|
2000
|
|
|
Gogoratu besterik ez; anaforikoak eta erreskada luzeak (jatorrizko testuaren ezaugarri agerikoak) premiazko nabarmendu ditugun bakar horietan datoz. Enparauetan ikuspegi estuagotik ibili gara ia beti, diskurtsoaren maila, ahal
|
den
neurrian, galdu gabe.
|
|
|
garrantzizkoena, lehen mailakoa, hemen eta orain behagarria dena deskribatzen duten proposizio faktualek osaturikoa zen. Bigarren mailako sistemaren eginkizuna kontzeptu eta proposizioen kasu aktualentzat eta, batik bat, posibleentzat, legeak ematean zetzan, horretarako haiek, ahal
|
den
neurrian, behagarria denarekin lotuz. Sistema horren helburua argitzearena zen batez ere.
|
|
|
Baina, jakina, bere boterearen ideia moldatuta dago, —herriaren eta subiranoaren— esperientziarekin bat etortzeko moduan. Honetan hipokrisia amiñi bat agertzen dela, gizakiek egiten dituzten gauza gehienetan agertzen dela egia
|
den
neurri berean soilik da egia.
|
|
2001
|
|
|
Horregatik, organismo bat ezin da mekanismo hutsera murriztu; bizidunak ez dira makinak, bizidun bakoitzaren banakotasuna ezin da adigai determinatuen bidez agortu; horregatik, ez dago Newton bat Biologian Fisikan badagoen antzera. Kanten iritziz, ahal
|
den
neurrian argipen mekanikoa erabiltzen saiatu behar gara, horrekin ezagutza irmoa lortzen baita, baina garbi dauka zenbait agerpenek aukera horri ihes egiten diotela. Beraz, judizio erreflexionatzailean oinarrituta helburutasun bat onar dezakegu, baina soilik zentzu erregulatiboan, organismo biziak nolabait pentsatu ahal izateko.
|
|
|
Baina ezintasun hori ez da psikologikoa eta, beraz, enpirikoa, gure gogamenaren ahalmen berezien ondorio soila, baizik eta egiturazkoa. Gure errepresentazioen baldintza batez ari gara, eta" gure" esaten
|
den
neurrian baldintza subjektiboez ari garela esan daiteke, baina ez gustua edo kolorea subjektiboak diren zentzu berean, zeren ezinezkoa baita oro har espaziorik gabeko errepresentazioa. Ezin da ezer errepresentatu eta, ondorioz, ezagutu, espaziorik gabe.
|
|
|
Eta jainkoa ez da hor zeruan nonbait dagoen izaki gorena. Gugan besterik ez dago jainkotiar izaki hori, ahal
|
den
neurrian hurbildu behar gatzaizkion ideal gisa. Ideiek historikoki gauzatzen den esperientzia baterako batasuna eskaintzen digute, ez historiatik kanpo jauzi egiteko tranpolina.
|
|
2002
|
|
|
Horrez gain, ordea, arrazoi ekonomikoek ere gugandik uxatzen dute neurri hori, gastu handia ekarriko bailuke ezinbestean: argitarako, garbitasun baldintzatarako, airearen berrikuntzarako eta gainerako eginbeharretarako ohikoak diren diru gastuak bikoiztu egingo lituzke bestela ere ankerra
|
den
neurri horrek. Lan egoera oinarrizkoenek agintzen dute, gainera, leotz bakoitzean preso biren edo gehiagoren arteko elkarlana.
|
|
2003
|
|
|
Lege zibilek hiru bide erabiltzen dituzte delituei aurre egiteko: lehenik eta behin, egileak zigortzen dituzte; bigarrenik, eta ahal
|
den
neurrian, haiek eragin duten gaitza konpontzen dute; eta, hirugarrenik, kriminalak geldiarazi edo kontrolatzen dituzte, zigorraren eredu gisa. Horiek dira, beraz, legeek erabili dituzten bideak, delitu eta krimenei zigorrak ezartzeko.
|
|
|
Emaitzara azkar iritsiz gero, ondo baino hobeto. Hala ez bada, bere lanabes eta ekuazioekin borrokatuko du harik eta, ahal
|
den
neurrian, hasieran aurreikusitako eredu motari egokitzen zaizkion emaitzak eman arte. Zientzialariak ez ditu soilik bere ikerkuntzaren bitartez aurkezten naturak eskain ditzakeen fenomenoei buruzko eta horiek teoriari atxikitzeko moduei buruzko uste irmoak.
|
|
|
Agian zientzi hezkuntzaren ezaugarririk deigarriena hauxe da: beste esparru sortzaileetan ezezaguna
|
den
neurri batean, testuliburuen bidez eramaten da aurrera, bereziki ikasleentzat idatzitako obren bidez. Bere tesia hasteko prest, edo ia prest, egon aurretik, ia inoiz ez zaio eskatzen kimika, fisika, astronomia, geologia edo biologia ikasleari ikerkuntza proiektu esperimentalak saia ditzan edo besteek burututako ikerketen berehalako emaitzak —hau da, zientzialariak bere kideentzat idazten dit... ‘Iturri irakurgaien’ antologiek garrantzirik gabeko zeregina dute zientzi hezkuntzan.
|
|
2004
|
|
|
Ez al du gizakiak naturaren osotasuna nahastu bere akatsetan? Ez al da natura bera ere, nola edo hala, ezerezaren partaidea izango sortua izan
|
den
neurri horretan?
|
|
2005
|
|
|
euskaldunek herri leinu isolatu bat osatzen dute edo hauek handiagoa den beste baten zati bat bakarrik dira? Eta, kasu batean edo bestean, orduan bakarrik ere ahal izango ditugu euskaldunak zuzen sailkatu, posible
|
den
neurrian, hauek herri leinu guztien jatorri taulan ondo kokatu.
|
|
|
Atal honi bukaera emateko, euskal hizkuntzaren eta beste hizkuntzen arteko konparaketa orokor bat eskainiko dut. Honen helburua, ahal
|
den
neurrian lortu beharrekoa, bikoitza da: lehenik, haren egitura orokorra kontuan hartuz, euskarari dagokion Klasea zehaztea; eta ondoren, haren ahaidetasunean arreta jarriz, hizkuntza honi dagokion Familia finkatzea.
|
|
2006
|
|
|
tecnh hitz batean. Are gehiago, aristokratak trebea
|
den
neurrian erakusten du bertutea (areth). Bere lanean.
|
|
|
Giza abere heroikoaren definizioa emango da aurrerantzean —hurrengo saiakera baterako utziko ditugu berrikuntza nagusiak— Definizio orokor horren barruan, halaber, eredu zaharra eta eredu berria bereiziko ditugu, ahal
|
den
neurrian. Nortasun heroikoa deitu duguna deskribatuko badugu, korapilo ezberdinak askatu ditugu hurrengo bi ataletan:
|
|
|
Zeusen borondatea
|
den
neurrian, lege naturala edo ohitura ere bada qe/ uj, maila apalago batean: maiz adierazten baita legeak zer eskatzen duen (h qe/ uj esti) 5; edo, gizon emakumeen artean legezkoa zer den (h qe/ uj anrwpwn pelei andrwon hde gunaikwn) 6; edo, abegitasun legeak zer agintzen duen (a te ceinoij e/ uj estin) 7; edo, txiroa eta eskalea nola tratatu behar diren begirunez8; edo, odol eskubideak zer diren9; edo, gurasoen eta seme alaben arteko harremanetan zer behar den10.
|
|
|
Hizlari horren diskurtsoaren analisia egin lukeen beste garai bateko edo beste nazio bateko kritikariak zirkunstantzia horiek guztiak kontuan hartu lituzke, eta bere burua entzuleriaren kokapen berean jarri luke diskurtsoaren gaineko judizio egiazko bat eratze aldera. Antzera, lan bat publikoarengana zuzentzen denean, nahiz eta ni egilearen adiskidea edo etsaia izan, egoera hori ez dut kontuan hartu behar; aintzat hartu behar dut neure burua, baina gizaki gisa, zentzu orokorrean ulertuta, eta ahal
|
den
neurrian ahantzi behar ditut nire izate partikularra eta nire zirkunstantziak. Aurreiritzien mendean dagoen pertsonak ez du betetzen baldintza hori, eta bere kokapenari eusten tematzen da; ez du bere burua kokatzen obrak duen ikuspuntuan; obra beste garai eta nazio bateko pertsonengana zuzenduta baldin badago, haien ikuspegia eta aurreiritziak ez ditu aintzat hartuko.
|
|
|
Esaterako, Clarkek honako inferentzia egiten du: jainkoa, izaki gisa, gizakia baino handiagoa da, infinitua finitua baino handiagoa
|
den
neurri berean. Beraz, gizakiak jainkoaren zerbitzaria izan behar du.
|
|
2008
|
|
|
Sokrates musikaria da egiazko bezala eta Diagonala eta aldea ez dira neurgarriak faltsu bezala dira. Subjektu pentsatzailearen senaren afekzio gisa ulertu behar
|
den
neurrian, izate zentzu hura bigarren mailako zentzua da. Eta izate akzidentalari dagokionez, gauza bera esan daiteke," bere kausa zehaztugabea baita" (VI 4, 1027b34).
|
|
|
zientzia batzuei dagokiela onartzen bada, orduan ez da jakingo jakituria zein kausaren zientziari dagokion. Izan ere, a) duinena
|
den
neurrian kausa finalaren (ongiaren) zientziari legokioke; b) lehenengo kausen eta ikergairik ezagungarrienaren zientzia den neurrian, jakituria kausa formalaren (formaren) zientziari legokioke; c) eta sorrerei, ekintzei eta aldaketei dagokienez, kausa eraginkorraren (mugimenduaren printzipioaren) zientziari legokioke.
|
|
|
Edonola ere, gure Metafisika ren barneko egituraren eta edukien azterketari begira, eztabaida hori gure ikergunetik kanpo gelditzen da. Izan ere, Aristotelesen analisia, zuzentasuna alde batera utzita, haren pentsamendu propioaren garapenerako abiapuntua
|
den
neurrian interesatzen zaigu. Hurrengo ataletan ikusiko dugunez, lehenengo filosofo materialisten ustezko doktrinak oinarrizkoak izango dira Aristotelesen eraikuntza aporetikoan, aporia gehienetan alde baten edukia beteko dutelarik.
|
|
|
zientzia batzuei dagokiela onartzen bada, orduan ez da jakingo jakituria zein kausaren zientziari dagokion. Izan ere, a) duinena
|
den
neurrian kausa finalaren (ongiaren) zientziari legokioke; b) lehenengo kausen eta ikergairik ezagungarrienaren zientzia den neurrian, jakituria kausa formalaren (formaren) zientziari legokioke; c) eta sorrerei, ekintzei eta aldaketei dagokienez, kausa eraginkorraren (mugimenduaren printzipioaren) zientziari legokioke.
|
|
2010
|
|
|
Clemens Alexandrinusek gorengo inperio eta erregetasuna aintzatesten dizkio legeak emateko arteari, hauxe gaineratuz: artzamak dena zaindu behar duen bezala, giza taldea hornitu eta zaintzen duen legegilearen ogibideak ere dohaina dakarkie gizakiei, ahal
|
den
neurrian pertsonaren ontasuna sustatzeko dohaina, hain zuzen.
|
|
|
Bestelako da Alfontso Castrokoaren definizioa, hark esaten duenean legea dela herria ordezkatzen duenaren borondate zuzena, ahoz nahiz idatziz aldarrikatua, mendekoek hari men egitera behartzeko. Bi zehaztapen horiek barruratzen dituzte nork egin eta horien iritziak; hori, bistan da, baztertu beharra dago, ahal
|
den
neurrian, zehaztapen batek izan behar duelako lehen printzipioaren modukoa, ondorengo guztien oinarri erkidea. Bestalde, bigarren zehaztapen horrek barruratzen ditu ikuspegi batzuk, hain zuzen ere, premiazko ez direnak edo azalpen zabalagoa luketenak, hala nola, zer den borondate zuzena, hori, zinez, ez zuzena izan daitekeenean.
|
|
|
Lege kanonikoak, aldiz, naturaz gaindiko ordenari dagozkio, lehen lehen jatorria baitute Pedrori emandako ahalmenean, Kristoren artaldea zaintzeko; eta, bigarrena, zuzenbide jainkotiarraren hatsarretan baitute oinarri eta hura islatzen baitute ahal eta komeni
|
den
neurrian. Horrexegatik esan zuen Inozentzio Ill.a zenak zehapen kanonikoak sortu zirela Itun Zahar eta Berriaren testuetatik.
|
|
2013
|
|
|
Normalean, liburu sakratuan (edo beste euskarri batean) jasotzen den halako kontakizun bat dago oinarri oinarrian, eta erlijiozaleak kontakizun hori osatzen du, batzuetan bakardadean, besteetan norbaiten laguntzaz. Hala, sinesmen sare (nik esango nuke, sinesmen antzeko sare) bat osatzen du, ahal
|
den
neurrian bat datorrena jatorrizko kontakizunarekin. Gainera, kontakizunak erlijiozalearen emozioak eta sentimenduak (nik esango nuke, emozio antzekoak eta sentimendu antzekoak) pizten ditu (pizten, berotzen, baretzen, areagotzen...).
|
|
2021
|
|
|
Falometroan ezarritako neurri arbitrarioa betetzen badu, gizon izendatuko da. ‘Behar bezain gizona’ ez bada (hots, organoa pixa zutik egiteko eta penetrazio baginalerako beharrezkotzat jotzen
|
den
neurri eta itxurakoa ez bada)," gehiegizko gizontasuna" kendu eta emakumetzat joko da (ibid.: 80).
|
|
|
Dominatzaileengan tipikoa da bere izateko era partikularra unibertsal gisa aitorrarazteko gai izatea. Bikaintasunaren definizioa, eremu orotan, hala ez agertzeko partikulartasuna duten inplikazio maskulinoez zamatuta dago[...] altuera fisiko bat, ahots bat, edo agresibitatea bezalako disposizio batzuk, segurtasuna, ‘paperarekiko distantzia’, autoritate naturala delakoa, eta abar, zeinetarako gizona gizon
|
den
neurrian prestatua izan den. (Bourdieu 2000:
|
|
|
EAEko demokrazia patriarkala ikerlanak hala berresten du: gizontasun hegemonikoa adaptatzen ari da, baina gizon (egiten)
|
den
neurrian lortzen den kapital ekonomiko, sozial, kultural eta sinbolikoaren galerarik gabe (Goikoetxea et al. 2019: 123).
|
|
2022
|
|
|
Baina ni hori, idazten du Nietzschek Honela mintzatu zen Zaratustra n," izaki jatorren hau, nia, gorputzaz mintzatzen da, eta oraindik gorputza nahi du, nahiz eta poetizatu, asaldatu eta hegal hautsiez zafraka ari izan". 46 Arintasuna, askatasuna, eternitatea, unibertsaltasuna, utopia eta subjektibotasuna, pentsamenduaren ahalmenen gainean gorputzaren ezinen kontra. Baina borroka hori gorputzak gorputz
|
den
neurrian asmatzen duena da. Edo hobeto esanda, tu egiten duen objektu hondarra.
|
|
|
Frantsesez, salut (salbazioa) eta sante ren (osasuna) arteko hitz jokoa ahalbidetzen du. Metafisikatik eta teologiatik terapeutikarako pasabidea adierazten du, gizon eta emakume jakin batzuen esku dagoen praktika
|
den
neurrian pentsatzeko moduak alda baititzakete beren ekintzarekin, eta alderantziz. Hori bai:
|
|
|
bizitza pertsonala eta kolektiboa eta beren nortasunak gogo eta materia aldetik antolatzen dituzten erdiguneetatik lekualdatzeko esperientzia izatea. Hori produktu akademiko global
|
den
neurrian atzeman liteke, edo herri bakoitzaren adierazpen kultural den neurrian, baina hor filosofiarik ez dago. Diskurtsoaren gorputza dago, baltsamatua eta txukun aurkeztua, baina ez pentsamenduaren efekturik.
|
|
|
Ikuspegi infinitu eta murrizgaitzen mural hori den topografian aurkitu behar du egun pentsamendu filosofikoak bere lekuen lekua. Horrela baino ez diezaioke filosofiak produktu akademiko edo kultural izateari utz, jarrera existentzial eta politiko
|
den
neurrian eskaintzeko bere burua.
|
|
|
Jakintzaren beste eremu batzuen aldean biziki espezializatutakoakbeti egon izan da filosofiarekin leku, asmo eta sakontasun maila ezberdinetatik erlazionatzeko aukera. Filosofia bere historian ikas liteke, testuetan irakurri, auzi existentzial edo kosmologikoetan maiztu, ondorio etiko eta politikoetan eztabaidatu, kultura orokorraren parte
|
den
neurrian kontsumitu, beste eremu batzuetan aplikagarri izan litezkeen pentsamendu ereduak elaboratzeko baliabide bezala erabili... Filosofia ezagutu egin liteke, menderatu, disfrutatu, erabili, transmititu, saldu, sintetizatu, dibulgatu...
|
|
|
Filosofiak hezkuntza praktika
|
den
neurrian planteatzen duena da heztea ez dela gaitasunak eskuratzea edo ezagutzak transmititzea, ezta pentsamenduak eskolatzea ere. Funtsean, lekualdaketa bat da, pentsatzeko gogoa eta egiarekiko konpromisoa berritzen duen toki aldaketa.
|
|
|
Horiek guztiz artifizialki antolatu dute munduaz dugun esperientziaren eta gure ikasketaren mutilazio sakona, ume umetako hezkuntza programarena barne; horri buruz idatzi zuen C. P. Snowek ere 1959an. Aurkaritza hori gainditzeaz hitz egiteko, Wilsonek ere mugaren irudia badarabil, eta proposatzen du hori lurraldeen arteko muga balitz bezala pentsatzeari uztea, lurralde zabal eta ezezagun
|
den
neurrian deskubri dezagun, gaur, bi aldeetatik, elkarlanean miatzea eskatzen duena.
|