|
2008
|
|
|
Euskal Herriko bi hiriburu zeharkatzen dituen erreka bakarra da Errobi. Donibane Garaziko zubi azpietatik isurtzen
|
den
ura Baiona Ttipiaren bazterretik pasatzen da itsasora heldu aitzin. Aturrirekin bat eginez Euskal Herriaren eta Frantziaren arteko mugara heltzen den ur jarioak Baxenabarre eta Nafarroaren arteko mugan du abiapuntua.
|
|
|
Donibane Garaziko zubi azpietatik isurtzen den ura Baiona Ttipiaren bazterretik pasatzen da itsasora heldu aitzin. Aturrirekin bat eginez Euskal Herriaren eta Frantziaren arteko mugara heltzen
|
den
ur jarioak Baxenabarre eta Nafarroaren arteko mugan du abiapuntua. Ezterenzubitik gora joan behar da haren iturburua aurkitzeko, Beherobia errekan gora.
|
|
|
Euri tantaz blai leloa hautatu dute kanpainarako, «Emakunderen espirituaren eta jarduteko moduaren adierazle» delakoan. Izan ere, Moiuak azaldu duenez, «batzuetan Emakundek giroa hezetzen joan behar izan du, pixkanaka, zirimiriak bezala, masa kritikoa osatu arte; beste batzuetan, berriz, moldeak hautsi behar izan ditu, gizartearen gainean erortzen
|
den
ur zaparradak bezala». Hala, aurrerapauso ugari lortu da hogei urtean, «emakumeak bertan egon direlako», baina erronka anitz ditu aurrean mugimendu feministak oraindik.
|
|
|
Barrualdean, lurrundu
|
den
urak desitxuratu duen patata mamia, pure bihurtua.
|
|
|
Azken mailan etekin ekonomikoa lortzeko erabiltzen
|
den
ura legoke; ur ekonomia deitzen dut maila hori. Egun, erabiltzen dugun uraren %70 alor horretara bideratzen da.
|
|
2009
|
|
|
Basaurin, Ibaizabal ibaiaren ibilbidearekin batera doan ibiltokiaren inguruetan izan da kalte gehien. Ibilbide guztian ura pasatzeko zuloak daude, euria den egunetan ibiltokira erortzen
|
den
ura Ibaizabal ibaira bideratzeko. Herenegun, ordea, guztiz kontrakoa gertatu zen:
|
|
|
Ursoro deitu izan die herritarrek Pedroko inguruari, han biltzen
|
den
ur kopuru handiarengatik. Garai batean ura kendu, eta laborantzarako erabiltzen hasi ziren.
|
|
2010
|
|
|
Gameren daude Laminen termak, Zuberoan, Arbaila mendilerroaren magalean. Lurretik ateratzen
|
den
ur jarioak 34 graduko tenperatura du. Ur beroa izanik, laminen leku kutuna zen bainatzeko.
|
|
|
Egunerokoan, praktikan, denbora erdi bat dauka musikarentzat. Etxeetara heltzen
|
den
uraren banaketaz arduratzen den sindikatuan ari da beste denbora erdian, Garazin. Sindikatuko lana gustatzen zait.
|
|
2012
|
|
|
giza gorrotoaren hedeak estututa, pozaren hedeak laxatuz bizitzera kondenatuta gaude giza abereok. Perurenaren askara hurbildu eta iturri zaharretik heldu
|
den
ur berria edan dezakegu behin eta berriz. Ur berria izaki, hotza da.
|
|
2014
|
|
|
«Hala ere, ur gehiago behar dela ikusten badute, badira beste alternatiba batzuk». Bardeako (Nafarroa) ubidean urtegi txikiak kokatzea aipatu du, adibidez, neguan Esa urtegira iristen
|
den
ura pilatzeko. Etxea primeran duela dio Pastorrek, eta triste dago laster utzi duelako.
|
|
2020
|
|
|
Emango duen antzezlanaren bertsioa «idorra» dela esan du Goirizelaiak, eta sentsazio fisiko batekin azaldu du zergatia. «Hainbat eszenatan, ahoan faltan sentitzen
|
den
uraren sentsazio hori helarazi nahi dugu, amak miseriarantz egiten duen bide horrek horretara garamatzalako».
|
|
2021
|
|
|
Beharrezko atsedena hartu ostean, lanera itzuli da Chourraut. Usurbilen egitekoa
|
den
ur bizien kanalean amaitu nahi luke bere azken Jokoetarako prestaketa.
|
|
|
Etorkizuneko gizateriaren krisirik latzena izan daiteke hau. Txilen badakigu zer
|
den
ura salgai, erosgai eta alokagai egotea. Asko kezkatzen gaitu eredu hori orokortu ahal izateak.
|
|
2022
|
|
|
Ponpaketa zentralak lirateke, hau da, bi urtegi izango lituzkete: goikoan biltzen
|
den
ura behekora eramatean sortuko litzateke argindarra, eta, gero, ura gorantz ponpatuko lukete berriro. Enpresa horrek berak beste egitasmo bat du Nafarroan, Uxueko, Santakarako, Murilloko, Caparrosoko, Oliteko eta Martzillako lurretan.
|
|
|
Zabortegiaren 2007ko ingurumen baimenak dio azpiegitura ustiatzean euriaren eragin zuzenaren menpe dagoen lur zatia «inoiz» ez dela izango 10.000 metro koadro baino handiagoa. Beste guztia zigilatu egin behar da, perituak dioen bezala, sartzen
|
den
urak eragina duelako zabor masan. Zenbateko eremua zuen estali gabe zabortegiak?
|
|
|
Zenbait herritarri kezka sortu die ekarri
|
den
urak zer kalitate izango duen. Zalantza horiek uxatu nahi izan dituzte partzuergoko arduradunek:
|
|
|
«Hezetasun eta hozbero kontrastea tarteko, kanpoaren eta barruaren artean osatzen
|
den
ur pelikula da landura, kristal gainean ageri ohi dena argien». Jose Luis Otamendi idazleak hitzaren esanahia argitu du aurrena.
|
|
|
Era berean, adierazi du GHK k egin duen eskaeran baieztatzen dela gaur egun isurtzen
|
den
ura ez dela «ibaiarentzat egokia»: «Eusko Gobernuko Ingurugiro Sailburuordetzaren eskuetan dauden GHK k berak eskatutako txosten publikoek frogatzen dute azken bi urteetan dioxinak eta furanoak aurkitu direla lurrazpiko ur horietan, onartutako kutsakortasun maila gogorreko balioak baino 34 eta 62 aldiz handiagoak, neurketen arabera».
|
|
|
Ia eremu guztietan, erraz begiztatzen dira dozenaka lagun jardunean, erradiazioaren kontrako jantziak soinean. Lehen geltoki honetatik, ez oso aise, baina ikusten dira ur kutsatua biltzeko tanga batzuk ere; mila biltegi inguru daude guztira, eta hor biltzen
|
den
ura aurrez tratatuta dago substantzia erradioaktibo kutsagarri gehienak kentzeko —salbu tritioa— Denera, 1,37 milioi metro kubo ur inguru gordetzeko lekua dago biltegi horietan, eta, kalkulatu dutenez, datorren urtearen erdialdean edo bukaeran beteko dira guztiz.
|
|
2023
|
|
|
Beraz, hor egiten dugunaren arabera, jasoko dugun kantitatea eta kalitatea aldatu egin daiteke. Basoetatik igarotzen
|
den
ura ahalik eta garbien iristea bermatu nahi dugu».
|
|
|
«Ez badago babestuta eta lursail handi bat arbola gabe uzten badugu, lurreko partikulak errekara doaz». Beraz, euria egiten duenean lurra ez badago zuhaitzez babestuta, aukera gehiago daude errekatik jaisten
|
den
ura hain garbi ez iristeko. «Ondorioz, tratamendu gehiago aplikatu zaizkio edangarria izan dadin», azaldu du Neiker enpresako ikertzaileak.
|
|
|
Agorrezina dirudi ur mangatik irteten
|
den
uraren emariak, eta sutan dauden kartoizko etxearen leihoak eta atea ditu jomugan. Haur batek eusten dio ur mangari, suhiltzaile baten laguntzarekin, eta musikaren erritmoan dantzan ere ari dira, bozgorailutik entzuten den melodiaren erritmoan:
|
|
|
Eo ikusten dugu uharka baten gaineko zubian. Behean, presagain horretan preso
|
den
urak jauzi eta bor bor egiten du. Ur horrek bere barrenetan dakarren amorrazioa hain da itzela, ezen bertako arranpek Iparraldeko Europan diren Lofoten irletan sortzen den Maelstrom bera bezain arriskutsuak ematen duten.
|
|
|
Berezko hiztuna da hizkuntzaren funtsezko bizigaia, izan ere, berezko hiztunek hizkuntzaren zuhaitza erro errotik izerdi berritzen, kimu berritzen, hosto berritzen eta arnas berritzen baitute, giza komunikaziorako lanabes zorrotz eta zehatz izan dadin. Berezko hiztunek sorberritzen dute hizkuntza, mendiko iturri zaharretik etengabe berritzen
|
den
ura bezalaxe edota sutatik txingarra eta txingarretatik sua gar berritzen den bezalaxe. Berezko hiztunak baldin badira, hizkuntza izango da.
|
|
|
Aemet Espainiako Meteorologia Agentziaren arabera, Beran maiatzeko egun batean azken 43 urteetan jaso
|
den
ur kantitaterik handiena izan da. Alabaina, Beratik kilometro batzuetara, Irunen (Gipuzkoa), ez du ia euririk egin.
|
|
|
«Behin ere ez da aipatu kultura hitza egitasmoaren inguruan hitz egin denean». Iratxe Arriola Busturialdeko Ur Partzuergoko lehendakari izandakoak, berriz, xahutuko
|
den
ura izan zuen hizpide: «Zentzuzko politikak egiteko garaia da:
|
|
|
Proiektua nola gauzatu argi dute: herriaren beheko aldean ur depositu bat dago, menditik iristen
|
den
urarekin elikatzen dena, eta herriaren behealde horretan dauden etxeek hortik hartzen dute ura. Beste depositua herriaren goiko aldean dago.
|
|
|
Gehienbat erreaktoreen nukleoak hozteko erabili
|
den
ura da; beste zati bat Fukushimako euri kutsatua eta lurrazpiko ura dira. Tokiok ziurtatu du hori egin baino lehen ura sistema berezi batzuen bidez tratatu eta elementu erradioaktiboak kenduko dizkiotela.
|
|
|
Oso eremu ezezaguna da hori, itzalean dago, eta zero azpitik 240 graduko tenperaturak ditu, baina badu zerbait are interesgarriagoa: bertan milioika urtetan pilatu
|
den
ur izoztua. Chandraayan espazio robota ilargiratu zutenetik, India munduko espazio potentzien artean lehen lerroan dago, Errusia eta Txinaren parera.
|
|
|
Hitz arabiar bat hautatu du: gurfa, esku ahurrean kabitzen
|
den
ur kopurua. Euskaraz, jakintzarekin lotu du orobat sorgin, sortu eta gin partikulak eratua.
|
|
|
Kritiko azaldu zen urari buruz gizarteak duen heziketaz eta kulturaz; izan ere, adierazi zuen herritar gehienek uraren zikloaren eskema «sinplea» baino ez dutela ezagutzen: «Ur kultura bakoak gara; ez dakigu zer
|
den
uraren zikloa». Horregatik, okerreko erabakitzat jo zuen uraren kudeaketa soilik «mugitzen den ur horretara» mugatzea, hots, ibaietara eta urtegietara mugatzea.
|
|
|
«Ur kultura bakoak gara; ez dakigu zer den uraren zikloa». Horregatik, okerreko erabakitzat jo zuen uraren kudeaketa soilik «mugitzen
|
den
ur horretara» mugatzea, hots, ibaietara eta urtegietara mugatzea. Antiguedadek gogorarazi zuen euria lurralde baten gainean egiten duela, eta, beraz, kudeaketa gainazal osoa kontuan hartuta egin behar dela:
|
|
|
Svalbard uhartean, glaziarretik zuzenean itsasoratzen
|
den
ur jauzietako batean. MIKEL SARASOLA
|