|
2000
|
|
|
ale baten% 1,5, zuntza da eta hesteetako igarotzea errazten du. Gomendagarria litzateke azal eta guzti jatea, baina, pestizidaz tratatu dutela pentsatzen
|
denean
, ondo garbitu ondoren jan behar da edo bestela, zurituta edo azala kenduta.
|
|
|
Beraiei irakatsi zaien hizkuntz eredua idatzizkoa delako eta honek lagunen artean ibiltzeko balio ez duenez, erdarara jotzen dute. Ahozko hizkuntza lantzea, beraz, edozein lekurako da inportantea, baina Bizkaian, Nafarroan, Iparraldean, ahozko hori ateratzen
|
denean
, hor dator euskalkiaren arazoa.
|
|
|
Euskara batua morfologia baldin bada, morfologian forma baterako dago lekua, baina lexikoan gauza askotarako dago lekua. Batua esan
|
denean
jende askok pentsatu du
|
|
|
Sintaxian ere leku desberdinetako ereduek izan dezakete lekurik. Batua esan
|
denean
, eredu bakar baterantz egin dugu guztiok, horrela etorri delako, eta eredu horretan erdialdeko euskalkiak dira nagusi.
|
|
|
Ez dut uste. Euskalkia herri aldizkarietan idaztearen alde egin
|
denean
horrela egin da, eta nik ez dut uste hori ondo dagoenik.
|
|
|
Beti esan izan da euskararen literatur tradizioa euskalkietan oinarritua dagoela. Euskalkiak eta batua aurrez aurre jarri nahi izan
|
denean
, Villasanteren jarrera beti izan da honakoa: literatura tradizioa euskalkietakoa da, baina euskalki bakoitzean estandarra lortu ondoren.
|
|
|
literatura tradizioa euskalkietakoa da, baina euskalki bakoitzean estandarra lortu ondoren. Bizkaieraz egin
|
denean
, ez dago ez Añibarrorik, ez Frai Bartolomerik, ez Astarloarik, ez Mogelik eta ez maria santisimarik
|
|
|
Hori beste gauza bat da, eta hor bai, hor behar da eztabaida bat, baina ez euskaraz euskalkietan idatzi
|
denean
horretarako eredurik ez dagoelako. Beharbada, urte luzeetan beste bide batzuetatik ibili ondoren, ostera atzera begiratzerakoan ereduei begiratzen jakin ez delako edo.
|
|
|
Iparraldeko esperientziari begiratuta, «Herria» aldizkariak 50 urtetik gorako historia dauka eta mailak bereizten dira: editorialak eta antzerakoek maila bat dute eta gero, barrualdean, herrialdeetako kontuetan nor hil den, jaio, ezkondu..., Zuberoako berriak era batera ikusten dira eta beste eredu batzuk ere bai; baina
|
denean
ikusten da halako jarraipen bat.
|
|
|
Beste askatasun bat eduki dute gauza asko gordetzeko eta Iparraldeko batek modurik formalenean idazten duenean ere, beti ikusten da nongoa den. Hemengo bat, ordea, batuan jartzen
|
denean
, idatziz behintzat ez da izaten erraza nongoa den asmatzea. Iparraldekoa beti izan da errazago, idatziz ere gorde duelako.
|
|
|
Guk batua erabiltzen dugu hasieratik baina joera desberdinak ere izan dira. Euskalkia erabili izan
|
denean
, prestigioa emateko izan da baina une honetan ez da erabiltzen. Gu euskara batua eta ona erabiltzen saiatzen gara.
|
|
|
Handiegia da turismorako iman legez erabili nahi den museogatik ordaindu beharreko saria. Hau da, eta ez besterik berrehun euskal sortzaile eta ekoizle bildu dituen Kultur Kezka taldea Gasteizko talde parlamentarioekin izan
|
denean
mahai gainean jarri den ardura». Kultur Kezkaren indar eta esperientzia politiko eza, fundazio pribatu baten indarra, politikoen maniobralitate ezina... dira aipatzen dituzun arrazoietako batzuk.
|
|
|
«Nik ez nuen halakorik izan, baina pasioak, benetakoa
|
denean
, zerbait ematen dizu bueltan»
|
|
|
Eta ez telebistak bakarrik, kalean ere igartzen da. Kirolari buruz hitz egiten
|
denean
, futbolaren ondoren nik uste dut pilota izango dela hizpide. Hori duela hamabost bat urte galdu zen eta orain berreskuratu egin da.
|
|
|
Behin prentsa bete ondoren lehendabiziko kolpea eman zitzaion, hau da, lehendabiziko estualdia. Zukuaren jarioa gelditzen
|
denean
eta ahal den guztia estutu denean, patsa atera, aireztatu eta berriro dolarean sartu behar da. Patsak duen zukua ateratzeko 3 edo 4 kolpe behar izaten dira eta kasu honetan ere horrela izan zen, lau kolpe eman zitzaion.
|
|
|
Behin prentsa bete ondoren lehendabiziko kolpea eman zitzaion, hau da, lehendabiziko estualdia. Zukuaren jarioa gelditzen denean eta ahal den guztia estutu
|
denean
, patsa atera, aireztatu eta berriro dolarean sartu behar da. Patsak duen zukua ateratzeko 3 edo 4 kolpe behar izaten dira eta kasu honetan ere horrela izan zen, lau kolpe eman zitzaion.
|
|
|
Beste zuhaitz gehienak ez bezala, palmondoak handiak izanagatik ederki mugi eta landa daitezke. Lan hau lurra berotu
|
denean
egin behar da, hurrengo negurako indartu dadin. Maiatza ekaina bitarte hori da garai aproposa.
|
|
|
Aitzakiak aitzaki, frogatu da jeneroak oihartzun handia ukan dezakeela «prime time»an emititzen
|
denean
. Adibide garbia, ETB 2n eskainitako BBCren erreportajea izan zen.
|
|
|
Bertako euskara elkarte guztiek eskualde mailako telebista eta astekaria ateratzeko asmoa azaldu dute berriki eta hau bigarrenaren aurrekari moduko bat izan da, bailarako hausteskunde emaitzak jaso dituena. Astekaria gorpuzten
|
denean
, bailarako beste herri aldizkariekin batera banatuko da. Telebista berriak izango duen izena ere jakinarazi dute:
|
|
|
Trebezia eskatzen du horrek, abesti bati ukitu magikoa eman diezaioketelako edo, alderantziz, betiko zapuztu. Baina, zer gertatzen da ekoizle lanetan dabilena talde bat sortu eta bere disko propioak plazaratzen hasten
|
denean
, eta are gehiago, eszenatoki batera igotzen denean zuzeneko emanaldiak emateko. Horixe da Alan Parsons artistaren kasua, martxoaren 7an Iruñeko Gaiarre Antzokian izan zena, bere azken diskoa, (r) The Time Machine» izenburukoa, aurkezten).
|
|
|
Trebezia eskatzen du horrek, abesti bati ukitu magikoa eman diezaioketelako edo, alderantziz, betiko zapuztu. Baina, zer gertatzen da ekoizle lanetan dabilena talde bat sortu eta bere disko propioak plazaratzen hasten denean, eta are gehiago, eszenatoki batera igotzen
|
denean
zuzeneko emanaldiak emateko. Horixe da Alan Parsons artistaren kasua, martxoaren 7an Iruñeko Gaiarre Antzokian izan zena, bere azken diskoa, (r) The Time Machine» izenburukoa, aurkezten).
|
|
|
Nork igaro ote ditu orduak eta orduak harriak moldatu eta bata bestearen alboan ezartzen? Pauso bakoitza, hurrengoaren aurrean, kontu handiz eman ezazu eguraldi umela
|
denean
irristakorra bihurtzen baita galtzada. Burua altxatuz aldiz, haritz eta sasiek inguratzen gaituztela ikusiko dugu.
|
|
|
Horiek hola, ez dut esango arabarra izanik harro edo lotsaz nagoela: garenak gara, eta asumitu behar, baina amorrua ematen dit euskalduntasunean gure lekua normaltzen ari
|
denean
, politikan horrelakorik jasan behar izatea. Badira hogeita hamar urte Arabatik kanpo bizi naizela eta ez daukat aholkurik emateko hango politikagintzan ari direnei; baina, zinez, aspergarria da zoldak kendu ezinean ibiltzea, eta gutaz mutur fin ari diren Euskadi berdeko garbizaleei motiboak ematea
|
|
|
Bestetik, proiekzio emozional bat sortzen dugu, identifikazio sistema bat. Imajinatu zer efektu lortzen den neska batek mutilak batzuetan pijama bustita duela esnatzen direla azaltzen duenean eiakulatze bat izan dutelako, edota mutil bat neskek hilekoa edukitzen dutela esplikatzen hasten
|
denean
.
|
|
|
Dena dela, eta fenomeno horretan parte hartzen duten mekanismo guztiak erabat argitu ez diren arren, begi bistakoa zera da: Estatu Batuetako biztanleen artean obesitate tasek izan dituzten transformaziorik handienak (eta zoritxarrez, ez bertakoen osasunaren mesederako) 90eko hamarkadan gertatu direla, telebista neska mutikoen eta helduen denbora librearen zati handi bat bereganatzera iritsi
|
denean
, hain zuzen ere
|
|
|
Orain, kuanto, badira beste katekizazio modu batzuk, pedagogia edo moral zibilaren izenekoak eta abar. Baina, garbi dago, begirada kolektiboa norbaitengan jartzen
|
denean
beste modu batean egiten dela. Eta hori, ziurrenera, beste batetarako gaia izan daiteke.
|
|
|
Bilbora lehenago iristen dira eta Bizkaibus konpainiak ordu erdiroko maiztasunez egiten du bidea. " Hemendik, hirigunetik, huts samar irteten da autobusa, baina Brazomar aldean geratzen
|
denean
bizkaitarrez bete egiten da. Autopistatik autobusa gainezka joaten da, jende askok zutik joan behar izaten du eta hori oso arriskutsua da".
|
|
|
Protagonistaren irudimenean zehar egiten den ibilbidea da, ikusleak bere burua irudikatua ikus dezan. Hain zuzen, milurte berriaren atarian giza jarduera eta ohiturei buruzko ikerketek ez dute oraindik argitu zergatik gizona edo emakumea bikotean bizitzen ahalegintzen den, bere egoera naturala askatasuna
|
denean
. Bartzelonan katalanez estreinatu ondoren, Tentazioak hartu du komedia intimo eta intimista hau euskaraz eta gazteleraz taularatzearen ardura.
|
|
|
Zuhaitz honen haziak hegaztien zirinetan eta animalien kaketan nahasian gelditu eta beste zuhaitz eta palmondoen adar tarte eta zuloetan ernetzen dira eta haren gainean, epifito, bizitzen dira lehen urteetan. Gero lurreraino iritsiko diren sustraiak garatuko ditu eta, handik elikatzen hasten
|
denean
, jai du umetan ostatu eman zion zuhaitzak, urte gutxi barru itoko du.
|
|
|
Adibidez, nazioarteko izenak zergatik esan behar dira erdaraz bezala, jatorrizko izena hobesten baldin bada? Zergatik esan behar dugu Anberes Hegoaldean eta Anvers Iparraldean, berez, Antwerpen
|
denean
–Ñabardura dirudi, baina dirudiena baino larriagoa da.
|
|
|
Ibarretxek hainbat kasutan mobilizazioak deitu ditu giza eskubideen aldarri egiten eta behin ere ez ditu presoen eskubideen bermearen alde mobilizatzera deitu. Alde batekoen giza eskubideen urraketak oztopo dira elkarrekin lan egiteko; preso bat torturatua
|
denean
, ordea, ez dago etenik elkarlanerako.
|
|
|
Balorazio hori ziklo historiko bat amaitzen
|
denean
egingo dugu. Azken bi urteetan elkarlana eman da, arazoa da su eten garaian eta EAJk zituen barne arazoengatik prozesua geldiarazi zela.
|
|
|
Jatorra dirudi, bestela. Hala ere, Hawai' i salbu, gainerako estatuez ari
|
denean
," Lower 48°" izen sintagma (Kanadaren hegoaldeko mugaren latitudea 48 paralelotik beheiti dago) hitzetik hortzera darabil, han ohi den legez. Ez dakit zergatik, baina ez zait laket," Ebrotik behera, Mirandatik behera, Pirinioetatik behera" ezagunekin lotzen dudalako, apika.
|
|
|
Sara etxea ere erosi zen. Bere iloba falta
|
denean
museo koskor bat bihurtuko dugu On Joxe Mielen oroimenez. Apala izango da, On Joxe Miel zen bezala, baina hor egongo dira jasota oroimenak, bere lantegia, bere liburutegia.
|
|
|
Ikasgai bat azaltzean entzuleen interesa bereganatzeko modurik onena topatzea izaten da ikastetxe zein unibertsitateetako ikasle nahiz irakasleen kezka; horrela, klase magistrala baztertzea eskatzen da. Baina betiko klase magistrala aipatzen
|
denean
, zeri buruz dihardugu. Eta honen ordez zer eskaini?
|
|
|
Gauzak honela, espainolismoaren botere politikoa sendotzen ari da, PNVrena, ordea, desegiten. Gaur egun, Oion da PNVk duen udal garrantzitsu bakarra, oraingoz, eta gainerakoetan lehia politikotik erabat alboratuta dago, ez baitaki oposizioa egiten, are gehiago PNVk berak egindakoaren parekoa gertatzen
|
denean
udalen gestiogintza.
|
|
|
Eta arestian esan bezalaxe, Arrasatetik hedatuko bada ere, Bergara, Oñati eta Aretxabaletan ordezkaritzak ere taxutu dituzte plato baten gisara jarrita. Udazkenetik aurrera aldiz, Goitb bailara osora zabaltzen
|
denean
, Bergarako eta Oñatiko ordezkaritzetatik zuzenean sartzeko aukera ere izango da," baina oraingoz, Aretxabaletatik bakarrik" agertu digu Jon Aldanondo Goienako teknika arduradunak. " Beste bi adarrak abiatzeko, alegia, Bergarakoa eta Oñatikoa, inbertsio handiagoak egin dira; baina horretarako, erakunde publikoekin hitzarmenak lotu dira".
|
|
|
Sar dezagun eskualdeetako hedabideen ekoizpena sare orokorrean, eta kostu lokalekin seinale orokorrak hedatzen arituko gara. Seinale uholdea iristen
|
denean
, gutaz eta gure hizkuntzan jardungo dutenen kuota mantendu edo hobetzeko bide samurra.
|
|
|
Hau hizkuntzek ere jaso dute eta herri askok lorategia eta baratza hitz batez adierazten dute. Gerora, ugazaben denbora alferrik galtzea estetika hutsera bideratzen
|
denean
, sortzen dira baratza estetikoak edo egun ezagutzen ditugun lorategiak. Ez elikadurarako, ez osasunerako, ezta pituitarien gozamenerako ere, begien zorabiorako soilik eta, zekenagoa dena, ur gaineko bitsaren mailaren igoaz boterearen haizearen indarra azaltzeko eraiki izan dira lorategiak.
|
|
|
Gazte hauek 200.000 pezeta behar dituzte ekimenari aurre egin ahal izateko: " Goierri osoan entzunak izatea ahalbidetuko digun emisora erosi nahi dugu, baina ez dugu berau lortzeko eperik jarri, lortzen
|
denean
lortuko dugu eta kitto" azaldu digu Aitorrek.
|
|
|
Eskola komunitate bat bezala definitzen da. Denok hiltzen garenean eta mundua desagertzen
|
denean
galaxian disolbatuta milaka milioi urte barru, orduan jakinduria batek esan dezake: euskaldunen musika hau zen.
|
|
|
Azkenik, bat egitea onartu behar duen Espainiako Gobernuak eragiketa honen inguruan erantzun beharreko galdera bat hauxe da: bi enpresa horien arteko bat egitea gauzatzen
|
denean
, zer gertatuko da Administrazioak, sektorearen liberalizazioaren konpentsazio gisa, enpresa elektrikoei joan den urtean" opari emandako" bilioi eta erdi pezetarekin, kontuan izanik kopuru horren ia hiru laurdenak bi enpresa horien artean banatu zirela. Bat egitea gauzatzen bada, zentzuzkoa litzateke Iberdrolari eta Endesari egokitu zitzaien kopurua altxortegi publikora itzultzea berriro.
|
|
|
Gauza da zein hizkuntzaatik zein hizkuntzara itzultzen den. Edozein hizkuntzatik euskarara itzultzen
|
denean
, jauzia beti handiagoa izaten da. Ez da gauza bera portugesetik espainolera itzultzea; errespetu guztiarekin baina oso erraza da, antzekoak direlako.
|
|
|
Eguraldi bikaina egiten duela eta hondartzan ere irakur dezakeela ohartu arte, ordea. Baina hara iristen
|
denean
, alabatxoa agertzen zaio negarrez, galdu egin delako eta ez dakielako non dagoen ama. Alabaren nahigabea uxatzeko zerbait egin behar duela erabakiko du aitatxok.
|
|
|
Uste dut Hego Euskal Herriko arazoa dela esaten
|
denean
unibertsala edo lokala; unibertsal hori beti dela unibertso berekoa: Madril inguruko unibertsoa.
|
|
|
Azken hamabost urteotan zaildu egin da lehenez gainera bertso lana. Ingurugiroa trinkoa ez
|
denean
, jaialdietan alegia, entzuleak batak era bateko gauzak eta besteak beste era batekoak entzun nahi ditu. Bertsotan ongi egitea ez da aski horrelakoetan.
|
|
|
Nire ustetan bertsolaritzaren osagarri diren gai jartze eta epaitze lanetarako jendea prestatzearen zeregina da oraindik arautu gabe dagoena. Behar
|
denean
nonbaitetik sortu dira, behatzez izendatuak askotan eta izendapen horri ezetz esaten ez dakitenek egin izan dute lan hori ahal duten ondoen. Bertsolaritzaren egituran eginkizun garrantzitsu izan behar badute hori ere antolatu egin da.
|
|
|
Kritikatzen dudan posmodernia hori
|
denean
da gauza bera: disoluzio bat.
|
|
|
Gero ta gehiago bakoitzaren iritzia ari da lege bihurtzen. Norberaren atsegina
|
denean
helburu, zail da ikusten on edo txarraren beste neurri biderik.
|
|
|
Gaitza Europa osora zabaldu
|
denean
benetako neurriak hartzen ari direla dirudi. Urtarriletik aurrera animali pentsuak debekatuko dituzte.
|
|
|
Prioia nerbio sistemara heldu eta zabaltzen hasten
|
denean
ez dago berau geratuko duen ezer. Gaitza sabeletik gorputz osora nerbio sistema hau erabiliz hedatzen da, proteina arruntak eraldatuz, motelago hasieran eta gero eta azkarrago denborak aurrera egin ahala.
|
|
|
Are gehiago, mutikoa zozoarekin harremantzen
|
denean
biluztu egiten da. Beraz, gizarteak zorotzat hartzen du, zoro eta zozo hitzen arteko jolasa eginez.
|
|
|
Esaterako, bidaiaren iragarpenaren zantzuak etengabeak dira: hortaz, iragarpen hau zuzena
|
denean
, prolepsi baten aurrean egongo ginateke.
|
|
|
Pertsonaia andanarik handiena lehendabiziko partean dago, eta erritmoa ere biziagoa da hor 166 orrialdetik aurrera baino, eta lehendabiziko zati horretan, dago Izurkiz bizien, gerra aurretik alegia, hausturaren aurretik. Eta erritmoa moteltzen
|
denean
ere, ederki asko islatzen du moteltasun hori Jokin Muñozek. (Habe 272)
|
|
|
Hala ere, askotan narrazioen berri emateko hirugarren pertsonara igarotzen da. Baina, idazleak berak narratzailearekin bat egiten du Abere madarikatuak ipuin bildumari buruz aritzen
|
denean
. Liburuan zehar, lan hau osatzeko izan dituen zailtasunen inguruko aipuak egiten baitira.
|
|
|
desiratzen duguna oso garrantzitsua da. Bizitza, neurri handi batean, espero izatea da, eta desioa desagertzen
|
denean
, moteltzen denean, heriotzetik oso hurbil gaude, nire ustez." (Elizondo, Edurne: Egunkaria VII)
|
|
|
desiratzen duguna oso garrantzitsua da. Bizitza, neurri handi batean, espero izatea da, eta desioa desagertzen denean, moteltzen
|
denean
, heriotzetik oso hurbil gaude, nire ustez." (Elizondo, Edurne: Egunkaria VII)
|
|
|
kasu honetan, narratzaile intradiegetikoa izango genuke. Bestalde, hitza hartzen duen pertsonaia protagonista
|
denean
(Etxegoien denean), narratzaile autodiegetikoa dugu; baina besterik gabe istorioan parte hartzen duen bigarren mailako pertsonaia bat denean, narratzaile homodiegetikoa izango genuke. Gainera, kasu gutxitan bada ere, pertsonaia batek beste norbaitek idatziriko eskutitzak irakurtzen ditu, narratzaile metadiegetikoak hitza hartuz.
|
|
|
kasu honetan, narratzaile intradiegetikoa izango genuke. Bestalde, hitza hartzen duen pertsonaia protagonista denean (Etxegoien
|
denean
), narratzaile autodiegetikoa dugu; baina besterik gabe istorioan parte hartzen duen bigarren mailako pertsonaia bat denean, narratzaile homodiegetikoa izango genuke. Gainera, kasu gutxitan bada ere, pertsonaia batek beste norbaitek idatziriko eskutitzak irakurtzen ditu, narratzaile metadiegetikoak hitza hartuz.
|
|
|
kasu honetan, narratzaile intradiegetikoa izango genuke. Bestalde, hitza hartzen duen pertsonaia protagonista denean (Etxegoien denean), narratzaile autodiegetikoa dugu; baina besterik gabe istorioan parte hartzen duen bigarren mailako pertsonaia bat
|
denean
, narratzaile homodiegetikoa izango genuke. Gainera, kasu gutxitan bada ere, pertsonaia batek beste norbaitek idatziriko eskutitzak irakurtzen ditu, narratzaile metadiegetikoak hitza hartuz.
|
|
|
Elaberriaren egiturak Joan Mari Irigoienen Babilonia eta Consummatum est nobela zoragarriekin gogorarazten du, honakoan ere kronologikoki lotutako bi istorio (garai berean agitzen baitira) izango baititu abiapuntu liburuak: batetik, Udarben hasten dena (Jaxinto gazteak On Ernestoren jauntxokeriari aurre egitea erabakitzen duenean), eta, bestetik, Urtuellan hasiera ematen zaiona (Jaxinto, Juxto anaiaren eraginagatik eta On Ernestorengandik ihes egitearren Urtuellara lan bila joaten
|
denean
). Jaxinto eta Juxto anaia udarbetarrak izango dira irakurleari bi herrien elkar topatzea ahalbideratuko diotenak. (Egan 48)
|
|
|
Honela, liburuan oso gauza interesgarriak esaten badira eta oso ondo idatzita badago ere, ikuspegi triste eta antierromantiko honek funtsik gabe uzten du istorioa une askotan. Hau da, liburuak gora-behera asko ditu eta soilik pasio azaltzen
|
denean
interesgarri bihurtzen da, liluragarri. Besteetan, hoztasunak kalte egiten dio, antierromantizismoa bertute baino gehiago eragozpen bihurtzen da, istorioa urrundu egiten baita.
|
|
|
Fokalizazio mota hau zehaztasun osoz erabiliz gero, ez litzateke deskripziorik edo fokalizaturiko pertsonaien inguruko kanpo azalpenik eman, soilik barne bakarrizketak aurkeztu lirateke. Hala ere, era orokor batean barne munduaren berri ematen
|
denean
|
|
|
a) Iraunkorra: pertsonaia bakarraren barne mundua islatzen
|
denean
. b) Anitza: pertsonaia talde baten barne mundua islatzen denean. c) Aldakorra:
|
|
|
pertsonaia bakarraren barne mundua islatzen denean. b) Anitza: pertsonaia talde baten barne mundua islatzen
|
denean
. c) Aldakorra: pertsonaia anitzen barne mundua islatu nahi denean, horretarako fokalizazioa pertsonaia batetik bestera mugituz.
|
|
|
pertsonaia talde baten barne mundua islatzen denean. c) Aldakorra: pertsonaia anitzen barne mundua islatu nahi
|
denean
, horretarako fokalizazioa pertsonaia batetik bestera mugituz.
|
|
|
izan ere, narratarioa narratzailearen maila berean aurkitzen da. Hortaz, narratzailea estradiegetikoa
|
denean
, narratarioa ere estradiegetikoa izango da, irakurle birtuala. Narratzailea intradiegetikoa denean, ordea, narratarioa fikziozko narratzaile intradiegetikoa zuzentzen zaion fikziozko pertsonaia izango da.
|
|
|
Hortaz, narratzailea estradiegetikoa denean, narratarioa ere estradiegetikoa izango da, irakurle birtuala. Narratzailea intradiegetikoa
|
denean
, ordea, narratarioa fikziozko narratzaile intradiegetikoa zuzentzen zaion fikziozko pertsonaia izango da. Izan ere, narratzaileak eta narratarioak batak bestearen dependentzia dute.
|
|
|
Kontuan eduki gabe, adibidez, herri euskaldunetan badirela euskararik ez dakitenak eta baita Tafallan zein Tudelan euskaldunak ere, euskara gaztelera baino hobeto menderatzen dutenak. Hala
|
denean
, gizon bakoitzak zuzenean, berarekin darama edonora bere foru pertsonala, erkidego edo komunitate baten barnean ezinezkoa baita bestela jokatzea giza eskubideak hautsi gabe. Espainiako Konstituzioaren Título preliminar delakoaren 1, 2 eta 3 artikuluen aurrean ere ez da zuzena.
|
|
|
Euskaltzaindiak bere sorreratik Jagon Sailaren ardurapean dituen eginkizunetarako baliagarri ditugu ONU eta Unesco ren arau horiek, Euskal Herriko muga guztien gainetik, nahiz Iparralde nahiz Hegoalde, ahal
|
denean
administrazioekin erarik hoberenean arituz eta lan eginaz; eta, hori ezinezko zaigunean, horien gainetik aipaturiko bi erakundeotara edo Europako Parlamentura joaz.
|
|
|
–Ea, ere, esandugunez, ezduonartzen, eta iaegitendubeti.Berez, ia?
|
denean
, yodbattartekatzendu: ija; baitahitzbarneanere;, i, renondokobokala besteedozeinizanikere, yodhoritartekatzendu: vijamoneco./ tercijuan./ juicjjozcoc.
|
|
|
Berez, ua?
|
denean
, behinetaberriroesanadugu, loturazko, b, edowauderi
|
|
|
Denboraadieraztendutenaditztrinkonahizlaguntzaileekin.Azken hauekin subjuntiboformadarabiloraindikgertatuezdena, bainagerogertadaitekeena
|
denean
; formaaldetik, berriz, bizkaierazohikoadendaitenean... erakoakerabili beharrean, dedinian... erakoakerabilikoditu:
|
|
|
EndamasBatez e eremaizdarabil.re, bereziki, are gehiago, gainera... eta hauen antzekoa; aukera batzuen gainetik bat azpimarratzen
|
denean
erabilia. Beheko adibideetariko azkenak, etagainera?, ?horrezgainera?...esan nahidu.
|
|
|
Darabilenbesteadizkibatereazpimarratzekoada: neuque/ leuque/ guenduque/ cenduque/ leuque; ehauekohikoakdirabizkaieraz, bainaobjektuaplurala
|
denean
, gauregunerabiltzenditugunneukez/ leukez/ geunkez/ zeunkez/ zeunkeez/ zeunkiez/ leukeez/ leukiezformenordez, bestehauek darabiltza: nituque/ lituque/ guenduquez/ cenduquez/ lituqueez.
|
|
|
(40). Ezezkoperpausa
|
denean
, goian jarri dugun hurrenkera darabil beti, eta ez: ez+ partizipioa+ arren.
|
|
|
Ilazki euskaltegian ere aritu zen, eta maisu izateko ikasketak euskaraz egin zituenez, asko hobetu zuen bere euskara. Euskara ikasteko ze estrategia erabiltzen zituen jakite aldera, edo euskaraz ari
|
denean
, hobetzeko zer egiten duen ezagutu asmoz, honako galdera hauek egin dizkiogu. 1 Hizketan ari zarela, zer egiten duzu esan nahi duzun hitza ezagutzen edo gogoratzen ez duzunean?
|
|
|
osatzen du. Une hau epe labur eta ertainak baldintzatzen du, eta taldea bestetalde batzuekiko gatazkan jartzen
|
denean
sortzen da. Besteen aurrez aurre, berenortasun propioa eraikitzen hasten da orduan.
|
|
|
a) Euskal Herria, osorik, egitate geografiko eta linguistiko gisa agertzen daegunkari ia guztietan, agertzen
|
denean
noski (ez baitugu ahaztu beharegunkari batzuetan Euskal Herria osotasun gisa oso gutxitan agertzen dela):
|
|
|
Sintesi honetan ez dugu SUD OUEST egunkaria aipatu: izan ere jadanik azaldudugunez, Euskal Herriaz ari
|
denean
, egunkari honek, ia Iparraldeko Euskal Herriaislatzen du soilik. Hura du, gai guztietan, erreferentzia eremu nagusi.
|
|
|
8 Programa batek Euskal Herriarekin zerikusia duela esateko, honako irizpideari jarraitu diogu: Euskal Herrian ekoitzia bada (osorik edo zatiren bat), edo ekoizlea euskal herritarra bada, edo programakEuskal Herriko errealitateren bat aipagai badu, edo kanpoko ekoizpena
|
denean
Euskal Herrirako moldatuaizan bada (adibidez aurkezlea jarrita, bideoklipen aurkezpenetan edota kirol batzuen emanaldietanbezala), orduan Euskal Herriarekin zerikusia duela ebatzi dugu. Ez ditugu hemen kontuan hartueuskaratutako kanpoko ekoizpenak, jakina, nahiz eta euskaratzea bera moldaketa bat izan.
|
|
|
Argitu beharra dago, bestalde, aurkitu ditugun kasu apur hauenartean bat ere ez dagoela Iparraldean gertatu eta bertan soilik eragina duenik. Alegia, Iparraldean gertatzen dena aipatzen
|
denean
, Hegoaldean ere eragina izateagatik soilikaipatzen da (adibidez, ustez ETArena den armategi baten aurkikuntza Baionan: Lapurdin gertatua, baina eragina ETArengan eta ondorioz Hegoaldeko errealitateanduena). Inoiz ez da ematen Iparraldean soilik eragina duen albisterik.
|
|
|
Bestela zehazten
|
denean
izan ezik; irrati asoziatiboen kasuan bezala, alegia, zeinetarako elkarteekbakarrik egin dezaketen eskaria. Xehetasun honek garrantzia du, zeren gaurdaino telebista lokalak eskaintzeko sozietateak, merkataritza erakundeak, hortaz?
|
|
|
Legeak hedapen nazionalekohiru zerbitzu aurreikusi zituen, eta hamar urtetarako emakidak zehaztu zituen, iraupenbereko epeetarako luzagarriak38 Zonal dekako deskonexioak ere agintzen zituen, etanabarmentzea merezi du Plan teknikoan finkatutakoak ez zirela egokitzen ez lurraldekultural ez politikoetara ere. Alabaina, errealitatean, deskontzentrazioa gertatu
|
denean
, (A3 eta T5ren deskonexioak, alegia) de facto zuzendu dute telebistek berek banaketageografiko hori. Legeak ez die Autonomia Erkidegoei, edota, orokorrean, tokian tokiko aginteei?
|
|
|
aurreikusten dira, programazioaren gutxieneko %40ren hornitzailegisa (nahiz eta portzentaje hori gutxitzerik ere badagoen, aginteari hala eskatuz gero). Halaber, honako programazioak derrigorrez eskaini beharra (must carry) ezartzen zaie: lurrazaleko telebista publiko eta pribatu estatalak, demarkazioari dagokion Erkidegokotelebista autonomikoak eta, baldin balego, abonatuaren herriko telebista lokala ere, betiere, hauek hala eskatuz gero. Edukiei buruzko betebeharretan, Europako Batasunaren Artezarauaren egokitzapenak esaten duenera jo behar da, kanal baten banaketaAutonomia Erkidego batean abonatutako etxebizitzen erditik edo Estatu osokoenlaurdenetik gora heltzen
|
denean
.
|
|
|
Analisi praktikora etorririk, errealitatearen eraikuntza horrek zentzu bereziahartzen du, nazioen definizio politikoekin lotzen
|
denean
. Estatua eta, beraz, botereaduten nazio askotatik hedabide nazioazgaindikoek izan dezaketen eragin kulturalariburuz kezka sortu baldin bada7, Estaturik gabeko nazioen egoera are kezkagarriagoada.
|
|
|
Izan ere, bai nazio izaera eta bai askatasuna ere ameskeriak badira, zertangabiltza euskaldunak burujabetzari begira? Zergatik jarraitzen dugu estatua aldarrikatzen (halakorik egiten badugu bederen), mundu zabalean gero eta nabarmenagoikusten dugun joera estaturik nahi ez izatea
|
denean
–Hitz bitan, berriz ere euskalduna historiaren aurka edo historiatik kanpo ote dabil?
|
|
|
Horrez gain, identitateen eraketari buruzko hiru artikulu bildu ditugu. EuskalHerriko egoera, gainera, egoera ezin hobea da halako arazoak planteatzeko.Adibidez, zer gertatzen da estatuak ematen duen nortasuna norbanakoak sentitzenduen nortasuna ez
|
denean
–Aitzpea Leizaola antropologo gazteak jardun du horretaz.
|
|
|
Hasiera batean behintzat, konstituzionalismoa kosmobisio desberdinak dituzten ikuspegi eta jarrerei erantzun bat emateko ahaleginaren baitan kokatzen da, betiere aniztasun hori prozesu eratzaile iraunkorraren oinarri gisa hartu
|
denean
.
|
|
|
Esperientzia historikoak erakusten digunez, herri industrializatuetan Ongizate Estatuaren ezabaketarekin batera, gastu publikoa? murriten
|
denean
, edo Hirugarren Munduko herrietan, doikuntzarako plangintzak, aplikatzen direnean, emakumeen bizkarrean jausten da ia esfortzu osoa.
|
|
|
Ez ditu urriak diren lehengaiak erabiltzen, eta informatizazioak gizartean duen eragina oso positibotzat jotzen da, normalean. Bestealdetik, sare telematikoen hedapena kontrolatzen dutelako irudia ematen dute estatuek8 Eta horrela ez
|
denean
, sareak, zaharkitutako eskema nazionalen, gainetikdaudela aldarrikatzen dute.
|
|
|
Eta zibermerkatu honetan autoritateestatalen edo superestatalen kontrol gabeko negozio multinazionalak egiten ari dira.Liberalismoaren paradisua da. Internet e komertzioaren gune izatera pasatzen arida16 Zein da estatuaren zeregina, bere ekonomiaren parte handia bere subiranotasuna gainditzen duten hedabideetatik bideratzen
|
denean
–
|
|
|
Zuzenbide erromatarrean jatorria duten bi irizpide nagusi bereiztendira kasu gehienetan: batetik, ius soli, lurrari atxikirikoa, hau da, nazionalitateaestatuaren eremuan jaio izanagatik lortzen
|
denean
; eta bestetik, ius sanguinis, filiaziozkoa, arbasoen jatorriari kontu egiten diona. Estatu guztiek irizpide bera erabiltzen ez dutenez, irizpide hauetako bakoitzaren arabera, posible gerta daiteke estatubatean baino gehiagotan nazionalitatea lortzea.
|
|
|
Monetanominal nazionala eta produktu erreala, biak, bat dira errenta monetarioan. Identitate erlazio hori ongi zehazten
|
denean
, oreka makroekonomikoa bermatzen da, etagobernuaren ahalmen ekonomikoak, banakako burujabetzari ez dagozkionak, subiranotasun nazionalaren adierazleak dira.
|
|
|
D) Oreka monetarioa, makroekonomikoa, burujabetza despertsonalizatuarenadierazlea da. Moneta zirkuitua gaizki doanean (desoreka monetarioa
|
denean
), kanpoko zorren diru itzuleraren kasuan bezala, gobernu nazional baten ahalmen ekonomikoak indargabetu egiten dira.
|
|
|
Bigarren eredua, kultur taldearen mugak estatutikkanpo daudenean gertatuko litzateke (1B irudia; e.b., Alemania, Korea). Hirugarrenerlazioa, estatua kultur talde desberdinen kokagunea
|
denean
agertuko litzateke, baina talde horietariko batzuk bakarrik egonik estatuaren mugen barnean (1C irudia; e.b., Zelanda Berria, Maori & Pakhearen taldeekin). Laugarren konfigurazioak estatu baten mugen barneko konzentrazio handia islatzen du, baina kopuru aldetik ezdira nagusiak, eta beste estatuetan ere agertzen dira (1D irudia; e.b., KurdoakIraqen, Turkian eta Iranen).
|
|
|
Gainera, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuarenarteko erlazio horretan, taldearteko erkaketak futsezko zeregina betetzen du (Tajfel, 1978). Zenbait testuingurutan erkaketa estatuaren alde ematen da, norbere taldeidentitate agerikoa ez
|
denean
. Bestetan, aldiz, erkaketa norbere taldearen alde ematen da, honetan estatuarekiko identifikazioarekiko bereizketa ematen delarik (Huici, et al 1997).
|
|
|
Betidanik gauza jakina da, hitz egiteak sendatu egiten duela batzuetan. Gauzajakina da gaizki egotea edo eri egotea, bestela hitz egin ezin
|
denean
hitz egitekomodu bat dela agian. Gaur egungo hizkuntzan, somatizatzea?
|
|
|
batez markatua? eragiten duen menpekotasunezko harreman batean oinarrituta daudela esango dugu.Irudimenezko harreman honek, harreman sinboliko batean zedarritzen
|
denean
bakarrik du eragina.
|
|
|
Arnasa sakontzen
|
denean
eta gorputza egoera laxatuan dagoenean, dardarabatzuk agertu eta gorputzaz jabetzen dira pazienteak.
|