|
2010
|
|
|
Elebitasunetik Eleaniztasunera" udako ikastaroa dugu abiapuntu. Lehendabiziko aldiz egin da ikastaro mota hau; alde batetik, Nafarroako Unibertsitateen udako ikastaroen barruan euskaraz eskaintzen
|
den
lehena delako eta, bestetik, bi unibertsitateen artean antolatzen den lehen udako ikastaroa ere badelako. Bere helburua, Europako Unibertsitate Eremuari egokitzeko asmoz, komunitate elebidunetan hizkuntzek bizi duten egoera aztertzea izan da.
|
|
|
Elebitasunetik Eleaniztasunera" udako ikastaroa dugu abiapuntu. Lehendabiziko aldiz egin da ikastaro mota hau; alde batetik, Nafarroako Unibertsitateen udako ikastaroen barruan euskaraz eskaintzen den lehena delako eta, bestetik, bi unibertsitateen artean antolatzen
|
den
lehen udako ikastaroa ere badelako. Bere helburua, Europako Unibertsitate Eremuari egokitzeko asmoz, komunitate elebidunetan hizkuntzek bizi duten egoera aztertzea izan da.
|
|
|
SARRERAn aipatzen
|
den
lehen ideia, ardatza dena, honakoa da: euskal hezkuntza elebidunaren eta eleaniztunaren emaitzen inguruko eztabaida, testuinguruko emaitzekin erkatuz egin behar da.
|
|
|
XXi. mendea, BeSTe auKera BaT euSKararenTzaT hogei urte ez da denbora luzea, aldakortasun soziolinguistikoaren ikuspegitik. gaiaz zerbait ikasi duen orok badaki hizkuntzaren gizarte erabileran gertatzen diren zenbait ohitura aldaketa finkatzeko, ezarpen aldi luzeak, behartzeko hainbat neurri eta hedabide andana behar izaten direla, biztanleriaren lekualdaketa garrantzitsuekin batera. hala ere, esperientzia zientifikoak beste hau ere erakusten digu: ...ei urte igaro eta gero, interesgarria zen 2001eko datu demolinguistikoak aztertzea. datu horiek erakutsi behar zuten ea bazen euskara berreskuratzeko eta elebitasun eraginkorrerantz aurreratzeko egiazko gizarte borondaterik, edo, alderantziz, euskal gizartearen gehiengoarentzat euskara antzinako erlikia bat baino ez den, gizartekomunikaziorako balio ez duen tresna bat. begiratuta, hauxe da ikusten
|
den
lehen gauza ziurra: euskarak kolpea gelditu duela hegoaldean. euskaldunen kopurua %50etik gorakoa zuten eskualdeek ehuneko horri eusten diote, eta haurren eskolatzea da horretarako giltzarria. horrekin batera, familiaren bidezko hizkuntzatransmisioa jada ez da gehiago mugitzen gaztelaniaren aldera:
|
|
2012
|
|
|
XX. mendean zehar mintzaldatzea eman da, hau da, jardun esparru batzuetan (lagun artean, aita semeen artean, tabernan...) euskara erabiltzetik gaztelera erabiltzera pasa da. Beraz XX. mendean zumarragan mintzaldatzea eman da. hizkuntza aldatzeak gertatzen direla kontuan hartuz, aldaketa hauek neurtzeko era proposatuko digu Fishmanek. dena
|
den
lehenik zergatik gertatzen diren azalduko digu. zumarragari dagokionez bi aipatuko genituzke bereziki baina pisu ezberdinarekin: debekua eta dislokazio demografikoa.
|
|
|
Maitena Etxebarriaren arabera," identitatearekin zerikusia duen prozesua da, baina bestearengan dugun konfiantzarekin ere bai. (...) Baten batek hizkuntza bera erabiltzen duenean, komunitate bereko partaidea da, eta konfiantza da sortzen
|
den
lehen baloreetako bat".
|
|
2013
|
|
|
— Tachi pedea. Gure hitza esan nahi du, eta aldizkari bat izan nahi du, Chocón enbereraz idatzi
|
den
lehen aldizkaria, hain zuzen. Irakasleek taldeka berriak idatzi behar izan dituzte, egiten eta ikasten ari direnei buruz.
|
|
|
Bi aholkularik eta enpresa exekutibo batek idatzi dute liburua, eta enpresa mundura zuzenduta badago ere, bertako ideiak beste arlo askotan erabil daitezke. Liburuan aipatzen
|
den
lehen diziplina da arreta benetan oso axola zaigun lehentasunean jartzea (Focus on the wildly important goals).
|
|
2014
|
|
|
Minorizazio prozesuan galtzen
|
den
lehen esparruetako bat izaten da sozioekonomiarena.
|
|
|
Aipatu dugu halaber esparru sozio ekonomikoak, lan ordainduak berak, eta lurralde bateko enpresa konfigurazioak lurralde horretako gizartearengan duen eragina oso handia dela. Hizkuntza minorizatuen arlotik oso ondo ezagutzen den zerbait da hau guztiau, izan ere minorizazio prozesuan galtzen
|
den
lehen esparruetako bat izaten baita sozio ekonomiarena (arlo publikoaren ondoren agian lehena). Baina behin esparru sozio-ekonomikoan bizi indarra galduz gero, esparru publikoa bera baino iheskorragoa da hizkuntza gutxituarentzat, izan ere administrazioan eragina izan dezakeen ofizialtasunaren onarpenak, sarbide mugatua baitu enpresa arloan, ez bada kontsumoarekin zerikusia duten gaietan eta produktuetan.
|
|
2015
|
|
|
Paisaiaren dekretuak, hortaz, aukera juridiko interesgarriak irekitzen dizkio hizkuntza ikuspegia lurralde antolakuntzan txertatzeko behar larriari, publikoki dagoeneko aldarrikatu duguna (Fernández de Betoño, 2014). Dekretuaren bigarren artikuluan zehazten
|
den
lehen helburua, hain zuzen ere," berezko izaeragatik edo kultura izaeragatik jardun espezifiko eta integratuak behar dituzten paisaien balioak kontserbatzea" da; eta, zazpigarren helburua," paisaiari balioa ematea, EAEko gizartearen kulturaren proiekzio gisa, eta, ondorioz, haren identitatearen adierazpen gisa". Bi helburu horiek EAEn indarrean dagoen euskararen legean ziurtatzen denarekin gurutzatzen badira —euskara da" Euskal Herriaren kultura ondarearen funtsezko osagai" (EAEko Administrazioa.
|
|
2018
|
|
|
Grafikoaren beheko aldean ageri
|
den
lehen bilakaera euskarazko ohitura" lortu ez" dutenena da (goraxeago aipagai genituen 413 bikote horiek, hain zuzen). Datuetan ikus daitekeenez, bikote horien artean gora egin du euskararen erabilerak esperientzia hauetan:
|
|
|
`Osasuna eta hizkuntza udako ikastaroa gai honen inguruan abiarazi
|
den
lehena izan da, eta nazioarteko adituak, ikerketak eta proposamenak aurrez aurre ezagutzeko parada eman du. Ezagutza zabaltzeko, sarea ehuntzeko, eta proiektuak partekatzeko lehen urrats gisa baliagarria izan daiteke.
|
|
2022
|
|
|
Hiru garai historikoen artetik, 1960 hamarkadak hartzen dituen hau da aztertu
|
den
lehen garaia. Testu gutxien aurkitu den garaia ere, lehenengo hau izan da.
|
|
2023
|
|
|
Ibilbide honetan aipatu nahi
|
den
lehen esperientzia da Caucako Indigenen Eskualde Kontseiluak (CRIC) 1 2006tik 2007ra bitartean egindako azterlana. Indigenen erakunde hori aitzindaria da Latinoamerikako indigenen mugimenduan, eta erreferente politiko nazionala da.
|