|
2000
|
|
|
Kanta batzuetan bi erritmoak nahastu, kontrajarri egiten ditugu: reggaearekin jendea atzera geratzen da eta orduan,' ripiau erritmoa' esaten
|
diogun
hori sartzen dugunean, bonbo kolpe indartsuekin eta guiroaren kontradenborekin, guztiek ikusten dute hori badakitela dantzatzen".
|
|
2002
|
|
|
jakin mina. Jakin mina, guk" jolasa" esaten
|
diogun
hori, haurraren aktibitate nagusia da. Jakin min hori elikatu egin behar da, bai komunikazio aldetik eta bai manipulazio aldetik, bestela iristen da une bat umeak interesa galtzen duena, galdetzeari uzten diona, ukitzeari uzten diona… lotu egiten duguna.
|
|
|
M. Bradburyk El mundo moderno lanean (Edhasa, 1990) egiten dituen planteamenduei jarraituko bagenie, esan genuke euskal eleberrigintza XX. mendearen erdialdea arte nagusi izan zen estetika historiko eta ohiturazkoa alde batera utzi eta mende hasierako Modernism haren berrikuntzak bere egiten zituen modernitate osteko eleberrigintza bihurtu zela. Bestela esanda, egun euskal eleberrigintza modernoa esaten
|
diogun
horrek, zeina sortu baitzen 1957an lehen lan existentzialistaren eskutik, errealitatean lotura zuzena duela II. Mundu Gerra osteko proposamen europarrekin, alegia, modernitatearen amaierara hurbiltzen ari den eleberrigintzarekin. Espainian, Katalunian edo Frantzian apurka apurka eman zena (errealismoa; eleberri modernoa:
|
|
|
Bere erabakiak gizarteari ezartzeko, botereak beharrezkoa du gizartean kontsentsu maila zabala lortzea. Iritzi publikoa deitzen
|
diogun
horrek errazten dio bidea botereari. Iritzi publikoak gizartearen barne integrazioa ahalbidetzen duen fenomenoa da; askotan, arrazionaltasunagaz zerikusirik ez badu ere.
|
|
|
Gizarte eredu burges eta kapitalistetako komunikazio eredua da eskuartean duguna, balizko askatasunaz diharduena, baina gizarteko talde eragileen indarraren erabatekotasuna ahanzten duena, nonbait. Gizarte erantzukizunaren eredu deitu
|
diogun
horrek ez du gizartearen askatasuna bermatzen, ezta horretan bere helburua ezartzen ere. Gizarte erantzukizunen teoriak boterearen garapen ideiekin ezkontzen ditu hedabideak.
|
|
|
Sasikultura deitzen
|
diogun
hori gizarte klase ertain eta behekoetan kontsumitzen da, batez ere klase horien aisia betetzeko tresna erosoa delako.
|
|
2004
|
|
|
Mundua egoera fisikoen multzoa da. Beraz, gogoa
|
diogun
hori czda e.xistitzen. Are gehiago, munduaren deskripzio serio batck (zientziarenak, esaterako) ezluke gogoa munduaren osagaien artcan onartu behar.
|
|
2005
|
|
|
Badakigu X. mendean Armentia apezpikutza izan zela. Gaur EAE esaten
|
diogun
horretako lehenengoa, hain zuzen. Kontua da apezpikutzak ez zeudela edonon, esangura handia zuten tokietan baizik, baina zergatik zen Armentia esanguratsua?".
|
|
|
Finean," Euskara guztiona da"
|
diogun
horrekin bat, inork ezin du euskara monopolizatu, ezta duen ardurari uko egin ere. Elkarbizitza eta kohesio soziala baditugu goiburu, behintzat.
|
|
|
Erabiltzaile
|
diogun
horretan eman dezagun modernizatzeko irrikatan diharduen politikaria, lanean ergonomiaren bila dabilen funtzionarioa, obligazioak betetzeko erraztasun handiagoak eskatzen dituen herritarra, etc.
|
|
|
Orduan, zer geratzen da arrakastatik, zer porrotetik? Iruditzen zait, bada, amaiera esaten
|
diogun
horrek ez ote duen hainbesteko garrantzirik, hots, ez ote den benetako amaiera, ezen amaiera bat eta bera dago guztiontzat: heriotza.
|
|
|
Ondorio unibertsalak kausa unibertsala behar du. Iritzi horren arrazoia ezin daiteke besterik izan zentzumena
|
diogun
hori baino.
|
|
|
Denon ezaguna da Manterola, gure portuko pailot txarrena da, sei zazpi maliobra egiten ditu hogei mila tonako baforetxoak atrakatzeko. Liburu artean bizi da, gutien espero duzularikan hasten zaizu galdegiten nola erraten ahal den hau eta nola erraten
|
diogun
horri, hiztegia ari omen da osatzen portuko hitz bereziak bilduta.
|
|
2007
|
|
|
Ur, Iparraldea deitzen
|
diogun
horretan bizi zara zu, Akitanian galduta. Nafarroako Erreinua deritzoten horretakoa zaitugu zu, Angel.
|
|
|
Sen ona deituak ere lagun dezake hitzarmena ezartzen. Sen ona deitzen
|
diogun
hori da gizarte edo talde jakinetan normaltzat har daitekeena, alegia, gizarte, komunitate edo talde jakin horretako edozein kidek arrazoizkotzat jo lezakeen sinesmen, ohitura eta portaera multzoa.
|
|
2008
|
|
|
Maitasunean itsuki sinesten zuen lehen, baina esperientziak ez zion arrazoi eman. Konturatuta zegoen maitasuna deitzen
|
diogun
hori gezur polit bat besterik ez dela. Ez garela beste pertsona batez maitemintzen, pertsona horrekin gaudenean garenaz baizik.
|
|
|
Mugako urduritasuna handia zen. Banuen dena ondo irtengo zen bihozkada, ondo prestatu dugu bidaia, jende askorekin hitz egin dugu, interneten eta berbaz, eta inork ez du aipatzen guk beldur
|
diogun
hori. Pentsatu gura dut Afrikan legeen gaindi gobernuen borondatea dagoela, Mauritanian ondo kontrolatu nahi dute kontua eta pasaportean zigilua jarrita egiten dute, Senegalen, hain ustela izanda ere, ez dute auto zahar gehiago gura, ez dago sartzeko modurik, eta Malin askoz ustelkeria txikiagoa izanda ere autoa lasai lasai erosi digute, erosketa agiri eta guzti!
|
|
|
Honen harira, Borgesek nonbaiten zera dio, guri Kasualitatea iruditzen zaiguna ezagutzen ez dugun Kausalitatearen ondorio dela. Perspektiba kontu bat planteatzen digu Borgesek, izan ere bizitzaren istorio osoa ikusteko nahikoa gora bageunde, kasualitatea iritzi
|
diogun
hori kausa baten ondorio dela jakinen genuke. Berdintsu ekartzen du arazo hori Eagleton handiak orain irakurriko dizuedan pasarte honetan:
|
|
2009
|
|
|
Hein batean, kolore esaten
|
diogun
hori objektu bakoitzaren osaera molekularrak zehazten du: iristen zaien argiaren zati batzuk xurgatu eta besteak islatzen dituzte molekulek.
|
|
|
Informazioaren teorian, kutxa beltza? esaten
|
diogun
hori. Informazio bat sartu eta beste bat irteten da kutxa beltzera, kutxa beltzaren barruan zer gertatu den oso ongi jakin ez dakigularik.
|
|
|
“Badakigu lurraldearen erabileran gertatzen diren aldaketak klima aldaketaren erronkaren zati direla. Agian ez da hain ezaguna karbono urdinezko hustubideak deitzen
|
diogun
hori, mangladiak eta itsas belardiak, oro har, galtzea; izan ere, horrek asko laguntzen du ekosistemak suntsitzearen ondorioz sortzen diren berotegi efektuko gasen kontzentrazioak handitzen”, adierazi du Carlos Duarte CSICeko ikertzaileak, ekimenaren aitzindarietako batek. Duartek “PNAS” aldizkariak ekainean argitaratutako artikulu batean gogorarazi zuen planetako itsaspeko belardien %58 gainbeheran dagoela, eta 30 minutuan behin munduko futbol zelai baten tamainako belardi horietako baten galera dokumentatzen dela.
|
|
|
egin dutena eta baita Espainiako Gobernuko Justizia Ministerioak urte luzez, ohikotasunez, egin duena ere, salbuespen urriak salbuespen. Adibide ugari daude, tamalez,
|
diogun
horren lekuko. Esate baterako, urrutira gabe, Euskadiko Justizia Administrazioa euskalduntzeko Eusko Jaurlaritzak 2008an onarturiko Dekretuaren zenbait artikulu indarrik gabe utzi dituen epaia, Euskadiko Auzitegi Nagusiak 2009ko urrian ezagutzera eman zuena, Justizia Ministerioak tarteraturiko helegite baten gainean.
|
|
2010
|
|
|
Kultura, bai, kultura! Eta horixe izan da, kultura esaten
|
diogun
hori hain zuzen, horretarako eragozpenik handiena. Gaur, gure kultur erakundeen egiazko betekizuna, haien betekizun bakarra dela esango nuke, sorkuntzaren indar kulturala indargabetzea da, egunero egunero.
|
|
|
Ikasleez
|
diogun
hori irakasleen multzora ere zabal daiteke, halako neurri batean. Lehen erdaldun ziren irakasle gehien gehienak:
|
|
2011
|
|
|
5 Garela
|
diogun
hori, hori izan
|
|
|
bihotzean iltzaturik daukan arantza," idazleak" ez du lortuko handik erauztea, ezpada, urte asko pasatu eta gero, bere semearenean iltzatzeko, inkontzienteki bada ere. Transmisioa deitzen
|
diogun
hori ez ote da gero antzinako madarikazioen beste izena. Gogoeta gai oparoa Irène Némirovskyrentzat, juxtu juxtu salbatu da fribolitatearen genetik, baina askoz ere gehiago kostatuko zaio ondarez jaso duen harrotasunetik libratzea.
|
|
|
hizpidea ez ezik, gure pentsamendu, asmo eta ekimenak ere goitik behera baldintzatzen dituzte. Elkarrizketaren bidez partekatzen dugun erreferentzia sorta komunak eusten dio azken batean errealitate deitu ohi
|
diogun
horri, eta hain dugu barne muinetaraino sartua elkarrizketagaiak baldintzatzen dituen agenda hori, hain da handia bozgorailu horien matraka, ezen azkenean norberak ere, betekadetatik erabat errekuperatzeke oraindik, oharkabean ia, urte hasi berriari begirako asmo onak zerrendatzeari ekiten dion. Zerrendatzea esatea gehiegi esatea da beharbada, baina, edozelan ere, ohikoa da urte abiatu berrirako asmo bat edo bi markatzea (ñimiñoak akaso, baina desafio izaten jarraitzen dute, euren txikitasuna gorabehera).
|
|
|
Adarra, muturra da (ji), eta (tai) hitzak gorena, nagusia esan nahi du. Itzalen aurkako boxeoa deitzen
|
diogun
horrek ikur horri zor dio bere izena; (quang), hau da," ukabila" adierazten duen karakterea besterik ez zaio erantsi behar, (taqiquang) bihurtzeko.
|
|
|
Bigarrena, hitzaren eta musikaren artekoa. Hitzak dituen ahalik eta zentzu gehienetan, eta bereziki" poesia" deitzen
|
diogun
horren bitartez gauzatzen den horretan (baina hitzarekin batera, komunikazioa, sinbolo edo fetitxeen kudeaketa, ideologia, e.a.).
|
|
2012
|
|
|
Guk, heriotza? deitzen
|
diogun
hori ez dakigu zer den, hara iristen garenean soilik jakingo dugu. Biharkoa ezagutzen ez dugun bezala, ez dakigu zer izango den.
|
|
|
Hura gustatzen zait gehiena. Harekin atera plazara eta «korbata» esaten
|
diogun
hori egin: aurrena harria bizkarrera, gero lepoaren atze aldetik buelta eman, gero gerriraino jaitsi, eta berriro gora.
|
|
|
Egia ta Tolerantza»izenburukoa zehatz mehatz ulertzeko, mito grekoen eskuliburu on bat eduki beharda aldean. Hona zergatik
|
diogun
hori:
|
|
|
Noiz arte? Bakardadea deitzen
|
diogun
hori gu garela konturatu arte, hau da, nor bere buruarekin egoten, entzuten, ulertzen, gozatzen... autoezagutzan etengabe sakontzen ikasi arte.
|
|
|
Maitasunean itsuki sinesten zuen lehen, baina esperientziak ez zion arrazoi eman. Konturatuta zegoen maitasuna deitzen
|
diogun
hori gezur polit bat besterik ez dela. Ez garela beste pertsona batez maitemintzen, pertsona horrekin gaudenean garenaz baizik.
|
|
|
Gauza singular bati (gero objektu deituko
|
diogun
horri) predikatu kualitatiboak kentzen badizkiogu, hau da, bere Izatera murrizten badugu," dagoena"(" il y a") multzo huts gisa pentsa daiteke. Izatea huts hutsetik ateratako multzo bat da, eta Izatearen (Izate den heinean) pentsamendua matematika da.
|
|
|
Kaleidoskopioa, hainbat ispilu angelu jakin batean kokatu eta kolorezko irudi ezberdinak sortzen dituen gailua. Eta David Brewster fisikari eskoziarrak" irudi ederrak behatzeko" asmatu zuen trikimailuaren antzera, hamaikatxo ispilu ditu Iturralderen kaleidoskopioak ere, eta irudi ederrak ez dakit, baina errealitatea deitzen
|
diogun
hori begi berriekin behatzeko aukera eskainiko digu, zalantzarik gabe. Ikuspuntuak baitu garrantzia, gaiari nondik begiratzen zaion, eta interesgarria da ikustea sujet jakin batek euskal idazle baten eskuetan hartzen duen ñabardura, xehetasunaren nolakoa; mundu mailako gertakari handi baten karietara izan edota gertaera ustez hutsal eta ezdeusaren aurrean.
|
|
2013
|
|
|
Iragana aztertzen eta geroa marrazten. Denbora galdu deitzen
|
diogun
horretan benetako bizitza aurkitzen.
|
|
|
Itsasoan, gazte batzuk uhinekin jostatzen. Destinoa deitzen
|
diogun
hori egutegi kontua da. Gure bizitzaren lerroa zer lerro orokorrekin gurutzatzen den.
|
|
2014
|
|
|
Lehena konposizioaren eta interpretazioaren arteko disoziazioa da (bertsoaren bat batekotasuna deitzen
|
diogun
hori, ahozko kantu inprobisatuaren ikerketa tradizioan" extemporary composed" izaera esaten zaiona). Bertsogintzan zentzua galtzen duen bigarren disoziazioari sortzailearen eta publikoaren arteko disoziazioa deitzen dio Casalsek:
|
|
|
Poesiak badu beste musikalitate bat, beste tonu bat bezala, eta antzerkiak beste bat, ez? Antzerkian egiten duguna da, pixka bat, gureganatu testuak, normaltasunez, eta gero publikoari eman; gureganatu eta gero nola ematen
|
diogun
hori publikoari. Hitzarekin lanean, hizkuntzarekin lanean, hori da guretzat deklamazioa antzerkian.
|
|
2015
|
|
|
Aurpegiratzen digutenean, sabinera izendatu dugun geure sasi bizkaiera martzianoaren mugak jartzen ditugu aitzaki gisa, edo bestela Gara egunkariarekin batera gaztelaniaren normalizazio prozesuari ematen diogunaren txantxa bota eta aurrera egiten dugu. Egia da gure pertsonaiaren atal ezinbesteko bat elementu erdaldunekiko interakzioa dela," kanpo pedagogia" esaten
|
diogun
hori. Baina ez da aitzakia.
|
|
|
Eta izan ditzake tanta beltzak, eta izan daiteke hainbat zauriri eta kontraesani aurre egiteko modua. Baina niri, nire zirkunstantzia eta bizipenekin, ez dit grazia zipitzik egin.Azken batean, egunotan marraztu denaz bestera, umorea ez baita beti kontsolamendu unibertsalerako tresna aratza, baizik eta gainerako guztia bezala testuinguruek eta indar harremanek gurutzatutako mataza konplexua.Nolanahi dela, gaur berriro ere milaka lagun bilduko gara Bilbon gatazka esaten
|
diogun
horrekin zerikusia duten presoen eskubideen alde ez ezik, egiazko baketzea eta elkarbizitza gauza daitezen beste urrats bat egiteko gogoz. Hau dunk umorea!
|
|
|
Horrela," gurdi normala" esan
|
diogun
hori batez besteko prezioa duten produktuak sartu ditugu INEk egindako kalkulua baino %43, 3 gehiago kostatzen da.
|
|
|
...etiko Jainkoaren etxean eta Andre Mariaren alabatzat geratzeko grazia egin digunok haren zerbitzuan jarduteko dugun eginbeharra, neskatila honen borondateaz eta beronen ogasunaz baliatu baitzen monasterio hau egiteko, eta hain gogo biziaz nahi izan zuena gozatzeko unean, indarra falta izan zitzaion eta malenkoniak hartu zuen, guk sarritan, ene alabak, geure inperfekzio eta aldaketen errua botatzen
|
diogun
horrek.
|
|
|
Iragana aztertzen eta geroa marrazten. Denbora galdu deitzen
|
diogun
horretan benetako bizitza aurkitzen.
|
|
|
Azaltzeko, lagun onak, batzuetan sare sozialetatik, buruz buru bakanetan, telefonoz gutxi, nagusiki emailez jasotzen ditu eta eskatzen gauzak, entzuten du kontatzen
|
diogun
hori, erantzuten gehiagokorik galdetu gabe, aholku objektiboa ematen, interesik gabeko kanpo iritzia, noizbehinka gogorki eta krudelki gure lekuan birkokatzen: halaxe eskatzen diogulako, hori baitu funtzioa.
|
|
2016
|
|
|
aitzitik, bete betean sartzen dira eztabaidan, eta, horrela,
|
diogun
hori esaten dugun moduarekin
|
|
|
Eztabaidatu, ez dugu soilik hitzez eztabaidatzen: ahotsa eta gorputza ere ez dira" isilik" egoten; aitzitik, bete betean sartzen dira eztabaidan, eta, horrela,
|
diogun
hori esaten dugun moduarekin osatzen dute.
|
|
|
Beldur
|
diogun
hori bihurtzen gara.
|
|
2017
|
|
|
Zer iruditzen, psikologoa ordaindu ezin dugunontzat, eta medikuei lana arintze aldera, konfesategi zibil eta sozial bat sortuko bagenu? Aldamenekoari edo aireari esan nahi
|
diogun
hori esateko leku goxo bat, geure buruaren barkamena ziurtatuta daukaguna. Erruduntasunen jatorria aztertzeko tailerrak eskainiko genituzke, apurka dogmak deseraikitzen ikasteko, jolas lasaiak, bazkari begetarianoak… Erruduntasuna baretzen duten edo hanka sartzeen gorazarre diren kantu eta liburuz osatutako biblioteka erraldoi bat ere sor genezake!
|
|
|
Hari esan, zer? Jainkoa esaten
|
diogun
hori ez dela existitzen. Jainkoak atsegin dituela krimenak eta desmasiak?
|
|
|
Ondorioz, ez da txarra ez ona, ez baitauka bihotzik. Edozein kasutan, estatua esaten
|
diogun
hori (egituren, praktiken, tekniken eta harremanen multzoa) askoz eraginkorrago jardun daiteke indarkeria sortzen eta erreproduzitzen, eta ondorioz, askoz eraginkorrago jardun daiteke, baita ere, ongizatea, inklusioa eta ekitatea sortzen. Ezberdintasun hori benetan da garrantzitsua botere harremanak aztertzen ditugunean eta analizatzen dugunean ea botere harreman horiek nola taxutzen dituzten gizartea, norbanakoak eta komunitateak.
|
|
|
Luze eta zabal eztabaidatu da Hillary Clintonen merituez, hanka sartzeez eta haren iragan politiko eta pertsonal gorabeheratsuaz. Baina ba al da inor hark bezainbeste politikan iraun eta eskarmentu esaten
|
diogun
hori erruz eskuratu ez duenik. Nik gai jakin batez mintzatu nahi dut hemen, hainbesteko arreta piztu zuen gai batez:
|
|
2018
|
|
|
lan aitzindaria idatzi zuenetik beste 40 urte igaro badira ere idazle estatubatuarrak hiriaren deuseztapenari buruzko mito frankistak hankaz gora jarri zituen, Irujok beharra ikusi du ildo beretik jarraitzeko, bonbardaketaren ukazioaren aurrean: " Gezurra ez da berez existitzen dio hitzaurrean ez bada egia deformatuz, eta horregatik beragatik, ez balitz existituko' egiazkoa eta egiaztagarria den gertakizuna' deitzen
|
diogun
hori, ez litzateke iruzurrik eta fikziorik existituko. Ikuspegi horretatik, gezurra egiaren ispilua baino ez da.
|
|
|
Euskara maila jakin bat daukatenak, nik ezagutzen ditudanak, euskaldunen bikotekideak dira. Bikotekide horiek rol oso garrantzitsua jokatu dezakete eremu komuna deitu
|
diogun
horretan kokatzeko.
|
|
|
Itxura batean, hutsaren hurrengo ekarpena egiten dute Pernandoren egiek. Hainbatetan gertatzen da, ordea, konplexutasunaren izenean ezabatu egiten ditugula errealitate esaten
|
diogun
horretatik, hau da, gertakarien, bizi praktiken eta haiei emandako balio eta esanahien matazatik. Guztiz kentzeraino, badirenik ere ahazteraino.
|
|
|
Diskurtsoa zer den zehazteko –edo nik proposamen honetarako nola ulertzen dudan argitzekonagusiki Michel Foucalt filosofo frantziarraren ekarrietatik abiatuta zenbait ikerlarik egindako gogoetetan bermatuko naiz. Horrenbestez, diskurtsoa eguneroko esperientziak ulertzeko eta esanguratsu bihurtzeko marko gisa ulertzen dut, gertakari eta bizipenak lotu eta errealitate esaten
|
diogun
hori koherentziaz eraikitzeko lanabes. Badu parte bat lengoaiaren bidez osatzen dena eta beste bat bizi praktiren bitartez.
|
|
|
Diskurtsoa eguneroko esperientziak ulertzeko eta esanguratsu bihurtzeko marko gisa ulertzen dut, gertakari eta bizipenak lotu eta errealitate esaten
|
diogun
hori koherentziaz eraikitzeko lanabes.
|
|
|
bat ekartzen dute mundura, gizarte zibilaren gorputz politikoa; Hobbesen. Gizon Artifiziala? sortzen dute,, komunitate esaten
|
diogun
hori?, edo Rousseauren, gorputz artifizial eta kolektiboa?, edo Lockeren. Gorputz Politikoaren? –Gorputz bakarra?.
|
|
|
Ikusten duzu Laura Ruizek eta Nora Aurrekoetxeak egindako lana, gatazkaren inguruko iruditeriari buruzkoa, eta errealitatea deitzen
|
diogun
hori erabat eraikia dela konturatzen zara berriro. Eta urtetan ikusi dituzun irudi askok baino zirrara handiagoa eragin dizu egur erre batek, femur bat imajinatu duzulako hor, hezur erre bat.
|
|
|
Badago, hasteko, oraindik ere, errazera jota, natura deitzen
|
diogun
hori, mendi zuhaitz zelaiak, lurra nahiago bada. Eta lurra dena da:
|
|
|
–Sektore profesional batek egunero egiten du lan euskaraz, euskarazko produktuak ateratzeko. Halere, berez, euskalgintzak edo euskal kultura deitu behar
|
diogun
horrek du pisu handiena lan horretan. Hau da, euskara egunero erabiltzen duten eta nolabait proaktiboak diren norbanakoek eta komunitateek?.
|
|
2019
|
|
|
Hala azaldu izan du Fraserrek: «Haserre geunden AEBetako feminismo hegemonikoa hartzen ari zen norabidearekin, hau da, ikuspegi soilik liberal eta indibidualistarekin; feminismo horren kezka bakarra da kristalezko sabaia haustea, eta horrek zentzua eta garrantzia hartu du neoliberalismo progresista esaten
|
diogun
horren barruan».Beraz, %1 horren kezkei erreparatu ordez, %99aren beharrei erantzutea proposatu dute pentsalariok; eta filosofia horretatik, neoliberalismoaren aurkako «bloke kontrahegemoniko bat» eraikitzea: «Borroka askoren artean sortu behar dugu bloke hori, baina identitate aglutinatu baten moduan funtzionatu behar du».Hillary Rodham Clintonen eredua izan ohi du gogoan Nancy Fraserrek «feminismo neoliberalaz» hitz egitean, hau da, abagune zehatz batean dago kokatuta bere hausnarketa:
|
|
|
Baina dena ez da hotsa izango, eta John Cagek isiltasunari eman zion balioa ezagututa, Laboak ere isiltasuna teknika artistiko gisa landu ahal izan zuela pentsa genezake, batik bat zuzenekoetan. Isiltasuna fisikoki lortu ezinezko egoera bat den heinean, Cagek proposatu zuen isiltasun deitzen
|
diogun
hori nahigabeko soinuak deitu litzatekeela, azken finean horixe baita: musikagileak agindu edota nahi gabeko soinua (k).
|
|
|
Hego mendebala deitzen diogu eguraldi maisuen artean: hegoaren eta mendebalekoaren bien artetik datorkeelako; gaztelhego edo gaztelhaizearen eta Atlantiko itsasoko mendebala deitzen
|
diogun
horren tartetik, justu. Baina, herri jakituriak agudo antzeman zion nolako intentziotan arrimatzen eta oldartzen zen.
|
|
|
Begira: nafar hego xumeari, batzuetan nafarra soilik ere esaten zaionari, hego ekialdekoari, eguzki haizeari, hego penintsulakoari, hego ekialdeko sorianoari, Hego emea deitzen zaion xumeari (emakume haizea ere bai, zenbait parajetan), hego arra edo haize zakar bortitza den horri, gaztel hegoa edo gaztel haizea deitzen
|
diogun
horri, edo hego andaluziar eta afrikanoari, edo (izen gehien dituen) hego mendebal, zehar haize, aldaize eta gorbeianoa deitzen diogun bihurriago horri, edo beste baserritar batek zioenez hego mendebal, tormento jeneral delako berorri berari ere, horiei guztiei ez diet batere beldurrik, hara garbi esan. Hori dabilenean, edo mantso dagoenean, lasai ibiltzen naiz nire iragarpenak egokitzeko orduan.
|
|
|
mendebalarekin datorrenean, gehienetan, aldaizea deitzen
|
diogun
horren konpainian, horren bizkarrekoak bultzata iristen da gurera. Ederki ziotsa  ten Gabiria alden eta:
|
|
|
Bere mundutik idatzi du Eduk, munduaz. Eta idazleen eginbeharra hain zuzen hori dela gogorarazi digu; gertu izanagatik txiki deitzen
|
diogun
horren berri ematea dela, alegia, idazleak mundu handi eta unibertsalari buruz hitz egiteko duen modu eraginkor bakarra. Besteak beste, munduko biztanle guztiak bizi garelako mundu txiki horietako batean.
|
|
|
Denis Laborde k esaten zuen lore jokoen hasieran bertsolaritza paisaiaren parte zela. Berak defendatzen du gaur egun bertsolaritza deitzen
|
diogun
hori lore jokoen bitartez egituratu zela. Hor jartzen du hasiera:
|
|
2020
|
|
|
Dena den, Glovoren esplotazioa zuritzeko falazia zahar hori erabiltzeaz gain (ingelesez whataboutism esaten
|
diogun
hori), pertsona horrek arrazoi argia zeukan kontu batean: enpresa hori kritikatzea erraza da hedabideentzat.
|
|
|
Ezezagunari edo kanpokoa dela nabarmen antzeman
|
diogun
horri hizkuntza menperatzailean.
|
|
|
Batek pentsa dezake liburuaren meriturik handiena eskaintzen digun umeen begirada partikular hori dela, umeen esperientziak umeen ahotan jartzeko ausardia eta abildadea dela. Ikustea nola bizi duten kalea, nola eskola; ikustea nola bizi duten helduen mundu bat; nola heriotza bera ere gehitzen duten ohiko jardun ludikora; imajinazioa deitzen
|
diogun
horrek nola blaitzen dien guztia eta gehiago.
|
|
|
hazkura eragiten dute, deserosoak dira, ez bertan goxo irakurtzeko modukoak. Ezen azken batean, eta lehentxeago aipatu dugunez, euskalduntasun ofizial esaten
|
diogun
horren kontra ari baitira nolabait ipuin erabat euskaldun hauetan. Eta hori neguko hotza bezain ona iruditzen zait gure literaturaren osasunerako.
|
|
|
" Argazki txiki baten bidez, argazki handia egin nezakeela". Kasu honetan ere, argazki txiki askoren bidez, mundu txiki askoren elkarketarekin mundu zabalago bat erakutsiko zaigu, gure mundua deitzen
|
diogun
horretatik sobera urrun ez legokeena.
|
|
|
Jainkoa deitzen
|
diogun
hori;
|
|
|
mundu zibilizatua deitzen
|
diogun
hori
|
|
|
Kalumeta zera da: guk hemen bakearen pipa deitzen
|
diogun
hori. Txandaka erre zuten.
|
|
|
Ondorioz, ez da gaiztoa ez zintzoa. Edozein kasutan, estatua esaten
|
diogun
hori (egituren, praktiken, tekniken eta harremanen multzoa) askoz eraginkorrago jardun daiteke indarkeria sortzen eta erreproduzitzen, eta, ondorioz, askoz eraginkorrago jardun daiteke, baita ere, ongizatea, inklusioa eta berdintasuna sortzen (Goikoetxea, 2017a). Ezberdintasun hori, hots, ez soilik estatuari baizik eta objektu sozialen (erakundea, nazioa, herria, langilea, emakumea, zuria, gizona, beltza, gizartea) existentzia erregimenari heltzeko hurbilketa ezberdin hori, benetan da garrantzitsua gizon emakume botere harremanak aztertzen ditugunean eta analizatzen dugunean ea botere harreman horiek nola taxutzen dituzten gizartea, norbanakoak eta komunitateak, eta, beraz, demokrazia (Goikoetxea, 2017b).
|
|
|
Diaz, baina, ez da neurri horren aldekoa, eta herritarrei eskatu die «elkartasun apur bat» ager dezatela, eta ez diezaietela leihoetatik garrasi egin kalean ikusten badituzte. «Ulertzen dut denak gaudela urduri, baina pentsatu behar dugu garrasi egiten
|
diogun
horrek alzheimerra izan dezakeela».
|
|
|
Pertsonalisten aburuz, gizakiak naturan berez du kooperaziorako sena (kooperatzea gauza naturala da); erlijio kristauak ere berariaz du Jainkoa eta lagun hurkoa anaitasunean maitatzeko pentsaera etiko morala. Arizmendiarrietaren kasuan, euskarazko tradizioak erabateko garrantzia du
|
diogun
horren kausa eta ondorioetan auzo eta lankidetzako espiritualtasunean, alegia. Kristau etorriko euskal tradizioari eman zion jarraibidea, beraz.
|
|
|
" Integrismoak uste du erakundeak, balio moralak, portaerak, herriak, modu zehatz batean erabakita gelditu zirela iraganeko momenturen batean; haien nukleoa, Lur planetarena burdinazkoa eta nikelezkoa bezala, ez dakit zer balio, arima edo gertaerak fraguatutakoa dela, eta gerora etorritako guztiak," historia" deitzen
|
diogun
horretan gertatutakoak, ezin duela nukleo hori ukitu edo aldatu. Beste hitz batzuetan esanda, badirela herri, erakunde edo moralak denboraren iragateari erabat inpermeableak direnak.
|
|
|
Zaila da zehaztea literatura esaten
|
diogun
horrek zer onura ekartzen dion gizarteari, baina, oinarri oinarrizkoari helduta, haren bereizte lana har liteke gogoan. Bertsoek, poemek, nobelek, bereizi egiten dituzte une, leku edo gertaerak.
|
|
|
Esango du bernardok zaila dela zehaztea literatura deitzen
|
diogun
horrek zer onura ekartzen dion gizarteari, baina elementalena bereizte lana dela. Poemek edo nobelek, antzerkiek edo pelikulek, bereizi egiten dituztela momentu, leku edo gertaera batzuk, ohizkotik eta arruntasunetik bakandu edo nabarmenduz.
|
|
|
Amatasuna ikusteko modu zaharretara ez plegatu nahia, gizarteak ezarri digun rol otzanaren aurrean errebelatzeko borondatea, norbere zahartzaroaren edo ingurukoenaren aurrean egokitzeko ezintasunak dakarren frustrazioari buru egin nahia… Esku artean dituzun hiru antzezlanetako protagonistek gorroto dute itxurakeria, zintzoki begiratu nahi dute inork begiratzen ez duen lekura, tabuetan harramazka egin eta zaurian piko egiteko sortu ziren paperean eta helburu berarekin altxatu dira tranpaldoraino. Errebelde izateko arrazoiak dauzkate, bai, “eguneroko bizitza” esaten
|
diogun
horrek gain hartzen badie ere sarri. Haiek ironia mingotsez eta elkarrizketa erne eta gordinekin erantzuten diote munduari.
|
|
|
Ludus direktorioan (2018) bildutako proiektu guztiak ez dira lehenago Hezkuntza Mugimendu Alternatiboa esan
|
diogun
horretan kokatzen; ildo horretakoak dira, ordea, biltzen dituen proiektuen bi heren baino gehiago. 2018ko maiatzaren 17ra arte, Ludus direktorioak egiten duen sailkapenaren arabera, 823 proiektu zituen jasota:
|
|
2021
|
|
|
Gure jokamoldearekin adierazten ari gara gure hizkuntza talde barneko kode bat dela, partekatu behar ez den zerbait. Mezu horrekin, atzerritarra dela esaten ari gatzaio inplizituki besteari, beharbada gero gure hizkuntza suntsitzea leporatuko
|
diogun
horri, erabiltzeko aukerarik eman ez diogun horri.
|
|
|
Gure jokamoldearekin adierazten ari gara gure hizkuntza talde barneko kode bat dela, partekatu behar ez den zerbait. Mezu horrekin, atzerritarra dela esaten ari gatzaio inplizituki besteari, beharbada gero gure hizkuntza suntsitzea leporatuko diogun horri, erabiltzeko aukerarik eman ez
|
diogun
horri.
|
|
|
Bigarrenik, testuinguruari erreparatu zion, eta gogorarazi zuen espetxe politika «normalizatzen» ari den honetan gertatzen ari direla atxiloketa horiek: «Horrek garbi adierazten du Espainian sakoneko estatu esaten
|
diogun
hori, botere faktikoak, estoldak, beren esku dagoen guztia egiten ari direla bakearen eta bizikidetza demokratikoaren bidean edozein urrats egin dadin galarazteko».
|
|
2022
|
|
|
argi dugu marko teorikoa, baina gero ez gara konturatzen zer egiten dugun egunerokoan. Badakigu zer egin nahi dugun, baina ez dakit
|
diogun
hori egiten ote dugun.
|
|
|
Bai, erabaki nuen Lur jartzea, ze ikusi nuen tonua antzekoa zela; kokatzen ez zen pertsona bat zela; oso nire luzapen bat, normalean ahoskatzen ez nituen gauzak edo nire kontraesanak agertzen zituela; Mea culpan n gehiago gatazka esan
|
diogun
horri lotuta, baina oraindik bazela diskurtso kolektiboen azpian dagoen indibiduo hori, eta liburu honetako Lur, beste gatazka batzuetan eta beste kezka batzuekin, baina oso antzekoa zela alde horretatik. Izan daiteke idazteko moduagatik ere.
|
|
|
Zientzialariak ez zuen dantzarik aipatu, eta ezta musikarik ere. Baina ez da zaila imajinatzen lehen gizaki haiek haur negartia isildu eta lokartu zedin kantua deitzen
|
diogun
horren aurrekaria erabiliko zutela, besotan hartu eta harat honat kulunkatzen zuten bitartean.
|
|
|
Txalo pin txalo egiten ere berehala asmatzen dute oraindik hitza ebakitzeko gai ez diren umemokoek; hor, musikaren aztarna. Eta imajinatzen ditut, historiaurreko gizakiak, umezarotik aurrera ere gaur egun dantza deitzen
|
diogun
hori taxutzen: gerritik heldu eta elkarrekin jolasean; indartsua arinagoa gora altxatzen; nor bere gorputza bihurritzen samina adierazteko.
|
|
|
Bitartean, Zaldibarren, aita galdu duen alabak eta senarra galdu duen emakumeak erreskate zerbitzuek hilotza noiz aurkituko zain jarraitzen dute, hilabeteak joan eta hilabeteak etorri. Hitz hoberik topatu ezean “hondamendia” deitu
|
diogun
horrek ataka larrian jarri ditu guztiak, halako gertaera lazgarri baten ondotik deus okerragorik etor ezin daitekeen ustean. Pantailek hartu dute hitzaren tokia eta zaborrak gure bizien arrasto bihurtu dira.
|
|
|
Jardun amateurrak babestu egiten du arizalea profesionalen zenbait morrontzetatik, esaterako, merkatuaren zikloetan sartzeko sorkuntza berriak plazaratu beharretik eta arrakasta izanen duten, alegia, salduko diren produktuak ekoitzi beharretik. Argiaren itzalean aritutakoei eta, oro har, euskal dantzan dihardugunoi, merkatuaren legetik aske egoteak libertatea ematen digu, gure indarrak eta ekarpenak jartzeko euskal dantzari eta kulturari eskaini nahi
|
diogun
horretan. Baina, aldi berean, kultura gero eta gehiago jardun profesional moduan bakarrik estimatzen duen sektorean, deseroso gertatzen dira askatasun amateurra eta trending etatik aparte ibiltze hori, ekonomikoki kuantifikatzerik ez dagoena ez baita aintzat hartzen.
|
|
|
Merezi du batzuetan begirada bihurri samarrarekin, apur bat kanpotik bezala, begiratzea gure kulturgintzari eta hartaz gure buruari esaten
|
diogun
horri.
|
|
2023
|
|
|
–Badakizu zelako haginkada ematen diogun planetari gure lehen munduko pribilegio honetaz gozatzen dugun bakoitzean? Badakizu zelako kaltea egiten dion egunero munduari turismoa esaten
|
diogun
horrek. Dena jartzen du hankaz gora:
|
|
|
Etekin ekonomikoa lortzen dutenez, feminista zuriek, beren bizitzan eta beren ibilbide profesionaletan, ez ikusiarena egiten diote gaur egun intersekzionalitatea esaten
|
diogun
horri.
|
|
|
Tira, badago txute oso handia eragiten duen beste une bat ere Garañoren lanean: " Idatzi duzun sekuentzia bat filmaketa setean gorpuzten denean, batzuetan ‘momentu magikoa’ deitzen
|
diogun
hori gertatzen da. Film batean, behin, asko jota bitan gertatzen da.
|
|
|
Edo areto itxi batean. Badago, nonbait, natura deitzen
|
diogun
horretara errenditzen ez den natura bat. Edo egon liteke.
|
|
|
Artearen eta errepresentazioaren inguruko amaitu gabeko hausnarketa iradokitzailea zen hura. Kultura deitzen
|
diogun
hori zenbateraino den bizitzatik aparteko esparru independente, hori ere bada orriotan izan dugun kezketako bat. Polanyik kontatu zigun merkatuak nola erauzi zituen lana eta lurra gizartetik [19]; ildo berean, kultura salgaien multzoan txertatu ostean, geure erritu ateootan ere ez ote gara sentitzen are atzerritarrago.
|