|
2000
|
|
|
Goazen aurrera. Helikopteroak alde egin
|
dik
hor gainetik.
|
|
|
– Ez zakiagu ziur hilketa bat izan den ere. Akaso bere burua hil
|
dik
gizon horrek. Edo akaso beste norbaitek hil dik, eta ez Goizederrek.
|
|
|
Akaso bere burua hil dik gizon horrek. Edo akaso beste norbaitek hil
|
dik
, eta ez Goizederrek. Eta Goizederrek hil badu ere, litekeena duk bere burua defenditzeko hil izana, gizona Goizeder bortxatzen hasi delako.
|
|
|
– Ez al
|
dik
pena ematen Goizeder berriro ez dugula ikusiko pentsatzeak? –galdetu nion halako batean Lauaxetari.
|
|
|
Horretarakoxe gogoa nuen, hain zuzen ere, bordako atetik euriari begira. " Angiozarko hilerrian ere euria ariko
|
dik
orain", pentsatu nuen ustekabean. Aste batzuk aurrerago han izandako ondoezaz oroitu nintzen, eta sarrerako bi ate beltzetako hitzez:
|
|
|
– Drama latza izan behar
|
dik
, bai: bat batean berpiztu baina zer arraiotarako berpiztu haizen aztarrenik gabe...
|
|
|
– Goizueta munduaren azken zuloa duk. Basoa besterik ez
|
dik
inguruan, herririk batere ez. Gertuenak Leitza eta Hernani dituk, bata 20 kilometrora eta bestea 25era.
|
|
|
Tentagarria egin zitzaidan proposamena. " Ezin izango
|
dik
jende askok esan Lauaxetarekin batera auto stop egiten ibili denik", esan nion neure buruari. Banuen, gainera, azken egunak mendian eman eta gero, jende artean galtzeko gogorik, eta oroitzapen onekin lotzen nituen nik Hernaniko tabernak, haietara jotzen baikenuen ia beti lankideen arteko afariak egiten genituenean.
|
|
|
Zuenaren antzekoa, azken batean, gure galtzailetza. Borroka galduetatik gatoz
|
dik
izenburu Urtzi Urrutikoetxea poeta gaztearen lehen liburuak. 60 urte, beraz, gutxi gorabehera lehen zeundeten, lehen geunden lekura heltzeko.
|
|
|
– Ez
|
dik
kalterik egingo beste kafe bat hartzeak, Egunkaria ko azken berriak entzunez. Zer deritzok?
|
|
|
Harrera gelako aulkietako batean eserita aurkitu nuen. " Lauaxetaren antza
|
dik
benetan", esan nion neure buruari: 30 urte inguruko gazte lerden bat, pipiolo itxura erabatekoa behetik hasita goraino.
|
|
|
Egunkaria ko artikuluaren eta argazkiaren ebakina Lauaxetari erakusteko gogo bizia sentitu nuen. " Bazakiat nire ospea ez dela hirearekin konparatzekoa", esan nahi izango niokeen," baina denon beharra
|
dik
aberriak. Ez al zaik iruditzen?"
|
|
|
Gero, nekez bada ere jaiki, Xanengana etorriz: " Ez
|
dik
nahi. Fuera!", esklamatu zuen.
|
|
|
" Behera? Laga itzak", esan zuen;" hiri zer
|
dik
horrek. Ez duk hire afera"; Xan zalantzan gelditu zen; egia zen, hura bere afera ez zela; hala ere, bere balizko inserzioari begira, zerbait egin zezan lagungarria zitekeen.
|
|
|
Xan ez zen istantean deziditu; gero, ikusiz eta Gari ateaz hara zela, bera ere etzan, emeki emeki herrestaka hasi zen... " Hireak egin
|
dik
", esaten ari zitzaion Bonifazio Leori. " Baina ni...", kejatu zen Leo.
|
|
|
korbata luzea, foka aurpegi bat. " Hik zer egiten duk hor?", galdetu zion; saihetsean ostiko puntako bat jo, jaikiarazi zuen; Xani hankak huts egin zion, erori zen, berriz ere jaiki;" honek ere ez
|
dik
bere larrua berton utzi nahi izango", esan zuen. Bonifaziok, ikusi zuelarik:
|
|
|
Laranja, pirika pirika, Xanen zangoen artetik igaro eta gelaren beste alderaino joan zen. " Oholaren juntan zur hauts pixka bat zegoan", esan zuen Belek;" norbaitek hartu
|
dik
". Lurrean zabar eseri zen.
|
|
|
" Kanbiatuxe", erantzun zuen Xanek, ez biziki eroso; segurrenik gizon hark konkorrarekin topo egin zuen, honek bere historia kontatu zion. " Gauza asko kanbiatu duk", esan zuen iharrak," eta hala ere... igualtsu segitzen
|
dik
denak"; isilaldiño bat izan zen, gero atzera iharrak: " eta hi heu, zelan?".
|
|
|
nik; ez nioan kasurik egin. Orduan Henrik, ateratzen ez
|
dik
ba gorputz erdia leihotik kanpo, besoa luzatu eta kamioneta hartatik gaseosa botila bat hartu zian. Erresekoa kentzeko, esan zian...
|
|
|
Konkorrak barre karkara batzuk egin zituen, bere karkasa osoari eraginez. " Hobea
|
dik
anaiak", esan zuen," hark ez jakitea non den... Egoera ez zagok brometarako".
|
|
|
" Y ahora, señoras y señores, vamos a saber a quién corresponde este magnífico premio...". " Honek zer utzi
|
dik
...", esan zuen konkorrak; bolumena kendu, pertsiana ondo itxita zegoela konprobatu, argia piztu zuen. Ezkerrean, telebistaren aurrean sofa txiki bat zegoen; eskuinean sukaldea, mahaia, mahaiaren gainean zumogailu bat, ogi erdi bat, ardo botila bat erdiaz gora beterik, baso zikin bi zeuden.
|
|
|
Garik stupefakto begiratu zion. " Hemen denborarekin", esan zuen," nork bere txokoa bilatzen
|
dik
; nork bere taldea. Taldeak babestu egiten dik".
|
|
|
" Hemen denborarekin", esan zuen," nork bere txokoa bilatzen dik; nork bere taldea. Taldeak babestu egiten
|
dik
". Xanek irribarre goibel bat egin zuen.
|
|
2001
|
|
|
–Hik errak to! Ez
|
dik
ahurretan baba handirik zartarazi...
|
|
|
– Hire etxean izandu niok gaur goizean, biharko bazkarikoz amurri batzuk eramatera, eta zuen aitarekin solastu niok. Ez
|
dik
nahi hi gure alaba Terexarekin ibiltzea. Ez zaituzte elkarrekin inola ere ikusi nahi.
|
|
|
Uraren ispiluan ilargia oso osorik ageri zen. " Ogi opil haundi bat ematen
|
dik
, zuri zuria, labera sartu aitzinetik", erran zion portugesari, eta plausta! salto egin zuen, besoak zabal zabal, irudi hura harrapatu nahiko balu bezala.
|
|
|
Urrabia zentzatzen joan zen, guttika guttika, egunak pasatu ahala. " Mozkorraldi pollita izandu
|
dik
oraingoan, alajinkoa!", erran zuen Migel eroak. Hainbertze urtetan irentsiriko gaitz guziak garraio eraman zituen bere ur uherretan.
|
|
|
Probokatzailea beltza zela baieztatzeak infinituraino piztu zuen Aita Zaindarien kolera. Txominenak egin
|
dik
, pentsatu nuen, guztientzat derbirako sarrerak izanda ere pulpa odoltsu bat eginda utziko zutela kalkulatuz, eta nire burua non babestu bilatuz. Eta orduan inork espero ez zuena gertatu zen.
|
|
|
Gu, aldiz, ez geunden finezia intelektualetarako; antropofagoak guregana zetozen matxeteak euren zorrotik aterata. Derbirako sarrerak –gero eta asaldatuago mintzatzen zen gondoleroa, gero eta ozenago–, derbirako sarrerak edo gureak egin
|
dik
!
|
|
|
lehena, eta barkaezina, hainbat errezeta gaizki emana, batez ere potxak babarrun gorriak balira bezala idatzi zueneko hura; bigarrena, analisi sozio-ekonomiko guztietan porrot egin izana; hirugarrena, oso irtenbide zaileko edo akaso irtenbiderik gabeko arazoen irtenbideak besteei larderiaz exijitzea, berak irtenbide horien bila porrot egin eta gero, porrota galaxia periferikoetako nazionalismo periferikoei egotziz; laugarrena komeni ez zaizkion errealitate hurbilak –tortura, esaterako–, ikusi nahi ez izana... nahi al duk segitzea, Carbayo? Hireak egin
|
dik
! Halaxe bururatu nuen nire predikua.
|
|
|
Badakik, lantzean behin komeni izaten duk horrelakorik egitea itxura egiteko besterik ez bada. Jendeak eskertu egiten
|
dik
eta egunkariek dezenteko sona ematen zietek halako berriei. Morboak saltzen laguntzen dik.
|
|
|
Jendeak eskertu egiten dik eta egunkariek dezenteko sona ematen zietek halako berriei. Morboak saltzen laguntzen
|
dik
.
|
|
|
– Ezagun duk formularen beste aldearen berri ez duala. Behar bezala aplikatuz gero erretinarentzat onuragarria bada ere, gaixoak aldi baterako itsualdia jasan
|
dik
ezinbestez.
|
|
|
–arretaz erreparatu zion Pabloren aurpegiera herabetiari– Baina zargaldua ikusten haut guztiz. Hainbesterainoko zartada jo
|
dik
basamortuak ala... beste andereñoren baten erasoa jasaten ari haiz? –artean ere burumakur eta bizkar emanik zegoen Juliari zeharka begiratu zion, irribarre oker ozpin batez masaila aldea guztiz desitxuratu zitzaion arte.
|
|
|
– Afganistango gizon boteretsuenetariko bat duk gaur egun. Kabulen ez zagok deus ere egiterik bere oniritzik gabe. Berak ia Afganistan osoko azpi ekonomia kontrolatzen
|
dik
: arma trafikoa, droga salerosketa, jokoa...
|
|
|
Egiatan neska azkarra baina idealistegia. Bai, horrexek galduko
|
dik
.
|
|
|
– Kontu hau gaizki hasi eta itsusi ziak. Ez, ez
|
dik
batere traza onik zorioneko afera honek. Agian hik lagunduko bahu, xamurrago gertatuko lukek denontzat.
|
|
|
– Bere heriotzaren kausak ez
|
dik
misterio handirik: jugularra moztuta hil duk gure gizona –klase teoriko praktikoa emanez egongo balitz bezala, lepoko zauri izugarria erakutsi zidan hatz erakusleaz– Bitxiena zera duk, ebakia bera; edo beste modu batera esanda, ebaki sakon hori egiteko era:
|
|
|
ebaki guztiak ezkerretatik eskuinetara egindakoak dituk. Hala ere, dagaren gako formari eta ebakiei erreparatzen badiegu, azioa ezkerti batek eginda behar
|
dik
izan eta agian azken honek balezakek loturarik urratuen arintasunarekin. Hauexek lituzkek azaleko arrastoak –koadernoa itxi eta, irribarre lerdoa marraztua zuela, zain geratu zen.
|
|
|
– Badu logikarik! Bere planak huts egitean jasandako laidoaren erantzule nagusia hil egiten
|
dik
. Kanposantuan erakutsitako jarrerak hipotesia baieztatu egingo likek...
|
|
|
– Komunikabideek emandako informazioarekin konformatu duk oraingoz, txikito. Jokinek Louis akabatu
|
dik
; ihesean zihoala gure patruila batek harrapatu zian, in fraganti kasik. Steveren hilketa ere berak burutu ote zuen ikertzen ari gaituk, kitto.
|
|
|
– Hamarrak aldera irten duk. Goizero paseo luzea egiten
|
dik
eta bazkalordura arte ez duk etorriko.
|
|
|
– Zertan ari haizen kontatu ezean hireak egin
|
dik
, entzun?
|
|
|
– Antonio Rico izenak ezer esaten al
|
dik
–Venezuelako mafioso handienetako bat duk; Caracaseko negozio zikin gehienak berak kontrolatzen dizkik, baita hein handi batean polizia eta bertako politika bera ere.
|
|
|
Ziur asko Caracasko goi mailako panpinatxoren bat eta noski, neska ikasle erdi hippy bat. Kontua duk mutil gizagaixoak uste duela beste tiporen bat dagoela tartean eta nola edo hala egiaztatu behar omen
|
dik
behingoz lasaituko bada. Babalasto alaena!
|
|
|
Babalasto alaena! Ustekabe ederra hartu behar
|
dik
egia osoa jakiten duenean.
|
|
|
– Zera... badakik, Amaiaren gustuei buruz ari nauk. Bazekiat orain dena libre dela eta niri bost axola bere ezkutuko zaletasunak baina Peterrek... ziur asko ez
|
dik
ondo hartuko. Jende hura ez duk gu bezalakoa, oso heziketa tradizionala hartzen ditek txikitandik; eskola garestiak, oso kontrol zorrotzak...
|
|
|
Hor konpon bakoitza bere joerekin; baina Peter sentibera duk oso. Ez
|
dik
ulertuko.
|
|
|
Hala ere, Amaiaren amodiozko kontuen berri emanez gero mutila minduta geratuko lukek eta, agian, aitak susmoren bat har lezakek. Azken finean nahi duan istorioa asma dezakek, baina hire dirua kobratu nahi duk, noski; horrek ere, semearekiko kontrola hain estua dela kontuan hartuta, aita jakinaren gainean jarriko
|
dik
. Ez duk batere xamurra pottoko!
|
|
|
bere denbora eskatzen
|
dik
.
|
|
|
Poesiak ere ez
|
dik
esplikaziorik behar.
|
|
|
Isiltasunak inguratzen
|
dik
hitza.
|
|
|
Beirak ezkutukoa uzten
|
dik
agerian,
|
|
2002
|
|
|
– Seguru asko berdin
|
dik
. Beharbada urrutitik ere egin ahal izango duk.
|
|
|
Beharbada urrutitik ere egin ahal izango duk. Nire beharretarako, itsasontzi batzuk alokatu behar dituk, berdin
|
dik
konfiantzazko jendea den ala ez. Susmoa pizteko moduko garraio txiki batzuk antolatu itsasontzi horietarako, dena legezkoa baina ez itxura batean.
|
|
|
Bueltan beste bat jasoko duk, eta bertan data bat ageriko duk. Ordurako amaitua
|
dik
negozioak.
|
|
|
Duela urtebete hamabi zegozean, ez zegoan gehiagotarako tokirik literetan. Baina gauzak aldatu egin dituk azken aldian, eta behera egin
|
dik
kopuruak.
|
|
|
– Galdezka ibili nauk, baina oraindik ez zidatek erantzun adinagatik erabil dezakean ala ez. Halan ere, gidatzen ikasteko balioko
|
dik
.
|
|
|
– Txapeldun batek ibilgailu elegantea
|
dik
bere garaipenak ospatzeko! –bizkarretik heldu zion Santosek– Besterik ez bada, neuk eroango haut herrian zehar txapeldun loriak jantzita.
|
|
|
– Hire aitak egin beharrekoa duk hau, baina ez diat itxaroteko gogorik: nork esan
|
dik
nigana etortzeko, salaketa kontu horiekin?
|
|
|
Norekin berba egin duk egunotan joan den asteko topaketa hartaz? Nork esan
|
dik
egun hartako morroia zela Algortan hil zutena?
|
|
|
– Berdin
|
dik
, ez dik ardura, hoa hemendik –ez zuen gisa horretako zurrumurruetan gehiago sakondu gura, eta aski maitekorra eritzitako bizkar igurtzaldi batez agurtu zuen.
|
|
|
– Berdin dik, ez
|
dik
ardura, hoa hemendik –ez zuen gisa horretako zurrumurruetan gehiago sakondu gura, eta aski maitekorra eritzitako bizkar igurtzaldi batez agurtu zuen.
|
|
|
– Hara, semea, ez diat istorioak kontatzea maite, baina baduk bat oso laburra, eta merezi
|
dik
heuk ezagutzea.
|
|
|
– Gaitza izaten duk askotan bera bezalako pertsona bat konprenitzea, baina ez dudarik egin, motel, inoiz ez hau kolokan utziko, ez
|
dik
inoiz lagunik traizionatuko. Amaren lanpostua eta etxea ere berari zor zizkioagu.
|
|
|
Soldata osoa ordurarte legez jasotzen segitu gura badu, beharrean jarraitu behar duela. Eta zer egiten
|
dik
jendeak, jota dagoenean, oinazerik ez sentitzeko. Botikak hartu, gero eta indartsuagoak.
|
|
|
Aspaldiko ezaguna diat, hori eta gehiago merezi duena. Lucas Fernandez
|
dik
izena –barregarri eritzi zion bere buruari Mentxuk, lagunaren deitura eta guzti esanda– Apuntatu duk. Non idatzi ere ez daukak!
|
|
|
Hori duk istorio triste baina polit horren zatirik inportanteena, osterantzekoa akzidentala izan duk. Ez
|
dik
merezi gehiago kontatzeak.
|
|
|
– Tori. Fernandok esaten
|
dik
argazkiak maltzurrak direla, ez direna agertu gura dutela.
|
|
|
– Fernandok urte asko eman
|
dik
hemen, baina sortzez Iruñekoa duk.
|
|
|
– Egunkariak kazetari bat behar
|
dik
Espainian. Hara joan hadin nahi diagu.
|
|
|
– Fernando testu bat idazten ari duk. Badituk urte batzuk lan egiteari utzi ziola, eta orain testu bat idaztea erabaki
|
dik
.
|
|
|
Gaixorik zagok, luze gabe hilko duk. Testamentu bat utzi gura
|
dik
.
|
|
|
– Nork bere Gernika omen
|
dik
..., nork bere Blitz a...
|
|
|
– Lagun bat ikustera joan gura diat –esan zion Emmak– Fernando
|
dik
izena.
|
|
|
– Emmak deitu
|
dik
, hire lagun ingelesak.
|
|
|
– Fernando bere ohean hil duk. Hantxe aurkitu
|
dik
errentatzaileak.
|
|
2003
|
|
|
Biok bakarrik gaituk hemen, esan zion Izpizuak haranzko bidean. Erortzen bagaituk, zerbait gertatzen baduk, biok izango gaituk bakar bakarrik munduan eta zuzendaritzak ukatu egingo
|
dik
gu inora bidali gaituenik. Ez ditek nahi IRArekin daukagun bidea inola ere erretzerik.
|
|
|
Ederki ulertu didak, erantzun zion Damianek. Hori ez baduk, halako zerbait behar
|
dik
derrigorrez. Jaione ez zebilean diru beharretan, aitzitik, hori ere aitortu zidaan, gizon haiek nahi beste ematen ziotela.
|
|
|
Bai, bazakiat, baina zerbait egin beharra zagok. Hark ez
|
dik
geldirik eutsiko. Zernahitarako prest ikusi diat nik.
|
|
|
Erakutsi behar didak argazki hori, esan dio orduan Izpizuak, eta bai, baina bihar, erantzun dio Damian Arrutik. Bihar izan
|
dik
, gaur arratsaldean, aspaldiko partez, nire euliak begiratu behar ditiat eta.
|
|
|
Eta horrek ez
|
dik
baliorik batere. Ez duk hirea errenta.
|
|
|
Denek duten ordain bera duk hori. Etxekoen gupida eta begiramen hori, berezkoa
|
dik
giza-abereak. Be rez ko-a.
|
|
|
" Jatorra ematen
|
dik
", pentsatu nuen, gurekin izateko izan zuen motiboa igarri ezinik.
|
|
|
–Gureak egin
|
dik
–esan zuen Sinbadek, prismatikoak niri luzatu eta batera.
|
|
|
" Topa
|
dik
zoro horrek zeri argazkia egin", esan nuen nire artean.
|
|
|
–Dudarik ez. Horrexegatik zehazten
|
dik
bigarren arrazoia ematean zein ordena aipatu nahi duen –bota nion– Bigarren arrazoi hori zera duk, behin herriko halako bati etxean lapurretan egin nahi izan ziotela, ordurako gerra hasita zegoan hain zuzen, eta berak defenditu egin zuela hura. Dena dela, ez huen faxista baten alde egin zuen aldi bakarra!
|
|
|
" Beharbada ez
|
dik
kontaktuaren lekura ailegatzeko modurik izan", pentsatu nuen nire artean.
|
|
|
–Gizonak herrian segitzen
|
dik
–esan zuen.
|
|
|
–Berak agindu
|
dik
etortzeko. Ikusten dudan legez telegrafoak lan ederra egin dik arratsaldean.
|
|
|
–Berak agindu dik etortzeko? Ikusten dudan legez telegrafoak lan ederra egin
|
dik
arratsaldean.
|
|
|
–Makinazkoan bai –zuzendu nion– Izquierda Republicanakoek. Baina makinazkoan ostera ez
|
dik
esaten heriotzaren ertzean eman zuen denbora horrena.
|
|
|
–bota nion– Eskuizkribuko hamar arrazoiak hamabi bihurtu dituk makinazkoan. Baina funtsean berdin
|
dik
horrek. Makinazkoan bederatzigarrena bitan zatitu ditek; bera eskuindarra zela, eta polizia komunistak bitan etxera joan zitzaizkiola.
|
|
|
Baina kondizio batekin. Nork esan
|
dik
niregana etortzeko? –galde egin nion, liburuen artetik handi bat atera eta batera.
|
|
|
–Eta hamabigarren arrazoi horrek, besteak ahaztu barik, Mallonak Errepublikarekiko izan zuen jarrera ere argitzen
|
dik
–bota eta damutu egin nintzen– Baina ez gaituk hori epaitzen sartuko. Mallonak kartzelan bere burua berak epaitzeko astia izan zian, eta nahikoa.
|
|
|
Hire herriagatik ere, nahi baduk, baina ez egik negar egin joanak direnengatik. Ez
|
dik
merezi.
|
|
2004
|
|
|
" Honek ezin
|
dik
tanatorioa izan; ez gaitik leku egokira ekarri" bota zion Harakinek Jexus Mariri.
|
|
|
" Zer esan
|
dik
, zer esan dik?!" galdetu zion haur bat bailitzan algaraka.
|
|
|
" Zer esan dik, zer esan
|
dik
–!" galdetu zion haur bat bailitzan algaraka.
|
|
|
Bazter hil duk eta honek oraindik kafesnea kafe gutxirekin eta esne epelarekin hartzen
|
dik
otordu ondoren. Bazter hil duk harilkatu zitzaion gero, eta sorturik gelditu zen kamareroa aurrean zuen bitartean.
|