|
2001
|
|
|
2 1700ean, urte hori ezarri digutenez gero abiapuntutzat, zenbait gauzaren jabe da oraindik Euskal Herria, pare baten jabe batik bat, eta diodan bidenabar hemen eta gero izen horretaz izendatuko dudana ez dela XIX. mendean Zazpiak bat ikurpean bilduko
|
den
lurralde mordoa baizik. Euskaldunez kanpora, bada hor, dakigunez, erdaldunik ere.
|
|
2003
|
|
|
1835eko ekainean Zumalakarregi hil zen arte behintzat, bera izan baitzen gerrilla teknikak erabiliz benetako armada bat osatu zuena, euskal probintzia guztiak bere gain hartuz. Hurrengo bi urteetan, Madril konkistatu asmoz abiatzen den armada errealistak porrot egin eta, gainera, nazioartean zuen laguntza galtzen duenean, karlismoa euskal lurraldean lubakitu eta eusten saiatuko da; hauxe izango da, 1836 eta 1839 bitartean, gerra bukatu arte, bere esku egongo
|
den
lurralde bakarra (Balmaseda, Gasteiz, Iruñea eta mugaren arteko lurraldea, zehatzago). Bitarte horretan ez dira hemen liberalen aginduak beteko.
|
|
2007
|
|
|
India Handiraino joaten delarik, Bakaria aldera, Kaldile deitzen
|
den
lurralde handi eta ederrera heltzen da. Han bada fruitu bat izan daitekeen miresgarriena, luzea kuia bat bezala.
|
|
2009
|
|
|
|
den
lurralde batean hazi beharra).
|
|
|
Jakin badakigu, ordea, hizkuntzak ez direla berez normalizatzen, eta abiapuntuan desoreka dagoen lekuan oreka eraiki eta aukera berdintasuna bermatu nahi direlako suertatzen dela beharrezko hizkuntza politika. Arrazoizkoa dirudi uste izateak euskarak ofiziala eta berezko hizkuntza
|
den
lurraldeko paisaia linguistikoan presentzia orokortua eduki lukeela, bai euskarak berak prestigio soziala izan dezan eta herritarrek estimutan izan dezaten, bai euskaraz bizi nahi duten herritarrei gertukoa eta linguistikoki naturala izan dakien euskararen lurraldeko paisaia. Gainera, harreman pribatuetan ere badira zaindu beharreko hizkuntza eskubideak, arautu ahal eta arautu behar direnak, kontsumitzaileenak, esate baterako.
|
|
|
Nola liteke, euskara ere ofiziala
|
den
lurraldean, inposiziotzat hartzea kontsumorako produktuei eta zerbitzuei buruzko oinarrizko jakingarrien gaineko informazio idatzia euskaraz eta gaztelaniaz emateko obligazioa ezartzea zenbait enpresa eta establezimenduri, eta, aldiz, erabat normaltzat jotzea Espainian merkaturatzen diren kontsumorako produktuen etiketa eta oinarrizko informazioa gaztelaniaz emateko obligazio legala ezartzea enpr... Demagun Euskadiko herritarren %90ek primeran ulertzen duela euskaraz:
|
|
|
Demagun Euskadiko herritarren %90ek primeran ulertzen duela euskaraz: zilegitzat onartuko ote litzateke, euskara ere ofiziala
|
den
lurraldean, euskara ofiziala denez gero, aireportu eta tren geltokietako seinaleztapena, hegazkinetako eta trenetako megafonia bidezko oharrak, telefonia enpresen komunikazioak, saltoki handietako formularioak eta abar, denak edo gehienak euskaraz besterik ez eskaintzea, nahiz eta hizkuntza ofiziala izan euskara eta jende gehienak ulertu. Zilegitzat onartuko ote litzateke azalera handiko merkataritza guneetan, energia elektrikoa edo gasa edo telekomunikazio zerbitzuak ematen dituzten enpresekiko harremanetan, finantza erakundeekiko erlazioetan gaztelania erabiltzeko aukera bermatua ez izatea?
|
|
|
Euskararen lurralde guztietan gertatzen dena da garrantzizkoa euskararen biziraupenerako, Euskal Autonomia Erkidegoan gertatzen dena bezala Iparraldean jazotzen dena. Baina euskarak hobera non eta euskararen lurraldeetako biztanle guztien %75 eta euskal hiztunen %80 inguru bizi
|
den
lurraldean egin izatea ez da anekdotikoa, esanguratsua baizik, eta poztekoa.
|
|
|
herritarren gogoa euskara hauspotzea izan delako, herri aginteek autogobernua euskararen zerbitzura jarri dutelako, euskarak puntako babes ofiziala izan duelako, hizkuntza politika eraginkor bat garatu delako, herritarrak oro har euskarari atxiki zaizkiolako, gizarteko hainbat arlotan sorturiko elkarteek euskara bultzatu dutelako eta, oso bereziki, oinarrizko kontsentsu politiko bat eraiki eta, neurri batean bederen, gordetzen asmatu delako, nahiz eta ez zaion behar besteraino eutsi azken urteetan, elebitasunak aurrera egin duenean paradoxikoki. Faktore horiek ahulagoak izan diren lurraldean. Nafarroan esan nahi da?, askoz motelagoa izan da euskararen hazkundea; eta faktore horietako gehienen arrastorik ere izan ez
|
den
lurraldean. Iparraldean alegia?, euskarak atzeranzko bidean jarraitu du, nahiz eta, azken ikerketak dioenez, gazte elebidunen kopurua lehen aldiz oraintxe hasi den apurka bada ere gora egiten, orain arte hodei ilun eta zakarrez estalitako zeruan urdin koloreko argiune xume batzuk azaldu direlarik horri esker.
|
|
|
bizitza zelan bizi? Eta zenbaitzuek" iraultza molekular" deitu dutenari erreparatu diote, hots, eguneroko bizitza
|
den
lurralde mikroskopikoa eraldatzeak duen garrantziari: bizitza txikia aldatu, beharbada politika handitik horrenbeste itxaron barik.
|
|
|
edo zuk egiten duzu politika, edo politikak egingo zaitu zu. Hala, hizkuntzaren politizazioak, ezinbestekoa, bestalde, hizkuntza aintzat hartua izango bada, ondorio gaiztoak dituela esaten bada ere, lehen aipatutako bi lekuetan egon da benetan politizatua gai hau, katalanez mintzo
|
den
lurraldeen maparen barruan. Bi leku horietan, herritar askoren hizkuntza eskubideak ez dira Europako Hizkuntzen Kartak dioen moduan errespetatzen.
|
|
2011
|
|
|
Déu va néixer aquÃ, nire lagun katalan batek esaten duen bezala. Egia osoa esatera, Jaungoikoa jaioa omen
|
den
lurralde honetan erruz egiten da lana, baina inoiz perspektiba galdu gabe: lanak ematen duen diruarekin lortutako konpentsazioek eta plazerek, zentzu guztietan gozatuek, bizitzaren zaila arintzen dute...
|
|
2019
|
|
|
Perfume naturala da, basa lurrin fresko freskoa. Goroldio eta garo usaina du, eta jenderik bizi ez
|
den
lurralde basatietara eramaten zaitu. Begiak itxi eta denok mundutik oso urrun gaudela imajinatzen dut.
|
|
|
Ahal dituen ondoen, bere ama hizkuntza zein den nabarmendu gabe. Pelikuletan eta espiatzen
|
den
lurraldeko hizkuntza trakets jakiteagatik izaten dira eroriko asko: lapsus linguae txiki bat aski motibo izan daiteke pelotoi baten aurrean fusilatua izateko.
|
|
|
Dakiguna da: bizi izandako peripezien kontakizunaz gainera, ibili
|
den
lurraldeetan entzundakoen itzulpenak ekarri ditu bere kabutako zakutoan, gogoan geratu zaizkion hainbat eta hainbat balentria eta peripezien narrazioekin etxeratu da.
|
|
|
Euriari eta bustiari begiratuz gero, honako beste sei tipo hauetan defini genezake mundu osoko klima: hilabete oro euri mardula bota ohi duenekoa; hurrena, hilabete oro euri xehea biltzen
|
den
lurraldeetakoa; gero, euri mardula urtaro batzuetan egiten duenekoa; euri xehea urtaro batzuetan botatzen duena; euri gutxi egiten duen lurraldeetakoa; eta, azkenik, elur asko botatzen duen lurraldeetakoa.
|
|
2020
|
|
|
Ikuspuntu honetatik begiratuta, bikoitza da nobelak aditzera ematen duen kritika soziala, argi adierazten baitu, emakumeek (eta are gutxiago neskek) ez dutela inolako babes instituzionalik, ez erakundeen aldetik, ez Justiziaren administraziotik, ezta seguritateko indar polizialetatik ere. Babesgabetasuna erabatekoa da nobela garatzen
|
den
lurraldean (Hego Amerika), baina edozein lurraldetan mintza daiteke babes ezaz. Ez dago alde handirik iparralde, hegoalde, mendebalde edo ekialdean.
|
|
|
Fatalitatea, tragedia orotan bezala, saihetsezina. Gertakari lazgarriak aberria
|
den
Lurralde Ilunean, patria oscura, deitu zion Arestik, aberri iluna, Letek?. Heriotza eta maitasuna, elkarren eskutik; une batean, Lek esaten zuen:
|
|
2021
|
|
|
Heil" osasuntsua" da," zorionekoa"," osoa"," kaltegabea".... Adibide bat emateko, alemanez hitz egiten
|
den
lurraldeetan, mendizaleek Berg, heil! esaten diote elkarri mendi bateko gailurrera iristen direnean; ez neonaziak direlako, baizik eta mendia (Berg) heil delako.
|
|
|
Bete ezazu zure ametsa!,, diosku publizitateak behin eta berriz," ametsa" markak hausteko lehia edo egozentrikoen goranahiaren sinonimoa balitz bezala. Ametsek, ordea, uste oneko jendea bizi
|
den
lurralde bat osatzen dute; xaloak dira berez, inongo utilitarismorik gabeak. Ez dute zerikusirik self made (wo) man delakoaren ideologiak sustatzen duen norgehiagoka indibidualistarekin.
|
|
2022
|
|
|
heriotzara nahitara joan zintezen galarazteko direnak eta ez direnak egin ez izanagatik. Heriotza, non eta guretzat existitzen ez
|
den
lurralde batean, guretzat inongo egiantzik ez duen herrialde batean.
|
|
|
" Trieste konplikatua da, Katalunia eta Euskal Herria konplikatuak diren bezala", eta, ai, ezagutu izan balu Txingudiko badia!?. Ziur nago, halere, nahiago izan zuela jaiolekuaren konplikatutasun hori, zer dakit, ezer pasatzen ez
|
den
lurralde batean sortzea baino. Gatazkarik gabeko eskualdeak egongo baitira agian, baina ezin dut imajinatu zein puntutaraino izan litezkeen aspergarri.
|
|
|
Max Weberren formularen arabera, estatu horrek hertsadura eta indarkeria legitimoen monopolioa duela esaten da. Estatua oro har norgehiagoka baten xede ez
|
den
lurralde bateko erakunde politikoen (botere betearazlea eta legegilea), juridikoen (auzitegiak) eta hertsatzaileen (polizia, armada) multzoak osatzen du. Lehen adierazi dugun bezala, nazio nozioa toki bateko komunitate politikoari esaten zaio eskuarki, nahiz eta nazio hori diasporikoa izan daitekeen?, zeinarekin" nazionalek" historian inspiratutako kidetasunak garatzen baitituzte, mito komunez elikatuak, hizkuntza jakin batean oinarrituak eta epe luzera proiekta daitezkeenak lurralde aitortu batean baterako etorkizun bat irudikatuz (Anderson, 1996; Bouchard, 2019).
|