|
2001
|
|
|
Indian gizonak, esan dugun moduan, mesede egiten
|
dio
emakumeari ezkontzerakoan; ohore ere bai bere etxera jasotzean.
|
|
2003
|
|
|
Ihesi joan zaien maitasunaren itzala paperean iltzatzen saiatzen dira. Eta ondoren, maitasun berri bati gerritik helduta berriro mundura pozik ateratzen delarik ere, aurrekoarekin egindako ibilbideari jarraituko
|
dio
emakumeak eta, azken maitaleak lehen musua eman zion lekura iritsi orduko, nostalgiaz begiratuko dio mutil berriari, eta honek, mirespenez edo lausenguz begiratzen diola pentsatuz, musu emango dionean, neskak, begiak itxiz, aurrekoaren musua gogoratuko du.
|
|
2008
|
|
|
–Pufa, atsedenalditxo bat merezi dugu, ba, esan
|
dio
emakumeak, begi beltz beltzak Aitorrenetan iltzatuz?. Ez nago sasoi betean, zu ez bezala.
|
|
|
–Zulatua, uste dut, erantzun
|
dio
emakume ahots batek.
|
|
2009
|
|
|
Utz gaitzazu hemen bertan, berdin da, esan
|
dio
emakume luzangak, eta txakurrarekin irten dira biak Anaren autotik, izenik ere ez duen enparantza batean. Eskerrak eman gabe egin dute alde.
|
|
|
–Zure argazkiak oso narratiboak dira, esaten
|
dio
emakumeak. Inoiz entzun dion hitz egiteko modurik ez profesionalena jarri zaio, bat batean, perfumez betea?.
|
|
2010
|
|
|
Kikarak mahai gainean eduki arte isilik egon dira biak, bata kafea eta enparauak prestatzen, eta bestea prestaketa lan haiei begira. Gero, monologo luze bati ekin
|
dio
emakumeak.
|
|
|
Ezetz egin
|
dio
emakumeak buruaz, paperarekin mukiak kentzen dituen bitartean.
|
|
|
–Oso ondo –esan du Julenek, eta, katarsi egoera batean balego bezala, bat batean bere barrenak askatu beharra sentitu, eta Aitziber eta Ixoneren historia kontatu
|
dio
emakumeari, ahalik eta laburren.
|
|
2011
|
|
|
Agur Zuberoa, esan dio, doinua hartzen ahaleginduz, baina ez zuela ulertzen adierazi
|
dio
emakumeak; ez du jakingo, noski, Iruriko Etxahunen berri, denbora gutxitxo darama Atharratzen bizitzen horretarako. Agur zu beroa, agur, Yami, zurekin ditut ametsik gozoenak, esan dio gaueroko maitaleak, eta hori hobeto ulertu duela iduri zuen, bere irribarrerik politena eskaini dio behintzat.
|
|
|
–Badakit, erantzun
|
dio
emakumeak?. Mozorro horren atzean zein ezkutatzen den jakin nahi nuke, besterik ez.
|
|
|
–Iritsi naiz, laztana? esan eta ezkerreko aldetik sartu behar du ohean, berdin
|
dio
emakumea zein aldetan dagoen, betidanik halaxe egin baitu berak, imitatzaileak alegia, emaztearekin, noski, baina baita ezagutu dituen beste emakume bakanekin ere. Litekeena da emazteak zerbait erantzutea, maiz, esnatu gabe ere, lotura handiko esaldiak esaten baitaki eta baita jardun erabat arrazoituak ere.
|
|
|
Hura mostradorea! (Alkateak hala esaten
|
dio
emakumeen aurrealde bertiginosoari) Gero biak desagertu egin ziren izar zurien paradisura, eta ni bakarrik gelditu nintzen ilunpe kitzikagarri hartan. Laster hurbildu zitzaizkidan sei señorita.
|
|
2012
|
|
|
Eskailerak jaitsi ditu. Logura aurpegiz begiratzen
|
dio
emakume biok osatzen dugun eszena groteskoari. Rufo haren oinetara doa, babes bila.
|
|
2013
|
|
|
Badaki agian hanka sartu duela. Min eman
|
dio
emakumeari, eta Anastasio Larralderen alargunak ez zuen halakorik merezi.
|
|
2014
|
|
|
Keinua egin
|
dio
emakumeari, eta biak abiatu dira eskaileretarantz.
|
|
|
Elkarrekiko agur eta konplimenduen ostean, bere zeremoniari ekin
|
dio
emakume gazteak, aurrekoan egindako keinu, erritu eta otoitzak errepikatuz, ordena, jarrera eta ahots tonu berberaz. Iñakik, estreinakoan jakin minez jarraitu baldin bazituen mugimendu eta hots horiek denak, gaur gogaitu antxean erreparatzen die, burua beste gogoeta batzuetara emana.
|
|
|
Ez zuen halako galderarik espero. Lotsa bizkarrezurrean gora datorkio, eta ezin
|
dio
emakumeari begietara begiratu. Dardarka, hizketan hasi da, oso baxu.
|
|
|
–Ez didazuelako lehenago galdetu! , seinalatu
|
dio
emakumeak duintasunez.
|
|
2015
|
|
|
Senarrak ama besarkatu du. Dena amaitu da, esan
|
dio
emakumeari. Azken hari soltea.
|
|
|
–Etorri nirekin Euskal Herrira, eskatu dio Hurari, eta irribarre egin
|
dio
emakumeak, jakin baitaki Martinek berak ere ez daukala bere herrira itzultzeko modurik.
|
|
|
Hura ere han da, baina hark segituan hartu dio zentzua gertatu denari, eta berehala jakin du aitaren lehen kolpea izan dela. Martini begiratu
|
dio
emakumeak, eta, faðir minn, esan dio, islandieraz(. Nire aita?).
|
|
|
Emakumeak zerbait esan dio, begiak malkotan, baina gizonak ez dio ongi ulertu. Haien bila itzuliko dela zin egin
|
dio
emakumeak, eta babesa aurkituko duela negu osoan salbu egoteko. Irribarre batekin agurtu du Martinek, sabela laztanduz.
|
|
|
–Sekula ez dut oso ondo ulertu zergatik joan behar izan zuen Londresa lan hori egitera, zer eta hiztegi bat egitera?
|
dio
emakumeak?; ez dakit zer abantaila klase aurkituko zuen han, bestetan aurki ez lezakeenik?
|
|
|
–Ez nuen esan nahi konturik zor didatenik?
|
dio
emakumeak?. Ez ezazu pentsa, ditudan urteekin, oraindik kumeak habiatik nola hegaldatu diren begira nagoela?
|
|
|
Esate baterako, Kunderaren liburu hartan bertan, 111 orrialdean, dauden etxea utzita nora joango diren galdetu
|
dio
emakumeak Xabierri. Hark azaldu dio zer duen buruan, baina emakumea ez dago konforme, han ez baitu izango orain duen armairua arropak gordetzeko, ezta bere txori kaiolatua ere.
|
|
|
–Orduan?
|
dio
emakumeak?, ezagun izango duzu beharbada Borgesek idatzitako hura: –Jokalaria ere gatibu da (Omarrena da esana), gau beltz eta egun zuriko beste taula batean.
|
|
|
–Zer moduz dago? , galdetu
|
dio
emakumeak suhiari, parkingerako bidean.
|
|
|
Askori entzun izan
|
dio
emakumeak hiri horren edertasuna goraipatzen, baina orain ez du begirik kale ezezagun horietarako. Itsuek bezala sumatzen ditu:
|
|
|
Sekula ez duela oso ondo ulertu zergatik joan behar izan zuen suhiak Londresa lan hori egitera, zer eta hiztegi bat egitera,
|
dio
emakumeak, ez dakiela zer abantaila klase aurkituko zuen han, bestetan aurki ez lezakeenik?
|
|
|
Piztu da argi berdea, eta eskutik heldu
|
dio
emakume zaharrak, tinko. Berritsua da, edo aukera gutxi izaten du inorekin hitz egiteko.
|
|
|
–Eta, beraz? , galdetu
|
dio
emakumeak.
|
|
|
Eskutik heldu
|
dio
emakume zaharrak alargunari, hiribidea gurutzatzeko. Bide erdia egin orduko gorri jarri zaie semaforoa, autoak abiatu dira, eta zain geratu behar izan dute.
|
|
|
Beraz, arrazoiz
|
dio
emakumeak seme edo alaba bat galtzen duenak atsekabe infinitua behar duela sentitu, Job santuarenaren parekoa; baina luke gehitu, beharbada, are jasangaitzago dela atsekabe hori, inork esplikatzen ez dakien errudun sentimena itsasten zaiolako estu, semea edo alaba galdu duenak atzera egin nahi bailuke, jainko ustezko gizon haren aurrean belauniko jarri, eta erregutu, arren, otoi, erruki dadila, a...
|
|
|
–Batez ere seme edo alaba batena?
|
dio
emakumeak, eta isilik geratu da, konturatu baita, eta gizona ere ohartua izango da honezkero, obsesio baten antzera dabilkiola ideia hori buruan bueltaka.
|
|
|
Talal Alharbi kazetari saudiarabiarrak
|
dio
emakumeei gidatzeko baimena
|
|
2016
|
|
|
Lehenik. Nola logelaren gaineko eskubidea Monsieurri dagokion, eta berak pentsatzen duelarik sutondotik hurbilen dagoen ohea beroena dela, gogor ekiten
|
dio
emakumearen aldeko kontzesio bat egiteari, ohe hori emakumearen eskuetan uztekoa alegia.
|
|
|
Han doa emakumearengana, eta kontatzen dio bereganako desio bortitz bat sentitu duela. Hilerrian oso ohikoa dela erantzuten
|
dio
emakumeak, baina ezin duela ezer egin, Thanatos aurki etor daitekeelako lanetik. Thanatos bere senarra da eta Udaletxean lan egiten du lorazain.
|
|
|
Narratzailea aldarte oneko dago. Pena bakarra duela esaten
|
dio
emakumeari: hilobiaren gainean epitafio eder bat idatzirik ez uztea.
|
|
|
Neskaren sexuari buruzko deskribapenak eskatzen dizkio, esate baterako, insistentzia morboso batekin, baina ez da mutilaren erantzunekin asetzen. . Utz iezadazu zure gainean nola mugitzen den irudikatzen, konta iezadazu bien bitartean belarrira zer esaten dizun?, eskatzen
|
dio
emakumeak antsia gehiegizko batekin.
|
|
|
–Oraindainokoan ederra zela esaten zenuen gutxienez?
|
dio
emakumeak?. Hori esanez etorri zinen behintzat berarekin oheratu eta gero, ez zenuela hain emakume ederrik inoiz ikusi errepikatzen zenuen, erantsi dio.
|
|
|
Hortxe beltzez jantzita dagoen gizon txiki horrek
|
dio
emakumeek ezin dutela gizonek adina eskubide eduki, zergatik eta Kristo ez zelako emakumea. Ea, nondik etorri zen, bada, Kristo?
|
|
|
–Ane da nire izena, lagundu
|
dio
emakumeak, bostekoa eskainiz, oharturik gizonaren esku imintzioekin nolabait haren izenaz galdezka ari dela.
|
|
2017
|
|
|
78 Barbara Bushek (1990)
|
dio
emakume esklaboek abortatu nahi bazuten, bazekitela ondo nola egin, Afrikatik zekarten jakinduria baitzeukaten eskura (141 or.)
|
|
|
Uste dute haien kasua publiko egitea alaben kalterako izan daitekeela. . Ez dute ulertzen ahanztura dela desagertuen familien etsairik handiena?, irizten
|
dio
emakumeak.
|
|
|
Gizonak ez bezala, komun zuloko urari eragin
|
dio
emakumeak, korridorera berriz atera baino lehen. Haren aurrean zerbait irrigarri sentitu da Kepa, bera lumazko jakan, pioleta eta botak eskuetan dituela, eta hura, berriz, oinutsik eta kamisoi zurian.
|
|
|
Turbulentziak izango direla esan
|
dio
emakume batek bere semea dirudienari, zuzenean itsasoaren kontra goazela esatea beharrezkoa dena baino zintzoago jokatzea irudituko baitzitzaion. Ez dago gurasoak baino gezurtiagorik munduan.
|
|
|
Zer egingo dugu ba horrekin batera geure burua isilarazi behar badugu ere. Gure sexualitateek arriskuan jartzen gaituzte; zein diren aitortuz gero, agian bizi egin nahiko ditugu eta, bizipen sexual orok taldearen bazterkeria ekarriko
|
dio
emakumeari.
|
|
2018
|
|
|
Generoa funtsezko arma baten moduan sartu zen patriarkatuaren kontrako borrokan. Izan ere, aldarri patriarkalak
|
dio
emakumeak naturaz daudela gizonen mende, hau da, beren biologia, beren sexua dela medio direla mendeko, baina sexua ez baizik generoa aipatzeak adierazten du emakumeak ez daudela posizio horretan naturaren, biologiaren edo sexuaren ondorioz, baizik eta asmakizun sozial eta politiko baten ondorioz. Egia da:
|
|
|
Subrogatuari ez zaio ordaintzen umea aitari emateagatik[?] Aita biologikoak dirua ematen
|
dio
emakume subrogatuari, hain zuzen, hark ernaldua izatea eta gizon horren haurra edukitzea onar dezan. Umea jaiotzen denean, beraz, aitak ez du haurra erosten, bere umea baita biologikoki.
|
|
|
Generoaren eta sexualitatearen arteko harremanari buruzko ikuspegi sexista eta feministaren artean bada alderik, beraz: sexistak
|
dio
emakume batek bere emetasuna azaltzen duela soilik koito heterosexualaren ekintzan, non bere mendekotasuna bere plazer bihurtzen baita (esentzia bat dario, eta emakumearen mendekotasun sexualizatuan sendotzen da); ikuspuntu feministak, aldiz, aldarrikatzen du generoa eraitsi behar dela, deuseztatu, edo anbiguo bihurtu, zeren eta beti izan baita emakumearen mendekotasun ikur. Azken ikuspuntu horrek lehenengoaren deskribapen ortodoxoaren boterea onartzen du, eta deskribapen sexistak dagoeneko ideologia boteretsu baten gisara funtzionatzen duela aitortzen du, nahiz eta uko egiten dion.
|
|
|
Beauvoirren «Ez ez da emakume jaiotzen: egin egiten da» ideiari erantzunez, Wittigek
|
dio
emakume egin beharrean, bat (edonor?) lesbiana egin daitekeela. Emakume kategoria arbuiatuz, Wittigen lesbofeminismoak emakume heterosexualekiko elkartasun oro mozten bide du, eta badirudi berarentzat esan gabe doala lesbianismoa feminismoaren halabeharreko ondorio logiko edo politikoa dela.
|
|
|
Une horretan, gizon gazte bat sartu da pertz bete urekin. Kikara bat ur fresko eskaini
|
dio
emakumeari, besotik heldu dit eta berriro eserarazi nau.
|
|
|
Uhaletik ihes egin eta behar ez den zerbait egin duen kanitxe bat balitz bezala begiratu
|
dio
emakumeak, pijamaren galtzak era nabarmenean blaitzen dituen orban arreari zuzenean erreparatuz lehendabizi, eta aulkiaren azpiko putzu horizta usaintsuari gero, sukaldeko lurraren gainean apurka apurka zabaltzen ari dena.
|
|
|
Uhartearen beste muturrera zuzendu ditu gainera, itsasargira. Karlosekin nahi duen guztia egiteko denbora oparitu
|
dio
emakumeari. Hitz eginda edukiko zuten, zalantzarik gabe.
|
|
|
Txirrina jo eta, nor da?? galdetzen
|
dio
emakume gazte baten ahots neutroak. Saioa, diotso eta ez dago erantzunik, ez berak nahi bezain azkar behintzat, orduan izena eta abizena botatzen dizkio zakar interfonoari.
|
|
2019
|
|
|
Egonezina sumatu
|
dio
emakumeak, ziur, eta gaia aldatu du. Zeinen baldarra sentitzen den Bea halako elkarrizketei eusterakoan:
|
|
|
Irribarre egin
|
dio
emakumeak, ezaxola. Erlojua seinalatu du:
|
|
|
–Zu ere aurkeztu zara, orduan? , esan
|
dio
emakumeak.
|
|
|
ekintza guztietan ezinbestekoa da materia eta forma elkarlanean aritzea, baina ez da ezinbestekoa printzipio aktiboak eta negatiboak bi banako heterogeneoren kategorietan banatzea. Hala, San Tomasek
|
dio
emakumea izaki, okasional, bat dela, eta hori modu bat da adierazteko, gizonen ikuspegitik adierazi ere?
|
|
|
Paradoxaz, kristautasunak aldarrikatuko du, arloren batean, gizonaren eta emakumearen berdintasuna. Gorroto
|
dio
emakumearen haragiari, baina emakumea ere Jainkoaren kreatura da gizasemea den bezala, Erredentoreak salbatua, baldin eta uko egiten badio bere buruari haragi gisa: horra hor emakumea gizonen ondoan, zeruko bozkarioa agindu zaien arimen artean.
|
|
|
Evak, ezjakin izanik, erratu baino ez zuen egin; bekatua Adamek egin zuen; horregatik egin zen gizon Jainkoa, eta, gainera, emakume batzuei agertu zitzaien piztu eta gero. Gero, Agripak
|
dio
emakumeak bertutetsuagoak direla gizonak baino. Emakumeak harro egoteko moduko, dama buruargiak?
|
|
|
Azkenik, gizonen tiraniaren kontrako akusazio saio bat ontzen du: . Zuzenbide ororen aurka ari izanez, berdintasun naturala nahieran bortxatuz, gizonaren tiraniak jaiotzetiko libertatea kendu
|
dio
emakumeari?. Hala ere, emakumeak haurrak sortzen ditu, eta gizona bezain buruargia da, eta sotilagoa ere bai; eskandaluzkoa da haren jarduna mugatzea;, hori, dudarik gabe, ez da egiten Jainkoaren aginduz, ezta premiaren edo arrazoiren batengatik ere, baizik usadioaren indarragatik, heziketagatik eta lanagatik eta, batez ere, indarkeriagatik eta zapalkuntzagatik?.
|
|
|
–Noiztik uzten zaie emakumeei beren sexuari uko egiten, gizon egiten? [...] (Naturak) esan
|
dio
emakumeari: izan emakume.
|
|
|
Konparatuz gero dirua zer den halakoentzat eta zer kortesanentzat, guztiz desberdina da batzuentzat eta besteentzat, baina bientzat da araztailea: diruak tresna bihurtzen du gizonezkoa, eta askatasun erotikoa ematen
|
dio
emakumeari, gaztetako urguiluak ukatu ziona. Emakumezko maitale ongileak, ordea, buruargia baino gehiago erromantikoa denez, ahalegina egiten du samurtasun, mirespen eta errespetu ilusio bat erosteko; bere burua konbentzitzen du ematearen plazerez ematen duela, inork ezer eskatu gabe:
|
|
|
asmatzera. . Haurdunaldiak modua ematen
|
dio
emakumeari bestela zentzugabetzat joko liratekeen ekintzak arrazionaliza ditzan?, dio Hélène Deutschek. Sabelean beste norbait izateak justifikaturik, emakumea osoki gozatzen da, azkenik, bera izateaz.
|
|
|
Aktiboa nahiz kontenplatiboa izan, sukarrezko beroaldiak izaten ditu bere jarreraren lagun. Menopausiako krisiak bitan ebakitzen du, bortizki, emakumeen bizitza; eten horrexek ematen
|
dio
emakumeari, bizitza berri, baten ilusioa; beste garai bat hasten zaio:
|
|
|
Hain naiz izaki sexuala, non erditzea bera ere sexu ekintza bat baita niretzat,
|
dio
emakume batek. Emagina izugarri ederra zen.
|
|
|
Ama gazte askori edoskitzaroak itzultzen die haurrarekiko harreman intimo aberezko bat, bereizketaz harago; akigarriagoa da haurdunaldia baino, baina bularra ematen duenari bidea zabaltzen
|
dio
emakume haurdunaren, opor?, bake, betetasun egoeran segitzeko.
|
|
|
Baina hura da, halaber, emakumearekin esperientzia maiz lotsagarri, barroko, gorrotagarri edo aztoragarri bat, nolanahi ere den, beti kontingentea? partekatu behar duen gizasemea ere; gonbit egiten
|
dio
emakumeari berekin batera aberekerian murgil dadin, eta, hala ere, idealerantz eramaten du, pauso sendoz.
|
|
|
Senarraren faltsukeriak zorigaiztokoa izatera kondenatzen du emakumea, eta senarra kexatu egiten da gero, bera delakoan zoritxar horren biktima. Aldi berean hotza eta beroa izateko eskatzen dion bezala, berari osoki emana bizi dadila eskatzen
|
dio
emakumeari, baina zama izan gabe bizi ere; eskatzen dio lurrari lotzeko bidea eman diezaiola baina libre utz dezala, egunen errepikapen monotonoa segurta dezala baina ez dezala aspertu, beti hor egon dadila baina ez dadila sekula gogaikarria izan; emakumea bere egin nahi du oso osoki, baina ez du harena izan nahi; bikotean bizi bai, baina bakarrik egonik. Hala, ezkondu bezain laster hasten zaio emakumeari engainuan.
|
|
|
Hain zuzen, tradizioaren arabera, haurrak bermatu behar
|
dio
emakumeari autonomia konkretua, eta beste helburu bati lotzetik salbuetsi. Emazte gisa ez da norbanako oso osoa, baina bai ama gisa:
|
|
|
Horrek guztiak liskarrak eta erresumina sortu ohi ditu maitaleen artean edo senar emazteen artean: gizonari gogaikarria zaio plazera galgatzen ibili beharra; emakumeak, berriz, gorroto du gorputza garbitzen ibili behar astuna; gizonak sabel emankorregia izatea aurpegiratzen
|
dio
emakumeari; emakumeak, berriz, beldur die gizonak barrenean ipintzen dizkion bizi ernamuinei. Eta biek nahigabe handia sentitzen dute emakumea haurdun geratzen bada neurriak hartuagatik.
|
|
|
Senarrari eginiko zerbitzutzat jotzen da gizarteak inposatzen dion zama: hala, senarrak opariak zor dizkio emazteari, edo ondasunez gozatzeko eskubidea ere bai alargunduz gero, eta emaztea mantendu beharra dauka; komunitateak senarraren bitartez ordaintzen
|
dio
emakumeari, hura gizonari eman eta gero. Emazteak bere eginbeharrak betez bereganatzen dituen eskubideek obligazio batzuk dakarzkio gizonari, eta gizona haien mendekoa da.
|
|
|
Apaintzearen esanahi sozial horrek modua ematen
|
dio
emakumeari janzkeraren bidez aditzera eman dezan zer jarrera duen gizartean; ordena ezarriari esanekoa baldin bazaio, nortasun diskretu eta tonu oneko bat aukeratzen du; ñabardura asko ditu eskura: hauskorra izan daiteke, infantila, misteriotsua, xaloa, neurritsua, alaia, prestua, pittin bat ausarta, umila, zer nahiago duen.
|
|
|
pagotxa bat da bertutezko amorru batez adierazi ahal izatea gorroto horri. Alde batetik, moral laxoko emakumea aise moldatzen da Jainkoarekin; bihar absoluzioarekin bekatua garbituko zaion segurantziak maiz laguntzen
|
dio
emakume jainkozaleari eskrupuluak gainditzen. Aszetismoa nahiz sentsualitatea aukeratu, harrotasuna nahiz apaltasuna, berdin dio:
|
|
|
Umiltasun zaratatsu horrekin, exhibizionismo premia gogobetetzen zuen, emakume nartzisistek hainbestetan erakusten duten hori. Erlijioak modua ematen
|
dio
emakumeari bere buruarekin konplazentziaz jokatzeko; eskura jartzen dio premia nostalgiko bategatik hain beharrezkoa zaion gidaria, aita, maitalea, jainko tutorea; ameskeriak elikatzen dizkio, eta ordu hutsak betetzen. Baina, batez ere, munduaren ordena berretsi, eta konformidadea justifikatzen du, sexugabeko zeru batean etorkizuna hobea izango delako esperantzaz.
|
|
|
Eta gizona luzaro atxikia bazaio emakumeari, horrek ez du esan nahi emakumearen beharrik duenik. Hala ere, horixe exijitzen
|
dio
emakumeak: sakrifizioak, emakumea salbatuko badu, inperioa itzuli behar dio; ezin zaio ihes egin erreziprozitatearen jokoari.
|
|
|
–Emakumeak kapritxoak izan behar ditu?, esaten zion, autoritatez, gizon batek emakume zentzudun bati. Kapritxoa aurretik ezin asmatuzkoa da, eta uraren uhinen grazia ematen
|
dio
emakumeari; gezurrak distira liluragarriz janzten du; pinpirinkeriak eta are maltzurkeriak lurrin hordigarri bat ematen diote. Etsigarri, iheskor, ulergaitz, tolesdun:
|
|
|
Destino horri ihes egiten saiatzen den emakumea giza eskalako mailarik apalenean jartzen da: ez du lortzen gizon bihurtzea, eta uko egiten
|
dio
emakume izateari; karikatura irrigarri bat baino ez da, mozorro bat; gorputz bat eta kontzientzia bat izateak ez dio inolako errealitaterik ematen emakumeari; tartekako platondarra denez, badirudi Montherlantek uste duela feminitatearen eta gizontasunaren Ideiek bakarrik dutela izatea; ez batekin eta ez bestearekin bat egiten ez duen gizabanakoak existentziaren itxura bat du, baina itxura besteri... Montherlantek gogor salatzen ditu beren burua subjektu autonomotzat edukitzeko, pentsatzeko, ekiteko ausardia duten, estrige?
|
|
|
ezpain lodiko eta sudur zapaleko arraza batek ezpain lodiko eta sudur zapaleko venus bat sortzen du; aurrerago, estetika konplexuago baten kanonak ezartzen zaizkie emakumeei. Nolanahi ere, zenbat eta zainduagoak iruditu emakume baten begitartea eta proportzioak, orduan eta gehiago pozten
|
dio
emakumeak bihotza gizonari, gauza naturalen gorabeherei ihes egiten dielakoan. Beraz, paradoxa bitxi batera iritsi gara:
|
|
|
Anne Vercors bere etxeko erregina besterik ez da. Don Pélagek, berriz, pentsatzen du lorezain batek bezala zaindu behar duela landare ahul hori, Prouhèze; eginkizun bat ematen
|
dio
emakumeari, hark errefusatu ezin duena. Gizon izate hutsak pribilegio bat ematen du.
|
|
|
Aventures de Sophieko testuetako batek ederki laburtzen du Claudelen ia kontzepzio guztia. Testu horretan irakur dezakegunez, Jainkoak eman
|
dio
emakumeari, aurpegi hori, haren perfekzioaren irudi halako bat dena, baita oso urrunekoa eta desitxuratua denean ere. Jainkoak desiragarri egin du emakumea.
|
|
|
Madame de Villeparisisengandik urrun zenean, M. de Norpoisek hogeita lau orduko bidaiak egiten zituen harekin elkartzeko; maiz aski, gizona okupaturik dago, eta emakumea, zereginik gabe: hala, gizonak eman egiten
|
dio
emakumeari elkarrekin pasatzen duten denbora; emakumeak hartu egiten du: plazerez, pasioz ala, besterik gabe, dibertitzeko ote?
|
|
|
Bretonen ikuspegia poetikoa da, poetikoa bakarrik, eta, horrenbestez, bakarrik poesia gisa begiratzen
|
dio
emakumeari, hau da, beste gisa. Emakumearen destinoaz galdetzen badugu, erantzunak zerikusia izango du elkarrekiko amodioaren idealarekin:
|
|
|
guztizko anexio batez, emakumea apaldua da gauzaren heinera; hala ere, gizona saiatzen da berea duen duintasunez janzten berak konkistaturikoa eta berak daukana; Besteak badu oraindik, haren begietan, antzinako magiatik zerbait; emaztea nola bihurtu aldi berean zerbitzari eta kide: horra hor konpontzen saiatuko den arazoetako bat; gizonaren jarrera eboluzionatuz joango da mendez mende, eta horrek eboluzioa ekarriko
|
dio
emakumeen destinoari ere.
|
|
|
ez dago botererik buruzagi patriarkalari kontra egingo dionik. Arabiar herria gerraria eta konkistatzailea zeneko garaian sorturiko erlijioak mespretxurik gorriena erakutsi
|
dio
emakumeari. –Gizonak hobeak dira emakumeak baino, Jainkoak nagusitasuna emateko esleitu dizkien ezaugarriengatik, eta, gainera, dotea ematen dietelako emakumeei?, dio Koranak; emakumeak sekula ez du izan ez botere egiazkorik eta ez ospe mistikorik.
|
|
|
legeak edo ohiturek ezkontzera behartzen dute; debekaturik daude kontrazepziorako neurriak eta abortua; galarazita dago dibortzioa. Hain zuzen, patriarkatuaren inposizio zahar horiexek piztu ditu gaur egun Sobietar Batasunak; ezkontzaren teoria paternalistak suspertu ditu, eta, hala, berriro eskatu
|
dio
emakumeari objektu erotikoa izan dadin: oraintsuko diskurtso batean, apain ager daitezela eskatzen zieten emakume sobietarrei, makilla daitezela, pinpirin egin daitezela senarra atxikitzeko eta haren desira bizitzeko.
|
|
|
Zibilizazio primitiboetan bezala, sexu harremana zerbitzu bat da emakumearentzat, eta horrek eskubidea ematen dio zuzenean edo zeharka ordain diezaioten. Sobietar Batasunean ez beste toki guztietan, horrek bide eman
|
dio
emakume modernoari ustiatu beharreko kapital gisa ikusteko bere gorputza. Prostituzioa toleratu egiten da; goi giroko kortesanena, bultzatu.
|
|
|
bere sexua onartu ala arbuiatzen duen. Gizonen erdeinuak berresten
|
dio
emakume itsusiari bere desgraziaren sentimendua; maitale baten harropuzkeriak min egingo dio emakume urguilutsuari. Hortxe agertzen dira lehen ikusi ditugun frigidotasunaren eragile guztiak:
|
|
|
bere sexua onartu ala arbuiatzen duen. Gizonen erdeinuak berresten dio emakume itsusiari bere desgraziaren sentimendua; maitale baten harropuzkeriak min egingo
|
dio
emakume urguilutsuari. Hortxe agertzen dira lehen ikusi ditugun frigidotasunaren eragile guztiak:
|
|
|
sentimendu horiek ematen dizkio Radcliffe Hallek protagonistari The Well of Lonelinessen [Bakardadearen osina]; halako damuek larrimin morbidoa ekartzen dute, eta, batez ere, tormentuzko jelosia. Bikotekiderik pasiboenak edo gutxien maiteminduak, berriz, gizartearen gaitzespena pairatuko du; beheratua, perbertitua, frustratua sentituko da, eta erresuminduta egongo da patu hori inposatzen
|
dio
emakumearekin. Gerta liteke emakumeetako batek haur bat eduki nahi izatea; halakoetan, edo tristuraz etsia hartuko du bere antzutasunean, edo haur bat adoptatuko dute bien artean, edo ama izan nahi duenak bere zerbitzuak eskatuko dizkio gizon bati; batzuetan, haurra lotune bat da, eta bestetzuetan, tirabirak sortzeko beste iturburu bat.
|
|
|
Beraz, gizonaren jarrera biziki garrantzitsua da. Haren desira bortitza eta basatia bada, ohaidea gauza huts bihurturik sentitzen da haren besoetan, baina gizona bere buruaren jabeegia bada, hotzegia bada, ez da haragi gisa agertzen; objektu bilakatzeko eskatzen
|
dio
emakumeari, baina emakumeak trukean ez du gizonaren gaineko inolako kontrolik eskuratzen. Bai kasu batean eta bai bestean, emakumearen urguilua matxinatu egiten da; haragizko objektu bihurtu eta aldi berean bere subjektibotasuna aldarrikatu ahal izateko, ezinbestekoa da emakumeak, gizonaren harrapakin bilakatzean, bere harrapakin bihurtzea gizona.
|
|
|
Emakumearen lorpen profesionalak epaitu eta horretan oinarriturik haren etorkizunari igarri nahi diogunean, begi bistan izan behar ditugu egitate horiek guztiak. Nekezko egoera batetik abiaturik ekiten
|
dio
emakumeak lan ibilbideari, feminitateak tradizioz ekarri ohi dituen kargek zamaturik. Zirkunstantzia objektiboak ere ez zaizkio lagungarriak.
|
|
|
Gehienetan, onartzen du karga hori eramatea, ondotxo baitaki pribilegiatuen taldekoa dela, eta, kontzientzia txarra? baitu; borondate on pixka bat baldin badu, saiatzen da eskuzabaltasunarekin konpentsatzen kondizioen desberdintasuna; hala ere, iruditzen zaio erruki hori meritu bat dela, eta, lehenbiziko liskarrean bertan, esker txarrekoa izatea aurpegiratzen
|
dio
emakumeari, erresuminez: onegia naiz.
|
|
|
Bizimodua ondo ateratzen duen emakumeak bazter batean utziko ditu zeregin horiek, baina, trukean, dotoretasun zailago bat izan du, eta denbora galduko du erosten, probatzen eta abarretan. Tradizioak, orobat, etxeaz arduratzeko modu jakin bat inposatzen
|
dio
emakumeari, baita ezkongabeari ere; gizonezko funtzionario batek, beste hiri batera bidaltzen dutenean, erraz egokitzen da hotel batean bizitzera; haren kide emakumezkoa, aldiz,, bere etxea, aurkitzen saiatuko da; txukun txukun edukitzen ahalegindu du, berari ez baitzaio barkatzen zabarkeria, nahiz eta gizonarengan naturaltzat jo.
|
|
|
Baina Mogueime izeneko soldadu honek, Santaremeko konkistari buruzko eta emakume mairuen bortxaketa eta lepo egiteari buruzko eztabaidan erakutsi du, dagoeneko, ez dela erabat besteak bezalakoa, eta egia bada orduan fantasia eroaren tentaziorako jaidura erakutsi zuela, beharbada horregatik beragatik, eta hau kontraesana da, egiak aurretik joan behar baitu, horregatik beragatik zalantzan aurkitzen ahal dugu besteak ez bezalakoa izatearen erroa, zalantzan, gertaera bat ondoren berrantolatzeko gaitasunean, arrazoiak zeharka ikertu nahi izatean, gutariko bakoitzak, batere jakin gabe, eta ekintzen egile osoa dela uste duena nahita mespretxatuz, besteren ekintzetan duen eraginari buruzko galdera inozoa egite horretan. ...a da, oihua entzuten segitzen du emakumeari begiratzen dionean, eta emakumeak, azkenik, begiak desbideratzen dituenean isiltasuna erabateko bihurtzen da, egia da inguruan hotsak aditzen direla, baina beste mundu batekoak dira, ur emaria estuariora dakarren ur gezazko errekan edaten duten mandoen arnasotsa, eta ausaz, egin behar denari hasiera emateko modu hoberik izango ez zenez, Mogueimek galdetu
|
dio
emakumeari, Nola duzu izena, zenbat aldiz galdetuko genion elkarri, munduaren hasieratik, Nola duzu izena, batzuetan gure izena gaineratuz gero, Ni Mogueime naiz, bide bat irekitzeko, emateko hartu baino lehen, eta gero erantzunaren zain gelditzen gara, erantzunik dagoenean, isiltasunaz erantzuten ez digutenean, baina oraingo honetan ez da halakorik gertatu, Ouroana dut izena, esan zuen emakumeak...
|
|
|
Gaztea berehalakoan jabetzen da hitz hauek gordetzen duten zipladaz. Gero begi zorrotzez begiratzen
|
dio
emakume baserritarrari, eguneroko bakardadeak zenbaterainoko eragina izan ote duen harengan igarri nahian.
|
|
|
Inaxiok betertzetik begiratzen
|
dio
emakumeari eta, ezertxo ere ez esan arren, begiratu bakoitzarekin bisaian islatzen zaion tenkada esanguratsua gertatzen da guztiz. Hain esanguratsua, hain nabarmena ezen, hitzik gabe, haren portaeraz kargu hartzen baitio:
|
|
|
Badinagu eta lantegi latz askoa aurretik, galtzak bete lan, eskuak bete lokatz zulo madarikatu honetatik kanpora botatzeko?. Halarik ere, begirune handiegia
|
dio
emakumeari, hots, Intxorta Txikiko heroiari, deus ere esateko; nahiz eta, noski, berari amorrarazi ikusteak nola, hainbeste faxista akabatutako emakume menperagaitza ahalegintzen den, orain, nor eta haietako doilor simaur zaku nazkagarria besterik ez den karlista bat, herioren atzaparretatik askatzen, ume-moko hura Kristo bera bailitzan.
|