira, mitoaren egituran norberaren, edo taldearen?
|
|
|
sinbolizazio beharraren pean moldaketak egin daitezkeelaerakusten dutelako. Are interesgarriagoak dira, prozedura berdinak beste edozeineraldaketetan erabiltzen ahal direla azaltzen baldin badute adibidez, elementu arrotzakmailegatu eta bertsio berriak sortzen
|
direnean
.
|
|
|
Kondaira mitiko bat entzutean, gehienetan, berehala ezagutzen dugu zer tipokoaden eta zelan bururatuko den; bakar batzuetan soilik aurkitzen ditugu garrantzizkoaldaketak, baina handiak
|
direnean
, gerta liteke deusik ez ulertzea, haria galduta etahapax baten aurrean gaudela uste izatea. Eulaliren ahotik horrelako batzuk aditzekozori ona izan dut, hari esker pausatu bainion galdera neure buruari.
|
|
|
Esan dezakegu, beraz, errealitatea mitoarekin batzeko arazoak
|
direnean
ere, oztopoa ez dela gaindiezina eta, zalantzak zalantza, aski dela mitoaren egitura eraldatzea eta gertakariari egokitzea. Zergatik tamainako tema?
|
|
|
Euskal Herriz kanpoko izenen bidezko haize izendapenak
|
direnean
zein haize mota den edo nongoa den jakiteko ez daukagu arazorik. Horrela, gallegu aize nondikheldu den zehaztea ez da batere zaila:
|
|
|
Lau ezaugarri komunikatibo hauek hizkuntzan gauzatzen
|
direnean
sortzendenaren ezaugarriak, honako hauek izaten dira:
|
|
|
Zein dira gazte euskaldunek lagunartean erabiltzen dituzten operatzaileak? Ba al dago desberdintasunik EuskalHerrian gazteek gaztelaniaz mintzo
|
direnean
eta euskaraz mintzo direnean erabiltzendituzten operatzaileen artean?
|
|
|
Zein dira gazte euskaldunek lagunartean erabiltzen dituzten operatzaileak? Ba al dago desberdintasunik EuskalHerrian gazteek gaztelaniaz mintzo direnean eta euskaraz mintzo
|
direnean
erabiltzendituzten operatzaileen artean?
|
|
|
indibidualismoa/ kolektibismoa, protestantismoa/ katolizismoa, eta abarrekoak. Hau guztia ere beharrezkoa da orokorki zein partikularkihartutako hizkuntzak aztertu nahi
|
direnean
, gehienbat. Euskararen kasuan ukipen egoera ematen dela jakinda, oraindik garrantzitsuagoa da hau guztia kontuanhartzea.
|
|
|
Beraz, langile berriak kontratatzerakoan, ahal dela, euskaldunak aukeratukoditugu, batez ere jende aurrean izango
|
direnean
. Kontuan izan, gainera, elebidunakelebakarraren aldean duen abantaila, merkatuaren% 20 inguru euskalduna delarik.
|
|
|
Beraz, musikaren inguruan gertatzen diren fenomeno sozio-kulturalen interpretazioan pragmatika, semiotika eta komunikazioaren teoriek egindako ekarpenzientifikoak geure egingo ditugu. Euskal Herrian bizi dugun egoera politikoan kulturaren izaeraz hainbeste adierazpen desegoki egiten
|
direnean
eta euskal kulturari buruzhorrenbeste balioztapen interesatu eta ez zientifiko irakurri, ikusi eta entzuten direnean.Horregatik, derrigorrezkoa da guretzat ekarpen hau lehenbailehen egitea. Jakinbidehauen guztien irizpideez (gure egoerari egokituta) baliatuko gara, fenomeno musikaleninguruan sortzen diren komunikazio eta errepresentazio sozialen jokoak aztertzeko.
|
|
|
Zalantzak euskaltzaleen artean gertatzen
|
direnean
.
|
|
|
Gaurko zazpi probintzietatik atgelditzen diren lurralde horietan, ordea, Euskal Herria izan zirenik ere oroimenhistorikoa galdua dute. Orain, Frantziako eta Espainiako Estatu inperioak ahultzenhasiak
|
direnean
, ez litzateke harritzekoa izango, Nafar Estatua berreraiki ahal izanezgero, zazpi probintzietatik kanpoko lurralde horietan Euskal Estatuari atxikitzekomugimenduak sortzea.
|
|
|
Hala ere, numerario walrastarrak zenbaki bat eta zenbaki horriloturiko ondasun erreal bat izendatzen ditu batera. Saio fasean ere, eragileak trukeorekatuen bilaketa batean egoteko onartuak
|
direnean
, numerarioa ondasun bati lotutadago. Trukeak baino lehenago eta, are zehazkiago, produkzio monetizatuak definitzendituzten truke bereziak baino lehenago, kontu moneta, berari dagokionez, ez dago inoizondasunei lotuta; produkzio errealen ordainketa monetarioak produktu fisikoenordainsarien kopuru bat edo errenta nominalak ordezkatuko ez balitu, monetak berezizaten dena izaten segituko luke, alegia, monetatik izena (pezeta, libera, dolarra, euskoa, eta abar) besterik ez lukeen zenbaki bat.
|
|
|
Entzunaldia: mezuak arreta berezirik gabe jasotzen
|
direnean
. Jakitunek diotenez, arreta?
|
|
|
Albiste unitateak beraiek sortuak edo aurretik emandakoak izan daitezke. Bigarren kasu horretan berriemaileak ez dira iturri edo sorburu; lehenengoan aldiz, informazioak berriemaileek berek landuak eta hastapenetik eginak
|
direnean
, iturri bilakatzen dira.
|
|
|
Protagonistak oso ezagunak
|
direnean
, albistearen hasieran aipatzea komeni da, zeren horrela entzuleen arreta lehen unetik gurekin edukiko baitugu, izenek interes handia sortzen baitute.
|
|
|
Izen deiturak ebakitzeko zailak
|
direnean
, mako edo parentesi artean ebakera zuzena jartzea komeni da.
|
|
|
Adjektiboak, behar beharrezkoak
|
direnean
edo ideiak eta albisteak zehazten laguntzen dutenean soil soilik idatz daitezke; osterantzean, ez.
|
|
|
Irrati hauek kate handiaren irudia baliatzen dute publizitatea eta entzuleria handitzeko. Programazioari dagokionez, menpeko diren kateko generoak darabiltzate, eta beren gain ari
|
direnean
, deskonexio denboren alorrean mugitzen dira; prime time edo erpin denboraren %30 baino gehiago inoiz ez.
|
|
|
Bestalde, Euskal Hiztegian (1996) Ibon Sarasolak definizio hau dakarkigu: , zintzurreko hariak dardaratzen
|
direnean
sortzen den hotsa?. Horra hor, beraz, labur eta zehatz, ahotsaren azalpena.Izan ere, definizioan sakonduz, ahots kordek airean sortzen duten soinua da, biriketatik irtetean laringeko korden bibrazioaren efektua anplifikatzen duen airearen eraginez sorturikoa hain zuzen, burmuinak laringeko kordak ibilian ipintzen dituelarik.Gizakiaren fonazio sistema 3 aparatu desberdinetan bana daiteke; hirurek bat eginez gero, giza ahotsa sortzen da.Arnas aparatuak airea ematen digu, zeina bibrazioan ipiniz gero, soinu entzungarri bihurtuko den.Fonazio aparatua, soinua kanpoan entzungarri egiteko edo bihurtzeko gauza den airearen bibrazioa sortzen duena.Erresonantzia aparatua edo durundi aparatua, sorturiko soinua aldatu eta finkatzen duena.533.2 FONAZIO APARATUABere organorik garrantzitsuena laringea da; onil edo inbutu baten itxura du laringeak.
|
|
|
Esate baterako, andrazkoek gehiago garatu dute bularreko arnasketa. Irratian, kirol emanaldietan edo hondamendiak jazotzen
|
direnean
, kontrolaezinezkoak dira zirrarak. Kasu honetan, irratilariak ahaleginak egin behar ditu arnasketa osoa edo diafragmatikoa egiteko.
|
|
|
Raneroko haitzetako sai arreez gain, Mena, Oriñon, Urduña eta beste lekuetatik joaten dira saiak Saltipiniako bazkalekura, sarraski bila. Ikusgarriak dira saien arteko borrokak hildako behi baten inguruan biltzen
|
direnean
, elkar tinko erasotzen baitute. Sarritan beste sarraskijale eta oportunista batzuk ere baliatzen dira bazkalekuan botatako sarraskiez, hala nola sai zuria, belea, azeria, mirua etab.
|
|
|
Poz txiki bat zen hura, batailatxo bat guda handiaren barruan. Soldaduek ondo dakite, batez ere kalte sakonak pairatzen ari
|
direnean
, irabazitako gudaldi ñimiñoetan kontzentratu behar dutela poz guztia, bestela akabo.
|
|
|
Albistea ondo ezagutzen zuen, baina hala ere osorik irakurtzeko ahalegina egin zuen: " Orange Day a dela-eta, Belfast, Derry eta Newtownards hirietan oraindik unionista eta errepublikarren arteko liskarrak baretu ez
|
direnean
, IRAk atentatua burutu zuen atzo arratsaldean bost militante lealistaren kontra. Atentatua egiteko moduari erreparatuta, poliziak adierazi zuen azken aldian oso gutxitan erabilitako sistema jarri zuela praktikan IRAk, beti ere hasierako susmo eta hipotesiak betetzen badira.
|
|
|
Beharbada horrexegatik dira irlandarrak hain fededunak, elementu neurrigabez inguraturik daudelako, eta ez dakitelako ondo zein zoriontsuak diren. Euren zorionaz konturatzen
|
direnean
, egun horretan elizak hutsik geratuko dira.
|
|
|
Zeren, batzuei entzunik, baitirudi ezen bizitza osoan harriak jaurtikitzen ibili zela, eta hori ez duk egia. Baina badakik nolakoa den jendearen jokabidea, baita zenbait biograforena ere, sainduei buruz eta gizon handiei buruz ari
|
direnean
, eta nola haien egite handiak are handiagotzen dituzten eta exageratzen. Eta, baldin Galileorekin horrela hasten bagara, nork daki non akaba dezakegun:
|
|
|
—Aristotelesek ez zian anitz gauzatan arrazoin, baina bertze batzuetan bai, eta hala erran zian egia handi hura: " Faun da eta alferrikako, anitz bitartekoren erabiltzea, guti batzuk aski
|
direnean
". Eta hala ibili zuan hura, halaber, unibertsoaren esplikatzeko, bere teoria ezin xumeago harekin.
|
|
|
—Zeren arrazoin baitzuen Aristotelesek, noiz eta erran baitzuen: " Faun da eta alferrikako, anitz bitartekoren erabiltzea, guti batzuk aski
|
direnean
".
|
|
|
Eta ez al digu nehoiz erran, bertzalde, ezen jaun Eusebiok Amaiurretik ihes egitea erdietsi zuela, baina jaun Pedro heroi bat bezala hil zela? Eta, baldin gauzak hala gertatu baziren, zer barkatu behar zion, bada, erregeordeak heroi bati, dominak eta sariak izan ohi
|
direnean
heroitasunaren ordain.... Edo, egin behar ez zuten zerbait egin ote zuten, bada, gure arbaso haiek, berorrek ezkutatu nahi diguna...?
|
|
|
Izan ere, oroitzen al duzue iaz izan genuen konbertsazionea, noiz eta jakinarazi bainizuen ezen irakurri berriak nituela Lutherok indulgentzien kontra skribatu zituen 95 tesiak —egun Parisen bizi den ene lagun mami Joseph Elizanburuk ezkutuki igorriak—, eta irakurraldi hark Lutheroren zale eta gura egin ninduela guztiz? Bai na zuek ez zintzaizkidaten haserretu ez koleratu, nola izan ohi baita usantza eta ohitura erlijionezko kontuak bitarteko
|
direnean
, herrak eta gerlak elkarri darraizkiola; aitzitik, guztiz ulertu zenuten ene jokamoldea, nola ulertu baitzenuten urte batzuk lehenagokoa, antzeko eztabaida izan genuenean, zeren eta ordukoa izan baitzen, hain zuzen ere, Erromari diodan mesfidantza, Julio II.ak aditzerat eman zituenean bere bi bulda haiek — Pastor ille coelestis eta Exigit contumatium—, Errege Faltsuari estakuru ezin hob... Eta orain galdetzen dizuet:
|
|
|
indiarrek igorri zuten ene semea purgatoriorat eta indiarrek atera dute. Eta horregatik baizik ez ditut indiar emaztekiak hartzen, eta horregatik igortzen ditut haiek, erditzear
|
direnean
, beheko txaboletarat, haien haurrek ere tipitarik ikas dezaten zer den sufrimendua, harik eta, sufrimenduari sufrimendua eratxikiz, sei zazpi urteko direnean, Cumanáko perla saltzaile lagun bati igortzen dizkiodan arte, dohainik, hark enplega ditzan perla bilatzaile gisa han edo hemen, Vene zue lako kostan oraino ere geratzen diren perla toki bakanetan, eta halatan hil daitezen haiek guztiak biz... Zeren mundu honetan sufrimenduak erredimitzen baikaitu eta ene seme bastartek ene seme lejitimoa erridimituko baitute, sufrimenduaren bidez.
|
|
|
indiarrek igorri zuten ene semea purgatoriorat eta indiarrek atera dute. Eta horregatik baizik ez ditut indiar emaztekiak hartzen, eta horregatik igortzen ditut haiek, erditzear direnean, beheko txaboletarat, haien haurrek ere tipitarik ikas dezaten zer den sufrimendua, harik eta, sufrimenduari sufrimendua eratxikiz, sei zazpi urteko
|
direnean
, Cumanáko perla saltzaile lagun bati igortzen dizkiodan arte, dohainik, hark enplega ditzan perla bilatzaile gisa han edo hemen, Vene zue lako kostan oraino ere geratzen diren perla toki bakanetan, eta halatan hil daitezen haiek guztiak bizimodu ezin gogorrago baten ondoren, birikak leherturik —eta, burua goiti beheiti higitzen zuela, akabatu zuen—: Zeren mundu honetan sufrimenduak erredimitzen baikaitu eta ene seme bastartek ene seme lejitimoa erridimituko baitute, sufrimenduaren bidez.
|
|
|
—Ut ut ut! Eguzkitakoak euritako bihurtzen
|
direnean
, bistan dira ondoreak: batetik, berehala hondatzen dira, eta bertzetik, badakizu:
|
|
|
Hantxe desegin zitzaidan, bat batean, istant batzuk lehenagoko liluramendua! Baina, halarik ere, ez nuen artean etsi nahi eta, neure sineste itsuari atxikirik, amestu nuen ezen, galtzak goratu orduko, eskuz jaso eta eskuan eramanen zuela dukeak bere eskrementuen fruitua, zeren, soberakinak ere, zilarrezkoak edo urrezkoak
|
direnean
, ez baitira izan ohi soberako. Haatik, bere egitekoa akabatu eta galtzak goratu bezain fite, alde egin zuen.
|
|
|
Eta biak maite nahi zaituztet eta biak maitatzerat entseiatuko naiz, zeren eta lehen giristinoak ere amorioan bizi izan baitziren, Paradisua lurrean eraikitzen zutela —eta, pausa labur bat egin eta behakoa zorrozten niola, erantsi nuen—: Baina jakizu ezen, osaba are bazterrerago uzten baduzue, ez dudala bakarrik utziko, zeren, Ebanjelioak ezin klarkiago dioen bezala, Jainkoak atsegintasun handiagoa hartzen baitu bekatari bat zeruan sartzen denean, laurogeita hemeretzi onest sartzen
|
direnean
baino...
|
|
|
Osorik irakurri gabe itzuli nion. Ez ditut eskelak maite, are gutiago konpetentzian argitaratu
|
direnean
.
|
|
|
Dena den, sasiko habian sortuek halako mesfidantza pizten didate: bertzeek adina balio dutela erakutsi beharrak joak izaten dira maizko, eta horrek ondorio gaiztoak ekartzen ditu nagusi baten bulegoa squattatzera etortzen
|
direnean
, bi egunetarako baizik ez bazen ere, abuztuko larunbat horretan bezala: dena kontrolpean eduki gura, eta denetan agindu nahi, baita ez dakizkitenetan ere.
|
|
|
—Ederki konprenitzen haut. Ikasketez psikologoa nauk eta bazakiat zer den zirrara baten menpean lan egin beharra. Medikuek beren senitartekoei ebakuntzak egiteari uko egin diezaioketen bezala, kazetariok ere gisa bereko ihesbidea genikek, albisteen protagonistak gure hurbilekoak
|
direnean
. Dena dela, hildakoa nor zen aitzinetik jakinda ere, egun hauetako plantillarekin nekez moldatuko nintzatekeen bertze inor bidaltzeko.
|
|
|
Maleta aldean du. Halako batean, hamarretarako bi minutu eskas besterik falta ez
|
direnean
, argi foko batzuk jartzen zaizkio parez pare. Gizon iritsi berria segituan jaisten da auto gorritik.
|
|
|
Edurtxo Caterpilar pantera bat zen: piztia hau jakinaren gainean dago bere edertasunaz, baina badaki, era berean, bere itxura beldurgarria dela; beraz, aurpegia gordetzen du, eta animaliak bere edertasun paregabeaz gozatzera hurbiltzen
|
direnean
, gertuen dagoena jo eta irensten du. Hau da:
|
|
|
Ederto. Bihar arte, Las Vegasen arratsaldeko hiru eta erdiak
|
direnean
. À demain.
|
|
|
Tira ba, gaur ezin dizut beste ezer esan, ezpada Death Valley honetan sua egiten duela, futxo! Hemen hamabiak eta laurden
|
direnean
, à demain. Karmelo.
|
|
|
Rakelek arrazoia zuen eta nik, orain, beldur apur bat ere bai. Aintzira gaziaren ondoko kanpinetik, arratsaldeko bostak
|
direnean
. Ãcoutez moi:
|
|
|
Nik batez ere eta, sans détour, maitalearekin hautsi duzula oroitaraziko nioke. Hemengo Visitor Center etik, eguerdiko hamabi eta erdiak
|
direnean
, kuraia on eta à demain. Karmelo.
|