|
2001
|
|
|
Berotegiak ez du eraginik ez kolorean ez zaporean; landatzen
|
den
landare motaren baitan izaten da hori.
|
|
|
Erromerotik, batez ere hostoak eta, batzuetan, loreak erabiltzen dira. Printzipio aktibotan aberatsa
|
den
landarea da, eta organo askori eragiten die. Erromeroz loratutako hostoek eta sumitateek taninoa dute (printzipio mikatz bat), bitamina, azido rosmarinikoa, saponina eta alkaloide rosmarizina (efektu estimulatzailearen eragilea).
|
|
2002
|
|
|
Venezuela eta Brasilen ugari hazten
|
den
landarea da guarana; berak eraginiko efektuez hamaikatxo legenda eta istorio zabaldu izan dira, inongo berme zientifikorik izateke.
|
|
|
Era berean, substantzian lortu nahi den purutasun maila oso zehatz kontrolatzeko aukera ematen du. Erabil ezazu kaiena, pikantea ateratzen
|
den
landarea. Haien purutasun mailaren arabera merkaturatuko dira, eta produktu baten intentsitatearen arabera, hainbat barietate lortuko dira.
|
|
|
Hala, uraren kalitatea eta garbitasuna bermatzen da, arrainak eta urmaeleko gainerako espezieak egoera onean bizi daitezen. Laragosiphon major da gehien erabiltzen eta ezagutzen
|
den
landare oxigenatzailea. Ur morea ere erabil daiteke, baina kontuz ibili behar da inbaditzailea delako.
|
|
2003
|
|
|
Bai gantz saturatuen eduki altu hori, baita opilgintza industrialeko hainbat produktu fabrikatzean baliatzen
|
den
landare gantza partzialki hidrogenatzean eratzen diren zenbait gantz azidoren trans isomeroen presentzia ere, guztirako kolesterola, LDL kolesterola eta triglizeridoak gehitzearekin lotu izan dira.
|
|
|
Europako Batasuneko Justizia Auzitegiak Espainia eta Italia kondenatu ditu gaur, “txokolate” izenarekin, kakao gurina ez
|
den
landare koipea duten produktuak merkaturatzea debekatzeagatik. Neurri hori neurriz kanpokoa dela eta salgaien zirkulazio librearen printzipioa hausten duela ziurtatzen du.
|
|
|
Ikertzaile askok ezetz frogatu nahi dute, nekazaritzarako baldintza gogorrenak dituzten herrialdeei mesede egingo dieten proiektuak gara daitezkeela. Horietako batzuk joan den ekaineko azken egunetan Bartzelonan egin
|
den
Landareen Biologia Molekularrari buruzko Nazioarteko VII. Biltzarrean aurkeztu ziren. Naturatik ikastea Azken urteotan, zientzialariek ikasi dute landareek beren sustraien egitura elikagai gehiago edo gutxiago eskuratzeko egokitzen dutela, hala nola fosforoa edo burdina.
|
|
|
“90eko hamarkadaren hasieran laginketa egin nuen Rivas Vaciamadriden. Aurkitu nuen koleoptero hau bizi
|
den
landare bakarrean, Igeltsuen Limonioan. Ez zitzaidan entzuten.
|
|
|
Idorreria tratatzeko tarteka erabiltzen
|
den
landarea
|
|
|
Azal freskoak ramnotoxina izeneko substantzia toxiko bat du, eta horrek gonbitoak eta hesteetako kolikoak eragin ditzake. Idorreriaren osagarria Oskola sakratua medikuntzan eta fitoterapian asko erabiltzen
|
den
landarea da, helburu libragarriekin, nahiz eta, batzuetan, arinegi samar kontsumitzen den dietaren osagarri gisa, indigestio orokorra eta idorreria bereziki tratatzeko. Glukosido antrakinonikoak dira landarearen osagai nagusiak, kolagogo eta laxante efektuaren (dosi txikitan) edo purgatzailearen (dosi handiagoak erabiltzen badira) erantzuleak.
|
|
2004
|
|
|
Hona adibide argigarri askoa: tamaina ertaineko herrestako sare bat Mediterraneoan orduko 363.000 posidonia kimu suntsitzeko gauza da (itsas hondoan hazten
|
den
landarea).
|
|
|
Ustiapen komertzial baten ikuspegitik, tomatea fruitu gozo nazkatua da. Patataren ondoren, munduan gehien kontsumitzen
|
den
landarea da. Oregoneko Unibertsitateko datuen arabera, 2003an estatubatuar bakoitzak 40 kg tomate kontsumitu zituen urtean batez beste.
|
|
|
Zineraria (Senecio cruentus) konposatuen familiakoa
|
den
landarea da, eta barietate ugari aurki ditzakegu bertan. Ohikoenak grandiflora, grandiflora nanoa eta stellata dira.
|
|
|
Pazko kaktusa, erraz hazten
|
den
landarea
|
|
|
Estramonioa, joan den ostegunean Valentzian bost pertsona intoxikatu zituen substantzia, “belar dendetan inoiz egon ez
|
den
landarea da”, jendeari saltzeko. Horixe esan zuen atzo José Luis Vázquez Osasun Naturalaren Defentsarako Plataformako lehendakariak, Valentziako Udaltzaingoak “belar dendetan lor daitekeela” esan ondoren.
|
|
|
Pentsamendua muturreko tenperaturekiko eta izurrite eta eritasunen erasoarekiko oso erresistentea
|
den
landarea da, baina, hala ere, beti komeni da arreta jartzea ezustekoak saihesteko. Hurrengo lerroetan, izurriteak eta gaixotasunak garaiz detektatzeko apunte batzuk emango ditugu, baina, oraindik zalantzak badituzu, kontsultatu espezialista bati eta erabili beti intsektizida sistemikoak etsaiei aurre egiteko.
|
|
|
Tiboutxina, loreontzian edo lorategian arazorik gabe hazten
|
den
landarea
|
|
|
Udaberrian eta udan loratzen
|
den
landare bizia
|
|
|
Lore bakoitzak bost zatiketa estuko kaliza bat eta korola purpura bat ditu. Mendebaldeko eta hegoaldeko Europan jaiotzen
|
den
landare hau Labiaden familiakoa da. Ez du zainketa berezirik behar, baina kontuan izan behar da materia organiko askoko lurzoruak behar dituela eta inguruan landaretza ugari, haizetik babesteko.
|
|
2005
|
|
|
Alde batetik, elikagai galera horri zifrak jartzen dizkionean, nutrizio igurikimenak errealitatera egokitzeko aukera eman baitezake, eta tarte luzeetan landareak garraiatzeko denbora muga zentzuzkoak jartzeko aukera. Izan ere, espinakak dira nutrizio eduki handiena izatea espero
|
den
landareetako bat, bereziki folatoa, garagardo legamiarekin eta arkume gibelarekin batera mantenugai horretan eduki handiena duen elikagaietako bat. Folatoa funtsezkoa da odoleko globulu gorriak eratzeko eta zelulak hazi eta zatitzeko.
|
|
|
Lehenak zurtoin zurkara dutenak dira, zurtoinaren lodiera edozein dela ere. Izkina bigunak zuhaixka aldean edo izkina aukeratu
|
den
landarean egurrik ez dutenak dira. Alde hori funtsezkoa da; izan ere, nahiz eta teknika bera erabiliko den, aldaketa handiak daude, adibidez, egin behar diren urte sasoian.
|
|
|
Aspidistra, landatzen erraza
|
den
landarea Aspidistra Espainiako etxeetako landare tipikoenetako bat da, batez ere barnealdeetarako, baina baita patioak apaintzeko ere. Hori, neurri handi batean, osasuntsu garatu eta mantentzeko behar den arreta urriagatik da.
|
|
|
Fenolen konposatu gehienek, hala nola flavonoideek eta bitaminek, ezaugarri antiinflamatorioak eta antitrombotikoak dituzte Francisco Jiménezek, Journal of the American College of Cardiology aldizkarian argitaratutako azterlanaren zuzendariak (46 liburukia, or.), gogorarazi du orain dela gutxi arte ez dela zientzia oliba olioa aztertzen hasi dieta mediterraneoan duen onuraz bestelako ikuspegi batetik. «Oliba olio birjina gantz osasuntsua baino askoz gehiago da, eta osasunerako interes handia duten mikronutrientetan aberatsa
|
den
landare zuku gisa hartu behar da». Jiménezek, adibidez, mikronutriente horietako baten, oleokantalaren, propietateak jariatzen ditu; propietate antiinflamatorioak ditu ziklooxigenasa entziman (COX), eta propietate horiek oso preskribatuta dagoen botika analgesiko baten antzeko propietateak ditu.
|
|
2006
|
|
|
Anemokoria, edo airean barreiatzea. Funtsezko mekanismoa da orain dela gutxi arte frogatu ez
|
den
landare espezieen kasuan. Espainiako zientzialari talde baten ikerketak erakutsi zuen, Science aldizkarian argitaratutako azterlan batean, haizeak ondo konektatutako bi eremuk antz handia dutela hango floran.
|
|
|
gibela, gurina, arrautza gorringoa. Beta karotenoa organismoan A bitamina bihurtzen
|
den
landare konposatua da, eta azenarioa, espinakak, mandarinak, arbeletxekoa, kalabaza, meloia, melokotoia. – bitamina konplexua:
|
|
|
«Gaixotasun dibertikulua izateak ez du esan nahi pazienteek arazorik dutenik», dio Philip Gordon koloproktologo estatubatuarrak, «nahiz eta paziente horietako askok ebakuntza kirurgikoa egin behar izan, behin eta berriz gertatzen diren dibertikulu gertaerak konplikazio larri bihurtzen baitira, hala nola, zulaketak, abzesuak, buxadurak edo sabeleko min handia». Digestio aparatu bat dugu, jatorrian landareak kontsumitzeko diseinatua, eta gaixotasun dibertikularra heste lodiaren paretaren malformazio bat da, behar
|
den
landare zuntza ez kontsumitzeagatik denborarekin agertzen dena. Paretak tolesturak sortzen ditu, eta hazi egiten dira, harik eta heste igarotzea zailtzen duten benetako konpartimentu zigilatuak edo dibertikuluak osatu arte.
|
|
|
Bere kolore nagusia berdea da, eta orri ñabartuak ditu, zuriak edo zilar kolorekoak. Oso adinean loratzen
|
den
landarea da, eta ez da harritzekoa urte batzuetan lorerik ez izatea. Nahiz eta landare igokaria izan, horrek ez du esan nahi kanpoko kokapena ematen zaionik, nahiz eta balkoian edo terrazan izan; izan ere, argi geletan arazorik gabe garatzen da, eta horrek lagundu egiten dio kolore askotarikoa ez galtzen eta hostotsuago egoten.
|
|
2007
|
|
|
Negutegi efektua eragiten duen CO2 gasaren emisioa %90en urritzen du produktuaren ziklo osoan, olioaren sorburu
|
den
landareak bere bizitza osoan araztu baitu karbono dioxidoa (berriztagarri ez den emisioaren %10 hori lantegian erantsi zaion metanolari eta produktuaren bizi zikloan beharrezkoak diren energi kontsumoei dagokie).
|
|
|
CSIC Europako beste herrialde batzuetan izurri bihurtu
|
den
landare bat Espainian mantentzen saiatzen da
|
|
|
Potoak, hainbat barnetara egokitzen
|
den
landarea Potoa, poto edo potus ere esaten zaiona, Espainiako etxeen barruko landarerik arruntenetako bat da eta bulego, merkataritza lokal eta bestelako espazio publikoetan bizitzeko gogokoen duenetako bat. Hazteko erraztasuna, eskatzen dituen zainketa gutxi eta bere itxuraren xumetasunaren erakargarritasuna dira horren arrazoiak.
|
|
|
Duela lau urte, Kaliforniako Institutu Teknologikoak ohartarazi zuen “hidrogenoaren ekonomia” hipotetiko batean gas horren ihesek atmosferako ozonoaren %10 ere suntsi dezaketela. Bide biologiko sintetikoa Orain garatu den prozedurak almidoia erabiltzen du lehengai gisa, hau da, patata edo zerealak bezalako laboreetan erreserbatzen
|
den
landare konposatua. Aurkikuntzaren egileen arabera, beste edozein polisakarido begetal, hala nola zelulosa, iturri baliagarria litzateke.
|
|
|
Europako eta Ipar Amerikako hezeguneetan hazten
|
den
landare basatia da. Ozpin olioa edo irasagarra ere esaten zaio, zapore garratz samarra duelako.
|
|
|
Vitis vinifera landarea Pinot Noir barietatearen eratorri batetik dator. Jatorriz Frantzian dago eta ardoaren munduan gehien erabiltzen
|
den
landarea da. Bere genoman ardoaren zenbait ezaugarrirekin (usaina eta zaporea, esaterako) lotutako gene ugari ditu.
|
|
|
Estopa tradizioz iturgintzako pieza hariztatuak lotzeko erabiltzen
|
den
landare zuntza da. Nahiz eta, gaur egun, tefloiaren ordez erabili izan diren gehienetan, oraindik ere alternatiba praktiko eta ekonomikoa da hoditeria zirkuitu bat muntatzeko unean.
|
|
2008
|
|
|
Hala ere, aztarna batzuen arabera, beta karotenoen (baita karotenoideen) dosi handiek gaixotasun bera agertzeko arriskua areagotu dezakete. Makula endekapena eta nutrizioa Luteina fruta eta barazkietan aurkitzen
|
den
landare pigmentua da. Gure organismoak ezin du ekoitzi, baizik eta dietaren bidez soilik lortzen dugu.
|
|
|
Hosto berdeko barazkiek, hala nola espinakek, letxugek edo errukulek, nitrato eduki handiagoa dute, eta frutak, berriz, kontzentrazio txikiagoa. Horregatik, kontsumitzen
|
den
landare mota kantitatea baino garrantzitsuagoa da. Europako iparraldeko herrialdeetan landatutako barazkiek nitrato gehiago dute, eguzki argi gutxiago izateko arriskua baitute.
|
|
2009
|
|
|
Orain arte, inork ez du ondorioztatu genearen inhibizioak landare gogorragoak eragin ditzakeenik. “Asmakuntza merkatuan sartu arteko denbora hiru eta lau urte bitartekoa da nahi
|
den
landarea lortzeko, eta zortzi eta hamar urte bitartekoa lege baldintzak betetzeko”, onartu du Verak. Aurkikuntza hori batez ere landare barietateei aplika dakieke, eta bereziki interesgarria da bioenergiaren merkatuan.
|
|
2010
|
|
|
Soja, lekadunen familiakoa
|
den
landare bat, “Glycine ussuriensis” espezietik dator, hau da, Txina, Japonia eta Indotxinako beste basa espezie batetik, non tenperatura ezin hobean hazten baita (20ºC eta 30ºC bitartean). Haziek hainbat erabilera dituzte:
|
|
|
Horrela, sustraien hazkundea kontrolatzen duten geneen kokapena aurkitzeko eta artoaren mapa genetikoan beste geneekin lotzeko adinako datu bolumena lortu zuten. Ur eskasia jasaten duen artoaren azterketa gehienek lurraren gainean hazten
|
den
landarearen zatiari begiratzen diote, sustraiak ez baitira erraz iristen eta are gutxiago lehorte egoeran. Horregatik, gutxi dakigu sustraien egituraren eta lehortearekiko tolerantziaren arteko erlazioari buruz.
|
|
|
Pentsuak egiteko erabiltzen
|
den
landare horren errendimendua eta kalitatea murrizten ditu birusak
|
|
|
Nekazaritzako Elikagaien Ikerketa eta Teknologia Zentroak (CITA), Aragoiko Gobernuaren mende dagoenak, 2005 urteaz geroztik, alfalfaren mosaiko birusa ikertzen du; Espainiako eremuan oso ohikoa den gaixotasuna da. Europako Batasunean (EB) pentsuak egiteko erabiltzen
|
den
landare horren bigarren ekoizlea da Espainia. Birus horrek alfalfa laboreetan bazkaren errendimendua eta kalitatea murriztu ditzake, “eta horrek kostu ekonomikoa dakarkie ekoizleei”, adierazi zuen jakinarazpen batean Aragoiko Gobernuak, CITA Zaragozako Unibertsitatearekin elkarlanean garatzen duenak.
|
|
2012
|
|
|
esnea daukatenez gain, badirela esne jatorrikoa ez
|
den
landare gantzekin egindako izozkiak ere?
|
|
|
Izozki mota asko daude, eta irakurleari gauzak argiago azaltze aldera, lau sailetan bildu ditugu Gida honetan, elikadura osaera aintzat hartuta: esnea dutenak, esne jatorrikoa ez
|
den
landare gantzak dituztenak, urarekin eginak (poloak, sorbeteak, edari izoztuak...) eta, azkenik, azukre erantsirik gabeko izozki bereziak.
|
|
2013
|
|
|
Laboreak txandakatzea, batez ere pestiziden erabilera saihestu nahi bada. Sistema hau lorontzi edo zona berean lantzen
|
den
landarea aldatzen da. Txakurrek eta katuek soroa txiza edo kaka egiteko toki gisa erabiltzea saihestea.
|
|
2014
|
|
|
Tomate hori frijitzeko erabiltzen
|
den
landare olioa olibena da; nutrizio arloko adituen esanetan, olio horrek ezaugarri hobeak ditu.
|
|
|
Kontuz ibili behar da balkoian lorategi bat planifikatzean, bizilagunei kalte egiten dieten filtrazioak saihesteko. Horrez gain, urte osoan berde mantenduko den multzo bat sortzeko komeni
|
den
landare motei buruzko alderdi orokor batzuk har daitezke kontuan. Alde horretatik, hobe da landare iraunkorrak eta urte sasoikoak jartzea, lorategiaren itxura ezin hobea izan dadin urte osoan, eta, aldi berean, udaberria iristean, haren distira agerian uzten du.
|
|
|
3 Laranja zopa (azenarioarekin) Errezeta hori asko gustatzen zaio Mexikon, eta jatorrizko bertsioan beste herrialde batzuetan aurkitzeko zaila den osagairen bat sartzen du, adibidez, agabe eztia. Agarra da tekila egiteko erabiltzen
|
den
landarea. Aurreko zopetan ez bezala, errezeta hau bero zerbitzatzen da, lehen plater gisa.
|
|
2015
|
|
|
Egia da zalantza orokor samarra dela komeni ote
|
den
landare jatorriko olioak erabiltzea elikagaiak frijitzeko.
|
|
2016
|
|
|
Azenarioak Apacieae familiaren taldekoak dira, besteak beste apioa, perrexila, mihilua, martorria, anua eta txiribia. Azenarioaren sekretuak Azterketa honen arduradunentzat, azenarioaren genomaren lehen sekuentzia osoa (Daucus carota) orain arte deskribatu
|
den
landare genetikaren analisi osoenetakoa da. Ikerlariek azenario laranja batean 32.000 gene baino gehiago identifikatzea lortu dute.
|
|
|
Tomatea: propietate nutrizionalak Tomatea mundu osoan ezaguna
|
den
landare elikagaia da. Forma obalatua edo biribila du, gorria edo horia heldua dagoenean; eta hainbat tamainakoa da barietatearen arabera.
|
|
2017
|
|
|
Irudia: tristantan 71 Palma olioa, osagai nonahiko hori saihesteko erraza Palma olioak osasunarentzat dituen kalteei buruzko informazio ugari argitaratu denean, argi dago palmondo mota batetik abiatuta lortzen
|
den
landare olio horren osaerak gantz azido saturatuak pilatzen dituela. Agerian geratu da, halaber, begetala ez dela osasungarriaren sinonimoa, eta gantz horren gehiegizko kontsumoak odoleko kolesterol maila handitzen duela eta, aldi berean, gaixotasun kardiobaskularrekin erlazionatzen dela.
|
|
2018
|
|
|
Eta, gainera, saiatu produktu birziklagarriak, berrerabiliak eta naturalak erabiltzea berdegunea sortzeko. 1 Imitatu natura Lorategi jasangarri batek lekuaren izaera imitatzen du, eta, beraz, komeni da klima mediterraneoko ohiko landare usaintsuak lantzen hastea, hala nola erromeroa, izpilikua edo ezkaia, ur gutxi erabiltzen baitute eta erraz zaintzen baitira. Badakizu zer
|
den
landare xerofiloa. Bada, jakin du etxean lorategi jasangarria sortzea erabaki duen eta eskualde lehor batean bizi den.
|
|
|
Haurren kasuan,% 2 – 3k gehienez urtikaria izan dezakete haurtzaroan, eta kasuen% 85ean akutua izango da. Urtikaria hitza latinezko urtikatik dator eta ortiga izenez ezagutzen
|
den
landareari egiten dio erreferentzia; izan ere, hostoekin kontaktuan egoteak, besteak beste, azido formikoz, erretxinaz eta histaminaz betetako anpulu txikiekin ileak ditu, eta deskribatutako motako lesioak eragiten ditu. Kaltetutako eremuetan, azala gorrituta eta bero egongo da, baina, batez ere, txikiak azkura nabarituko du, erraz ikusteko modukoa, hazka egiteko gogo geldiezina izango baitu.
|
|
|
Sinple, osasuntsu eta merke, faraoien garaitik lantzen
|
den
landare honek hamaika errezeta hobetu ditzake.
|
|
2021
|
|
|
Parke eta beste leku publiko batzuetako dekorazioan asko erabiltzen
|
den
landarea da, koloreen intentsitateagatik eta edertasunagatik. Artikulu honek landare horien ezaugarri garrantzitsuenak deskribatzen ditu, baita San Joseko amuarrain edo loreak ere.
|
|
2022
|
|
|
Mineralen artean, burdina, fosforoa, magnesioa, potasioa, zinka eta kaltzioa nabarmentzen dira. Azken mineral horretan aberatsenetakoa
|
den
landare iturrietako bat da; horregatik, almendra esnea behi esnearen ordez erabiltzen da hura onartzen ez denean. Bitaminei dagokienez, almendrak B multzoko bitamina kopuru handiak ditu, besteak beste, azido folikoa, eta bitamina iturri ona da, eragin antioxidatzailea duena.
|
|
|
Queen Barietate honek krema kolore delikatua du eta 1,80 metroko zurtoina koroatzen du. Nelumbo Nuciferaren zainketak Non hazi Asiako jatorria izan arren, loto lorea erraz hazten
|
den
landarea edozein urmael edo aterpetxetara egokitzen dena. Noiz loratzen den Lotoa loratu egiten da udaberri amaieran eta loreek udako azken egunetara arte irauten dute.
|
|
|
ur gehiago atxikitzen duena edo errazago disolbatzen dena. substantzia toxiko edo ez oso baliotsuen presentzia murriztea, hala nola mikotoxinena eta antinutrienteak (landareak jariatzen dituzten substantziak, hala nola lekaleen saponinak, eta zenbait mantenugairen xurgapenean interferentziak eragin ditzaketenak). Haragia dirudien landare janaria Baina, batez ere, estrusioak “haragia dirudien, haragia jakiten duen eta haragi gisa prestatzen
|
den
landare janaria” izatea, baina ez haragia. “.
|
|
|
Sansevieria klima epeletara eta hezetasun txikira egokitzen
|
den
landarea da, eta zainketa eta arreta gutxi eskatzen ditu.
|
|
|
Saponariaren sendatze efektuen oinarria saponina da, listu jarioa, mukosen jariaketa eta izerditzea eragiteko gaitasuna duena, eta diuretikoa da. Officinalis saponariaren zainketak Oro har, saponaria erraz hazten
|
den
landarea da, ez baitu arreta handirik eskatzen. Izan ere, modu basatian garatzen da bideen ertzetan eta basoetatik hurbil dauden hezeguneetan.
|
|
|
Landatzeko ez da arreta handirik behar: bide eta beste leku batzuen ertzean modu basatian hazten
|
den
landarea da. Landare xaboiaren nolakotasunak zehazten ditu artikulu honek, eta haren ezaugarriak, zer zainketa behar dituen, nola erabili garbigarri naturalak prestatzeko eta zer sendabelar ematen zaizkion.
|
|
2023
|
|
|
Lorategian zuhaixka gisa landatzeaz gain, gardenia loreontzietan bizi daiteke, tamaina gehiegi handitu gabe. Aukera hori, edertasunarekin eta lurrinarekin batera, barnealdeetarako oso egokia
|
den
landare batek egiten du. Erramua Zuhaixka hau oso ezaguna da bere erabilera gastronomikoengatik (batez ere Mediterraneoko sukaldaritzan), usain atseginaren intentsitatearen ondorioz.
|
|
|
Estazio horretan bertan, eskardatzak erabil daitezke biderkatzeko. Gaixotasunak, ugalketa eta izurriteak Klabela gaixotasunekiko sentibera
|
den
landarea da. Harkaitzak (Uromyces caryophyllinus) eragiten dio, orbanak eragiten baititu hostoetan eta zurtoinean udazkenean eta udaberrian, esaterako.
|