|
2000
|
|
|
Azkenik, aditzera eman beharra dut, giza eskubideen alde oso erabilgarria
|
den
liburu bat badela, 1981ean Unescok argitaratua eta geroztik hamasei hizkuntzatara itzulia; euskaraz ere 1999an Bilboko Unesco Etxeak emana digu Leah Levin andere idazle ingelesak prestaturiko Giza eskubideak: galde erantzunak deritzana.
|
|
|
18th Century Europe izenburuz 1966an argitaratua. Ulertzen ez dudana zera da, hain beharrezkoa
|
den
liburu hori hemengo historiagileek ez ezagutzea. Zeren gaur, gazteleraz irakurri ezinik ez dugu, Ricardo Haas ek itzulia 1968 urtean Mexikon argitaratu baitzen:
|
|
2003
|
|
|
Lehen iraultza mota hori ez zuten bada batere gaizki ikusi Frantziako eta Nafarroako erreinuan gure herritar anitzek: horren lekuko, Estatu Batuetako Philadelphia hirian, Jean Robin apezak argitaratu zuen 1782an, Nouveau voyage dans l. Amérique Septentrionale et Campagne de M. de Rochambeau, Donostiako Julio Urkixoren liburutegian aurkitzen
|
den
liburu arraroa.
|
|
|
Bizipen horiek guztiak bizi eta gero (oso denbora gutxian lauzpabost bizitza bizitzea bezala da) amildegiaren itzala islaturik geratzen zaie begiradan, egia handi baten argiak argitzen die aurpegia eta arima barreiatzen zaie gorputza mugitzen duten bakoitzean eta, hala ere, orrialde zuri baten aurrean esertzen direlarik, paralizatuta sentitzen dira eta, ahalegin guztiak alferrik izango direla jakinik, ohar solteak soilik idazten dituzte, iruzkin xume diruditenak klasikoen orrialde ertzetan. Horrelakoa izango zela erabaki nuen datorren mendeko literatura eta tankera horretakoa izango zela nire hurrengo liburua ere, posible ez
|
den
liburu baten zirriborroa, isiltasunetik oso gertu dagokeen jarduna, argi izpiak baizik erakutsiko ez dituena. Idazkeraz aldatuko nuela erabaki nuen, ahots berri bat aurkitu nahi nuela, eta bidenabar, bizitoki eta bizilagun berriak ezagutu nahi nituela pentsatuz altxatu nintzen Santa Luziako miradoreko aulkitik.
|
|
2004
|
|
|
Bertrand Russellen ahotsa zen. Bilera osoko edadetuena zen, 79 urterekin, eta esperientziaren autoritatea aldarrikatzea erabaki zuen, arbelak zenbaki eran igortzen zuen arrisku latza ikusita– Parisen gordetzen
|
den
liburu batean esaten da hori: Erdi Aroko alkimiaren oinarrizko estatutuetako bat da –Russellek bizkortasun sinestezinaz altxatu zuen bere argaltasun izugarria– Alkimistek elementuak transmutatu nahi zituzten.
|
|
2005
|
|
|
Ispiluari musu eman, bere kirol praka luze estuei behin begiratu eta, ipurdiaren borobila ondo iradokitzen duela ziurtaturik, ohean etzan da, Gerturik daukagu odola irakurtzen jarraitzeko. Ordu pare batean irakurtzen
|
den
liburua, horrelakoak izan lukete guztiek...
|
|
2006
|
|
|
Pentsa genezake enperadore urrezale hari egindako iruzur bat izan daitekeela Voynich eskuizkribua deitzen
|
den
liburu misteriotsu hori. Norbaitek, gezur biribil batekin, zurikeriaz betetako erretolikarekin, edo zientzia itxurako berriketa nahasgarriarekin liburu bat saldu zion Rudolf II.ari; gero, liburu hura enperadorearen liburutegian geratu zen, inork inoiz zer zioen jakin gabe, eta, azkenean, hainbat urtetan ezkutuan egon ondoren, XX. mendearen hasieran liburu misteriotsu hura berriro argira atera zuen Voynich jaunak.
|
|
2007
|
|
|
Ahal delarik, arretaz irakurri behar
|
den
liburu aparta.
|
|
2009
|
|
|
Jean Améry judu vienarrak, gaztelaniazko itzulpenean Más allá de la culpa y la expiación izenburutzen
|
den
liburuan, Auschwitzeko bere esperientzia lazgarriaz gogoetatzen du. Bera, Vienako positibismo estriktotik pasea zen, eta agnostiko edo eszeptikoa (erlijioso edo filosofikoki) Auschwitz aurretik bezala gero.
|
|
|
Senarrarekin samurgoak hasi eta lanik ez. Ilunaldi horretan Michael Paddack psikiatrarengana jo eta elkarrekin erran
|
den
liburua argitaratu zuten.
|
|
2011
|
|
|
Lurrean eserita dagoena Nadia denean ni neu izan ohi naiz eskuetan dudan liburua albo batera utzi eta hurbiltzen natzaiona. Barthesen saioren bat izan dezake eskuetan edo Sebald en eleberriren bat edo Walter Benjaminen zerbait, nekez irakurtzen
|
den
liburu bat nolanahi ere, orrialde bera bi aldiz irakurtzen ari dela ikusten baitut. Orduan, galtzerdi lodietan sartuta izaten dituen bere bi oinak eskuetan hartu eta marruskatu egiten dizkiot txandaka, begiak itxi eta irribarre egiten duen arte.
|
|
|
Horrenbestez, ezta haien berri banaka banaka, hurrenez hurren eta xehe xehe emateko ere. Horretarako, gutxi asko, badaude erakunde eta ikerketa taldeak, auziaren ikuspegi kuantitatiboa ematen dutenak, lan honetan bertan maiz agertuko
|
den
liburu mamitsu bat tarteko. Beraz, sintesi moduko zer edo zer egin nahi izan dut problematikaren ezaugarri eta joera adierazgarrienak jorratuz. Erabateko ikuspegi sistematikoa baino areago, irizpide kritiko batzuen galbahetik igarotako gogoeta lana aurkituko du hemen balizko irakurleak.
|
|
|
–Den oro, idatzi ez
|
den
liburu oro tarteko, hemendik bertatik pasatzen da nora edo hara jotzeko. Nik uste dut Hegoaldean liburutegiak eta mitxoleta sailak daudela; Iparraldean, izotza eta ezuste gorria; Ekialdean, desolazio urdinkara; eta Mendebaldean, berriz, zaldi galduen azken irrintzia.
|
|
2012
|
|
|
Mintza nenkioke eta aitortu ni naizela irakurtzen ari
|
den
liburuaren egilea. Baina orrialdeak pasatzeko moduan, are ipuin bakoitzari amaiera ematen dion hitza, epaia?
|
|
|
Zeren eta itzulpenari, euskal idazle guztiok, kontziente eta inkontzienteki, etengabe egiten dihardugun ariketa horri, bai ekin niezaiokeela horren urduri egonda ere. Are sekula existitu ez
|
den
liburu bateko ipuin bat itzuli behar banuen ere, auskalo nondik, edo noiztik, niganaino iritsia.
|
|
|
Berori irakurtzen ari
|
den
liburuak, alegia.
|
|
2013
|
|
|
Guk dugu sinhesten ezen erran
|
den
liburu hautako hitza Iainkoaganikoa dela eta harenganik beraganik duela bere authoritatea eta ez gizonetarik. Eta nola hitz hura baita egia ororen regla, kontenitzen duelarik Iainkoaren zerbitzuko eta gure salbamendutako nezesario den guzia, diogu ezen?
|
|
|
Hurbilen dauden ikusleek gauza bera egin dute, istant bat geroago, zalapartan. Demonio saldo bati so eginen lioketen gisa berean ari zaizkie, denak, kutxa irekia ikusarazten ari
|
den
liburu eta paperei.
|
|
2015
|
|
|
Hitzok irakurtzeko ahots lodia erabiltzen saiatu da, astuna, seriosa, barnean aurkitu duen gizatiarrena. Gerardek, bitan pentsatu gabe, makurtu eta, zorua
|
den
liburuz beteriko anabasatik eskukada bat hartuz, airera jaurti ditu. Bien begiek liburu hegalarien mugimendu dorpeei jarraitu diete, orain gora orain behera, eta berriro lurraren kontra jo bezain laster, barre txikiak ihes egin dio Sylvieri Gerarden ateraldiarekin.
|
|
|
Iluntasunean, liburu meta zuri beltzaren artean, azal gorri elektrikodun ale bat ageri da nabarmen, su txinparta bizi bat lasto grisaren artean. Sylvieren eskua sartu da planoan, fite, erabakimenez, eta su lama handi bat
|
den
liburua hartu duenean piztu zaio haragi kolorez eskua.
|
|
|
18 Amaitzen
|
den
liburu bakoitza idatzi gabe utzi zen aurreko horixe da.
|
|
|
Orduan, Europako jaun handi guztiek, apezpikuek, kardinalek, erregeek, enperadoreak berak edota berak ere, guzti guztiek, berarekiko harremana landuko dute, aldez edo moldez. Tira, argi geratu behar zaigu beti jaun boteretsu baten eta idazle baten artean leize sakon bat dagoela, zeinaren gainean nolabaiteko zubi bat eraikitzen
|
den
liburuen bidez. Baina leizea beti leize. Machiavelliren karrera, aldiz, 1494an abiatzen da, Medicitarrak Florentziatik egozten dituztelarik, eta laster goi mailako zerbitzu diplomatikoan murgildu zen, errege, enperadore eta gorteetan lasaitasunez ibilki, harik eta 1512an, Medicitarrak Florentziara itzultzen direlarik, zoritxarrean erori eta, gorago esan dugun bezala, preso hartu eta torturatzen duten arte.
|
|
|
Morok bizia eman zuen Elizaren alde eta gaur egun santua da haren legeetan; Luterok, aldiz, errotik gaitzetsi eta erabateko haustura bat abiatu zuen, arrakasta handia erdietsi zuena; Erasmo bide erdian geratu zen edo, nahiago bada, erdibidean: ausarki salatu zuen Eliza, baina inoiz ez zen muturrera iritsi, beti saiatu zen moderazioari eusten eta, azken finean, epeltzat jo zuten guztiek; Machiavellik, aldiz, ez zuen bere patua hautatu, gogoz kontra izan baitzen baztertua, borroka politikoen ondorioz, eta erabateko bazterketaren estalpetik zinismoaren gailurtzat jo izan
|
den
liburua idatzi zuen, beste guztien kezka erlijioso eta etikoak erabat ignoratzen dituen lana.
|
|
|
luzaroan ireki ez
|
den
liburu baten azalean.
|
|
|
Artikulua irakurri nuenean fantastiko samarra iruditu zitzaidan, sinesgaitza; paretak alderik alde pasatzeko gai ziren gizonak zituen mintzagai. Hiru aipatzen zituen, tartean Xanjoxe; hiruren arteko lotura, berriz, Erdi Aroko elezaharretan maiz agertzen
|
den
liburu magiko batek egiten zuen.
|
|
|
Ez luke guztiz berbera izan behar Euskal Herri osorako egiten den egunkariko euskarak, eta eskualde jakin baterako egiten den egunkarikoak. Ezta Euskal Herri eta mundu zabaleko euskaldunendako egiten
|
den
liburuko euskarak, eta eskualde jakin baterako egiten den liburukoak. Era berean, Euskal Herri osoko pertsona edo elkarteei bidaltzen zaien oharreko euskarak, eta eskualde jakin batekoei bidaltzen zaien oharrekoak ez luke guztiz berbera izan behar.
|
|
|
Ez luke guztiz berbera izan behar Euskal Herri osorako egiten den egunkariko euskarak, eta eskualde jakin baterako egiten den egunkarikoak. Ezta Euskal Herri eta mundu zabaleko euskaldunendako egiten den liburuko euskarak, eta eskualde jakin baterako egiten
|
den
liburukoak. Era berean, Euskal Herri osoko pertsona edo elkarteei bidaltzen zaien oharreko euskarak, eta eskualde jakin batekoei bidaltzen zaien oharrekoak ez luke guztiz berbera izan behar.
|
|
|
Aldameneko gizonak zabalik du liburua esku artean, hara luzatua du begirada, baina lerro berean ari da, aurrera eta atzera, lerroz igaro ezinik, burua beste nonbait duela: . Baina, ez ote gara gu ere Norbait irakurtzen ari
|
den
Liburua?? –Baina, ez ote gara gu ere Norbait irakurtzen ari den Liburua??
|
|
|
–Baina, ez ote gara gu ere Norbait irakurtzen ari den Liburua?? . Baina, ez ote gara gu ere Norbait irakurtzen ari
|
den
Liburua?? –Baina, ez ote gara gu ere Norbait irakurtzen ari den Liburua??
|
|
|
–Baina, ez ote gara gu ere Norbait irakurtzen ari den Liburua?? . Baina, ez ote gara gu ere Norbait irakurtzen ari
|
den
Liburua??
|
|
|
–Baina, ez ote gara gu ere Norbait irakurtzen ari
|
den
Liburua?? –irakurri du emakumeak; isilik geratu da une batez pentsakor, eta jarraitu egin du gero?.
|
|
|
Berak eleberritik bazter utzi izan ez balu, beharbada horrelako zerbait idatziko zukeela inoiz hiztegigileak Hiztegi subjektiboa n, pentsatu zuen hori irakurtzean: Oroimena. Inork idatzi gabe ere, behin eta berriro, berez antzean, inoren baitan berridazten
|
den
liburua, beti bera eta beti berritua.
|
|
|
Baina, ez ote gara gu ere Norbait irakurtzen ari
|
den
Liburua?, etorri zaio gogora, lehenago trabatuta egon den esaldia.
|
|
|
Beharbada ez norbait irakurtzen ari
|
den
liburua, pentsatu du, norbait idazten ari den liburua baizik.
|
|
|
Beharbada ez norbait irakurtzen ari den liburua, pentsatu du, norbait idazten ari
|
den
liburua baizik.
|
|
|
Orobat pentsatu du aurrerantzean nahiko kezka eta ardura izango dituela emakumeak alabaren gaixotasunarekin, eta buruak aukera gutxi uzten duela horrelakoetan bestetarako. Aireportuko atea gurutzatzean, norbait idazten ari
|
den
liburutik atera ez ote den ere bururatu zaio, eta, beharbada, idazleak beren bidaldia irudikatu duen bezala, berak ere irudikatu egin duela aurrerantzean emakumearen etorkizuna, alabaren gaixoaldia eta gainerako guztia.
|
|
|
Emakumeak aireportuko atea gurutzatzearekin batera, norbait idazten ari
|
den
liburutik kanpo geratu da gizona, zeinek aurrerantzean irudikatu egin baitu eleberrian gertatzen dena. Irudikatu, esate baterako, izua igarri duela hiztegigileak amaginarrebaren aurpegieran, eta beharbada hurrena hitz hori definitzen saiatu lukeela pentsatu duela.
|
|
|
Norbait irakurtzen ari
|
den
liburu horretan, ez al zuen, bada, lehenago ere antzeko egoeran irudikatua idazleak: hegazkineko eserlekuan uzkurtuta, errezoan irudi, elkarri ia aurpegira begiratu ere egin gabe elkarren ondotik igarotzen ziren gizakiez gogoeta egiten?
|
|
|
Gero, isilik geratu dira ostera, gogoetatsu, gizona liburua esku artean zabalik, lehengo lerroan aurrera eta atzera berriro begiak,, ez ote gara gu ere Norbait irakurtzen ari
|
den
Liburua??, baina beste nonbait gogoa.
|
|
|
Orobat hornitzen du bakardadeak argazkiekin hitz egiteko dohainaz. Pereira du izena alargunak, alarguna irakurtzen ari
|
den
liburuko alargunak, eta alarguna idazten ari den liburuko alargunak bezalaxe, bere emazte zenaren argazkiarekin hitz egiten du Pereirak, lanetik etxera itzultzen denean.
|
|
|
Orobat hornitzen du bakardadeak argazkiekin hitz egiteko dohainaz. Pereira du izena alargunak, alarguna irakurtzen ari den liburuko alargunak, eta alarguna idazten ari
|
den
liburuko alargunak bezalaxe, bere emazte zenaren argazkiarekin hitz egiten du Pereirak, lanetik etxera itzultzen denean.
|
|
2016
|
|
|
Hizkuntza eta Pentsakera tik Euskal Herritik erdal herrietara artikulu bilduma
|
den
liburura etorriz, honela dio J.M. Torrealdaik hitzaurrean:
|
|
|
–argia? deitzen
|
den
liburu bat
|
|
|
horitu eta desegingo
|
den
liburua utzi
|
|
|
Euskal Kostaldeko Geoparkeak inoiz idatzi
|
den
liburu zoragarriena du bere barruan. Orrialdeak itsas azpian eratu ziren, eta, gaur egun, geruzaz geruza, 13 kilometro baino gehiago dituen jarraikako liburua osatzen dute itsaslabarretan.
|
|
|
Eta ipuin liburu batek, edonola ere, prestigio gehiago dauka hemen beste literatura batzuetan, gehienetan? baino; bestela ulergaitza litzateke, duela gutxi kaleratu
|
den
liburu baten kasuan bezala, argitaletxeak hura publizitatzea ipuin liburu gisa, hegalak, narrazioez osaturiko nobela, bat dela dioen bitartean:
|
|
2017
|
|
|
Patriarkatu kapitalista batean bizi gara (ez kapitalismo patriarkal batean) baina ardatz patriarkala 2018an aterako
|
den
liburu batean jorratuko dut.
|
|
2018
|
|
|
Ordu horretan, bere ibilalditik itzuli berria izaten da Farraday jauna, eta gehienetan ez zaio irakurtzeari edo idazteari lotzen, ilunabarrean bezala. Aitzitik, arratsaldeko tea eramaten diodalarik, arruntean, irakurtzen ari
|
den
liburu edo agerkaria itxi, jaiki, eta besoak zabaltzen ditu leihoen aurrean, nirekin solastatzeko atariko gisara.
|
|
2019
|
|
|
Egia da ezen, horrenbesteraino amore emanez gero, berriz eroriko ginatekeela lehen ere arbuiatu dugun barkamen unibertsalean, baina aurretik baldintza bat jarriz baizik ez dugu horrelakorik egingo, honako hau, hain zuzen, zuzentzaileak aintzat har dezala, bere onerako, Baconek, beste jakintsu batek? Novum Organum deitzen
|
den
liburuan errakuntzei buruz eman zuen ikasgaia. Baconek errakuntzak lau kategoriatan sailkatzen ditu, ondorengo hauetan, alegia, idola tribus, edo eta giza izaeraren errakuntzak, idola specus, edo norberaren errakuntzak, idola fori, edo mintzairaren errakuntzak, eta azkenik idola theatri, hau da, sistemen errakuntzak.
|
|
2020
|
|
|
–Badakik nola hasten
|
den
liburua? " Palma ardoarekin mozkortzen nintzen hamar urteko mutil koskorra nintzenetik".
|
|
2021
|
|
|
Euskaraz inoiz idatzi
|
den
libururik boteretsu, magiko eta liluragarrienetako bat.
|
|
|
Ez dago gaizki, ezta? Liburu bakar batean, teatroan arrakastarik ez izatetik zetorren gure preso ohi besobakarrak Modernitate literarioa hasi zuen, metaliteratura inauguratu zuen, eleberriaren generoa sortu zuen, road movie formatuari hasiera eman zion eta Bibliaren ostean gehien itzuli
|
den
liburua idatzi zuen. Pertsonaia bakarra osatzen duten bi pertsonaia gogoangarri ere sortu zituen, arketipo literario bilakaturiko pertsonaia egiazkorrak bezain garaikideak, unibertsalak bezain atenporalak.
|
|
|
11 Eleberri horiez gain, nola idatzi galderari erantzuteko egin
|
den
liburu onenetariko bat ere badauka, On Writing ingelesez eta Mientras escribo gaztelaniaz. Idatzi nahi baduzu, irakurri.
|
|
|
Ez da ezer pasatzen hau edo bestea irakurri ez badugu, irakurri ez duguna beti da irakurri duguna baino gehiago, eta denok hasten gara bizitzan irakurtzen jakin gabe. Baina diruz ordaindutako kritika gehiegi egiten dira kritikatzen
|
den
liburua irakurri gabe eta gezur gehiegi esaten dira. Tristea da.
|
|
|
Ideia nondik atera duen galdetu diot eta berehala damutu naiz, ez dakit zer esaten hasi
|
den
liburu batean irakurri zuen zerbaiti buruz. Karroen zarata metalikoa entzuten da.
|
|
|
Badakite irakurtzen, baina batez ere irakurritakoa ikuspegi antisubertsibo batetik iragazten. Zein hitz gako agertzen
|
den
liburu beroetan. Historiaren dialektikan daudenez, mugimendu politikoen historia ezagutzen dute:
|
|
|
" No pises mis putos libros, hijo de puta" esan dut neure artean, baina ozen ahoskatu gabe. " Relato de un" irakurtzen dut sofa ondoan geratu
|
den
liburu batean; izenburuari falta zaion náufrago ezkutaturik datza polizia jaunaren oinetakoaren azpian. Itsasoan galduta noraezean geratu zen soldaduaren istorioa kontatzen du liburuak, nola borrokatu zen marrazoen kontra arrain mokadua zeinek eramango.
|
|
2022
|
|
|
Horretara gonbidatzen zaitu berak, lotsarik gabe," sukaldea jaso gabe dago, baina pasa lasai" esanez bezala, ausart, garden. Ze beharrezkoa zaren, Iñigo, ze beharrezkoa
|
den
liburu hau.
|
|
|
Margak, susmoa dut, sekretuak gordetzeko nire jite patologikoari egotziko lioke. Egiazki, anekdota aspaldi ahaztuta neukala aitortu nuke, eta jada existitzen ez
|
den
liburu dendarako paseoak baino ez zidala akordura ekarri. Baina Margak insistituko luke halako zerbait ahanzturan lurperatzeko gaitasunak, azken batean, ezkutuan aritzeko nire aiurriarekin duela zerikusia.
|