|
2007
|
|
|
Urak du batetik bestera pasatzeko erraztasun handiena. Pertsona batek ura galtzen badu, gorputzean gelditzen
|
den
ura hiru konpartimentuen artean banatzen da. Horretarako, urari bakarrik pasatzen uzten dioten kanal espezifikoak daude zelulen mintzetan.
|
|
2008
|
|
|
Ur kantitate bat nahikoa den jakiteko, ibai horren funtzionamenduari begiratu behar zaio. Ibai horretan egoera naturalean biziko liratekeen bizidunak garatzeko beharrezkoa
|
den
ura da ibaiak behar duen gutxieneko ur kantitatea. Emari ekologiko deritzo gutxieneko emari horri.
|
|
|
Emari ekologiko deritzo gutxieneko emari horri. Ibaiaren eskari hori errespetatutakoan, gelditzen
|
den
ur guztia erabil genezake gure beharretarako, ibaian kalterik eragin gabe.
|
|
|
Zer lehentasun izan behar lituzke duela gutxi sortu
|
den
Uraren Euskal Agentziak?
|
|
|
Hori garai bateko ondare likidoa da, alegia, duela 10.000 urte Sahara antzua sabana zen garaiko ondarea. Eskualdea elikatzen zuten euriak desagertu egin ziren duela 3.000 urte inguru, eta ur fosil gisa ezagutzen
|
den
ur hornidura bikaina, baina mugatua, geratu zen. 1991n, Libiako gobernua akuifero horretan lanean hasi zen, ingeniaritza zibileko munduko proiektu handiena dena egiteko:
|
|
|
Naturako hezeguneetan hots, urtearen zati handi bat edo urte osoa sakonera txikiko ur geruza batez estalita dauden lur eremuetan sortzen diren ekosistemak imitatuz eratutako ur inguruneak dira. Hezeguneetan uraren fluxua oso mantsoa izaten da, eta bertan hazten diren bizidunek denbora nahikoa izaten dute iristen
|
den
urak izan ditzakeen hondakinak garbitzeko. Hala, inguruan dituzten lurrazpiko eta gainazaleko urak kalitate onean gordetzen dituzte.
|
|
|
Artifiziala izateak zenbait abantaila eskaintzen ditu: batetik, urez bete aurretik, hezegunea izango den eremua bakartu daiteke, ondoren sartuko
|
den
urak izan ditzakeen kutsatzaileak hezegunearen inguruko ekosistemetara iragatea saihesteko. Bestetik, hezegunean sartzen den uraren emaria kontrola daiteke, eta, hala, ur mailak urtaro batetik bestera gorabeherarik ez izatea eta urak hezegunean ematen duen denbora zehaztea lor daiteke.
|
|
|
batetik, urez bete aurretik, hezegunea izango den eremua bakartu daiteke, ondoren sartuko den urak izan ditzakeen kutsatzaileak hezegunearen inguruko ekosistemetara iragatea saihesteko. Bestetik, hezegunean sartzen
|
den
uraren emaria kontrola daiteke, eta, hala, ur mailak urtaro batetik bestera gorabeherarik ez izatea eta urak hezegunean ematen duen denbora zehaztea lor daiteke.
|
|
|
Eta fitoarazketa sistemek eskaintzen dituzten abantailak ez dira edonolakoak. Beste arazketa sistema teknologikoekin alderatuta, hezegune artifizialak merkeagoak dira (ohiko arazketa sistemak baino% 85 merkeagoak, Madrilgo Unibertsitate Politeknikoaren arabera), oso eraginkorrak dira poluzio organikoa duten urak arazten (sartzen
|
den
uretako mantenugaien% 90 inguru hartzen dute landareek), oso mantentze lan errazak behar dituzte eta instalazioek ez dute begi inpakturik eragiten, landareek itxura naturala ematen dietelako.
|
|
|
Abantailak eta ahulguneak alde batera utzita, kontuan izan behar da sistema horiek sistema biziak direla, eta neurri batean, behintzat, zaindu egin behar direla. Alde batetik, ez da komeni herri edo hirietatik ateratzen
|
den
ura zuzenean erabiltzea. Ur horietan, aipatutako hondakinez gainera, solido handiak, hareak, flotatzen duten materialak eta gantzak egoten dira, eta hezeguneetako komunitateek ezin dituzte uretatik kendu.
|
|
|
Bestalde, araztegira sartzen
|
den
ur bolumenak ere mugatua izan behar du, landareek gaitasun mugatua dutelako uretatik mantenugaiak hartzeko. Gainera, azalera handia behar izaten da horrelako sistema bat jartzeko (4 landare/ m 2), eta zenbat eta handiagoa izan araztu beharreko ur bolumena, orduan eta handiagoa da behar den azalera.
|
|
|
Hirigune handietan ohikoa izaten da lur azalera erabilgarri handirik ez egotea. Beraz, fitoarazketa sistemak bereziki aproposak dira bizilagun gutxi dituzten herriguneetako hondakin urak arazteko, bai sortzen
|
den
ur bolumena fitoarazketa sistema batek garbitu ahal izateko egokia delako, bai herri txikietan arazo handirik egoten ez delako lur-sailak horretara bideratzeko.
|
|
2009
|
|
|
Bero ponpa bat behar dugu, adibidez, lur azpian ibili
|
den
ura 17 ºC ingurura berotu bada eta berotu nahi dugun eremua 20 ºC inguruan izan nahi badugu (horixe da konfort tenperatura, gutxi gorabehera).
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, asexualki bakarrik ugaltzen
|
den
ur gezetako ornogabeak dira errotifero bdelloideoak. Ugalketa asexuala duten bizidunen eboluzioa mantsoagotzat jotzen da, ez baitute aukerarik ezaugarri genetikoak populazioan hedatzeko.
|
|
|
Bada, egoera horretan, eten egiten da Ozeano Pazifikotik Ozeano Artikora egon ohi
|
den
ur fluxua, eta, horren eraginez, askoz ur gehiago sartzen da Artikora Ozeano Atlantikotik. Ozeano Atlantikoko ura gaziagoa eta epelagoa denez Pazifikokoa baino, inguru horretako klima epeldu egiten da, eta izotza urtzea eragiten du Ozeano Artikoaren ertzean.
|
|
2013
|
|
|
Jendeak uste du horrela ez duela arriskurik, eta horrela da hormak gai diren bitartean uholdeari eusteko. Urak maila hori gainditzeraino egiten badu gora, ordea, eragindako kaltea askoz handiagoa izango da. Besteak beste, hormak hor daudelako, kanpora ateratzen
|
den
ura ezin da ibaira itzuli, eta denbora luzeagoan egoten da istilduta urak hartutako eremua.
|
|
|
Aztertutako sei urteetan zehar, ikusi dugu uretan handituz doala metal astunen kontzentrazioa. Joera hori nabarmenagoa da itsasgoran eta hondoan pilatutako laginetan, hots, mareen eraginez itsasadarraren ahotik sartzen
|
den
uretan. Baliteke, beraz, Abra inguruko jardueraren batek (edo batzuek) metalen lekuan lekuko iturri bezala jokatzea, itsasgora bakoitzean kutsadura itsasadarrean zehar barreiatuz.
|
|
2014
|
|
|
Ingurumen arriskuei dagokienez, hasteko, lurpeko ura kutsatzeko arriskua dago; akuiferoak, alegia. Kontuan izan behar da injektatzen
|
den
urak daramatzan substantziek zein gasak berak ura kutsatzeko arriskua dutela.
|
|
|
Lurpeko urak alde batera utzita, putzutik ateratzen
|
den
uraren kudeaketa dago. Izan ere, putzuan sartzen den uraren% 50 kanpora ateratzen da gero, eta hori kudeatu egin behar da.
|
|
|
Lurpeko urak alde batera utzita, putzutik ateratzen den uraren kudeaketa dago. Izan ere, putzuan sartzen
|
den
uraren% 50 kanpora ateratzen da gero, eta hori kudeatu egin behar da. Ur asko da, eta ur kutsatua, bai gehitutako substantziengatik, bai gasarengatik.
|
|
2017
|
|
|
Ikusi dugu sistema bizi bat dela, ilargien eta eraztunen artean elkarrekintzak daudela azaldu du Snchez Lavegak. Esaterako, Cassinik erakutsi du Entzelado ilargitik ateratzen
|
den
ur izotzez osatua dagoela E eraztuna. Beste ilargi batzuek, berriz, eraztunetako materiala lapurtzen dute, edo uhinak eragiten dituzte eraztunetan.
|