|
2004
|
|
|
Pertsona zehatz bati buruzko azterketa judiziala gauzatuko da, auzitegiak egindako galdeketaren bidez; galdeketa hori kasuan kasuko beharrizanaren araberakoa izango da. Alderdiek galdeketa horretan parte har dezakete, auzitegiaren ustez parte hartze horrek nahasmendurik eragiten ez badu, eginbidea behar
|
den
moduan gauzatzeko; galdeketa horiren egoitzatik kanpo, inguruabarren ara egin daiteke, ateak itxita edo auzitegiabera hori komenigarri bada.
|
|
|
Behar
|
den
moduan zitatuak izan direnak agerraldira joan ez badira, ez euren kabuz, ez ahaldunaren bidez, ezin izango dute gora jotzeko errekurtsorik jarri, epaileak aurreko lerrokadan xedatutakoaren arabera emandako autoaren aurka.
|
|
|
2110 artikuluan ezarritakoaren arabera, eginbideak udal epailearen aurrean egin badira, horien oinarrizko eta presako zatiaren izapidetza eginda, aipatu epaileak halakoak bidaliko dizkio lehen auzialdiko epaileari, eta horrek bidezko
|
den
moduan amaituko ditu; gero, aurreko erregelan ezarritakoa betearaziko da.
|
|
|
3 Ondasunen jabaria erregistroan inskriba badaiteke, haien enbargoa aginduko da, salbu eta hirugarrenak egiaztatzen duenean erregistratzaileak emandako ziurtagiriaren bitartez, erregistroko titularra dela. Inskribatu gabeko titularrek ere euron eskubidea egikari dezakete pertsona egokiaren aurka eta behar
|
den
moduan.
|
|
|
Abizenak, proposatu izan
|
den
modu horretan, interesdunak sortu ez duen egitezko egoera eratzea.
|
|
|
Abizenak, proposatu izan
|
den
modu horretan, interesdunak sortu ez duen egitezko egoera eratzea.
|
|
2005
|
|
|
Ondasun higiezinen gaineko jabetzari zein gainerako eskubide errealei buruzko tituluek ez diete hirugarrenei kalterik egingo, Jabetza Erregistroan horien inskripzioa edo idatzoharra ez bada egin behar
|
den
moduan.
|
|
2006
|
|
|
Hala denean, zigor askatasun gabetzailea eteteko erabakia hartu behar denean, horretarako nahiko izango da, Zigor Kodearen 81.3 artikuluaren ondoreetarako, akusatuak konpromisoa hartzea, guardiako epaitegiak zuhurtziara zehaztu epean zein erantzukizun zibil sortu eta erantzukizun horiek ordaintzeko. Gisa berean, Zigor Kodearen 87.1.1 artikuluarekin bat etorriz, nahitaezkoa bada behar
|
den
moduan egiaztatuta edo homologatuta dagoen zentro edo zerbitzu publiko natzailea eteteko nahiko izango da akusahiz pribatuak ziurtagiri egokia ematea, akusatuak mendekotasuna gainditu duela edo horretarako sendabidean dagoela egiaztatzeko, orduan adostasuna onartzeko eta zigor askatasun gabetuak konpromisoa hartzea, guardiako epaitegiak zuhurtziara zehaztu epean ziurtagiri hori eskuratzeko....
|
|
|
Ofiziozko inkisizio pro eskubidea duela; eta, bestetik, akusatuazedurak, aldiz, gizarte printzipioa barneratzen du, eta horren lehentasuneko helburua da delituaren ondorioz hautsita geratu den ordena juridikoa berrezartzea, aldi berean herritarrengan sorturiko alarma baretuz. Horrenbestez, justizia kriminalaren antolaketari buruzko arazoa behar
|
den
moduan konpontzeko, akusazio eta defentsa eskubideak argi eta garbi definitu behar dira, bietatik bat ere sakrifikatu gabe, eta bata bestearen mende jarri gabe; aitzitik, gorengo sintesi batean bi biok harmonizatuz.
|
|
|
Auzitegiek behar
|
den
moduan antolatutako bildumetan gordeko dituzte intzidenteak ebazten dituzten autoen minutak eta eurek emandako epaiak; auzi tegiaren auto eta epai liburuetan, idazkun egokiaren bidez aipatuko da horietako bakoitza.
|
|
|
Horretarako, laguntraturaren eta Fiskaltzaren arreta eta prestakuntza. Jaun horrek dakienez, ezinezkoa da makina korapilatsua muntatumenduan jartzea, makina hori erabili be eta hori behar
|
den
moduan funtzionahar dutenen adostasun, adore, fede eta abertzaletasunarekin ez bada.
|
|
|
Kereilapekoaren absentziak ez du ekarriko epaiketa etetea, ezta hori ebaztea ere, hari zitazioa behar
|
den
moduan egin bazaio.
|
|
2007
|
|
|
Izaera pertsonaleko datuen tratamendua legitimoa ez
|
den
moduan erabiltzeari ez uztea, Datuak Babesteko Agentziaren zuzendariak edo datuetan sartzeko eskubidearen titularrek erabilera hori uztea eskatu dutenean.
|
|
|
f) Izaera pertsonaleko datuak legitimoa ez
|
den
moduan tratatzea edo datugotzi edo oinarrizko eskubideak egikaritzearen aurka egiten denean. horiei aplikatu behar zaizkien printzipio eta bermeak gutxiestea, horrekin oinarrizko eskubideak egikaritzea era
|
|
|
...dakarrenean, herrita zilegian erabili eta lagatzeak araurren eskubideen egikaritza eta nortasunaren garapen askea, Konstituzioak eta legeek bermatutakoak, modu larrian eragozteagatik, edo horien aurka moduko Agentziaren zuzendariak, zehatzeko ahalmena egikaritzeaz gain, izaera pertsonaleko datuen fitxategietako arduradunei agindu ahal izango die datuak zi larrian egiteagatik, Datuak Babestelegi ez
|
den
moduan erabiltzeari edo lagatzeari uztea, fitxategiak titulartasun publikokoak nahiz pribatukoak izan. Agindeiari jaramonik egiten ez bazaio, Datuak Babesteko Agentziak, ebazpentuen eskubideak berrezartzeko. ziodunaren bidez, fitxategi horiek gerarazi ahal izango ditu, pertsona uki
|
|
|
Bileren eta kale agerraldien ordena egokiaren erantzule izango dira horien antolatzaileak; antolatzaileok neurriak hartu dituzte bilera eta kale agerraldiak behar
|
den
moduan egin daitezen.
|
|
|
1 Atzerritarrak Espainiako muga igaro badu Espainian sartzeko ezarritako pasabideetatik kanpo, edo ez badu bete sarreraren berri emateko duen betebeharra, eta, gainera, atzerritar hori Espainian modu irregularrean badago, edo baimenik gabe, agiririk gabe edo agiri irregularrarekin lan egiten, dela pertsonak zilegi ez
|
den
moduan trafikatzearen, dela legearen aurkako immigrazioaren, dela lan eskua zilegi ez den moduan trafikatzearen, dela beharrizan egoeraz abusatu eta prostituzio esplotazioaren biktima, kalteduna edo lekukoa izateagatik, orduan atzerritar hori administrazio erantzukizunetik askeguntzaileak, edo atzerritarra polizia fun geratu ahal izango da. Halaber, atzerritarra ez da kanporatuko, baldin eta horrek agintari eskudunei salatzen badie zein diren trafiko horren egile edo latzionario eskudunekin elkarlanean eta lankidetzan aritzen bada atzerritartasun arloan, oinarrizko datuak edo lekukotasuna emanez, hala denean, egile horien aurkako kasuan kasuko prozesuan.
|
|
|
...itarrak Espainiako muga igaro badu Espainian sartzeko ezarritako pasabideetatik kanpo, edo ez badu bete sarreraren berri emateko duen betebeharra, eta, gainera, atzerritar hori Espainian modu irregularrean badago, edo baimenik gabe, agiririk gabe edo agiri irregularrarekin lan egiten, dela pertsonak zilegi ez den moduan trafikatzearen, dela legearen aurkako immigrazioaren, dela lan eskua zilegi ez
|
den
moduan trafikatzearen, dela beharrizan egoeraz abusatu eta prostituzio esplotazioaren biktima, kalteduna edo lekukoa izateagatik, orduan atzerritar hori administrazio erantzukizunetik askeguntzaileak, edo atzerritarra polizia fun geratu ahal izango da. Halaber, atzerritarra ez da kanporatuko, baldin eta horrek agintari eskudunei salatzen badie zein diren trafiko horren egile edo latzionario eskudunekin elkarlanean eta lankidetzan aritzen bada atzerritartasun arloan, oinarrizko datuak edo lekukotasuna emanez, hala denean, egile horien aurkako kasuan kasuko prozesuan.
|
|
|
Afiliazioa, alta edo baja gaitzestea bidezkoa denean, Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiaren probintziako zuzendaritza eskudunak edo horren administrazio eskudun batek arrazoitutako ebazpena emango du, zuzenbideko egitate eta oinarriak labur aipatuta, eta ebazpena aurkaratzeko ezarri
|
den
modua eta epea jasota.
|
|
|
Langileari dagokion intimitatea errespetatzeko eta duintasuna behar
|
den
moduan kontuan hartzeko eskubidea. Eskubide horretara biltzen dira sexu izaerako hitzezko irain zein eraso fisikoen aurkako babesa, eta arrazaren, etniaren, erlijio edo sinesmenen, desgaitasunaren, adinaren zein sexu joeraren ondoriozko jazarpenen aurkako babesa
|
|
|
Alokairuen jaso agiria bat etorriko da Lan eta Gizarte Segurantzaren Ministerioakmen kolektibo bidez edo, horrelakorik izan ezean, enpresaren eta langileen ar onetsitako ereduarekin. Salbuespenez, beste ereduren bat ezar daiteke, hitzarteko akordioaren bidez, baldin eta eredu horrek jasotzen baditu, behar besteko argitasunez eta behar
|
den
moduan bereizita, langilearen hartukizunak eta legearen araberako kenkariak.
|
|
|
1 Alderdiek itun dezakete errentariaren kontura izatea ondasun higiezina behar
|
den
moduan artatzeko gastu orokorrak, horren zerbitzuak eta errentapeko etxebizitzari edo horren eranskinei dagozkien zergak, zamak eta erantzukizunak, baldin eta horiek bakoiztu ezin badira.
|
|
|
a) Babesgabetasunaren debeku absolutua, hau da, alderdiek aukera izan behar dute euren jarrerak prozesu osoan defendatzeko, eta horien defentsa kasuan kasuko kontraesanaren eta alderdien arteko kontrajartzearen bidez sustatu behar da. Horretarako, lehenengo eta behin, eskubideak edo interesak ukituta izan ditzaketen demandatu edo laguntzaile guztiak behar
|
den
moduan epatu behar dituzte. Horrek konstituzio jurisprudentzia ugari eragin du, batez ere, jakinarazpenei dagokienez, etab. (KAE hauek:
|
|
|
Era berean, ez da onartzeko modukoa akusazio inplizitua edo gerokoa; horren ordez, aurrekoa, ziurra eta esanbidezkoa izan behar da (otsailaren 24ko 56/ 1994 KAE; otsailaren 2ko 59/ 2000 KAE). Izatez, auzitegi epai emailea, printzipioz, egitateei eta akusazioaren kalifikazio juridikoari lotuta dago; izan ere, bestela akusatuak ezin izango luke bere burua behar
|
den
moduan defendatu berak ezagutzen ez dituen egitate batzuetatik edo egitate horien kalifikazio juridikotik (abenduaren 11ko 205/ 1989 KAE). Modu horretan, Auzitegiak ezin ditu egitateak kalifikatu edo zehatu akusazioak nahi duena baino modu larriagoan, eta ezin du beste delitu batengatik kondenatu, salbu eta egitateen identitatea errespetatuz tipo penal homogeneoak direnean (martxoaren 10eko 12/ 1981 KAE).
|
|
|
Zantzu bidezko frogak direnean, Konstituzio Auzitegiak onartu egiten ditu, betiere, betekizun batzuk betetzen badituzte: zantzuak behar
|
den
moduan frogatuta egotea eta susmo hutsak ez izatea; organo judizialak azaltzea zein arrazoiketa erabiliz ondorioztatu duen akusatua erruduna dela. Modu horretan, epaileak ondorio hori ateratzeko erabilitako buru prozesuaren arrazoiketa eta koherentzia bermatuko dira.
|
|
|
lurzorua interes orokorraren arabera arautzea, espekulazioa saihesteko, eta erkidegoak ente publikoen hirigintza jarduerak sortutako gainbalioetan parte hartzea. Alderdi horiek oinarritu dituzte lurzoruaren legeria, babes ofizialeko etxebizitzen legeria, etab. Hala ere, etxebizitza gutxi izatea eta horien prezio garestia ebatzi gabeko arazoak dira oraindik eta, beraz, eskubide hori behar
|
den
moduan betetzeko bide luzea dago egiteko.
|
|
|
Printzipio hori organo judizialek egiten duten legearen aplikazioan ere proiektatzen da, horiek ere legearen mende eta Konstituzioan jasotako nahierakeriaren debekuaren printzipioaren mende baitaude; hori dela eta, baztertuta daude nahikeriazko erabaki judizialak, irrazionalak, subjektibo hutsak edo oinarri objektibo eta arrazoizkoa ez dutenak. Baina hori guztia gorabehera, organo judizial batzuek eta besteek arau juridikoak desberdin interpretatu ditzakete, epaile eta auzitegiek independentzia osoa baitute eta, modu berean, organo judizial batek aurretik egin duen arauen interpretazioa zuzendu dezake irizpide aldaketa hori behar
|
den
moduan justifikatzen badu; izan ere, bestela, organo judizialak aurrekarien mende egongo lirateke beti, eta lituzkete interpretazio irizpideak aldatu garaian garaira egokitzeko. Horri jurisprudentzia harri bihurtze esaten zaio.
|
|
|
organo judizialak antzeko kasuak modu desberdinetan ebazten baldin baditu, kasuak modu desberdinetan hartzeko arrazoiak behar den beste eta modu arrazoizkoan azaldu behar ditu, erabakia nahikeriazkoa ez dela bermatzeko. Konstituzio Auzitegiak onartu du arrazoitze hori modu esplizituan ager daitekeela ebazpenean, edo modu inplizituan (hau da, aurrekariak esanbidez aipatu ez arren edo irizpidea aldatu dela eta zergatik aldatu
|
den
modu esplizituan esan ez arren, irizpidea aldatzeko arrazoia ebazpen judizialetik bertatik arrazoiz ondorioztatu ahal denean eta arrazoitze horrek argi uzten duenean irizpidea aldatzea oinarriko arrazoi juridikoek eragin dutela eta ez dela justifikaziorik gabeko nahikeriazko erabakia);
|
|
|
Bestalde, bileren eta kale agerraldien ordena egokiaren erantzule izango dira horien antolatzaileak; antolatzaileok neurriak hartu dituzte bilera eta kale agerraldiak behar
|
den
moduan egin daitezen. Bileretan edo kale agerraldietan parte hartuta hirugarrenei kalteren bat eragiten dietenek zuzeneko erantzukizuna izango dute kalte horri dagokionez.
|
|
|
Berebat, pertsona horiek estatutu batzuk egingo dituzte, elkartearen jardunbidea arautzeko. Baina elkarteek hirugarrenekin loturak dituztenez eta horietatik eskubideak eta betebeharrak sor daitezkeenez, komeni da hirugarrenen eskubide eta interesak behar
|
den
moduan babesteko elkarteak nortasun juridikoa izatea eta kasuan kasuko erregistroan inskribatuta egotea.
|
|
|
Eskubidearen edukiari helduz, hautesleek zuzenean parte hartzen dute (erreferendumaren edo kontzeju irekiaren bidez) eta ordezkari desberdinak hautatzen dituzte. Baina azken kasu horretan, eskubidea ez da amaitzen ordezkari horien hautaketan parte hartzearekin, horrez gain ordezkari horiek euren eginkizunak behar
|
den
moduan egikaritu ahal izatea ere jaso da. Konstituzio Auzitegiak esan duen moduan, karguan irauteko eta kargua asaldurarik gabe egikaritzeko eskubidea urratzeak herritarrek ordezkarien bidez arazo publikoetan parte hartzeko duten eskubidea ere ukitzen du (martxoaren 6ko 32/ 1985 KAE eta apirilaren 22ko 81/ 1991 KAE).
|
|
|
interna corporis acta izeneko doktrina errespetatzen da, eta horren bidez, parlamentu autonomiak Parlamentuaren barne egintzak babesten ditu, eta auzitegien aurrean horien aurka ezin daiteke errekurtsorik aurkeztu. Konstituzio Auzitegiak babesa eman die ordezkari politikoek (parlamentariek, etab.) aurkeztutako errekurtsoei jokabide jakin batzuen eraginez haien ordezkaritza eginkizunak behar
|
den
moduan egikaritu ezin zituztenean, eta ganberek euren erregelamenduak interpretatu eta aplikatzerakoan hartutako erabaki batzuk ere deuseztatu ditu, zenbait gai ukitu direnean, besteak beste: informazio eskubidea, hitzaren erabilera, zuzenketak aurkeztea, parlamentu mozioak onartzea, batzordeetako kide izatea, boto eskubidea, parlamentu taldeak eratzea, etab. Auzitegiaren ustez gai horiek guztiak kargu publikoa bermeekin egikaritzeko oinarrizko eskubideak babestu behar ditu (KAE hauek:
|
|
|
Konstituzioaren 2 artikuluan, Espainiako nazioaren batasuna jaso da (Konstituzioa Espainiako nazioaren batasun zatiezinean oinarritzen da, hura baita espainiar guztien aberri erkide eta banaezina) eta Espainia osatzen duten nazionalitate eta erregioen autonomia eskubidea aitortu eta bermatu da, bai eta horien guztien arteko elkartasuna ere. Espainiako nazioaren batasuna zer den ulertzeak ez ditu interpretazio arazo handiak planteatzen, nahiko argi baitago zer esan nahi izan zuen konstituziogileak; hala ere, nazionalitate eta erregioen autonomia eskubidea ez zen behar
|
den
moduan zehaztu, eta horren eraginez, askotariko interpretazioak egin dira, eta gaur egun ere eztabaida bizi bizi dago.
|
|
|
Bestalde, 41 artikuluan ezarritakoaren arabera, alderdi diren estatuek onartu dezakete Giza Eskubideen Batzordeak eskumena duela komunikazioak aztertzeko, horietan estatu den alderdi batek Itunaren alderdi den beste estatu batek betebeharrak betetzen ez dituela alegatzen badu. Hiru hileko epean, alderdi den estatu demandatuak estatu demandatzaileari auziari buruzko azalpena emango dio, baina auzia alderdi diren bi estatuentzat gogoko
|
den
moduan ebazten ez bada sei hileko epean, horietako edozeinek Batzordearen esku utzi ahal izango du. Batzordeak auziaren gaineko eskumena izango du kasu horretan estatu barruko jurisdikzioetan egin daitezkeen errekurtso guztiak agortu direla egiaztatu ondoren, eta auzia alderdien esku jarriko da konponbide adiskidetsua lortzeko.
|
|
|
Hain zuzen ere, horixe gertatu zen martxoaren 27ko 47/ 1985 KAEk ebatzitako kasuan. Beraz, Konstituzio Auzitegiak babesa ez du zuzenean ematen partikularraren egintzaren aurrean (hori ez litzateke posible izango), zeharka baino, oinarrizko eskubide bat behar
|
den
moduan babestu ez zuen ebazpen judizial baten aurrean hain zuzen. Zeharkako metodo hori erabiliko ez balitz, partikularrek egindako oinarrizko eskubideen urratzeak zigorrik gabe geratuko lirateke, eta hori Konstituzioak partikularren egintzen aurrean eragingarritasunik ez duela onartzea izango litzateke.
|
|
|
Horren inguruan, zehaztasun batzuk egin behar dira: lehenengo eta behin, Espainiako Erresuma demandatzen da (izan ere, ulertu behar da, agian Espainiako agintariek, auzitegiak barruan hartuta, ez dituztela behar
|
den
moduan babestu Hitzarmenean babestutako eskubideak), eta bigarren, demanda jarri dezaketen bakarrak Hitzarmenaren 34 artikuluan aipatutako pertsonak edo erakundeak dira, eta ez beste batzuk. Hori dela eta, ez da onartzen, adibidez, autonomia erkidego batek, udal batek, etab. Espainiako Erresuma demandatzea, erakunde horiek gobernu antolakundeak direlako eta demanda jartzeko legitimazio aktiborik ez dutelako.
|
|
|
gogoan izan ditzagun, esaterako, honelako kasuak: auzitegi arruntak demanda onartu ez badu aplikatzeko modukoa zen prozedura aplikatu ezin dela esanda, edo auzitegi arruntak araua oinarrizko zuzenbidearentzat mesedegarriena
|
den
moduan interpretatu ez duenean, edo auzitegi arruntak demanda edo errekurtso bat onartu ez duenean erraz ongitzeko moduko akats formalak direla bide, abokatu baten sinadura falta zelako, etab.). Kasu horietan, Konstituzio Auzitegiaren arabera, jardun horiek benetako babes judiziala lortzeko eskubidea urratu egiten zuten (KAE hauek: otsailaren 6ko 15/ 1984; maiatzaren 5eko 88/ 1997; urriaren 30eko 259/ 2000; urriaren 9ko 173/ 2002; otsailaren 14ko 25/ 2005).
|
|
|
Komunikazioetan esku hartzeko baimena epaileak soilik eman dezake, delituak behar
|
den
moduan ikertu daitezen. Baina komunikazioetan esku hartzeak zein modu horretan lortutako materialaren geroko tratamenduak berme oso zorrotzak izan behar dituzte; epailearen erabakiaren zioak zehatza izan behar du, zein delituren zantzuak dauden zehaztu behar du, eta inguruabarren eta proportzionaltasun printzipioaren argitan esku hartze hori beharrezkoa den erabaki behar da.
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak ezetz uste du, betebehar hori herritarrak administrazioarekin duen lotura baten ondorioa baita eta lotura hori herritarrak berak askatasunez hautatu baitu (inork ez du betebeharrik funtzionario izateko, eta funtzio publikora sartzen denak badaki zein baldintza bete behar dituen). Auzitegiaren ustez, neurri hori arrazoizkoa da, funtzionarioaren eginkizunetatik eratorri betebeharrak behar
|
den
moduan betetzea bermatzeko (azaroaren 13ko 781/ 1985 KAA).
|
|
|
Dena den, kontuan izan behar da eskubide horiek zabaltze indarra dutela, horien mugen interpretazioa modu murriztailean egin behar dela beti (odiosa sunt restringenda) (maiatzaren 23ko 66/ 1985 KAE, urtarrilaren 13ko 3/ 1997 KAE, etab.), eta murrizketa hori behar
|
den
moduan justifikatu behar dela proportzionaltasun printzipioarekin bat etorriz; hau da, aztertu egin behar da mugak xede legitimo bat duen, xede horretarako egokia eta proportziozkoa den, beharrezkoa den eta legezkoa den (martxoaren 28ko 55/ 1996 KAE eta abenduaren 16ko 207/ 1996 KAE). Modu horretan, Konstituzio Auzitegiaren jurisprudentzia eta Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren jurisprudentzia bat datoz askotan oinarrizko eskubideek izan ditzaketen mugei dagokienez; izan ere, eskubideak legez onartu behar dira, horien beharrizana gizarte demokratikoaren ikuspegitik neurtu behar da, gizartearen oinarrizko balioak edo printzipioak errespetatu behar dira, aplikazio prozedurak botere judizial independente eta inpartzialak kontrolatu behar ditu, aurretik ezarritako prozedura erabili behar da, eta eskubide eta askatasunen murrizketak inoiz ez dira aplikatu behar ezarritako xedeak baino harago (1976ko abenduaren 7ko GEEAE. Handysidede kasua?, 1978ko irailaren 6ko GEEAE. Klass kasua?, 1979ko apirilaren 26ko GEEAE. Sunday Times kasua?, 1983ko martxoaren 25eko GEEAE
|
|
|
Horrenbestez, Konstituzio Auzitegiak ulertu du informazioaren egiazkotasun betekizunak ez duela eskatzen informazioaren edukia guztiz zorrotza eta zehatza izatea; horren ordez, konstituzio babesa ukatu egiten zaie esamesak, iradokizunak, etab. egiazko egitate moduan komunikatzen dituzten informazioei, aurretik profesional arduratsu bati dagozkion kasuan kasuko azterketak egin ez badira. Informazioak behar
|
den
moduan aztertu eta egiaztatu badira, ondore hauetarako «egiazko informazioak» izango dira, nahiz eta guztiz zehatzak ez izan edo informazioaren funtsezko edukia ukitzen ez duten inguruabar akatsak izan arren. Hau da, informazioa egiazkoa izatea eskatzen denean, ez zaie babesa kentzen akastunak izan daitezkeen informazioei; horren ordez, informazio emaileari arreta eginbeharra ezartzen zaio, eta hori dela bide, «egitate» moduan komunikatzen duena aurretik datu objektiboekin alderatzea eskatzen zaio, eta ikerketa informazioaren profesional bati eska dakiokeen ardurarekin eginda egotea (KAE hauek:
|
|
|
Modu horretan, esaterako, langilearen eta enpresaburuaren arteko lan harremanetan enpresaburuak langilearen adierazpen askatasunerako eskubidea urratzen badu, langileak lan arloko auzitegietara jo behar du, eta horiek langilea babesten ez badute, langileak Konstituzio Auzitegira jo dezake babes errekurtsoaren bidez, EKren 20.1.a) artikulura bildutako oinarrizko eskubidea urratu delako, eta hala denean, EKren 24 artikuluan jasotako benetako babes judiziala lortzeko oinarrizko eskubidea urratu delako. Egia esan, egitura hori «Konstituzioko ingeniaritza prozesala» izendatu dezakegu, eta horren helburua partikular batek urratutako oinarrizko eskubide bat babestea da; eskubide hori zeharka babesten da urratzearen erantzukizuna eskubide hura bere garaian behar
|
den
moduan babestu ez zuen organo judizialari leporatuta. Edonola ere, partikularren aurreko babesa botere publikoen aurrean dagoena baino askoz lausoagoa izango da beti; lotura pribatuek (kontratuak, etab.) konstituzio eskubideen egikaritzan eragina izan dezakete, baina eragin horrek mugak ditu.
|
|
|
«Konstituzioak aitortzen dituen oinarrizko eskubideei eta askatasunei buruzko arauak interpretatuko dira Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala eta gai berberen inguruan Espainiak berretsi dituen nazioarteko tratatuak eta akordioak kontuan hartuta». Horrek bide berria ireki du; izan ere, eskubideak interpretatzean Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala eta gai horren inguruan Espainiak berretsi dituen nazioarteko tratatuak eta akordioak kontuan hartzean, Konstituzio Auzitegiak horietara jo ahal izan du, batez ere, eskubide baten edukia zabaldu eta osatu nahi denean, barne esparruan aitortu eta aplikatu ohi
|
den
moduan. Baina, horrez gain, beste urrats bat egin da:
|
|
|
Azken buruan, legegileak tarte zabala du bi errealitateei tratamendu juridiko desberdina emateko, bi errealitateak juridikoki desberdinak direlako eta hori, printzipioz, ez da EKren 14 artikuluko berdintasun printzipioaren aurkakoa. Baina lege eraketako askatasun hori ez da absolutua; arau arloko desberdintasunek xede nabari eta legitimoa erakutsi behar dute, xede horrekin bateragarria
|
den
moduan artikulatu behar dira, eta eskubide, betebehar edo bestelako egoera juridiko subjektiboak talde eta kategoria desberdinei esleitzerakoan ezin da ageriko desberdintasunik egin (abenduaren 11ko 222/ 1992 KAE eta uztailaren 13ko 155/ 1998 KAE).
|
|
|
Aurrekoa esan ondoren, balorazio horretan gauzak behar
|
den
moduan kokatu behar dira: «hautaketa» aipatzen denean, diktadura erregimenari buruz hitz egiten ari garela hartu behar da kontuan, ordezkaritza ez zela demokratikoa korporatiboa baino, estatuburuak legeak zuzenean, Gorteetatik igaro gabe, emateko ahalari beti eutsi ziola, estatutu buruak onetsitako legea Gorteei itzultzeko eskubidea zuela berriz ere aztertu zezaten.
|
|
|
Bestalde, Errepublikako gobernuek ez zuten lortu Konstituzioak eratxikitako eginkizun artezkaria betetzea, Ministerioen ezegonkortasuna eta ezegonkortasun horrek eratorritako aginpiderik eta eragingarritasunik eza zirela bide (1931ko apirilaren 14tik 1936ko maiatzaren 31a arte, hau da, gerra zibilaren aurreko azken Gobernua, Casares Quirogarena, eratu zen urtea arte, hamazortzi gobernu egon ziren). Gorteei dagokienez, horiek ere ez zuten behar
|
den
moduan funtzionatu: besteak beste, bilkura istilutsuak, ezegonkortasuna (ez zen legegintzaldi bat ere agortu) eta alderdi politikoen zatiketa zirela bide, ezinezkoa izan zen behar den moduan funtzionatzea.
|
|
|
Gorteei dagokienez, horiek ere ez zuten behar den moduan funtzionatu: besteak beste, bilkura istilutsuak, ezegonkortasuna (ez zen legegintzaldi bat ere agortu) eta alderdi politikoen zatiketa zirela bide, ezinezkoa izan zen behar
|
den
moduan funtzionatzea.
|
|
|
a) Estatuaren buruzagitza: Frankismo aldiko Estatuaren buruzagitzari buruz hitz egiteko, guztia behar
|
den
moduan azaldu behar da, erregimen hartan nolakoa izan zen ikusteko: Franco erregimenaren erdigunea zen, botere guztia bere inguruan mugitzen zelako.
|
|
|
Erresumako Kontseiluaren laguntzaz neurri bereziak ere har zitzakeen, Estatuko segurtasuna, nazioaren independentzia, lurraldearen integrazioa edo erresumako erakunde sistema modu larrian mehatxatuta egonez gero; kasu horretan, Gorteei behar
|
den
moduan jakinaraziko zien. Azalpen hau amaitzeko, ezinbestekoa da diktadorearen beste onurabide bati aipamen egitea:
|
|
|
Gorteek erregeordetza izendatu arte, erresuma behin behinean erregearen aitak edo amak gobernatuko zuen eta, halakorik egon ezean, Ministroen Kontseiluak. Konstituzioak behar
|
den
moduan bereizten zituen erregeordetza (erregearen konstituzio eginkizunak betetzen zituen erakundea, erregeak bere kabuz bete ezin zituenean) eta erregearen tutore kargua (erregea zaintzearen ardura zuen eta hildako erregeak testamentuan izendatzen zuen; testamentu xedapenik ez bazegoen, erregearen aitak edo amak betetzen zuen eginkizun hori, alargun ziren bitartean, edo, halakorik egon ezik, tut...
|
|
|
Bravo Murillok saneamendu ekonomikoaren politika abiatu, Herri Administrazioa eraldatu, Egoitza Santuarekin konkordatua sinatu eta erakunde politikoek behar
|
den
moduan funtzionatzen ez zutela esanda, konstituzio eraldaketa prestatu zuen. Eraldaketa hori konstituzio proiektu oso laburra zen, oinarrizko zortzi lege osagarrik lagunduta, gai hauen inguruan:
|
|
2008
|
|
|
1 Legean agindutako banantze arrazoiez landara, estatutuetan beste batzuk ezar daitezke, eta, halakoetan, estatutuek zehaztuko dute zein
|
den
modua egiaztatzeko badela arrazoia, bai eta banantze eskubidea egikaritzeko forma eta epea.
|
|
|
Horrek garrantzi handia dauka, kontuan hartzen badugu Ogasunak beti diharduela administrazio prozeduren bitartez, eta jakinarazpenak prozedura horretan oinarrizko betekizun direla, norbanakoentzat berme zereginak bete eta babesgabetasuna saihesteko. Horregatik, tributua aplikatzean burutzen diren egintza eta prozedura guztiak eragingarriak dira, horien jakinarazpena behar
|
den
moduan egin bada; egoitza fiskalak, bada, izugarrizko garrantzia du tributuaren aplikazioan.
|
|
2009
|
|
|
Ukandunak igortzailearen kontrako eskubideak izango ditu, nahiz eta txekea behar
|
den
moduan aurkeztu ez, edota protestorik zein horren baliobesteko adierazpenik egin ez. Aurkezpenerako epea amaitu eta gero, igorpenduak ez badu funts hornikuntzarik, kaudimengabezian izateagatik, ukandunak eskubideok galduko ditu.
|
|
2011
|
|
|
4 Edozein delituren ondorioz kondenatuak izan direnak, hortik funtsez atera badaiteke pertsona horiek ez dutela behar
|
den
moduan jardungo tutoretzan.
|
|
|
Sozietatearen zorrak oso osorik ordaintzen ez diren bitartean, hartzekodunek eutsi egingo diete ezkontide zordunaren aurka dituzten kredituei. Zordun ez den ezkontideak berari adjudikatu zaizkion ondasunekin egingo die aurre halako zorrei, baldin eta inbentarioa behar
|
den
moduan egiten bada epaiketa bidez edo epaiketatik kanpo.
|
|
|
Ebikzioaren ondorioz zitatu direnak ez badira garaiz eta behar
|
den
moduan agertzen, demandari erantzuteko epe mugak aurrera egingo du erosleari begira.
|
|
|
Burtsa, azoka edo merkatuan eskuratutako gauza higigarrietan, edo legez behar
|
den
moduan jardun eta antzeko objektuak salerosten dituen merkatariarengandik eskuraturikoetan, Merkataritza Kodeak xedatzen duena bete da.
|
|
|
Ugazabak gauza higigarria galtzen badu edo hori legearen aurka kentzen bazaio, gauza erreibindikatzeko eskubidea du, eta hori berori gertatzen da, jendaurreko salmentan, burtsan, azokan nahiz merkatuan eskuratutako gauza higigarriekin, edo legez behar
|
den
moduan jardun eta antzeko objektuak salerosten dituen merkatariaren eskutik eskuraturikoekin ere bai; horiei dagokienez, kode honen 464 artikuluan xedatutakoa beteko da.
|
|
2012
|
|
|
Zigorretik salbuetsita geratuko da, auzi kriminalean lekukotza faltsua eman eta gero, garaiz eta behar
|
den
moduan lekukotza faltsuan atzera jo eta egia esaten duena, epaia eman aurretik, horrek ondorioak sor ditzan prozesuan. Lekukotza faltsuaren ondorioz askatasunaz gabetu bada, hari dagozkion zigorrak baino gradu bat gutxiagokoak ezarriko dira.
|
|
|
b) Egitateak bereziki larriak direnean, zilegi ez
|
den
moduan ekoitzitako objektuen balioa kontuan hartuta, edo eragindako kalteen garrantzi berezia kontuan hartuta.
|
|
|
b) Egitateak bereziki larriak izatea, zilegi ez
|
den
moduan ekoitzitako objektuen balioa kontuan hartuta, edo eragindako kalteen garrantzi berezia kontuan hartuta.
|
|
|
...an, gezurrezko gehiengo batek hartutako erabaki kaltegarria ezartzen dutenei, edo erabaki horretatik eurentzat edo beste batentzat probetxua ateratzen dutenei, baldin eta gehiengo hori lortzen bada zurian egindako sinaduraz abusatuz, legearen arabera boto eskubiderik ez dutenei eskubide hori bidegabe eratxikiz, eskubide hori legearen arabera aitortuta dutenei boto eskubidearen egikaritza zilegi ez
|
den
moduan ukatuz edo horien antzeko beste edozein bide zein prozedura erabiliz; horrek ez dio kalterik egingo egitateari dagokion zigorra ezartzeari, egitate hori bestelako delitua bada.
|
|
|
Laugarrenez, orain arte funtzionario publikoek izan duten pribilegioa, herritarren eskubide eta askatasunetan bidezko ez
|
den
moduan eskua sartzean, ezabatu da, oinarrizko eskubideak babestu eta errespetatzeko helburua kontuan hartuz. Hori dela eta, proposatzen da agintaritza edo funtzionario publikoak egindako atxiloketak edo egoitzetan egindako sarrerak zein miaketak delitu arrunt bakoitzaren modu astungarri gisa hartzea, baldin eta legeak baimendutako kasuetatik at egiten badira, eta ez, ordea, orain arte hartu diren gisa, hau da, inolako arrazoirik gabe arinduta dauden delitu berezien gisa.
|