|
2008
|
|
|
Carlos Perez Nievas Hezkuntza kontseilaria ondoan zuela, Juan Carlos Moreno katedradunak bezperan egindako argudioak bere egin zituen Martik, eta hizkuntza guztiak «normalak» zirela gogorarazi zuen. «Hizkuntzak ezin dira gutxietsi hiztun kopuruaren arabera, edo mintzatzen
|
den
lurraldearen tamainaren arabera. Baina hizkuntz nagusietako hiztunek gutxietsi egiten dituzte, menperatze arrazoiak tarteko».
|
|
|
Diru kopuru horri 80 euro, telefono gastuak eta bidaia dietak gehitu behar zaizkio. Bizi
|
den
lurraldearen arabera, 355 euro gehiago kobratzen du Araban bizi den legebiltzarkideak, 521euro Bizkaian bizi denak eta 572 euro gehiago Gipuzkoatik bidaiatu behar duenak. Hala, 4.115,48 euro eta 4.332,48 euro bitarteko soldata jasotzen du hilean legebiltzarkide bakoitzak.
|
|
|
«Hau guztia oso ondo neurtu behar da. Ikusiko dugu nahikoa
|
den
lurralde auzitegietako bidearekin».
|
|
2009
|
|
|
Alegia, espainieraz mintzo den hiria konprenitzen dut, eta maite. Baina euskaraz bizi
|
den
lurraldea arrotz zait, eta mesfidantzaz begiratzen dut.
|
|
|
dela esatea; alegia, entzungor egitea. Izan ere, Benjamin Netanyahuri ez zaio axola zer gertatzen
|
den
lurralde okupatuetan bizi diren lau milioi inguru palestinarrekin Washingtonen egindako agerraldian behin ere ez zuen aipatu, bi estatuen irtenbidea, delakoa; bai, aldiz, Iran.
|
|
|
Euskal Herrian bizi dugun esperientziatik abiatuta, hedabideen zeregin nagusia salbuespen bakarren batzuk onarturik ez da informazioa. Enfrentamendu politiko armatua ematen
|
den
lurralde guztietan bezala, desinformazioa legitimoa dela onartu beharrean gaude. Aurkariari aurre egiteko baliogarria denez, etsaien eta beraientzat lan egiten dutenen jarrera Euskal Herria koloniatzat dutenez ez da harritzekoa.
|
|
|
Pakistango armadak hilaren 17an hasitako lurreko eraso zabalaren ondorioz, 200.000tik gora dira Hego Waziristandik ihes egin duten herritarrak. Agintariek uste dute Pakistango Talibanen Mugimenduko gerrillariak Afganistanekiko mugan kokatua
|
den
lurralde horretan gerizatzen direla. Iragan agorrilean airetik eginiko erasoen ondotik, Pakistango 30.000 soldadu baino gehiagok hasi dute lurreko oldarraldia.
|
|
|
Valais haranean eman dugu astebete, Suitzako Alpeetan, Zermatt ezagunetik gertu. Adar moduko lau mendi igo ditugu, 4.000 metrotik gorakoak, batere laua ez
|
den
lurralde batean. Felipe Uriarte beteranoak gidatu eta lagunduta, goi mendian trebatu eta zailtzeko balio izan digu batzuei, elurraren eta izotzaren harra asetzeko beste batzuei; gozatu ederra hartu dugu denok.
|
|
2010
|
|
|
Kontuak kontu, mostra hau aukera polita dugu guretzat planetaren ipurdia
|
den
lurraldeko adierazpide artistiko batzuk ezagutu, horiekin gozatu, eta, bide batez, huntaz eta hartaz gogoeta egiteko izan ere, zertarako da artea, bada?
|
|
2011
|
|
|
12 artikuluan honakoa zehazten da: «Gizaki orok eskubidea du (alor pertsonal eta familiartekoaz gain) alor pribatuko jarduera guztiak bere hizkuntzan egiteko, baldin eta bera bizi
|
den
lurraldeko berezko hizkuntza bada». Alegia, guri eta gure seme alabei eskubide hori aitortzen zaigu; hori horrela izanik, baten batek bermatu du eskubidea beteko dela?
|
|
|
Lurralde horietan ez du inolako arazorik, beraz.Nafarroan sortu zaio arazoa. Nafarroako boto emaileen %14, 86ren babesa jaso du Amaiurrek; araudiak eskatutako %15etik oso oso gertu, 0,14 puntura, geratu da koalizioa.Guztira, 333.628 herritarren botoak jaso ditu aurkeztu
|
den
lurraldean, Hego Euskal Herrian. Baina estatuko boto emaile guztien %1, 37 da hori, araudiak eskatzen dituen %5etik urruti.
|
|
|
Gaztelania hutsezkoa da Estatuaren izen ofiziala. Estatuaren administrazioarekin euskaraz jardutea ia ezinezkoa baita euskara ofiziala
|
den
lurraldean. Telenorten, Espainiako telebista publikoan, euskara anekdota hutsa da.Espainiako Estatua osorik demokratikoa izango balitz eta benetan bere izaera eleanitza eta kulturanitza onartuko balitu, Madrilgo kongresurako eta senaturako aukeratutako gure ordezkariek normaltasunez euskaraz aritzeko eskubidea izango lukete, Suitza bezalako estatu eleanitz normalagoetan gertatzen den legez.
|
|
2012
|
|
|
Goi mailako ikaskuntza bere gain hartuko dituen tresnak izatea, Hego Euskal Herriarekin erabakiak hartu ahal izateko gaitasuna eta lurraren problematikari erantzuna emateko eskumenak izango dituen instituzioa beharrezkoa dela esan dute. Etxeberri Aintxartek azaldu du nahiz eskumenak zabalak izatea garrantzitsua izan, aldi berean, malgutasuna duela aldarrikatzen
|
den
lurralde kolektibitateak. «Denbora aitzina joan ahala, konpetentzia gehiago izatera heldu da, prozesu ebolutibo batean kokatu beharrekoa da».
|
|
|
«Azken hiru hamarkadetan zehar, foru inbertsioaren funtsezko zati bat Gipuzkoan gaitasun handiko bide sare bat eraikitzeko esleitu da eta, helburu hori jada bete denez, zikloa amaitutzat eman behar da» (Gipuzkoako Bulego Estrategikoa, 2011). Bizitzen ari garen krisia gure ekoizpen eta mugikortasun eredua adimenez berriz hausnartzeko aukera ona izan daiteke, ekologikoagoa, osasungarriagoa eta erregai fosilen hain mendekoa ez
|
den
lurralde baterantz aurrera egiten laguntzen diguten mugikortasun estrategia iraunkor baten eta petrolio osteko ekonomia baten alde jarriz. Ikuspuntu honetatik, nahitaezkoa litzateke ekonomia eta enplegua indarberritzeko politikek garraio publikoaren eta motorrik gabeko mugikortasunaren sektoreari gaur egun ez duten protagonismoa ematea.
|
|
|
Natura garbi atxiki den bazterretara, lurra gure jabe dela eta ez gu lurraren jabe konyatzen duten jende zuhurren eremuetaraino. Hots, urte guzian Olentzero bizi
|
den
lurraldeetaraino.
|
|
2014
|
|
|
Hori bai, testuinguru «berezian» jokatuko dela azpimarratu zuen: «Norbere selekzioa ukatua
|
den
lurralde batean izango da txapelketa». Ekitaldi hau euskal selekzioaren «bazterketa saihesteko baliatu» behar dela adierazi zuen.
|
|
2016
|
|
|
Eta kito. Estatu hori inoiz desegingo balitz, edo euskara mintzatzen
|
den
lurraldea estatu horretatik askatuko balitz, espainiarra izateari utziko lioke euskarak. Automatikoki.
|
|
2021
|
|
|
Merkataritza elektronikoaren BEZari dagokionez, kontsumoaren lurraldea izango da ordainketarako irizpidea. Alegia, eroslea bizi
|
den
lurraldekoa.
|
|
|
Batzuek kilometro ugari egin behar izaten dituzte goizero, ikastolarako bidean; beste batzuei ez diete herrian euskaraz ikasteko eskubiderik ere aitortzen; gehienek ez dute baliabiderik... Euskara ofiziala ez
|
den
lurraldeetan, zailtasun ugariri egin behar izaten diete aurre murgiltze ereduko ikasle, irakasle, guraso eta eskola komunitateko gainerako kideek. Errealitate zeharo ezberdinak izanagatik, denetan dute ezaugarri komun bat:
|
|
2022
|
|
|
2014an atera zen Iraketik; Turkiara iritsi zen hegazkinez, eta Europan sartu zen Grezian barna, bi kontinenteak lortzen dituen eta dena ibai
|
den
lurralde ia ikusezin horretatik. Balkanak gurutzatu, eta asiloa eskatu zuen Norvegian, baina ukatu egin zioten.
|
|
|
Araba Bizirik plataformaren iritziz, ezinbestekoa da «eremu komunaren» alde borrokan jarraitzea, eta nabarmendu du lanean jarraituko duela beste eragile batzuekin batera «ustiapen eta txikizio politiketatik libre izango
|
den
lurralde baten defentsan». Horri loturik, manifestazio batera deitu dute maiatzaren 14rako, Gasteizen, Lurra defendatuko dugu.
|
|
|
Ez da ahaztu behar Kolonbiako lurraldearen %40 jabetza kolektibo etnikokoa dela, eta hainbat babesleku eta kontseilu komunitario afro kolonbiar daudela. Horrek erakusten du zenbaterainokoa eta zein garrantzitsua
|
den
lurralde horiek kontrolatzeko borroka biolentoa, eta estrategia sakon bat exijitzen du, gobernu berriak lehentasuntzat hartu duena.
|
|
|
Nola bidaiatu daiteke berriro paisaia horretatik? Nola sinets daiteke bihotz puru batean, kaosa nagusi
|
den
lurralde honetan. Noiz iritsiko da bakea?
|
|
|
tximino baztanga. Infekzio hori sorrarazten duen birusa ez da batere ezezaguna, baina lekualdaketa bat izan du, eta, Afrikan endemikoa
|
den
lurralde batzuetatik munduko hainbat herrialdetara hedatu denez, azaleratzen ari den infekzioa kontsideratzen da. Une honetan, agerraldi epidemiko garrantzitsu baten aurrean daude hainbat herrialde, Europakoak barne, eta, gutxienez, Afrikatik kanpoko 21 herrialdetan agertzen ari dira hainbat kasu.
|
|
2023
|
|
|
Orain Euskal Herria den lur eremuan, erromatarrek talde hauek kokatu zituzten: akitaniarrak, Pirinioen iparraldera, Garonaraino; baskoiak, Nafarroa gehienean; barduliarrak, orain Gipuzkoa den zati batean, Urumea eta Deba ibaien artean, eta Arabako zati handi batean; karistiarrak, Deba ibaitik mendebaldera; autrigoiak, Bizkaian mendebalderago eta Burgos ipar ekialdean; beroiak, orain Araba
|
den
lurraldearen hegoaldean eta Viana aldean. Segurutzat jotzen da beroiak zeltiberiarrak zirela, eta beste talde iberiar eta zeltiberiar batzuek baskoiekin harremana zutela, Ebroren ibarrean.
|
|
|
Mugimendu altermundialistaren hitzetan, Euskal Hirigune Elkargoak eta Ipar Euskal Herriko gizartearen gehiengoak GPSO Hego Mendebaldeko trenbide Egitasmo Handiarekin bat egiten ez badu, proiektuan eztabaidan segitzen du. Hala, departamenduko kontseiluaren eta bereziki Jean Jacques Lasserre lehendakariaren aldeko iritzia gaitzetsi ditu, «hunkitua
|
den
lurralde oso baten iritziaren kontra» doazelako. «CD64, bortxarik ez!
|
|
|
Dokumentalaren lehen atalean, ordea, herri kirol guztiak izendatuz hasi da, eta Euskal Herriaren historia labur azaldu du: «Espainian eta Frantzia hegoaldean kokatzen
|
den
lurraldea da, baina bere identitate eta kultura propioa ditu. Ez erromatarrek, ezta beste inperio indartsuek ere ez zuten dominatu hango jendea, eta euren tradizioek erro indartsuak dituzte.
|
|
|
Europa da azkarren berotzen ari
|
den
lurraldea
|
|
|
Munduan, berriz, 1,2 gradu. Ikerketaren arabera, Europa da kontinente guztien artean azkarren berotzen ari
|
den
lurraldea.
|
|
|
Alta, derrepentean, pentsatzeari ekin genion. Beti da plazer berezia zurea ez
|
den
lurralde bateko aretoetan sartzea. Are, pelikulak ikusteko bertan dituzten usadioak ezberdinak direnean.
|
|
|
Azkarren berotzen ari
|
den
lurraldea da Europa
|
|
|
Munduan, berriz, 1,2 gradu igo da. Ikerketaren arabera, kontinente guztien artean, azkarren berotzen ari
|
den
lurraldea da Europa.
|
|
|
Besteren hizkuntza ikastea bestea ulertzeko ahalegin bat da; enpatia ariketa bat; besteren larruan jarri eta besteren azala sentitzeko nahi bat; hurbiltzeko asmo bat; errespetu ekintza bat; maitasun adierazpen bat. Are gehiago, beste hizkuntza hori norbera bizi
|
den
lurraldean hitz egiten bada. Hizkuntza bat baino gehiago hitz egiten diren lurraldeetan elebakar irauteak, ordea, zer adierazten du?
|
|
|
Esaterako, Txinan debekatuta egon da hainbat hamarkadatan, eroskeriatzat zutelako. Halere, turismoa areagotu
|
den
lurraldeetan, egun ohikoa bilakatu da jatetxeetan propina ematea. Egoera bertsua da Japonian.
|
|
|
Bat dira arnasguneak: funtsezkoa da euskara nagusi
|
den
lurraldea zabaltzea. Horri lotuta dago, neurri handi batean, euskara errazago erabiltzen jakingo duten hiztunen ekoizpena:
|
|
|
Europako Batasunak 24 hizkuntza ofizial ditu onartuak gaurko egunez. Horien artean dago gaelikoa, hitz egiten
|
den
lurraldean hizkuntza hegemonikoa ez den bakarra. Euskara, katalana eta galiziera hizkuntza ofizialetan sartuz gero, horrek esan nahiko luke edozein instituziok edo norbanakok aukera izango lukeela Europako instituzioekin hizkuntza horiek erabiltzeko.
|
|
|
Ikuspegi estrategiko horren adibide garbia dugu Basque Culinary Center. Sukaldari talde aitzindari batek mundu zabalean erreferentzia
|
den
lurralde gastronomiko bihurtu gintuen, premisa gisa harturik gastronomiak ondo merezia duela unibertsitate zentro bat, bere garrantzia indartzeko. Sukaldari talde hark, erakunde publikoekin eta Mondragon Unibertsitatearekin orpoz orpo, erabaki zuen elkarrekin partekatzea guztien jakintza eta esperientzia, eta halaxe sortu zuten 2010ean Basque Culinary Center, aurrekoen ondarea sendotzen eta etorkizunaren alde lanean diharduen erakundea.
|
|
|
«Euskal Autonomia Erkidegoan, turismoaren motorrak eta onurak jasotzen dituztenak hiriak dira». Horrela, turismoaren onuren banatze desorekatua ere deitoratzen du irakasleak, ez dagoelako garbi onura hori nola zabaltzen
|
den
lurraldean zehar. Erakarpen poloak hirietan izanik, hiriguneak ere betetzen dira, eta, horiek garestiegiak bihurtzen direnez, jendea barnealdera doa ostatu bila.
|
|
|
«Hauxe eskatzen dugu: gobernuak eta beste egiturek uler dezatela gazteleraz hitz egiten
|
den
lurraldeetan gaztelerari izan diezaioketen estimua guk geure hizkuntzei diegun bera dela; horregatik eskatzen dugu errespetua».
|