|
2004
|
|
|
Euskara babes juridiko minimoen azpitik dagoela egun, euskararen lurralde guztian ez baita ofiziala, eta horrek menpekotasunezko estatusa sendotu besterik ez du egiten. Baina ofiziala
|
den
lurraldeetan ere, lehentasunezko hizkuntzatzat ez da hartu, araubidea ez baita bide horretatik abiatu. (...) Zentzu horretan, ofizialtasunaren kontzeptu juridikoetatik haratago joz, eta ikuspegi pragmatikoari eutsiz, errealitate latza dakusagu egun Euskal Herrian, ofizialtasuna lurraldearen gune bakar batean dago aitortua, Nafarroa Garaiko Iparraldean eta Autonomia Erkidegoko hiru probintzietan, alegia, eta koofizialtasun hori egikaritzeko tresna eraginkorrik ez egoteaz gain, bere gainean izandako ezbaiak Auzitegi eta Epaitegi arrotzek ebazten dituzte, kasu gehienetan euskararen kalterako?. 280
|
|
|
–Liberalismoaren eta karlismoaren arteko borroka legez planteatu. Iñigo Aranbarri ari zaigu? baina ahaztu liberalismoak zer ekarri dion indar betean egon
|
den
lurraldeetan, konparazio batera Iparralde guztian, euskal nortasunari. Eta formulazio honetan, euskara traba zaie?. 295
|
|
2006
|
|
|
1843 urtean Sequoyah –83 urte beteak zituen ordurako–, mugaz beste aldera joan zen, orduan Mexiko eta gaur egun Texas
|
den
lurraldera, jakin baitzuen inguru haietan cherokee herriaren erreserba bat jarri zutela eta, beste askotan bezala, hara joan zen bere aurkikuntza kulturala zabaltzera eta Texasko indiarrak jakintsuago bihurtzera.
|
|
2008
|
|
|
esker, Soriako batek eta Sevillako batek (inoiz elkar ez ikusi arren) imajina zezaketen nazio espainiarrekoak zirela eta ezaugarri gehiagok batzen zituela elkarrekin, Pariseko edo Pragako batekin baino. Nazioarena omen
|
den
lurraldea hartzen eta irudikatzen duten heinean, lurralde nazionala eraikitzen baitute komunikabide nazionalek.
|
|
2010
|
|
|
Egoera horren parean, ezker abertzaleak etengabe errepikatu eta euskal jendartearen gehiengoak bere egin duen proposamen politikoan dago gatazkaren irtenbidea: Euskal Herriaren nazio eskubideak aitortzea, euskal herritarrek beren etorkizunari buruz erabakiko dutena errespetatzea eta gaurko egunean inposatzen
|
den
lurralde zatiketa gainditzea. Horretarako, autodeterminazio eta lurraldetasun eskubideetan oinarrituriko marko juridiko politiko berri bat adostu eta eraiki behar da Euskal Herriarentzat.
|
|
2011
|
|
|
Galdutako hizkuntzaren aztarna batzuk hor geratzen dira, toponimia eta beste?, eta aztarna horien lorratzean oroimen historikoak bere eragina izan dezake berriz ere galdutako hizkuntza berreskuratzeko saioetan. Asimilazioa erabatekoa izan
|
den
lurraldeetan, gainera, aztarna sinboliko horiexek izan ohi dira batzuetan hizkuntza galduaren kontzientzia berreskuratzeko helduleku eta euskarri.
|
|
|
(?) Min ematen dit euskararen egoerak. Hizkuntza batek bere lurraldea behar du, derrigorrez beharrezkoa izango
|
den
lurralde bat?. –Un país ocupado?, Gara,.
|
|
|
Urteak dira karrera amaierako proiektua lantzera Kaliforniara joan zela, bere herrikide asko bezala; baina, han laketu, asko ikasi eta urte batzuetan pozik bizi arren, ibilaldi luze baten etapa bat besterik ez zen bihurtu egonaldi hura. Munduan barrena eman ditu azken urteak, bere kamera besotik zintzilik, non edo han saltzen dituen argazkiak eginez, edo tokian tokiko komunikabideetan freelancer gisa lan eginez ere bai, hala nola hemen, abizenaren arabera bere arbasoena omen
|
den
lurralde honetan, non bere izenak halako irribarreak pizten dituen.
|
|
2012
|
|
|
–Aostako haranetik Umbriaraino zabaltzen
|
den
lurraldea da. Padanoen aberria.
|
|
|
Ez da irudimenak asmatutako txokoa, benetakoa baizik. Gaur egun Euskal Herria
|
den
lurraldea ipar mendebaldetik hego ekialdera zauri sakon batek zeharkatzen zuen, antigoaleko ozeano fosa batek, eta denbora izoztuta mantentzen zuen hozkailua zen txoko hura. Zulo sakon hartan denborak ez zuen ez aurrera ez atzera egiten, han ez zegoen ez atzorik eta ez biharrik.
|
|
|
bidaiaririk itzultzen ez
|
den
lurralde
|
|
2014
|
|
|
Halakoa erruz dago. Nazio kontzeptu etnikoaren ezaugarria baldin bada lurraldea elementu nazional noraezekotzat aitortzea, ikustea dago zinez Frantzian nola tratatu
|
den
lurraldea (muga naturalen teorietaraino, eta muga natural horien xerkan mendeetan diplomazia nahiz armada sistematikoki erabiltzeraino). Ea zer den hiri nahiz herrixka guztiak oratorio eta kapera laiko nazionalez betetzea (kale eta plaza eta eskola izenak, heroien monumentuak, erorien hilarriak), eta historia guztia zentzu nazionalki debotoan irakastea, eta politika nazionalaren egiteko nagusitzat hartzea mito nazionalen gurtza eskolan, arkitektura urbanoan eta bizitza publikoan edonon (Asterix eta arraza galiar sinpatikoaren mitoa barne), eta ikustea jaiegun eta sinbolo nazional kolektiboen ospaketa zeremoniatsuak identiate nazionalaren agerpen eta sustapen gisa, espazio geografikoa ez ezik, urtearen joanera edo denbora ere nazionalduz?, etab., etab. Hori dena etnikoa bada, nazio frantsesa baino nazionalista etnikoagoak praktikan ez dira Europan asko aurkituko.
|
|
2015
|
|
|
Badoa belauna zurituz, hezurrei koska eginez. Gora, mokorrera, lixibaz bezala mugatuz lurraldea, berea
|
den
lurraldea. Berea baitzara, aitatxo.
|
|
|
Harkaitzen aurka etengabe hausten diren olatuek baino ez dute urratzen gaueko isiltasuna. Olatuek eta atsedenik hartu nahi ez duen haize zitalak, hezurretaraino sartzen
|
den
lurralde hartako haize gogaikarriak, haize temati eta nekaezinak.
|
|
|
Deabruaren lana badirudi ere, gizakiak gerra Gerra Santu bihurtzeko ohitura du, gazteak itxaropentsu hil daitezen edo. Halaxe, bada, amerikarrak eta beren aliatuak Iraken sartu zirenean, dena GORRIA
|
den
lurralde hartan, zerua, lurra eta neskatoen ezpainak?, goizalde batean, hogei bat gazte fusilak hartuta etsaiari aurre egitera abiatu ziren. Ez zuten tiro bat bera ere egiteko aukerarik izan; bertako lurra gorriagotu baino ez zuten egin.
|
|
|
Hizkuntza nazionalismo baten aukera izan liteke gehienez, baina ez bestela, ezen ilun geratzen da, azalbide horri jarraikiz, zer jazoko litzatekeen gainerako Euskal Herrian. Azalbide horren arabera, euskararentzako lehentasuna eskatzen den bezala, gaztelania eta frantsesarentzat ere eska liteke, euskara mintzatzen ez
|
den
lurraldeetan. Hori dela eta, uste dut euskararen aldeko mugimenduen iritzia oso kontuan hartzekoa dela, baina euskal nazionalismoak gogarte berezkoa behar duela, Euskal Herriko arazo eta interes desberdinak barnebilduko dituena.
|
|
|
Euskararen eta euskal nazionalismoaren arteko desidentifikaziora jotzearen ondorioa euskarak jaso lezakeen abegitasun zabala izan liteke, esan denez, baina horren bigarren ondorioa ez da, aldiz, euskararen etorkizunaren bermea. Helburu horren bila Euskararen Aldeko Taldeak arituko dira, zalantzarik gabe, baina euskara mintzatua
|
den
lurralderako nahikoa izan daitekeena asmo hutsal gerta daiteke erdal lurraldean. Banaketa erabakigarria deritzot horri.
|
|
|
Banaketa erabakigarria deritzot horri. Txemi Apaolazak Agurainen eginiko ikerketa bati jarraituz, euskara mintzatzen ez
|
den
lurraldeetan euskaltzaletasuna nazionalismoari loturik doa, baina lehenengoa bigarrenaren emaitza izaki. Hau da, euskal nazionalismoa bereganatzean euskara ikasteko beharra sentitu izaten da, eta ez alderantziz.
|
|
|
16 Gaur egun ere, eta alde handiz, euskaldunen aukera politikoak euskal nazionalismoaren indarren artean banatzen dira gehienbat. Antzera gertatzen da Galesen, non galesera gordetzen
|
den
lurraldeetan nazionalismoa indartsuago agertzen baita, Williamsen arabera (1982: 155).
|
|
|
Ezinbestekoa du kutsu afektiboa lantzea, hortxe baitatza bere indarra; naziokideen arteko lotura sendoketan, alegia. Hori dela eta, kultur ezaugarri biziak eragingarriagoak izango dira arrazionalagoa
|
den
lurralde berean bizitzea baino. Modernitatearen eredutzat hartzen den lurralde nazionalismo honek porrot egiten du puntu honetan; hortik, errepikatzen ari denez, noizbait ezaugarri etniko kulturalak erabili beharra (herritarren atxikimendua erdiesteko) eta ezgauza izatea hutsean jarduteko.
|
|
|
Esan dugunez, hizkuntza nazionalismorik ez dago gaur egun Euskal Herrian, pertsona mailan ez bada. Noizbait aipatua izaten da, ordea, euskararen iraupena bermatzeko oraingo hizkuntza lurralde nazionalismoak eskaintzen duena baino adore gehiago behar delakoan, eta, hasteko, euskaraz egiten
|
den
lurraldea gotorleku bihurtzeko helburuz. Ideia hauek alderdi politiko baten gauza litezke, edo politikaren gainetiko mugimendu baten, agian.
|
|
|
1 Euskal diodanean, ez bedi har hizkuntza zentzuan, geografikoan baizik. Bestalde, badakit diskurtso hori, nik garatu dudan bezala, ez dela defendatzen, baina politikaren eremukoa
|
den
lurralde irizpidea (Euskal Herrian bizi izatea, oro har) baztertuta, irizpide bakartzat hizkuntza hartzen denean, ez da diskurtso hori adieraztera ematen. Edo, bestela, ez da ondorio logikoa?
|
|
|
Hori dela eta, kultur ezaugarri biziak eragingarriagoak izango dira arrazionalagoa den lurralde berean bizitzea baino. Modernitatearen eredutzat hartzen
|
den
lurralde nazionalismo honek porrot egiten du puntu honetan; hortik, errepikatzen ari denez, noizbait ezaugarri etniko kulturalak erabili beharra (herritarren atxikimendua erdiesteko) eta ezgauza izatea hutsean jarduteko.
|
|
2016
|
|
|
Orduan izan ziren besarkadak, orduan musuak eta negarrak, gainezka egindako ubidea bezala. ...tzuten elkarrekin, baita liburuetan aipatzen ez direla aipatu dugun beste horiek ere, eta horrek senar emazteak eurak baino lotuago bihurtu zituen batzuk, anai arrebak baino elkartuago, betidaniko adiskide minak baino bateginago; bidaiaren aldia parentesi bat izan ohi da beti norberaren bizian, bestelako pentsamenduak, ohiturak, tratubideak baimentzen dituena, hain zuzen ere ez hemengo ez hango ez
|
den
lurralde batean, ez lehengo ez geroko ez den denbora batean gauzatzen delako, une horren laburrak eta iragankorrak egiten du zilegi salbuespena. Baina unearen laburra izugarri luzatu zen harakoan, eta horregatik egin zitzaien horren zaila elkarrengandik bereiztea.
|
|
|
–Askok nahiago izan dute ibilbide propioa ez baldintzatu. Zenbaitek uste dute gero etorriko direla benetako jabeak eta, bestela, markatuta geratuko direla hain txikia
|
den
lurralde honetan?. Horregatik, Barkosen apustuak bere arriskua du.
|
|
|
Solana: «Nafarroa euskalduna irudikatzen dugu, non hizkuntza ofiziala izanen
|
den
lurralde osoan». Eskubideei buruz pedagogia egin behar dela irizten dio:
|
|
2017
|
|
|
Esker on handiz egin dut Caliban eta sorginaren euskarazko edizio honetarako sarrera, eta XVI. nahiz XVII. mendeetako sorgin ehizak, liburuaren ardatzetako bat? aztertzeko hain garrantzitsua izan
|
den
lurraldean zabaltzen irudikatu dut.
|
|
|
Mihiztaduraren kontzeptua behar dugu, ez bakarrik ez dagoelako sorburu transzendentalik edo antolamendu printzipio nagusirik, eta, hortaz, metafora moduan baliatzeko; mihiztaduraren kontzeptua behar dugu kritika politiko bat egiteko norbanakoen irudipenak eta komunitateen leialtasun eta gaitasunak osatzen dituzten instituzioei, prozesuei eta botere harremanei. Kontzeptu hori behar dugu azaldu nahi baitugu nola aldatzen
|
den
lurraldea eta lurraldea ekoitz daitekeela, hartara boteretze kolektiboa, ongizatea eta autogobernua lortzeko, edo justu kontrako xedez. Kontzeptua behar dugu ez bakarrik entitate berriak esplikatzeko, hala nola sare globalak eta maila anitzeko gobernantza pribatuak, baizik eta tokiko mailan gertatzen ari diren des eta ber lurraldetze prozesuak azaltzeko, eta prozesu horiek demokratizazioarekin nola lotzen diren erakusteko, demokratizazioa ulertuta honako hauek biltzen dituen prozesu gisa:
|
|
|
Eta adibide horrekin zera azpimarratu nahi dut: nahiz eta kapitala mugikorra izan, enplegua eta ongizatearen ekoizpena, biak dira oraindik ere erlatiboki estatikoak, eta nazioan daude kokatuta, lurralde nazionalaren barruan, nazioa baita demokratizatu
|
den
lurraldea (ez aski hala ere). Ekonomia globalak ez du herria ez lurraldea gobernatzen, haiek txikitu, esplotatu edo horietan inbertitu egiten du, baina ez ditu gobernatzen.
|
|
|
deitu izan
|
den
lurralde haren gaineko
|
|
2019
|
|
|
boteretsuak ziren; heriotza eta bizi iturri izanik, mundura ekarri eta beren esklabo bihurtzen zituzten gizonak. Kristautasunean, bizia eta heriotza Jainkoaren mende daude, ez beste inoren mende; amaren sabeletik sorturiko gizonak ihes egiten du handik betiko, eta lurrak hezurrak bakarrik hartzen dizkio gizonari; arimaren destinoa, izan ere, amaren boterea abolitu
|
den
lurralde batean jokatzen da; bataioko sakramentuak barregarri uzten ditu karena erre edo murgiltzen zen zeremoniak. Aurrerantzean, magiarik ez lurrean:
|
|
|
Esaldi hori errepikatu ahala nabaritu dut hegan aitaren gogoa, urruti
|
den
lurralde baterantz. Bisitan joan natzaio Manexekin aita pontekoaren onurak lor ditzan.
|
|
|
gaztelania, frantsesa eta ingelesa. Gu baino askoz ere indartsuagoak diren hizkuntzez inguratuta gaude, eta guk ez dugu gure hizkuntza bakarrik hitz egiten
|
den
lurralderik edo estaturik. Desagertze arriskua oso gertu sentitu izan du gure hizkuntza komunitateak, eta oso barneratua du sentimendu hori.
|
|
2020
|
|
|
Gertakari horiek klima aldaketaren ondorioz diren edo ez, oraindik ere desadostasun ugari dituzte adituek. Izan ere, klima aldaketak ere eragin arren, sortzen diren kalteak ez dira izaten bakarrik horren ondorioz, orain arte egin izan
|
den
lurralde antolaketa eta hirigintza okupazio ausartaren ondorioz baizik.
|
|
2021
|
|
|
Ipar Poloko eremu goietan soberaniazko hotzari horren laburra den uda darraikio, hegazkiak datozelarik eta zonbait egunen buru, zonbait orenen buru lili distirantenak sortzen direlarik lurrean, ber gisan sortzen dira sentimendurik eztienak gizakiaren bihotzean. Iduri luke ezen, eremu urrun horietan, hegoaldekoon begietan elur eta izotz eternalekoa
|
den
lurralde horretan, Saharako basamortuan bezain bero egiten duela noiztenka".
|
|
|
Erdi Aroan Eliza kristau ofizialetatik (bai ekialdeko ortodoxotik, bai mendebaldeko katoliko erromatarretik) aldendutako hainbat kristauren sekta manikeo bateko partaideak dira bogomildarrak. X. mendean Trazian sortua (Itsaso Beltzaren eta Egeoaren artean), hainbat lekutara zabaldu zen sinesmen hori, gaur egun Bosnia
|
den
lurraldeetara batik bat.
|
|
2022
|
|
|
Herri txikia: mundu guztia familiakoa
|
den
lurralde endogamikoa.
|
|
2023
|
|
|
Ikasi baitzenuen onena lehen musuaren shockean aurki zenezakeela bakarrik, gorputz estreinatu berrian, lehen ukituaren adrenalinan. Ziur aski ez zenuen gutako inorekin ikusten jakin horren guztiaren ondoren agertzen
|
den
lurralde zabal eta emankorra. Ez zenuen ezagutu sexuak konkista izateari utzi eta pasioz beteriko elkarrizketa bizia bihurtzen deneko espazio aberats hori.
|
|
|
Eta harridurak ez zidan lagundu zure aurrean matxinatzen; aitzitik, txikiago egin ninduen. Ustekabean harrapatu baninduzu bezala, hasieratik nire punturik ahulena ezagutu izan bazenu bezala, arrakala bat, bat batean aurkitutako haran bat, konkistatu nahi
|
den
lurralde menditsu batean. Nire ohearen azpian sartuta zeunden jada, eta han edozer egin zenezakeen nirekin.
|
|
|
Tiris lurralde mitiko bat da, poemetan eta kantetan etengabe aipatzen
|
den
lurraldea, elezaharren eremua, identitate nomadaren sorlekua. Mendebaldeko Saharako hego ekialdeko heren osoa hartzen du:
|