|
2007
|
|
|
Eta laugarrenik, hasierako puntuarekin lotuta, beti aipatzen dugun arazoa: HEAk gizartean daukan ulermen falta, hau da, oraindik ere ez garela gai izan geure ingurukoei behar
|
den
moduan ulertarazteko haurrak euskalduntzea ezinbestekoa bada ere (eta bada, jakina!), euren guraso eta enparauak euskaldundu ezean, euskara bigarren mailako hizkuntza izango dela betiko. Azken arrazoi hau" prestigio" faltarekin ere lotu beharra dago.
|
|
|
Ikasleen kopuruaren bilakaerari buruz mintzatu garen modu berean mintzatzen ahal gara AEK ko irakasleen bilakaeraren inguruan. Ikasle kopuruan jaitsiera izan
|
den
modu bertsuan izan dugu irakasleen kopuruetan ere beheranzko joera. Egun, Nafarroan, AEKn irakasle aritzeko EGA agiria eta glotodidaktika ikastaroa egina izatea derrigorrezkoa da eta unibertsitateko ikasketak eginak izatea hobetsi egiten dugu (EAEko euskaltegietan eskatzen den titulazioaren antzera).
|
|
|
Urteak dira Nafarroan gau eskola eta euskaltegi bilakatu zirenak hasi zirela lanean lurralde osoaren luze zabalean. Aski ezaguna
|
den
moduan gau eskola eta talde espontaneoen sorrerak ekarri zuen gerora AEK izanen zena eta gainerako lekuen moduan Nafarroan ere izan zen antolamendu hau.
|
|
|
Sarrera honetan ageri
|
den
moduan, beraz, ajeak gehiago izanen dira hemen plazaratuko ditugunak, inori zorionak ematea baino. Dena dela, gatozen poliki poliki Nafarroako euskaltegien berri zuzenean jaso eta urte hauetan izandako emaitzak aztertzera.
|
|
|
Dena dela joerak ere aldatzen ari dira jendartea aldatzen ari
|
den
moduan. Gero eta mugikortasunerako joera gehiago dugu eta pixkanaka egia da zenbait eremutan euskaltegi handiak dauden guneetara hurbildu nahi duen jendea ere ugari dela.
|
|
2008
|
|
|
Frantziako Estatuak legezko hizkuntza bakarraren derrigortasuna besterik ez du ezartzen txosten berezitu honen arabera. Horrela, ‘Code de la consommation’ delakoak kontsumitzaileen eta erabiltzaileen eskubideak arautzen ditu, eta ohikoa
|
den
moduan frantsesa ez beste hizkuntzaren erabilerarik ez da jasotzen.
|
|
|
• espainiarra+ euskalduna prototipoa, teorian, integratzailea izan behar luke, bi muturreko prototipoen arteko lotura positiboa eta bateragarria egingo lukeena, izenak dion bezala zubi moduan jokatuz. Baina gurean alderantziz gertatzen dela dirudi, Ukipen egoeran gertatu ohi
|
den
moduan, gurean ere hala gertatzen da: euskaldun eta espainiartasun dimentsioek ez dute modu independentean jokatzen.
|
|
|
Eta ondorioz, egoera gatazkatsu xamarra erakusten dute. Ukipen egoeran gertatu ohi
|
den
moduan, gurean ere hala gertatzen da: euskaldun eta espainiartasun dimentsioek ez dute modu independentean jokatzen, alderantziz, oso lotuta eta modu interaktiboan garatzen dira; gehienetan, era konpetitibo+ gatazkatsuan.
|
|
|
3) Ikuspegi metodologiko zehatzenetik zalantza bakarra da ea aplikagarria
|
den
modu automatiko batean gurea bezalako hizkuntza gutxiagotu baterako hizkuntza normalizatu baten audientziak aztertzeko erabiltzen den markoa.❚
|
|
|
batetik, idatzizkoek, irratiek eta telebistek ezaugarri ezberdinak dituzte eta ondorioz telebistak du publiko potentzial handiena, gero irratiak eta azkenik idatzizko prentsak. Adibidez, 2 taulan ikusten
|
den
moduan kontsumitzaile kopurua handiena telebistak dauka (%84, 4) eta gero irratiak (%57, 7) eta azkenik eguneroko prentsak (%50, 2). Eta joera hau seguruenik nabarmenagoa da hizkuntza gutxiagotuetan.
|
|
2009
|
|
|
Baratzak, alabaina, behar
|
den
moduan lantzeke jarraitzen du oraindik.
|
|
|
Baratzak, alabaina, behar
|
den
moduan lantzeke jarraitzen du oraindik. Artikulu hasieran baratz hori dela-eta kezkatuta utzi dugu poeta, kax kax ate joka zetorkion munduak eragiten zion zer pentsatua zela tarteko; hurrengo aipuak frogatzen duen moduan, ordea, baratza jorratuta mundura zabaltzearen aldeko zen Lizardi (2000:
|
|
2010
|
|
|
• 2005 urtean Leitzan herri galdeketa bat egin zen, enpresa batek herrian egin nahi zuen harrobi baten inguruan. Galdeketa baino lehen, ohi
|
den
moduan, kanpaina egin zen, eta gaiaren inguruko bi jarrera nagusiak lehiatu ziren herritarren iritzia irabazi nahian. Lehia
|
|
|
" Ohiko sozializazio moduak" mantentzen dira gaur egungo gazteengan ere. Gizartearen balioak belaunez belaun mantentzen dira, nahiz eta ez
|
den
modu mekaniko edo determinista bat jarraitzen. Aldiz, talde edo pertsona bakoitzak aukeratzen du bere berezitasunak nola azpimarratu.
|
|
|
18). bi oinarri ditu hurbilpen horrek; bata psikologikoa eta bestea soziologikoa. hona hemen lehena: gai bat albistegietan aurkeztua eta azaldua
|
den
moduak eragin dezake jasotzaileek gai hori ulertuko duten eran (Scheufele eta tewskbury, 2007: 9). gure interesaren erdigunean kokatzen den gaiari dagokionez, beraz, nola aurkezten dute komunikabideek euskara edo euskararen gaineko informazioa?
|
|
2011
|
|
|
gure bizira, gure seme alabenera eta, gehien gehienez, gure iloben belaunaldira. ...035 bat urte gazteagoko seme alabak dituzula eta, egoera" normal" ean, beste 65en bat urteko bizi itxaropena izan dezaketela horiek. demagun, era berean, hemendik urte gutxira (bost urtera, hamar urtera) lehen ilobak izaten hastea espero duzula eta iloba horiek, gauzak" ondo" joango balira, hemendik ehun bat urtera arteko bizialdia izango dutela. demagun, azkenik, aski probable
|
den
moduan euskaltzale fina zarela: euskarari eta euskaldungo osoari bizia eta iraupen indar betea (ahalik eta beteena) opa diozun euskaltzalea.
|
|
|
X. erronka alor guztietan dago. Irakasleen formakuntza funtsezkoa dela aipatu dugu. herri batek bere buruaz duen ezagutza zabaltzearen esparrua estrategikoa da. eta hemen ahal
|
den
moduan lantzen da gai hori. herri normalizatu batek ondo finkatzen du eta hobeto transmititzen duezagutza hori; bermatuta dago diruz, formazioaren bitartez kurrikulumean, komunikabideen bitartez, eta abar. horiek guztiek transmititzen dute herri horren irudia eta hizkuntza komunitate horren sendotasuna eta parte izatearen plazera, nahi baldin bada. problema da ez dugula inor, nire ustez, hori egi... ideiak ez dira falta, baina izugarrizko dirutza behar da gauzak ongi egiteko.
|
|
2013
|
|
|
eskola esparruan. Esparru horretan ikasleek duten erabilera sorta nabarra ongi ulertu eta aztertu ahal izateko, oso baliagarri zaigu —Gela argazkian egiten
|
den
modu berean— ikasleek beren bizitzako beste jardun guneetan dituzten hizkuntza erabilerak eta bestelako errealitate linguistikoak ere ezagutzea. Arrue Proiektuan egindako azterketetan, eskola eremukoez gainera beste lau jardun gunetako hizkuntza erabilerak aztertu izan ditugu nagusiki:
|
|
|
Taldeak ez bagaitu euskal hiztun gisa estimatzen, orduan hobe taldez aldatzea, garena ezkutatzen aritzea baino. Erdal elebakarraren papera jokatuta, benetako iritziak eta gogoa gorde egiten dira, zeren uste baita taldeak ez duela estimatuko norbera
|
den
moduan agertzea. Baina, gehienetan, kontrakoa da egia:
|
|
2015
|
|
|
Taldekidetasun sentimenduen dislokazio espazio tenporal horretan sakonduta, Amezagak gogora ekartzen ditu Meyrowitz en" placeless cultures" delakoak (Meyrowitz, 1985), zeintzuen arabera kultura batek ez du zertan leku fisiko bati lotuta egon, komunikabide digitalek deserrotze geografiko hori posible egin dutelako. Bada, beste kontinenteetatik etorritako euskal herritar berrientzat telebista euren jatorrizko komunitatearekin kontaktuan egoteko eta haren parte sentitzen jarraitzeko bide eraginkorra
|
den
modu berean, euskal hiztun komunitatearen periferia geografikoetan bizi garen euskaldunontzat euskarazko komunikabideak hiztun komunitatearen partaide sentitzeko modua izan daitezke. Halaber, sare sozialek ere arnasgune ez fisikoa eskaintzen digute inguru erdaldunetan bizi garenon euskaldunoi, hain zuzen ere identitatea eraikitzeko eta euskara erabiltzeko arnasgunea (Diaz, 2014).
|
|
2016
|
|
|
Sortutako baliabidearekin egindako interbentzioek ez dute bere horretan partaideen diskurtsoetan argumentu berriak sendotasunez bereganatzeko aukera eman. Bai ordea solas espazioetan aritzeko normalean hitz egiten ez
|
den
moduan hitz egiteko, hizkuntza ekologiarekin lotzen diren beste argumentu eta ideiak ere badaudela ikusteko, horretaz jabetzeko, aurretik eduki ditzaketen argumentuak indartzen laguntzeko, eta horiekiko interesa ere pizteko.
|
|
2017
|
|
|
ezin da gutxietsi, atzean zer dagoen ulertzeko ahaleginik egin gabe, ezta balioa ukatu ere. Halakoetan elefante bat katxarreria batean sartzen
|
den
moduan sartu izan gara.
|
|
|
Aurrera eginez, eta gaiz aldatuz, jarraian euskara batua eta euskalkien gainean hitz egingo da. Jakina
|
den
moduan egun euskara batua eta euskalkiek legitimitate maila desberdinak dituzte gizartean eta honetaz hitz egiteko Ortega, Amorrortu, Goirigolzarri, Urla eta Urangak (2014) egin duten ikerketa hartuko da kontutan.
|
|
|
jendea aldatu egiten da, edo aldatzen zen, igandeetan edo ospakizun batzuetara joateko. guretzat, muda linguistikoak honako adiera hauetatik guztietatik zerbait izan dezake: ...egiteko era aldatzea esperientzia normala eta ohikoa da, eta pertsonek aurkezteko edo besteen aurrean agertzeko duten era anitzekin batera doa joera hori. hizkuntza aldatzea identitate sozialaren eguneroko kudeaketaren zati da. aldaketa horietako asko, baina, ez dira deigarri egiten jakinak eta ohikoak direlako, izan ere, koherenteak izaten dira pertsonaren jokatzeko moduarekin eta jokatzea espero
|
den
moduarekin. hala, katalunian, jende askok sarri aldatzen du hizkuntza; hori normaltzat jotzen da, eta ez du merezi bestelako iruzkinik egitea. aitzitik, norbaitek aldatzen badu hizkuntza hautatzeko duen modua, hori bai har daiteke aldaketa gisa, eta komentatua izan daiteke, onartua edo zentsuratua, gogoratua edo azaldua. " Muda linguistiko" deitzen diogu, funtsean, azken aldaketa mota horri:
|
|
2019
|
|
|
4 gIZARTE EREDU BERRIA mikel zalbidek aipatzen dituen erronkei dagokienez, gizarte ereduaren bilakaera bat behar dela azpimarratzen da. maila soziokulturalari dagokionez, txostenean aipatzen
|
den
moduan Gemeinschaft elkartea eta Gesellschaft gizartea uztartu egin dira: gizarte eredu berri bat osatu da, ez XIX. mendeko gizartearen eredura itzuli. arnasguneetako biztanleriak, ez bestek, erabaki behar du zer nahi duen. antzinako ereduak ez zaizkio, seguruenik, erakargarri gertatuko. garrantzitsua da, beraz, txostenean eredu berritzeaz esaten den hori. aisialdia eta gertuko komunitatea desmaterializatzen ari dira hein batez:
|
|
|
Andras kornai (2013) hizkuntzalari hungariarraren ikerketaren arabera, hori da munduko hizkuntzen %95ari gertatuko zaiona, ingurune digitalak sortutako bizitasun digital aukeretatik at geratzeak hizkuntza ahulak are ahulago bihurtuko dituelako. Beste aldetik, hizkuntza gutxitu batek trantsizio hori egiteko adina baliabide badu, 3 puntuko jarrera baikorretan ageri
|
den
moduan, Iktek hizkuntza gutxituaren mantentze nahiz suspertzearen alde egin dezakete. eta, hortaz, Iktek hizkuntza gutxituetan duten eragina zehazteko, baliabide langa bat ezartzea beharrezkoa da. Sinplea dirudi:
|
|
2020
|
|
|
Ondorengo adibidean argi ikusten da elkarrizketatzaile eta elkarrizketatuaren artean ezagutza dagoela, aipatzen
|
den
moduan aurretik lankide izandakoak dira:
|
|
2022
|
|
|
Muturrerago edo moderatuago, egun kultura kontzeptua erabiltzen
|
den
moduaren gaineko kontsentsu bat dagoela esaten daiteke. Oinarri hau, Clifford Geertz antropologoak proposatutako definiziotik abiatzen da:
|
|
|
Hitanoa, etxeko giroan jaso ez dutenarentzat ez bada, –eta holakoentzat ere bere familia eta herriko ingurune konkretu horretan erabiltzen
|
den
modu berezian besterik ez– etengabeki zailduz, korapilatuz eta dialektalizatuz joan da, eta gaur egun praktikan ezin ikasizkoa gertatzen zaio zuka egiten ohiturik dagoen euskaldun zahar zein berriari.
|
|
|
Hala ere, eta hartzaile/ behatzaile inplizituaren kategoriarekin jarraiki, badago 80ko hamarkadako testuetan hartzailea izan litekeen figura moduko bat. Hau da, 80ko hamarkadako testuetan euskara islatzen
|
den
moduari badirudi" gudari" kategoriako hartzaile/ behatzaile bat doakiola. Hau da, euskarak tentsioa eta gatazka irudikatzen ditu; azken finean borroka.
|
|
|
Munduko hizkuntza gehienak ere egoera kezkagarrian edo larrian daude, UNESCOk eta beste hainbat erakundek eta adituk, behin eta berriro, ohartarazi dutenez. Bioaniztasuna galtzen ari
|
den
modu berean ari da galtzen munduko hizkuntza aniztasuna, horrek dakarren giza, kultura, eta ezagutza galerarekin.
|
|
|
Egoera honetan, atzerako ispilu onak behar ditugu, eta baita alboetakoak ere. Sisiforen egoera honetan, esan ohi
|
den
moduan: " ez dago ezer praktikoagorik teoria on bat baino".
|
|
|
" Askotan erakusten
|
den
moduan inposatu egiten da. Eskoletan ikasarazten da eta jendeak ez du ikasi nahi.
|