|
2001
|
|
|
Salda laburra: Usainetan aberatsa
|
den
janaria prestatzen da. Salda zuria:
|
|
2002
|
|
|
Motxilan sartu beti kaloria, gatz eta karbohidratotan aberatsa
|
den
janaria eta haizearen aurkako jantzi edo txamarraren bat.
|
|
|
Kontsumoa eta gastronomia Egungo familiek, Kontsumoko Institutu Nazionalaren inkesta baten arabera, denbora gutxiago ematen dute erosketak egiteko eta otorduak egiteko, nahiz eta produktu naturalak baloratzen dituzten eta, noizean behin, elikadura dietak egiten dituzten. Elikatzeko modu berri horrek esan nahi du asteburuak gastronomia tradizionala berreskuratzeko erabiliko direla, eta lanegunetan, berriz, erraz prestatzen
|
den
janaria. Horregatik hazi dira aurrez prestatutako platerak, etxez etxeko zerbitzuak eta elikagai" eramangarriak" eta zati txikiagoetan ontziratuak eta ontzi birziklagarri eta ekologikoekin.
|
|
|
Ordu batzuetako irteera laburretarako, komeni da irteera txikiak egitea eta gaitasun fisikoaren arabera luzatzea, langile guztiak egoera onean daudenean izan ezik. Kasu horietan, egunean
|
den
janari eta edari guztia motxilan gorde behar da, nahiz eta ahalik eta gutxien okupatu eta pisatu behar den; izan ere, ordezko arropa (beroki edo zira), kantinplora, argazki kamera, labana, txanoa edo bisera edo eskularruak gordetzeko lekua utzi du. Txangoa hasi aurretik, gosari ona egin behar da zerealekin (arroza, mueslia, ogia, bizkotxoa, galletak), likidoekin eta fruta fresko eta/ edo lehortuarekin.
|
|
2003
|
|
|
Arazoak mahaiak eta etxeak jankidez eta bisitariz husten hasten direnean eta janari hondarrak sukaldean pilatzen direnean hasten dira, izan ere askotan ez dakigu zer egin sobratu
|
den
janari eta platerekin eta, beraz, elikadura toxiinfekzioaren arriskua areagotzen da.
|
|
2004
|
|
|
Afarian hartzen
|
den
janari motak digestioan eta loak hartzeko erraztasunean eragina du.
|
|
|
Malagako Carlos Haya Ospitaleko eta Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko (CSIC) ikertzaileek egindako Espainiako ikerketa baten arabera, olio bera zenbat aldiz erabiltzen
|
den
janaria prestatzeko, horrek eragin negatiboa du kontsumitzaileen osasunean. Zehazki, ikertzaileek arteria hipertentsioa izateko arriskuaren eta olio hondatuak dituzten elikagai frijituen kontsumoaren arteko erlazioa aurkitu zuten, berrerabili egin baitziren.
|
|
|
“herritarrek uste dute ondo jaten dutela, jaten duena positiboki baloratzen dutelako”. Beste aldaketa garrantzitsu bat egun batean egiten
|
den
janari kopuruari dagokio; Espainian, kopuru hori 4,19 da. Horren arabera, Contrerasek dio “zifra handitu egiten da Espainian, baina oraindik urrun dago frantsesek egiten dituzten 5,4tik, espainiarren antzeko elikadura kultura baitute, edo AEBetako herritarrek egiten dituzten 20etatik”.
|
|
|
Iberiak aste honetan kendu zituen doako menuak hegaldi nazionaletan eta Europako batzuetan. Konpainiak azaldu zuenez, “bidaiariek ez dute inoiz debekatu bidaietan elikagaiak kontsumitzea, nahiz eta ez den praktika hori erraztu”, Iberiak nahiago baitu bere hegaldietan ematen
|
den
janaria kontrolatu, osasun arrazoiengatik. Iturri berberek gaineratu zuten bidaiariek garraiatutako janariarekin ez dela gauza bera gertatzen, osasun kontroletatik ihes egiten baitu eta, osasun arazoren bat izanez gero, zailagoa baita hegaldi batean konpontzea.
|
|
2005
|
|
|
Zinema askok ez diete uzten ikusleei tabernan saltzen ez
|
den
janariarekin sartzen, OCUk salatu du.
|
|
|
Zinema askok ezin dute aretoan sartu tabernan saltzen ez
|
den
janariarekin. Hori legez kanpokoa da, Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU) salatu duenez, Espainiako sei hiritako zinemetan saltzen diren 47 krispeta lagin konparatu ditu:
|
|
|
Duela hamar bat urte ez zegoen horrelakorik, eta orain oso maiz egiten da, Lluís Serra Majem doktoreak, Nutrizio Komunitarioko Espainiako Elkarteko lehendakariak, atzo Madrilen egin zen “Osasun publikoa eta janari onaren artea” mintegian azaldu zuenez. Mintegi honetan azaldu bezala, afaria da oraindik ere etxean gehien egiten
|
den
janaria, eta oraindik ere Espainiako elikaduraren oinarria da; ez, ordea, azken hamar urteotan etxean egin den bazkaria, eta hala izaten jarraituko du hurrengo urteetan ere. Elikagaiak jateari dagokionez, Serrak esan zuen 10 eta 14 urte bitarteko haurren dieta desagertu egin dela erraiak kontsumitzetik, eta horrek esan nahi du jendeak konfiantza galdu duela horrelako elikagaietan, “behi eroen” gisako gaixotasunen ondorioz.
|
|
|
odolean, eta, beraz, bat bateko goseari aurrea hartzea. – Lehiaketa baino hiru ordu lehenago karbohidratotan aberatsa
|
den
janaria hartzea. Bazkari hori elikagai motaren arabera egokituko da eguneko orduan.
|
|
|
erabilgarria da salda, baso bat ur edo fruta pieza batekin hastea. Nork modu horretan, urdaila lasaitu eta gosea ase egiten da; beraz, bazkalorduan edo afarian hartzen
|
den
janari kopurua murriztea.
|
|
2006
|
|
|
Hamaiketakoa baino askoz gehiago Lanaldian, hamaiketakoa da garrantzitsuena. Landan bazkaldu daiteke bakoitzak besteekin partekatzen
|
den
janariren bat eramatea edo beste praktika arrunt bat lokal edo establezimendu batera joatea da taberna, jatetxea, kafetegia, etab. erosotasun eta gozamen handiagoa izateko. Ohikoa da energia dentsitate handiko elikagaiak hartzea, hala nola hestebeteak, latako elikagaiak, frijituak, etab. Izan ere, egun horietan oso goiz jaiki behar izaten dira, eta gosaltzen den unetik ordu asko igarotzen dira bazkarira arte.
|
|
|
Elurretan egun batez gozatzeko, ez da ezinbestekoa eskiatzera joatea; oso dibertigarria izan daiteke, halaber, familiarekin edo lagunekin txangoa egitea elurra ziurtatuta dagoen mendi batera. Horretarako, arropa egokia eta egunari aurre egiteko behar
|
den
janaria eraman behar dira. Ordu asko elurretan Txangoa egitea erabakitzen bada, ordu asko pasatzen dira kanpoan, eguzki orduak ahalik eta gehien aprobetxatzen saiatzen baitira, eta ez baita denborarik galtzen jatetxe batera bazkaltzera joateko.
|
|
2008
|
|
|
Gizakiena bezala, kutsadurak ere izan ditzake, eta horiek ere toxikazioak eragin ditzakete. Horrelakorik gerta ez dadin, animalia bakoitzarentzat egokiena
|
den
janaria aukeratu behar dugu. Nutrizio behar guztiak asetzeko diseinatutako prestakin komertzialek haien kontsumoa bermatzen duten kalitate kontrolak dituzte.
|
|
2009
|
|
|
Elikadura aldetik osasungarria
|
den
janariaren eskaintza “jatetxe osasungarrien” markaren ezaugarri bereizgarria izango da. Marka hori Elikadura arloko Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziak (AESAN) sortu du gaur egun, Nutrizio, Elikadura eta Dietetika Elkarteen Espainiako Federazioaren (FAD) “Gaur ez etxean bezala” kanpainaren aurkezpenean.
|
|
|
Ontziaren bolumenak eta errazioaren proportzioek eragin nabarmena dute kontsumitzen
|
den
janari kopuruan.
|
|
2010
|
|
|
katiluetan saltsa egotea gau osoan, eta zentzuzko kontsumoa ez ezagutzea, gehiegi erabiltzea eta, ordu batzuk geroago, edateko premia larria izatea. Horren ondorioz, urin gastrikoak diluitu egiten dira, eta okertu egiten da ondo aukeratu eta oso osasungarria
|
den
janari baten digestioa. Jatetxe horietara joaten bagara, komeni da gogora ekartzea sodio kontsumo handia hipertentsioarekin eta likidoak atxikitzeko arazoekin lotuta dagoela.
|
|
2011
|
|
|
Jogurtak ere elementu erabilgarriak dira sukaldean, jogurt bakar batekin eta litro bat esnearekin esneki horietako dozena bat lortzen baita gutxienez. Etxean seme alabak adinekoak badira eta ez badira beti bazkaltzera joaten edo ezkontideetako bat jatetxeetara joaten bada, etxera itzuli beharrean, aldez aurretik abisatzeko eskatzea komeni da, kontsumituko
|
den
janari kantitate justua jartzeko. Aurreztu etxetresna elektrikoak erabiltzean Etxetresna elektrikoen erabilera eraginkorra faktura elektrikoetan aurreztearekin batera doa, halako moldez non, ohitura batzuk eskuratuta, diru asko gastatzeari utz dakioke.
|
|
|
Telebista edo ordenagailuaren aurrean inprobisatutako afariak Afaltzen ari den bitartean telebista ikusteak, sofan eserita, mahaian eserita egon beharrean, elikagai gehiago eta osasun gutxiago edaten laguntzen du. Telebista ikusten den bitartean, distraituta dago, eta ez zaio hainbesteko arreta jartzen jaten
|
den
janari kopuruari, eta horrek kaloria gehiago hartzen ditu. Afariek, etxetik kanpo bazkaltzen dutenek edo egunean zehar janari desordenatua eraman dutenek, eguneroko oreka dietetikoa lortzen laguntzen dute.
|
|
|
Hamabost urtetik gorako Belgikako biztanleen herenak etxetik kanpo jaten duen energiaren laurdena lortzen du; are gehiago, herrialde askotan. Carl Lachat Antwerp Institute of Tropical Medicine ko eta Ghent University ko ikerlariak egindako mundu berrikuspenaren arabera, etxetik kanpo kontsumitzen
|
den
janariak koipe eta gatz gehiago du, eta, gainera, bitamina gutxiago. Fruta eta barazkien kontsumoak are emaitza okerragoak lortzen ditu.
|
|
|
Lachatek esan du catering sektoreak aukera garbiak eskaintzen dituela kontsumitzaileen dieta hobetzeko. Nahikoa da agintariek arreta jartzea etxetik kanpo eskaintzen
|
den
janariaren osaeran, eta sektore horretan parte hartzea eskaintzen duten produktua hobetzeko. “Etxetik kanpo janari osasungarria izateko edo sektore hori arduratsuagoa izateko neurriak falta dira”, adierazi du Lachatek, herritarrek etxetik kanpo jaten dutena kontrolatzeko, elikagai osasungarriagoak izan daitezen, “osasun publikoko irtenbide berriak” eskaintzen ditu.
|
|
2012
|
|
|
Latako janariarekin gertatzen den bezala, praktika horrek areagotu egiten du zakurra gizentzeko arriskua. Txakurrarentzat lehen egunetik aukeratzen
|
den
janaria kalitate onekoa bada eta bere bizi unerako egokia bada, arrakasta ziurtatuta dago. Pentsua ur beroarekin bustitzeak erakargarriagoa egiten du txakurrarentzat janaria Hala ez bada, aholku horiek martxan jartzeko garaiz gabiltza beti, eta, bitartean, pentsu batetik bestera igarotzeko, gomendio hauetakoren baten eta albaitariak kasu bakoitzerako emango dituen aholkuen laguntza izango dugu.
|
|
|
Joko edo jarduera proposamen gutxi dituen txakur batentzat, janari arduragabeak lapurtzea proposamen kitzikagarri bihur daiteke azkenean. Berea ez
|
den
janaria harrapatzera arriskatzen den txakurrak beste sari bat ere lortzen du aldi berean: jabearen arreta erakartzea.
|
|
|
maskota zaunka egiten du modu konpultsiboan, eta altzariak txikitu ditzake etxean, edo bere beharrak arreta erakartzeko egokiak ez diren lekuetan egin ditzake. Edo berea ez
|
den
janaria lapurtzea. Ez da harritzekoa mendekotasun handiegia duen maskota bat, jabearengandik aldentzeko unea iristen denean gaizki pasatzen duena, jabea hurbil ez dagoenean jabeari gogorarazten dizkioten objektuez jabetzea.
|
|
|
Barazki berde guztien artean, honako hauek nabarmentzen dira folato iturri gisa: espinakak (kopuru handiagoa, entsalada zaporetsu batean gordinik jaten badira), Bruselako azak, zainzuri berdeak eta brokolia (350 eta 490 mg artean ematen dute plater sakon bakoitzeko), egunero hartzen
|
den
janariaren %100 Magnesioa ere mineral nabarmena da barazkietan, eta onuragarria da muskulu uzkurdurei eta muskulu eskeletoko nekeari aurre egiteko. Hori dela eta, arrazoi bat gehiago dago barazkiak egunero jateko.
|
|
|
Eskaera oso handia bada, degradatu beharreko substantzia organiko ugari dagoelako, CO2 asko ez ezik, oxigenoa ez da erabilgarri egongo beste organismo, landare eta animalia batzuek erabiltzeko, desagertu egingo baitira. Janaria kudeatzea Gosariaren hondarrak harraskatik ez botatzea eta erosten
|
den
janaria behar bezala kudeatzea aholkatzeaz gain, Eskoziako ikerketak beste aholku batzuk ematen dizkie kontsumitzaileei. Erresuma Batuan eta beste herrialde garatu batzuetan (26 kilo pertsonako eta urteko) beheragoko mailetara iristeko kontsumitutako oilasko haragia erdira murriztuko balitz (Japonian, esaterako, 12 kilo pertsonako eta urteko), negutegi efektuko gasen emisioak errepideetatik milioika auto erretiratzearen pareko kantitatean murriztu litezke.
|
|
|
Plater betea edo plater hutsa? Haurrari ematen zaion elikagai kantitatea da haurrarentzat erakargarria
|
den
janaria lortzeko beste faktore bat. Haurrek nahiago dituzte espazio libre gehiago duten platerak, hau da, janari gainezka ez daudenak.
|
|
|
Izan ere, giza kontsumorako sortutakoen herena alferrik galtzen da, eta munduko zazpi pertsonatik bat gosez joaten da ohera. Alferrik galtzen
|
den
janaria ezin da beste herrialde batzuetan aprobetxatu, baina kontserbatzen bada, beste une batean kontsumitu daiteke. Horrek, familiaren gastua ez ezik, berotegi efektua eragiten duten gasen emisioak ere murrizten ditu, elikagaien ekoizpena murrizten baita.
|
|
|
horrek zaildu egiten dio elikagaien zapore naturalari ekitea, eta aurrez prestatutako jakien berezko zaporeak soilik kontuan hartzea bultzatzen du, zapore indartzaile gehiegi baitaude. Bakarrik jan arren hobeto elikatzeko aholku praktikoak Elikagaien Informaziorako Europako Kontseiluaren (EUFIC) arabera, bakarrik bizi direnen ezaugarri
|
den
janaria prestatzeko gaitasunik edo motibaziorik ezak ondo elikatzeko aukerak mugatzen ditu (eta asko). Horregatik aholkatzen du:
|
|
|
Omega 3 eta 6 funtsezko gantz azidotan aberatsa
|
den
janariak lagundu egiten du zakurrak azal osasuntsua izan dezan
|
|
2013
|
|
|
Gizarteak ez du laguntzen, batere osasungarria ez
|
den
janaria egiten duelako eta bazter guztietan saltzen dituelako zigarretak, baina geurea da azken hitza.
|
|
|
Datuek berresten dute: herrialde garatuetan, 200 milioi tona elikagai botatzen ditugu urtero; eta, are larriagoa dena, AEBetan alferrik galtzen
|
den
janaria. eta Europako Batasunak munduan gosea pasatzen duten 1.000 milioi pertsonak elikatu ditzake. Ekoizpena, biltegiratzea, eraldaketa, banaketa?
|
|
|
Jatetxeetan, cateringetan eta kolektibitate jantokietan erosten
|
den
janariaren %4 eta %10 artean zaborretan amaitzen dela kalkulatzen da
|
|
|
1.300 milioi tona janari baino gehiago galtzen uztea zelaitik gure plateretara, arazo etikoa da eta berehala konpondu behar da. Gainera, arazo ekonomikoa da enpresaburu askorentzat, jatetxe, catering eta kolektibitate jantokietan erosten
|
den
janariaren %4 eta %10 artean zaborretan amaitzen dela kalkulatzen baita. Gida horretan sartzen diren aholkuen helburua da elikagaien kudeaketa ez hain eraginkorra (eta garestia) saihestea, ikuspuntu ekonomikotik errentagarriagoa den baina arduratsuagoa eta iraunkorragoa den elikagaien alde.
|
|
|
Prestatuta dauden elikagaiak erretiluetan sartu behar dira, eta horiek hozkailuan gorde behar dira, mikroorganismoen garapena prebenitzen duten tenperatura seguruetan manten daitezen. Lurretik milaka metrora zerbitzatzeko prestatzen diren plater guztiek kalitate kontrol zorrotza dute Janaria hegazkinera eraman behar da, hotz katea mantentzen duten kamioi frigorifikoen bidez. Ontzira iristen denean, bero zerbitzatzen
|
den
janaria bero labe lehorretan sartzen da tenperatura altuetan. Hegazkinek ez dute sukalde osorik izaten hegazkinean daudenean.
|
|
|
‘janaria ez da botatzen’ Herrialde garatuetan 200 milioi tona elikagai baino gehiago botatzen dira urtero zaborretara. Estatu Batuetan eta Europan alferrik galtzen
|
den
janariaren ondorioz, mila milioi pertsona jaten dira munduan. Elikagaiak kate osoan alferrik galtzea, biltegiratzea, eraldatzea, banatzea… Europan, dendetara iritsi aurretik sortzen diren fruta eta barazkien %20 botatzen da zaborretara, eta herritar bakoitzak urtero 95 eta 110 kilo artean desegiten da.
|
|
2014
|
|
|
Nola kontserbatu soberan geratu
|
den
janaria?
|
|
|
3 Ziztatzaileek urdaileko ultzerak, koloneko minbizia edo bestelako digestio minak eragiten dituzte? Digestio gaitz larria duenak badaki espezia minak ez daudela egunero hartzea komeni
|
den
janari taldean. Horrek esan nahi du pikatzaileek ultzera estomakalak edo minbiziak eragiten dituztela?
|
|
|
Mahaigainean eskuetarako eskuoihalak edo bakterioen kontrako xaboia ere erabil daitezke. Ez utzi etxean prestatzen
|
den
janaria giro tenperaturan bi ordu baino gehiago pasatzen, lanean kontsumitu arte. Poltsa termikoak edo ontzi egokiak erabili, garraiatu bitartean elikagaiak hoztu ahal izateko.
|
|
|
Baina zer otordu aukeratu? «Txakurrarentzat oso ezaguna ez
|
den
janaria aukeratzea da gakoa. Horrela, saria erakargarriagoa izatea lortuko dugu», dio Overall ek.
|
|
|
Txakurrari heziketa ematea: familiakoa ez
|
den
janari bat aukeratzea Irudia: Michael Gil Janari sariek txakurrarentzako saria izan behar dute, inoiz ez eroskeria.
|
|
2015
|
|
|
Aldaketekin, fabrikatzaileak, kalitate eta segurtasun protokolo zorrotzetan, kontsumo data gomendatua finkatzen du. Elikagai gehiago, gutxiago alferrik galtzen kanpainan barne, neurria 2025erako botatzen
|
den
janaria erdira murriztea da. Hitzarmenen artean, azpimarratzekoa da jogurtak 35 egun dituenean kalitate handienari eusten diola.
|
|
|
Ingurune informalek kaloria asko ematen dizkiete haurrei Haurrak hiru bideren bidez sar daitezke eskolara: zentroan eskaintzen
|
den
janaria (jangela), makina saltzaileetan edo eskola dendetan aurkitzen dutena, eta «inguru informal ugarietatik» datorrena, AAP hitzetan. Inguru horien adibideak dira haurrak ikastetxera ekartzen duen janaria, funtsak biltzeko ekitaldietatik datorrena (adibidez, ikasturte amaierako bidaiak) edo urtebetetzean edo eskola ospakizun askotan beti egoten dena.
|
|
|
Alergia izanez gero, azken osagaia kendu behar da, eta sintomak desagertu arte itxaron behar da, tratamenduaren arrakasta ziurtatzeko hurrengo osagaiari pasatu aurretik. Maskota alergikoa
|
den
janari kiloak etxean pilatu ez daitezen, egokiena dieta hipoalergiko horiek txakurrentzako janari ontzi txikiekin egitea da. Albaitariek eskaintzen dituzten lagin komertzialek ere balio dute.
|
|
2016
|
|
|
2 Jatetxetik sobran dagoen janaria eramatea Egoera onean dauden 179 kilo elikagai alferrik galtzen dira pertsonako Giza kontsumorako munduko elikagaien ekoizpenaren herena galdu edo baztertu egiten da Nazio Batuen arabera; Europako Parlamentuak, berriz, kalkulatzen du egoera onean dauden 179 kilo elikagai galtzen direla pertsonako, eta horrek kostu ekonomikoak eta ingurumen kostuak eragiten dituela. Jatetxean uzten
|
den
janaria zaborretara botako dute. Gero eta hostalago gehiagok onartzen dute etxera eramateko eta ontziak ere badituztela, establezimendua aukeratzean bere aldeko puntu bat.
|
|
|
Kontuan izan behar da bakterio ohikoenak, Salmonella, esaterako, gehienetan ez direla behar bezala egosten edo, kontsumitu arte, gaizki kontserbatzen direla. Lanera eramaten
|
den
janaria segurua dela ziurtatzeko, bost gomendio hauek hartu behar dira kontuan: 1 Eskuak garbitu eta tresnak garbi eduki bi neurri nagusi dira tapan daraman janaria kutsatzea eragozteko.
|
|
|
Ez jarri izotza edarietan, gerta baitaiteke ura segurua ez izatea. Kontuan hartu behar da beroa (egostea, frijitzea, irakitea, etab.) germenak hiltzen ditu, eta, beraz, funtsezkoa da irensten
|
den
janaria ondo prestatuta dagoela egiaztatzea. Halaber, arreta berezia jarriko da elikagaiak herriz herri saltzen diren lekuetan, baldin eta, batez ere, garatzen ari diren herrialdeetan, baliteke jatetxeetako higiene arau berak ez betetzea.
|
|
|
Halaber, arreta berezia jarriko da elikagaiak herriz herri saltzen diren lekuetan, baldin eta, batez ere, garatzen ari diren herrialdeetan, baliteke jatetxeetako higiene arau berak ez betetzea. Horietako batzuk aukera seguruagoak esne eta esneki pasteurizatuen kontsumoa, berotu eta prestatzen
|
den
janaria, ur edariak edo lata itxi edo botila bateko freskagarriak. Bidaiariaren beherakoa Bidaiariaren beherakoa digestio hodiaren nahastea da, eta beherakoa eta sabeleko kalanbreak. Kasu gehienetan, fenomeno desatseginagoa da pertsonatik pertsonara erraz zabaltzen dena baino.
|
|
|
baronb 4 Anoa txiki gehiago katu esterilizatuarentzat Felidoak esterilizatu ez dezan eguneroko janaria errazio txikiagoetan banatzea da, egunean zehar banatuta.. «Katua zaintzeko errezeta da osasuntsu egoteko behar
|
den
janari kantitatea kalkulatzea, baina egunean zehar errazio txikietan banatua eskaintzea», azaldu du Kelly Swanson albaitariak, Illinois-eko Unibertsitateko (AEB) albaitariak. ), felinaren elikadurari buruzko azterketa luzea egin duena.
|
|
|
Txokolatadetan, beraietan edo paella herrikoietan janaria eskaintzen zaie parte hartzaileei. Baina zerbitzatzen
|
den
janaria ezin hobea da mikroorganismo patogenoak bizirauteko eta ugaltzeko, horiek egin eta kontserbatzeko behar diren higiene baldintzak errespetatzen ez badira. Horregatik, kasu horietan, kontsumitzaileek zeregin garrantzitsua dute produktuaren segurtasunean eta toxiinfekzioen prebentzioan.
|
|
|
mahai berean haur txikiak, zaharrak edo haurdun dauden emakumeak biltzen dira, eta horiek guztiak ahulagoak dira janari toxikazioetan. Gainera, kontuan izan behar da etxeko sukaldeak ez daudela diseinatuta egun hauetan prestatzen
|
den
janari bolumenerako; horregatik, askotan janaria aurrez prestatzen da, arrisku faktore erantsi bat, modu egokian egiten ez bada. Horri guztiari gehitu behar zaio badirela arrisku handiagoa duten produktu batzuk, galkorrak direlako eta bakterioak beste batzuetan baino errazago hazten direlako.
|
|
2017
|
|
|
Kanaleko konkorra betetzeko trikimailuak dituzu hemen. Ez da ahaztu behar kong barruan sartzen
|
den
janari kopurua (bolatxo, sari edo janari heze izoztua). Errazio hori murriztu egin behar da, gehiegizko pisua prebenitzeko, txakurrari egunero ematen zaion otordu kopurua.
|
|
|
Beraz, zuretzat oso erakargarria den elikagai bat eskaintzen badizute (jan ondoren izozki bat balitz bezala), ikusmen estimuluak edo usaimenak bakarrik desagerraraz dezake asetasun sentsazioa eta berriro agertzea jateko gogoa. Era berean, ikusmenetik batere gustagarria ez
|
den
janaria estimulatuz gero, gose sentsazioa murriztu dezake. Estimulu horiek, besteak ondoan, jaten jarraitzeko edo ez egiteko gogoa izan dezakete.
|
|
|
Beraz, denda batean janaria erosten denean, sektore honetan sartzen da. Etxean egiten
|
den
janaria ere sartu litzateke. Arazoa da, ordea, zaila dela etxeko eremuan araudiak eskatzen dituen baldintza guztiak betetzea.
|
|
|
Edo, bestela, norberak prestatzea. Egun berezi bat programatu eta diseinatu nahi bada, egun magikoa, bizitza osoa gogoratu ahal izango duena, ezin da gose
|
den
janaria izan. Txipa aldatzeko ordua iritsi da eta bertan dauden txip guztiak, beraiei merezi dutena emateko.
|
|
|
Irudia: Couse Baker Truco5 Kontsumituko
|
den
janaria bakarrik erostea Fruta, barazkiak eta ogia Espainiako etxeetan egunero botatzen diren elikagaietako hiru dira, iraungitako artikuluen ondoan. Espainiako familiek erosten duten janariaren% 5 botatzen dute, Nekazaritza Ministerioaren datuen arabera, elikagai alferrik alferrik galtzeko.
|
|
|
Beraz, familiako edo lagunen arteko bilera horiek, elikagaien segurtasunaren ikuspegitik, arrisku erantsiak dakartzate. Horiek saihesteko, funtsezkoa da elikagaien manipulazioko eta higienerako oinarrizko arauak zehatz mehatz jarraitzea eta aldez aurretik beste urrats batzuk ez onartzea, hala nola, menuaren plangintza edo erosketa egiteko unea, prestatu
|
den
janaria prestatzea eta tratatzea. Planifikatu, prestatu eta zerbitzatu Erabiltzen diren errezeta eta janarien plangintza funtsezko alderdia da.
|
|
2019
|
|
|
Elikagaiak kontrolatzeko trikimailuak eta aplikazioak, hala, zaborretan amaitzen
|
den
janari kantitatea murrizteko, erosketak azkarrago egiteko eta, gainera, aurrezteko.
|
|
|
Kontuz janari hondarrekin Dieta jasangarria ez da elikagai egokiak aukeratzea soilik; zenbat diren jakitea ere eskatzen du, hondakinak ahalik eta gehien mugatzeko. Izan ere, zaborretan amaitzen
|
den
janari guztiaren %42 etxeetatik dator, ‘ Elikagai gehiago, hondakin gutxiago ‘, Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioarena. Los herritarren kontsumo ohiturak beraz, funtsezko zeregina dute.
|
|
2020
|
|
|
Baina pentsaezina litzateke hori dela gozatzeko modu bakarra. Aldi berean zaporetsua, erakargarria eta nutrizioaren aldetik gomendagarria
|
den
janaria prestatzea gurasoen esku dago. Adibideak daude, eta asko, Interneten; beraz, berrikus ditzagun ideia eta aholku batzuk.
|
|
|
BARF (Bones And Raw Food) dietaz ari gara, hezurrez eta janari gordinaz. Edo, publizitate bilakaera arrakastatsuan, biologikoki egokia
|
den
janari gordina (Biologically Appropiate Raw Food). BARF dietan, animalia jatorriko osagaiak sartzen dira, prestatu gabeak (haragia, erraiak, hezurrak, esnea edo arrautzak), etxeko zakur eta katuen elikaduran.
|
|
|
Bestalde, plater bakoitzaren koipeei dagokienez, hobe da frijituen edo arrautza irinetan pasatutakoen ordez, prestaketa aukera osasungarriagoak erabiltzea, hala nola barazkiak, entsaladak edo ozpinetakoak, hotzak edo plantxan edo lurrunetan prestatuak. Baina, oro har, eta diabetesa duten pertsonentzako menuen laburpen gisa, adituek diotenez, Harvardeko plateraren metodoa Lehentasuna ematen jarraitzeko modu egokia da landare jatorriko produktuak, beti bertan egon daitezen eta kontsumituko
|
den
janariaren erdia, gutxi gorabehera, izan dezaten. Halaber, aukera hauek egitea gomendatzen da:
|
|
2021
|
|
|
Adinean aurrera egin ahala, hortzak galtzea, listu jarioa murriztea eta digestio sistemaren funtzionamenduaren aldaketak eragina dute murtxikatzeko eta irensteko gaitasunean. Arazo horiek, azkenean, aldatu egiten dute janari kopurua, eta, askotan, murriztu egiten dute kontsumitzen
|
den
janari kantitatea eta, batez ere, elikagai osasungarriak, hala nola fruta eta barazki freskoak. Horrek desnutrizioa izateko eta gaixotasun kronikoak agertzeko arriskua areagotzen du.
|
|
|
3 Xahubidea neurtzea Haurrek hainbat ontzitan bereizi behar dituzte platerak, eta ontzi horiek agerian egon behar dute. Horrek sobera geratu
|
den
janariaren berri izaten lagunduko die. 4 Ogia, neurrian Ogi zatia aukerakoa izatea, platerean edo erretiluan gera ez dadin.
|
|
2023
|
|
|
Oliveira Silvaren dayvisona — 2019ko berrikuntzak 2019ko RAEren hiztegiaren eguneratzean, honako termino hauek sartu ziren: brunch (gosariaren eta eguerdiko janariaren ordez goiz erdian hartzen
|
den
janaria), crepe (crêpe edo tortita) edo muesli (zerealen, fruitu lehorren eta beste osagai batzuen nahasketarekin egindako elikagaia). Beste hitz gozoago batzuk brioche (masa harrotsuz egindako bollo arina), dona (erroska, frijitu eta, oro har, glaseatua edo txokolatezko estalkia) eta ponketa (bizkotxoa, gehienetan handia eta biribila, frutaz, kremaz eta abarrez betea) izan ziren.
|
|
|
gauza osasungarriak kontsumitzea garrantzitsua da alderdi fisikotik haratago (argaltasunak ez du zertan ongizatearekin zerikusia izan). Osasungarria ez
|
den
janariaren kontsumoa mugatzea. Informazio kanpainak egitea eta gure auzoetan jakinaraztea.
|
|
|
Espazio publikoetan kirol jarduerak sustatzea. Janari osasungarria merkatzea eta osasungarria ez
|
den
janaria garestiago jartzea. Kirol denda merkeagoak sustatzea.
|
|
|
Sutan egosi beharreko pasta, arroza edo bestelako elikagaiak ere ezin dira egin. Berotzean urtzen
|
den
janaria, gazta edo txokolatea esaterako, ezin da zuzenean frijigailuaren saretaren gainean jarri. Kasu horietan, ontzi batean edo aldez aurretik kurbatutako labe paper baten gainean jarri behar dira, urtzean gainezka egin ez dezaten.
|
|
|
Alde horretatik, zenbait ikerketak argi eta garbi adierazten dute egunean kaloria gehiago kontsumitzeak, gauaren ordez, handitu egiten duela gure gastu metabolikoa eta hobetu egiten duela glukosarekiko tolerantzia, osasun kardiometabolikoarekin lotutako bi faktore baitira. Gainera, goizean kaloria gehiago kontsumitzeak, janariaren osaera edozein dela ere, asetasuna areagotzen du eta egunean zehar hartzen
|
den
janari kopurua murrizten du. Gosarian hartutako kalorien proportzioak beste patologia batzuei ere eragiten die?
|
|
|
Afaria oso garrantzitsua da dietan, otordu horretan indarberritzen baitira eguneko jarduera guztiaren ondoren. Batzuetan, hain erasotuta iristen da une horretara, ezen maiz gainditzen baita irensten
|
den
janari kantitatea; beste batzuetan, berriz, jogurt batekin konpontzen da. Hori asko nabaritzen da irailean, eskolara itzultzen den hilabetean, errutinara eta gastuetara.
|
|
|
Batzuetan, aukera onena konbinazio bat egitea izan daiteke, txakurraren osasunari eragiten dion mantenugairik ez izateko. Egokiena da albaitari edo txakur nutrizionista baten laguntza eta aholkularitza izatea, une bakoitzean egokiena
|
den
janari motari, errazio kopuruari eta maiztasunari dagokienez. Borda heldu gehienak egunean bitan elikatzen dira, bat goizean eta bestea gauean.
|