|
2001
|
|
|
Atal honetan kontuan hartzen dira Hirigintzako Ordenamendu Planean hondakin urei buruz egiten diren aipamen bereziak, ibaira botatzen
|
den
uraren kalitatea hobetzeko udalak duen politika, ibaiko urak hiriko ibilbidean zehar duen kalitatearen jarraipena egiteko politikak eta ura arazteko sistemen funtzionaltasuna.
|
|
|
Elurra osatzeko, abiadura handia hartzen duen aire korrontea sortu behar da; horrek, berarekin batera jaurtitzen
|
den
ura ttantta txikitan bakantzea eragiten du.
|
|
|
Kasu honetan, bereiztu egin dira hornidura (etxean sartzen
|
den
ura) eta saneamendua (hustubidetik doan ura).
|
|
|
Ontzeko elementu gordinekin eta su baxuan erabiltzen da. Egokia da eratzen
|
den
uretan aberatsak diren generoetarako (txipiroiak) Maria bainuan egostea: Janaria beste ontzi batean dagoen ontzi batean prestatzen da, ur irakinarekin.
|
|
|
Arrautza freskoak ur gazizko baso batean hondoratzen dira. Egunak igaro ahala, oskolaren poroetatik pasatzen
|
den
uraren zati bat lurruntzen da.Ondorioz, handitu egiten da barruan dagoen aire ganbera, eta gehiago flotatzen dute. Oskola hautsi ondoren, gorringoaren eta arrautza zuringoaren posizioak adieraziko du produktua freskoa den.
|
|
|
Igeltsua erabiltzen denean, aurkezpena trinkoa izan behar da, baina kontuz lan egin behar da igeltsua gogortu ez dadin eta balio ez dezan. Erabiltzen
|
den
ur kopuruak zehaztuko du emaitza. Hobe da arraildura zeharka betetzea, produktua hobeto sar dadin.
|
|
|
Horrela, bada, giza kokaleku guztiak edateko ura hornitzeko sistemaren bidez hornitu behar dira, jarduera garatzeko behar adinako hornidurarekin, hau da, 100 litro biztanleko eta eguneko. Etxeetara edo iturri publikoetara iristen
|
den
urak jatorri naturala izan dezake edo tratamendu egoki baten ondorioa. Edateko urak herritarren zuzeneko kontsumorako erabiltzen dira batez ere, etxe, establezimendu edo iturri publikoetara iristen den hornidura sarearen bidez. Giza kontsumorako produktu edo substantziak fabrikatu, tratatu, kontserbatu edo merkaturatzeko elikagaien industriak nahitaez erabiltzen duen produktua da.
|
|
|
Aire beroak leiho batekin, baldosekin edo horma hotz batekin topo egiten duenean sortzen den tenperatura diferentziak eragiten du fenomeno hori. Epe luzera, sortzen
|
den
ur lurrunaren kontzentrazioak orban beltzaxkak eta lizunak sortzen ditu gainazaletan. Hori saihesteko, lehenik eta behin aireztatze sistemak berrikusi behar dira, eta, ondoren, geletako berokuntza.
|
|
|
Berdeguneak edertzeaz gain, belar txarrak agertzea saihesten dute eta ureztaketatik sobratzen
|
den
ura kentzen dute.
|
|
|
Hesi moduko bat sortzen dute higaduraren, hezetasunaren eta bat bateko tenperatura aldaketen aurrean, eta belar txarrak ez dira hazten. Bestalde, lorontzi eta lore asketan erabiltzen direnean, drainatze elementu gisa jokatzen dute, eta ureztatzeko sobratzen
|
den
ura pixkanaka kanporatzen dute. Agregakin motak Elementu edo agregakin apaingarriek, soropil artifizialak bezala, zainketa eskasa dute ezaugarri.
|
|
|
Hala, nahitaezko industria jarduerek eskatzen dute lehengaiak eta produktu bukatuak kontserbazio eta higiene baldintza egokietan biltegiratuta egotea; txufa berriz hidratatu, hautatu eta desinfektatzea, eta, elaborazio prozesu bakoitzaren ondoren, erabilitako lokalak, instalazioak, makinak eta tresnak garbitu eta desinfektatzea. Praktika debekatuak dira, besteak beste, fabrikan erabili edo biltegiratuta edukitzea prestatu nahi den produkturako baimendu gabeko gehigarriak; lehengai aizunduak edo konposiziorako arrotzak erabiltzea; edateko ez
|
den
ura erabiltzea txufa garbitzeko, hortxata egiteko edo makinak eta ontziak garbitzeko; txufa hortxata eta bestelakoa ez den beste edozein gai nahastea; teratak eta limatak erabiltzea, kontaminazioa edo limatak ez direnak. Praktika onartuen artean, gehigarriak erabiltzea nabarmentzen da, betiere “naturala” ez den txufa hortxata egiteko baimena badute, eta homogeneizazio tratamendu bat aplikatzea hortxatako osagaien banaketa uniformea lortzeko.
|
|
|
Kontserbatzaile baimenduren bat izaten dute, ontzian adieraziko duena. Bestalde, jakin behar da “kontzentratuz egindako zukuen” fabrikatzaileek, normalean, zukua egiteko erabiltzen dituzten zuku kontzentratuak erabiltzen dituztela, eta kontzentratu horiei gehitzen dietela produktua berrosatzeko behar
|
den
ura. Kontzentratu horiek hainbat herrialdetakoak dira, baita hainbat jatorritako kontzentratuen soberakinak ere.
|
|
|
Gure txorrotetatik ateratzen
|
den
urak hasiera batean osasun publikoko arazorik ez sortzeko helburua du. Helburu hori lortu da, mende askoan egon ondoren agerraldi epidemiko ugari hasi edo transmititzen, besteak beste, sodio hipokloritoa erabiliz.
|
|
|
Nola egin, bere puntuan gera dadin: – Ale solteak lortzeko, arroza gordinik berotzen da eta koipe kantitate txiki batean frijitzen da (oliotik gurinera izan daiteke), eta su motelean egosten da, behar
|
den
ur kantitatean (normalean, arroz bolumenaren behin eta erdian), egosi gabe edo gordinik gelditu gabe xurga dezan. – Beste prestakin batzuetan, berriz, arrozaren izaera krematsua areagotu egiten da, biratu egiten da egosten den bitartean, ura edo salda gehitzen zaio behar den neurrian, eta, azkenik, gazta birrindua nahasten da.
|
|
|
Iragaztearen hondakinak gernua dira, eta giltzurrun tubuluen bidez ezabatuko dira. Hala ere, baldintza normaletan, tubuluetara iristen
|
den
uraren %99 xurgatzen du. Egun batean giltzurruna garbitzeko gai den 170 litro uretatik litro eta erdi besterik ez du kanporatzen.
|
|
2002
|
|
|
Sistema egokitzeko ezinbestekoa
|
den
ur kopurua zuhaixkaren mota, garapen, lurrazpiko, urte sasoi, klimatologia, haize, giroko hezetasun, azken euriteen nolakotasun eta beste hamaikatxo faktoreren arabera aldatuko da.
|
|
|
Etxe batean baliatzen
|
den
uraren erditik bi herenera garbiketan, bainuan eta dutxan erabiltzen da.
|
|
|
Lurraren azalaren gaineko uraren %97 ozeanoetan dago, eta %2 izoztuta. Egunero kontsumitzen
|
den
ura ibaietako, lakuetako eta lurpeko geruzetako uraren %1 da. Gaur egun, diru kopuru handia inbertitzen da urtegi erraldoiak eraikitzeko, bai ekoizpen sektoreari bai pertsonei ur nahikoa eman ahal izateko.
|
|
|
Koloregabetzen badu, ur balbulak likidoari ihes egiten uzten dio, eta aldatu egin behar du. Bainugelan, normalean, etxean erabiltzen
|
den
ur guztiaren %75 inguru kontsumitzen da; beraz, hobe da dutxa tina bainuarekin erabiltzea, giltza ixtea xaboitu bitartean. Eguneroko dutxan 40 eta 80 litro ur inguru gastatzen dira; beraz, bainu laburrez gain, garrantzitsua da isurgailu ekologiko bat jartzea, kontsumoa nabarmen murrizten duena eta horniduraren kalitatea kaltetu gabe.
|
|
|
Egosketa puntura iritsitakoan, ondo xukatu eta ondu edo bere horretan erabili. Barazkiak egosteko erabiltzen
|
den
ura ez da baztertu behar, ur horretan baitaude bitamina eta mineralen zati bat, uretan disolbatzen diren elikagaiak. Salda elikagarri hori beste prestakin batzuk egiteko erabil dezakegu, hala nola, arroza, zopa edo egosten ari den haragia.
|
|
|
Esterilizazioaren bidez ziurtatzen da esne hori, tenperatura altuak eta denbora jakin bat konbinatzen dituen tratamendu termiko baten bidez. Kontserbazio tratamendu horren bidez, esnean dauden mikroorganismo patogenoak eta haien esporak (mikroorganismoen erresistentzia moduak) erabat suntsitzen dira, eta, ondorioz, produktu egonkor bat sortzen da, kontserbazio aldi luzekoa. Elaborazio prozesua Esnearen hein bateko deshidratazioa eratzen
|
den
uraren zati bat ezabatzean datza, haren bizitza erabilgarria luzatzeko. Elikagaian ur gutxiago sortzen denez, mikrobioen hazkundea eta jarduera entzimatikoa inhibitzen dira.
|
|
|
Gainera, produktu berriaren pisua eta bolumena murrizten dira jatorrizkoarekiko, eta, beraz, garraio eta biltegiratze gastuak murrizten dira. Esne industrian, eratzen
|
den
uraren zati bat lurruntze bidezko kontzentrazio prozesu baten bidez murrizten da, eta horrela lortzen da esne kontzentratua. Hala ere, produktu honek ez du luzaroan irauten, hezetasuna gutxitzea ez baita nahikoa mikroorganismoak garatzea eragozteko.
|
|
|
gantz azido monoasegabeak. Sukaldean Esne arruntaren ordez esne lurrundua kontsumitzeko, beharrezkoa da esne hori lortzeko prozesuan kanporatzen
|
den
ur kantitate bera gehitzea (ekoizleak etiketan erregistratu behar ditu esne lurrundua berregiteko eman beharreko urratsak). Berreraiki ondoren, hasierako esnearen antzeko produktua lortzen da.
|
|
|
Tututik galtzen
|
den
ura, maiz, ixteko junturan egoten da
|
|
|
trafiko handiko autobide baten ondoan hazitako tomate batek beruna izango du (beruna duen gasolina Espainian debekatuta dagoen arren, luzaroan iraungo dute haren efektu kutsatzaileek). Gainera, ureztatzeko erabiltzen
|
den
ura meatze eremu zahar bat zeharkatzen duen ibai batetik badator, edo galdategi bateko hondakinak isurtzen diren ibai batetik, eta, gainera, nekazaritzarako lurzorua kobrez oso aberatsa bazen eta aspaldi plagizida mertzurialekin tratatu bazen, baditugu beste metal batzuk. Tomate hartatik saltsa egin eta latorrizko lata batean ontziratzen bada, eztainua eta burdin pixka bat ere agertuko dira.
|
|
|
Lurrunak presioan sartutako landare ohantze bat zeharkatzen du, olioari tira egiten dio, hoztu egiten da eta dekantazio bidez olioa edo uraren lurrina bereizten dira. Prozesuak eskatzen dituen tenperatura altuek konposatu batzuk degradatzen dituzte, prozesuan sobratzen
|
den
ura asea da ezin da zuzenean inongo korronteraino isuri – eta destilazio errazetara mugatutako prozesua da. Metodo hori erabiltzen da lurrindegirako landareekin.
|
|
|
Itsas ekosistemaren ondorioak ere garrantzitsuak dira. Bill Bud CRCko Meteorologia irakasleak dioenez, “mende amaieran Antartikako ozeano izotzaren erdia galtzeko esperoak eragin handia izango du itsas naturan; izan ere, ikusi dute ozeanoen zirkulazio sistema sakona gelditu egingo dela, eta Antartidak oxigenoz aberatsa
|
den
ur trinkoaren kantitate txikiagoak sortuko dituela, eta horrek arriskuan jarriko duela itsas bizitza datozen hogeita hamar urteetan”. Zientzialariak ere kezkatzen dituen beste kontu bat da Antartikako itsas izotzaren erdia desagertzeak krilla erdira murriztuko ote duen, 4 zentimetroko izkirak, Ozeano Antartikoan gainerako planetan baino ugariagoak.
|
|
|
Ekoizpena merkeagoa izango denez, merkatuan produktua merkatzea espero liteke? Gainera, lumarik ez duenez, ez dira kendu, eta horrek esan nahi du ingurumen kostuak murriztu egingo direla, oilaskoen ekoizpenean energia gehiago kontsumitzearen, lumak sintetizatzeko behar den energiaren, hegaztiak hiltegietan erortzeko behar
|
den
uraren eta ur hori arazteko eta lumak kentzeko edo tratatzeko prozesuen ondorioz. Beraz, ingurumen onurak dira, ez dira inola ere baztergarriak, batez ere Espainian urtean ehunka milioi animalia kontsumi daitezkeela ulertzen badugu.
|
|
|
Beste bi emaitza geratu dira. Kasu berriak prebenitzeko kautelazko neurri gisa, Hospitalet eko Udala kaleak garbitzeko erabiltzen
|
den
ura kloratzen hasi da, zorupetik datorrena. Legionella iturri batetik etor daitekeelakoan, ospitaleko iturri apaingarri guztiak itxi ditu Ospitaleak.
|
|
|
Harraskan erabiltzen
|
den
ura husteko erabiltzen diren PVCzko hodiak asko sufritzen dira, bertan egiten diren lanen berezitasunengatik. Harraskatzean, janari hondarrak hodietan sar daitezke.
|
|
|
Horien bidez, euri urak berreskuratu egiten dira, eraikinaren egitura kaltetu ez dezaten edo eraikuntzan hezetasun arazorik sor ez dezaten. Diametroa kalkulatzeko, estalkiaren dimentsioa eta estalkian metatzen
|
den
ur kantitatea hartzen dira kontuan, hau da, erretenak hustu behar duen bolumena. Egitura jasateko gai den baino ur gehiago kanalizatuz gero, deformaziorik gerta ez dadin saiatu behar da.
|
|
|
Ohiko kontua da sumendiko dortokek – mendebaldeko Mediterraneoko populazio nagusia – penintsulako Mediterraneoko kostaren eta Balear Uharteen arteko urak, hazkunderako gogokoena, izatea. Milaka ale joaten dira urtero ur eta tenperatura epeletara, harrapariekin elkartzeko arriskua txikiagoa
|
den
uretan. Espezie honen mehatxu nagusiak hauek dira:
|
|
|
Zalantzarik gabe, klimaren aldaketa horiek landareei ere eragiten diete. Udan zehar euriak nonahi egon dira, nahiz eta, seguruenik, datozen hilabeteetan izango
|
den
ura. Terraza irekietako landareez gozatzen duten guztiei aholku batzuk emango dizkiegu datozen euriteei begira:
|
|
|
Bestalde, euri uraz baliatuko gara barruko landareak ureztatzeko. Horretarako, terrazan ontziren bat jarriko dugu (bat izan daiteke), behar
|
den
ura gordetzeko.
|
|
|
Fenomeno horri poliuria deitzen zaio. 4 Gernuan galtzen
|
den
ura konpentsatzeko, haur diabetikoak egarri handia sentitzen du eta ur asko edaten du. Sintoma horri polidipsia deitzen zaio.
|
|
|
Herrialde gehienek ur ustiapena handitzeko baliabideak badituzte ere, bostetik bati eragingo dio ur eskasiak. Gainera, hori konplikatu egiten da kontuan hartzen bada nekazaritzarako behar
|
den
uraren eta giza kontsumorako uraren arteko lehia handitzen ari dela. Hori dela eta, uraren kudeaketa hobetu behar da, batez ere, eskasia gertatzeko arrisku handiena dagoen eremuetan.
|
|
|
Urmael txikienetan Verónica beccabunga erabil daiteke. Lurruntzen
|
den
ura ordezkatzea Lurruntzearen eta landareen kontsumoaren ondorioz, udan uraren maila azkarrago jaisten da. Arazorik ez izateko, egunero aztertu behar da putzua, eta, behar izanez gero, arratsaldeko azken orduan bete.
|
|
2003
|
|
|
Beste erremedio bat landareak barazkiak egosteko erabili
|
den
uraz ureztatzea da, horrek daukan gatz mineralen kontzentrazioa oso mesedegarri baitzaie.
|
|
|
Barazkiak, garbitzeko baliatu
|
den
urez bustirik, ontzian antolatu, estali eta, egosaldiaren erdia eginikoan, eragin behar zaie.
|
|
|
Komunak, adibidez, etxean kontsumitzen
|
den
uraren herena baino gehiago gastatzen du.
|
|
|
Dutxa ez ezik, igerilekuan sartu aurretik zanpatzen
|
den
ur tokitik pasatzea ere partikula eta germen horiek desagerrarazteko bide eraginkorra da.
|
|
|
Horregatik, Ur Gezaren Nazioarteko Urtean akordioak egin behar dira edateko urik ez duten 1.200 milioi lagunentzat eta osasun neurri egokirik ez duten 2.400 milioi lagunentzat ur eta osasun arazoei aurre egiteko. Gainera, urtean hiru milioi pertsona baino gehiago hiltzen dira giza kontsumorako egokia ez
|
den
urak eragindako gaixotasunengatik. 2015 baino lehen, edateko urik ez duten pertsonen kopurua erdira murrizteko, Nazio Batuek, gobernuek eta gobernuz kanpoko beste erakunde batzuek Nazio Batuen Ingurumen Programak (NBIP) koordinatutako ekitaldi eta jarduera batzuk proposatu dituzte aurten.
|
|
|
Horietako 18 Nazio Batuen Ingurumen Programaren (NBIP) behaketapean daude, arazo handiko eremutzat hartzen baitira, hala nola Ganges ibaiaren ingurua edo Mekong ibaiaren arroa. Japonian egiten
|
den
Uraren Mundu Foroan bildutako adituek adierazi dutenez, azken mendeetan mugaz gaindiko ia 3.000 itun eta akordio sinatu dira 100 ibai arro batera garatzeko. Munduan zehar hedatzen diren 263 arroek planetaren azaleraren erdia eta edateko uraren %60 hartzen dute, eta bertan bizi da munduko populazioaren %40 Ura gero eta gehiago ustiatzen den baliabidea den arren, adituek adierazi dute nazioarteko gatazken arrazoia ez dela ez haien urritasuna ez munduko superpopulazioa, baizik eta herrialde batek ibai bat ustiatzeko alde bakarreko ahalegina egitea, urak partekatzen dituzten beste nazio batzuen interesak babesten dituzten trataturik ez dagoelako.
|
|
|
Hala bada, zementu azkarra prestatu eta behar bezala aplikatu litzateke (ikus “Hormigoizko lurzoruan arrailak konpontzea” artikulua). 2 Zorua egoera onean dagoela egiaztatu ondoren, garbigarria disolbatu
|
den
ur ugariz garbitu behar da gainazala. 3 Lehortzen denean, garajea edo trastelekua bada, bai ibilgailuen presentziagatik, bai pote eta likido jakin batzuk biltegiratzeagatik, olio edo beste produktu batzuetako orbanak ager daitezke.
|
|
|
–Emari murriztaileak edo mugatzaileak: Txorrotetatik ateratzen
|
den
ur emaria murrizten du. Txorrota irekitzea fisikoki blokeatuz lortzen da murrizketa hori, txorrotak kanporatzen duen urarekin airea nahasten duen sistema baten bidez edo uraren irteera presioa mugatzen duen balbula baten bidez. Gailu horiek %30 eta %45 artean aurrezten dute likidoa.
|
|
|
–Zisternak deskargatzeko mugatzaileak: Komuneko zisterna baten katetik botatzen
|
den
ur kantitatea mugatzen duten gailuak dira. Jendarteratu egin dira, eta gaur egun azken modeloko zisternetan integratuta egon daitezke.
|
|
|
Funtzionamendua Hondakinak arazorik gabe kentzeko, beharrezkoa da gutxienez 20 zentimetroko tartea uztea osasun zentrotik birringailura. Horrela, batetik bestera erortzen
|
den
urak ebakuazio hodira bultzatuko ditu hondakinak. Desegite sistema berezi batek edo motorrean jarritako hortz batek kentzen dituzte solidoak, eta ponpa batek zorrotenera eramaten ditu.
|
|
|
Oliba olioa egitean oliben prentsan sobratzen diren hondakinak ezabatzeko erabiltzen
|
den
urak antioxidatzaile ahaltsua du: hidroxitirosola, propietate antioxidatzaile garrantzitsuak dituen konposatu fenolikoa.
|
|
|
Egoste denbora txikiagoa da gainerako lekaleekin alderatuta, eta hori kontuan hartu behar da, batzuetan hornigaiak ez daudelako kozinatuta eta dilistak bai. Egosten ari direnean gehitzen
|
den
urak ur hotza izan behar du. Egosi ondoren, xukatu eta entsalada bat egin daiteke, adibidez, bakailaoarekin eta laranja zatiekin, ziapez eta tipulinez egindako ozpin olioarekin.
|
|
|
Aldatu erradiadorearen balbula Instalazioko hoditik erradiadorerako ur pasabidea erregulatzen duen balbula aldatu behar bada, zirkuituko ura hustu da. Horretarako, instalazioko hustubide giltza irekitzen da eta erortzen
|
den
ura ontzi batean jasotzen da. Estankotasuna hobetzeko, tefloizko zinta jartzen da giltzaren bukaera hariztatuen inguruan.
|
|
2004
|
|
|
Ur eskasia historikoki nozitu duten eskualde zabaletan kalitatedun ur baliabideak eskuratzeko, maiz auzitan jarri izan
|
den
ura ibai edo erreka batetik bestera eroate horren alternatiba gisa proposatu da.
|
|
|
Kontzentratua disolbatzeko baliatu
|
den
ur kopuruaren arabera, mineralen edukia aldatu egin daiteke zuku batetik bestera.
|
|
|
Familia horretan, Ariliazeoetan, schefflerak substratu biguna behar du batez ere, eta hilero alga estraktuarekin ongarritzea komeni da. Instalazio honetarako ezinbestekoa da behar
|
den
ur kantitatea bermatzea. Schefflerak hezetasun handia duten planetako eskualdeetan du jatorria, hala nola Indian, Zeelanda Berrian eta Ozeaniako beste uharte batzuetan.
|
|
|
Horren ondorioz, tratatu gabeko urak itsasoa eta ibaiak kutsatzen ditu, eta arrainak eta uretako hegaztiak mehatxatzen ditu, hala nola, zertzeta arrea eta pelikano biloduna. Ildo horretatik, WWF/ Adenak lehorte garaian erabiltzen
|
den
ura batez ere murrizteko eta kostaldeen garapenak hezeguneen kontserbazioa kontuan har dezan eskatzen die agintariei. Txostenaren arabera, 230.000 milioi litro aurreztuko lirateke turismoak kontsumitzen duena erdira murriztuko balitz.
|
|
|
Itsaskien arazketa Gaur egungo arazketa sistemak, bestalde, eraginkorrak dira, bai funtzionamendu teknologiagatik bai garatutako kontrol sistemengatik. Ozonoak eta 220 eta 300 nm arteko izpi ultramoreek moluskua arazteko erabiliko
|
den
uraren esterilizazioa bermatzen dute. Sistema mikrobiozidak dira, eta, gainera, ez dute produktu kimikorik behar, ezta biltegiratzeko tanga handirik ere.
|
|
|
Loraldia amaitzen denean, irailaren amaieran, komeni da zurtoina inausi eta lehenbailehen ureztatzea. Hezetasun beharrei dagokienez, kontu handiz kontrolatu behar da landare hori ureztatzeko erabiltzen
|
den
ur kantitatea. Astean bi edo hiru aldiz ureztatzeko maiztasuna da egokiena, eta hiru txandetan litro erdi bat ur aplikatzen da, gutxi gorabehera.
|
|
|
Zaindu beharreko beste “sintoma” batzuk hauek dira: paretan hezetasuna agertzea, pintura edo azulejuak askatzea, hezetasuna dela eta, eta iturrira iristen
|
den
ur emaria murriztea. Horiek guztiak ur ihesen ondorio izan daitezke.
|
|
|
Adituek aholkatzen dute profesional batek sistema bi urtean behin berrikustea, eta lautik behin hermetikotasun eta funtzionamendu proba bat egitea gomendatzen dute. Horman hezetasuna antzematen bada edo iturrira iristen
|
den
ur emaria murrizten bada, litekeena da hodiak berritu behar izatea. Errege Dekretu beraren 20 artikuluak dioenez, giza kontsumorako urei dagokienez, udalerriak hartuko ditu beharrezko neurriak “kontsumitzailearen txorrotako uraren kalitatearen kontrola bermatzeko eta lortutako emaitzei buruzko txostena aldizka egiteko”.
|
|
2005
|
|
|
Landareak ureztatzeko baliatzen
|
den
ura fatxadatik behera tantaka erortzeari saihets egin litzaioke, era berean.
|
|
|
Eraikuntza edo etxegintzan baliatzen diren materialak (hormigoia, igeltsua, etc.) nahasteko erabiltzen
|
den
urak azalerantz kanporatzeko joera izaten du: horrek ere orbanak sortarazten ditu sabai, zoru, horma eta gainerakoetan..
|
|
|
Ura aurrezteko gailuak jartzea Etxebizitza bakoitzak bere kontsumoa murritz dezake txorrotetan, dutxetan eta komunetan ekonomizagailu sinple batzuk jarriz. Horri esker, gastatzen
|
den
uraren %40 aurrezten da, eta horrek ez dio erabiltzaileari erosotasuna galarazten. Gailu horiek ur emari handiegia irtetea eragozten dute, emari murriztaileak baitituzte, eta, ordainetan, hainbat mekanismo gehitzen dituzte, hala nola mikrosakabanagailuak, emari txikiagoko ur bolumen handiagoa lortzeko.
|
|
|
Ez xahutu ura alferrik Hona hemen egiteko modu batzuk: Dutxatik ateratzen
|
den
ura aprobetxatu, eta berotu egingo dela espero dugu. Horretarako, ontziak bete behar dira hainbat gauzatarako (komuna, lorontziak ureztatzea, arropa garbitzea…).
|
|
|
Barneko burbuilek isolatzaile natural gisa jokatzen dute, egitura osoan homogeneoa den isolatzaile gisa. Aire horri esker, hormigoi porotsu edo zelularrak gela batean sortzen
|
den
ur lurruna ihes egiten uzten du, bai ingurumen baldintzengatik, bai bertan dauden pertsonengatik. Hezetasuna erregulatu eta kondentsazioa ekiditen du.
|
|
|
–Zenbat pertsona bizi dira etxean. Horrela, norberaren garbiketan egunero kontsumitzen
|
den
ur beroa edo antzeko ekintzak kalkula daitezke. –Baxera eta arropa garbitzeko ur beroaren gastua.
|
|
|
Barneko landare gehienek argia modu bahetuan iristen zaien lekuetan egon behar dute; eguzki izpiekiko esposizioak ez du inoiz zuzenekoa izan behar, ezta konstantea ere. Hori ez da arazo izaten, udako hilabeteetan izan ezik, alderdi hori bereziki zaindu behar denean, egun gehienak eguzkitsuak izaten baitira eta, eguzkiak landareetan gehiegi eragiten badu, kalte konponezinak jasan baititzakete, batez ere ureztatu ondoren eguzki izpiak jasotzen badituzte, hostoetan metatzen
|
den
urak sortutako lupa efektuak eguzki izpien eragina areagotzen baitu. Baina, batzuetan, etxean bizi diren pertsonen interesak eta landareen beharrak kontrajarriak izan daitezke.
|
|
|
Udako hilabeteetan tenperaturak nabarmen igotzen hasten dira, eta, aldi berean, giroa lehortu egiten da. Gure balkoi, terraza edo lorontzietako landareak ez dira termometroen igoera horretatik kanpo geratzen; beraz, komeni da ureztaketen maiztasuna eta horietako bakoitzean jartzen
|
den
ur kopurua handitzea. Ureztatzea areagotzeaz gain, substratuak hezetasuna hobeto atxikitzeko trikimailu txikiak daude.
|
|
|
Muga, orduan, tenperaturak markatzen du. Espezie hori azaleko tenperatura 24 °C tik gorakoa
|
den
uretan ugaltzen da. Gainera, alatxa ez da ur nahiko berokoa soilik; ugalketa aldia tenperaturaren araberakoa da hein handi batean.
|
|
|
Gainera, aurrez prestatutako edo kontserbako elikagai askok sodio oinarriko zaporegehigarriak (glutamato monosodikoa, fosfatoa) disodikoa, sodio kloruroa, sodio bentzoatoa, sodio propionatoa), eta mineral horren dosi handi bat kontzentratzen dute. Iturriko ura ere bai sodio kantitate handiak izan ditzake; izan ere, gutxi gorabehera batek sodioaren hamarrena edaten
|
den
uraren bidez irensten da. Urritasunaren ondorioak Sodio urritasuna ez da ohikoa.
|
|
2006
|
|
|
Klabea, terapietan baliatzen
|
den
ur mota da: itsas ura talasoterapia etxeetan, termala (mineral medizinala) bainuetxeetan eta ur arrunta (kanilakoa, aditiboekin tratatua) spa zentroetan.
|
|
|
Horrelako zentroetan erabiltzen
|
den
ura itsas ertzetik mila metro baino urrutiagotik ekarri eta izpi ultramoreen bidez depuratzen da, egoera hobezinean eta inolako germenik gabe mantenduko dela bermatzeko.
|
|
|
Heste trantsitua azkartzen duenez, azturak, elikabidea, edaten
|
den
ura eta bestelakoak aldatzearren nozitzen den inoizkako idorreriaren aurkako baliagarri eraginkorra da.
|
|
|
Produktu hauek oso merkeak dira iraupen luzekoak direlako eta nahikoa dira landareei hiru hilabeteko abonua emateko. Ongarria erabiltzeko, jarraitu fabrikatzaileak gomendatutako jarraibideei, nahiz eta kasu horietan ohikoena ureztatzeko erabiltzen
|
den
ur litro bakoitzeko koilarakada bat produktu erabiltzea den. Askatze moteleko ongarriak ere badaude, pilula formakoak, eta substratuan lurperatu behar dira, denbora baten buruan jardun dezaten.
|
|
|
Iturritik edo ahotik ateratzen
|
den
urak ez luke, hasiera batean, osasun publikoko arazorik eragin behar. Helburu hori lortu da, mende askotan, agerraldi epidemiko ugari transmititzeko arazoak izan ondoren milaka eta milaka kalteturekin, besteak beste, hipokloritoa erabiltzeari esker.
|
|
|
Alde horretatik, trihalometanoak minbizi mota batzuekin erlazionatu dira, hala nola biriketako minbiziarekin, bularrekoekin emakumezkoetan eta maskuriarekin gizonezkoetan. Alemanian, kontsumorako urak ez dira kloratzen eta edaten
|
den
ura botilaratu egiten da; 2000 urtean, 27 kasu izan ziren maskuri minbiziaren tasak 100.000 biztanleko gizonezkoetan. Espainian, ordea, 44 kasu izan ziren.
|
|
|
Ministroen Kontseiluak datorren ostiralean, martxoaren 10ean, Eraikuntzaren Kode Teknikoa (EKT) onartuko du. Arau horrek, besteak beste, eraikin berrietan eta zaharberritzen direnetan behar
|
den
ur bero sanitarioaren gutxienekoa (%30etik %70era) betetzen duten eguzki panelak instalatzera behartuko du. Energia eraginkortasunean aurrerapauso horrek etxeen balioaren %1eko gainkostua eragingo du, gutxi gorabehera, Espainiako Sustatzaileen eta Eraikitzaileen Elkarteak (APCE) kalkulatu duenez.
|
|
|
Munduko egoera Kutsadura hidrikoak eta saneamendu sistema ez eraginkorrek urtean 2,2 milioi pertsona hiltzen dituzte mundu osoan Baliabideak gizateria osoarentzat dira, baina baita bizirik irauteko ura behar duten gainerako espezieentzat ere. Munduan urtean 4.000 km kubiko ur ateratzen dira, eta kontsumoa, hau da, erabili ondoren naturara itzultzen ez
|
den
ura, 2.500 eta 3.000 km kubiko artekoa da. Egia da planetaren %70 urez estalita dagoela, baina ur guztiaren %2, 5 baino ez da gozoa, eta %0, 3 bakarrik dabil ibai eta aintziretan, eta %30 lur azpiko akuiferoetan pilatzen da, munduko edateko uraren %25 eta %40 artean.
|
|
|
Hala ere, edateko uraren hornidura egokia da baliabide honek oinarrizko beharrak asetzeko eta garapenari laguntzeko duen zereginetako bat. Halaber, elikadurarako, giza osasunerako, industriarako eta energiarako gaur egungo baldintzak eta ur eskariak aztertu behar dira, eta behar horietako bakoitza modu iraunkorrean asetzeko behar
|
den
ur kantitatea eta kalitatea bermatuko duten irtenbide integratuak bilatu. Are gehiago, eguneroko elikagai eskaria ez dela negoziagarria adierazten badute ere, nekazaritza sektorea ur gezaren kontsumitzaile nagusi dela adierazi ondoren, uste dute funtsezko erronka bat dela:
|
|
|
Zalantzarik gabe, nekazaritza da ura kontsumitzen duen lehen giza jarduera, munduko ur kontsumoaren %70 hartzen baitu, nahiz eta ehuneko hori asko aldatzen den planetako eskualde batetik bestera, laboreen, tekniken eta beste faktore batzuen arabera. Nazioarteko erakundeak 2006rako egin duen azterlanean, munduko 16 eskualde aipatzen dira, besteak beste, Euskal Autonomia Erkidegokoa, eta ikus daiteke nekazaritzan erabiltzen
|
den
ur kontsumoa %14koa baino ez dela. Ondoren, kontsumoari dagokionez, industria dator (%20 inguru), eta nekazaritzako elikagaien sektorea da ur gehien kontsumitzen duenetako bat, baita papergintza ere (300 litro inguru behar ditu kilo bat paper egiteko).
|
|
|
Euri azidoak Txinako hirien erdiei baino gehiagori eragiten die dagoeneko, eta eskualde batzuetan erortzen
|
den
ur guztia mota horretakoa da, Ingurumena Babesteko Estatuko Administrazioak (SEPA), ingurumenaren arloan Txinako agintari gorenak, aitortu duenez. Zehazki, fenomeno hori aztertzen duten Txinako 696 hirietatik 357k haren aztarnak dituzte, guztizkoaren %51, 3 Kopuru horiek okerrera egin dute Txinak ingurumena babesteko interes txikiagoa zuen garaiekin alderatuta; izan ere, hamarkada horren hasieran, Pekin-ek esan zuen euri azidoak guztizko nazio eremuaren %30 soilik hartzen zuela.
|
|
|
Sail honetako titularrak, Cristina Narbonak, atzo Tarrasako hitzaldi batean esan zuen beharrezkoa dela tartekako kobrantza sistema orokortzea, baina azaldu zuen ez dela beharrezkoa 2010 urtera arte kobratzea. Narbonaren iritziz, egiteke dagoen zereginetako bat da «ura nola erabiltzen den eta zenbat ordaintzen
|
den
ura kontsumitzeagatik» jakitea, eta horrek tarifazio sistema egokia eskatzen du, “2010ean eskuragarri egon lukeena”. Alde horretatik, erabiltzaileek ur gutxiago kontsumitzeko eta administrazio eskudunen laguntza izateko politikak aipatu zituen ministroak.
|
|
|
Ia bi milioi haur hiltzen dira urtean ur faltagatik eta saneamendu eskasagatik. Mila milioi pertsonak baino gehiagok ez dute kontsumorako egokia
|
den
urik, eta bikoitza baino gehiagok ez dute saneamendu egokirik. Eta gabezia larri horiek ez dira bizi likidoaren urritasunagatik, baizik eta pobreziaren, desberdintasunaren eta gobernuen gaitasunik ezaren ondorioz.
|
|
|
Asmoa da instalazio horiek etxe horietan kontsumitzen
|
den
ur beroaren %30 eta %70 bitarte ematea.
|
|
|
Iberese enpresa bizkaitarrak 33.000 m2 inguruko proiektua garatuko du, Parkean dauden enpresa eta erakundeen eskariak asetzeko. Biomasa galdaretan sortzen
|
den
ur beroaren zati bat efektu bakuneko xurgapen makinak elikatzeko erabiltzen da. Makina horiek ur hotza ematen dute fluido hozgarririk erabili gabe.
|
|
|
OCUk esan du etxeetara iristen
|
den
uraren kalitatea hobetu egin dela
|
|
|
Espainiako etxeetako iturrietara iristen
|
den
uraren kalitatea hobetu egin da, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU) egindako azterlan baten arabera. Elkarte horrek antzeko azterketa bat egin zuen duela urtebete, eta, horren arabera, sei hiritan iturriko urak trihalometanoen legezko muga gainditzen zuen, eta 15en, berriz, gomendatutako muga.
|
|
|
Izan ere, litroko 105 mikrogramo trihalometanotik 146ra igaro da, ura kontsumorako egokia dela esatea eragozten duen legezko mugatik oso gertu. Kontsumitzaileen antolaketaren arabera, emaitza horiek agerian uzten dute gure etxeetara iristen
|
den
uraren kalitatea nabarmen hobetu dela, bai neurri zuzentzaileak hartu direlako, bai beste hornidura iturri batzuk erabiltzen ari direlako.
|
|
2007
|
|
|
Kasu honetan, bitan banatzen da: hornikuntza (etxean sartzen
|
den
ura) eta saneamendua (isurbidetik behera kanporatzen den ura).
|
|
|
Kasu honetan, bitan banatzen da: hornikuntza (etxean sartzen den ura) eta saneamendua (isurbidetik behera kanporatzen
|
den
ura).
|
|
|
Palop ek azaldu zuen horrela erantzungo zaiola gaur egungo egoerari: “espainiar guztiak zergen bidez ordaintzen ari gara, eta pertsona batzuk guztiona
|
den
ur batetik etekinak lortzen ari dira”. Arau berriak, halaber, Espainian dauden 1.300 presa handi baino gehiagoren segurtasun juridikoaren arazoa konpondu nahi du.
|
|
|
Hezetasun mailaren diferentzia oso nabarmena bada, baliabide hori aplikatu da. Arrasteluaren edo ardien erratzaren teknikak, gainera, ureztatzeko erabiltzen
|
den
ura hobeto aprobetxatzeko aukera ematen du; bestela, ur gehiago erabili behar da emaitza berak lortzeko. Eta ur kontsumo handiagoa negatiboa da, argi dago, bai ingurumenarentzat (baliabide natural hori berriztaezina denez), bai ekonomia pertsonalarentzat (hilaren amaieran uraren kontua ordaindu behar duenaren ekonomiarentzat).
|
|
|
Hala ere, nabarmendu zuenez, Itsaso Hila ez da inoiz desagertuko, bere ultra gazitasunari esker, Mediterraneoan baino hamar aldiz handiagoa baita. “Fisika hutsez, gazitasuna handitzen bada, lurruntzea murriztu egiten da, eta 150 bat urtean oreka berri bat sortuko da, sartzen den eta lurruntzen
|
den
ur kantitatea berdina izan dadin”, zehaztu zuen. Hala ere, Bein “Canal de la Paz” izeneko ikerketa fasean zegoen larrialdi plana ezartzearen alde agertu zen; 180 kilometroko luzera eta bi kilometroko altuera zuen, eta Itsaso Gorritik Itsaso Hilera ur kantitate handiak eramango zituen.
|
|
|
Urtean metro bat jaisten
|
den
ur mailarekin, Itsaso Hila, planetako lekurik baxuena, krisi ekologiko larrian dago. Itsas maila baino 400 metro beherago dago ur masa hori, eta planetako leku babesgabeenetako bat da.
|
|
|
Nahi den tenperatura eta ur kantitatea graduatzeko aukera ematen du balbulak Ekologia eta Garapena Fundazioak dio aurrezki hori %50 artekoa izan daitekeela gainerako iturriekin alderatuta. “Sistema horiek bermatzen dute behar beharrezkoa
|
den
ura erabiliko dela, eta, beraz, erabiltzaileak ez duela erosotasun sentsazioa eta ur eskuragarritasuna murriztuko”, erantsi du. Gainera, zenbait modelok segurtasun gailuak dituzte, kanila denbora jakin bat baino gehiago irekita badago ura automatikoki mozten dutenak.
|
|
|
Urtero, egun horietan, Hezeguneak Babesteko Ramsar Nazioarteko Hitzarmenean sartutako eta Natura Sareko Onddo Parke Naturalean (Alacant) bizi diren hegaztiei bizia arriskuan jartzen zaie uraren kudeaketa txarragatik, Espainiako Ornitologia Elkarteak (SEO/ BirdLife) salatu duenez. “Egiten
|
den
ur mailaren erregulazio tamalgarriak hilkortasun kasuak eragiten ditu, uretako hegaztiak ugaltzen ari diren bitartean, ziurrenik botulismo agerraldien ondorioz”, adierazi du erakunde ekologistak. Heriotza gertaera horiek zuzenean eragiten diote Arriskuan dauden Espezieen Katalogo Nazionalean" galzorian" dauden hegazti gisa katalogatutako buruko sare zuriaren eta zertzeta biolaren ugalketa arrakastari.
|
|
|
Albo ondorioak Bruselak debekatu egin du substantzia horiekin tratatutako animalia produktuak inportatzea Baina ez bakarrik ganadua eta giza kontsumoa kaltetzen dira. EFSAren analisian, gainera, behi aziendetan hormonak erabiltzeari lotutako arazo bat nabarmentzen da; izan ere, zenbait datuk iradokitzen dute ondorioak izaten direla ibaietan bizi diren arrain espezieetan ere, eta ibaietara iristen
|
den
ura abereak hazten diren ustiategietatik dator. Beste azterlan bat, Archives of Internal Medicine aldizkarian 2006 urtearen amaieran argitaratua, haragi gorriaren kontsumo handia eta bularreko minbizia izateko arrisku handiagoa lotzen ditu.
|
|
|
Gaztela eta Leongo Juntak Villanueva de Gómezen (Ávila) hiru golf zelairen aldeko Ingurumen Eraginari buruzko Adierazpena (DIA) argitaratu du. Zehazki, natur balio handiko paraje batean dago, eta ez du bermatzen horiek mantentzeko behar
|
den
ura, Espainiako Ornitologia Elkarteak (SEO/ BirdLife) salatu duenez. Talde ekologistaren esanetan, proiektu hau abian jartzeko beharrezkoa izango da babestutako lurzorua suntsitzea eta Villanueva de Gómezen balio ekologiko handiko pinudian 9.618 zuhaitz botatzea.
|
|
|
Horrela, lorategien ureztaketa kendu da eta kaleen baldeaketa astean hiru egunera murriztu da. Lugoko Udalak hartu berri dituen neurriekin, kontsumitu ohi
|
den
ur guztiaren %10 aurreztuko da. Halaber, gauez ponpatzen den uraren presioa murrizteko aukera aztertzen da.
|
|
|
Lugoko Udalak hartu berri dituen neurriekin, kontsumitu ohi den ur guztiaren %10 aurreztuko da. Halaber, gauez ponpatzen
|
den
uraren presioa murrizteko aukera aztertzen da. Dopesok herritarren laguntza ere eskatu zuen, dutxa gehiago eta bainua gutxiago erabil zezaten, baita enpresei ere, uraren erabileran “zainduagoak” izan daitezen.
|
|
|
Kartutxo termoestatikoak: Txorrotetan sartzen dira, txorrotak erabat alda ez daitezen, eta nahi
|
den
ur tenperatura lortzeko aukera ematen dute, kanila luzaroan irekita izan gabe. Kontuz dutxarekin Dutxek 17 eta 30 litro arteko emaria dute minutuko.
|
|
|
Hauek dira ohikoenak: txorrotaren tanta jario zentsantea, bainuontziko tapoia (erabilera horrekin ez da egokitzen) eta beti agerian ez dauden hodietatik iragazten
|
den
ura. Ondorioz, ur gehiago kontsumitzen da eta faktura izugarri igo da.
|