|
2000
|
|
|
" Josebak bere ipuinetan aldi iraganetara labaintzeko joera dauka,() Baditu lehen aldian kokatutako ipuin horietan giro zahar preziosistak, mundu geldo fantastikoa (aspaldiko ipuinetako marfilezko objektuak, neska ederrak, petrikilo misteriotsuak, agure jakintsuak...)". Beraz, hona hemen zalantzarik gabe Sarrionandiaren ipuinen artean erakargarriena gertatu
|
den
ipuin mota.
|
|
|
Haatik, gehienak ipuin oso laburrak dira, egoera jakin bat edo sentsazio jakin bat irudikatzen dutenak. Bi orrialde edo orrialde bakarreko ipuin hauek gaur egun hedatzen ari
|
den
ipuin laburren ildoari jarraitzen diote. Hona hemen Cilleroren narrazioetan aurki daitezkeen ipuin mota hauetako zenbait ezaugarri:
|
|
2001
|
|
|
Asun Balzolak idatzi eta marraztu du" Mister Daffodil eta bere denda", sei urtetik aurrerako irakurleentzat aproposa
|
den
ipuina. Nina izeneko neskatotxo bat dauka protagonista.
|
|
|
aipatuko nituzke.Bereziki. Zuloarena? deitzen
|
den
ipuina, izugarria oso, zuloaren zelatari den pertsonaiaren eguneroko mugimenduak prosa hotz, biluzi eta objektiboz deskribatzendituena. Zulo fisiko eta metafisikoa, norberak bere baitan sumatzen duen zuloexistentzial horren metafora.
|
|
|
Eta horrela, bere testuak diren bezalakoak direlako (oskol eta guzti helaraztendizkigulako, Hitzen ondoezako sarreran aipatzen
|
den
ipuina gogoratuz), nork bereirakurketa egin du, norberaren baitan begiratu eta norberaren iritzi etaaurreiritziak errebisatuz, gauzak birpentsatuz. Horri esker «irakurtzen duzularikirakurri egiten zara», hasieran jasotzen genuen idazlearen beraren aipura itzuliz.
|
|
2002
|
|
|
30 minutuko iraupena du eta soinu optikoa du. Pelikularen muina Euskal Herrian oso ezaguna
|
den
ipuin bat da, Mateo Txisturena. Guztira, lau miloi pezeta kostatu zen pelikula.
|
|
2003
|
|
|
Etxeko txikiei zuzendua dagoen sukaldaritza liburu honen izenburu zehatza «Sukaldean, jolasean... edo nola Txanpan, Txanpon eta Txanpinonek sukaldean ikasi zuten» da. Bertan agertzen diren errezetak Julia Garcia Isusirenak dira, kontatzen
|
den
ipuina Luis de Isusirena eta irudiak Javier de Isusirenak. Zarama planetako bizidunak ditu protagonista nagusi.
|
|
|
Prentsa guztia izenburu bihurtzen duen monstruo ahaltsua da, errealitate nahasi eta zabalenak ere ideia bakarrean estutzen dituen konpresorea. Eta hala, Augusto Monterroso" Dinosaurioa, munduan idatzi
|
den
ipuinik laburrenaren egile" famatu dute: " Cuando desperto, el dinosaurio todavia estaba alli" (itzuliezina niretzat, saiatu ere ez naiz egingo).
|
|
2005
|
|
|
Horietan bietan errekreazio historikoa handia da. " Izaro galdua" denbora atzera aurrerekin jolasten
|
den
ipuin anbiguoan oraingo borroka armatuan nahastuta egon den pertsonaia ageri zaigu. " Itaka" eta" Giussepina, Guissepina" ipuinek gerra zibila eta erbestea dute kontagai, oroimen aldeko lana egiten dute.
|
|
|
" Umezurtz aberatsak Gabonetan jokatu nahi" ipuina ere badago nolabaiteko sinbologiatik hurbil. Olerkaria fantasia sinbolikora hurbiltzen
|
den
ipuina dugu, eta" Abertzalea" ipuinaren mezua egileak asmatzen duen errokaltar herriaren gorabeherek Euskal Herriko egoera sinbolizatzen dutenetik dator.
|
|
2006
|
|
|
Horra nola jalgitzen
|
den
ipuina beren baitatik edota nola loditzen den saltsa beren barnean...
|
|
|
Euskal gatazka lehenbiziko aldiz nire obran 1983an argitaratu zen ene lehennarrazio liburuan bertan agertzen da,. Nota urdinak? titulatzen
|
den
ipuin luzebatean (ingelesezko, blue notes, delakoaren itzulpena noski).
|
|
|
" Nire anaia zuriak, azkenean ere iritsi dira hain luzaroan itxaron izan ditudan anaia zuriak". Ez duk beste leku askotan ere kontatu ez
|
den
ipuina. Ez al zitzaion Mexikoko neska hari ere halaxe gertatu?
|
|
2007
|
|
|
Makillaje gela baino leku erosoago batean saiatu gaitezke akaso?). Estasiaren bila? deitzen
|
den
ipuinarekin irabazi du lehiaketa. Saria:
|
|
2010
|
|
|
»Badakizu zer
|
den
ipuin bat amaitzea eta ase geratzea. Ni benetan ase ninduen ipuin hark:
|
|
|
Ene lehen narrazio liburuan agertzen da jadanik" euskal gatazka" delakoa," Nota urdinak" titulatzen
|
den
ipuin luze batean (ingelesezko" blue notes" delakoaren itzulpena noski, protagonista nagusiak jazz musikariak direlako), Mario Onaindiak manikeotzat joz (ez baitzen ekidistantea) Verinesko topaketan kritikatu zidan hura bera. Bertan zinegotzi abertzale baten hilketa kontatzen da, estatu terrorismoa salatzen da, baina ez ETArena.
|
|
|
Shooting an Elephant deitzen
|
den
ipuin entsegu horren lehenengo esaera benetan asaldatzekoa da:
|
|
2011
|
|
|
Kontalaritza sutondotik eszenara pasa da eta arte eszenikoen mundura salto egin du. Eta Europan orain bi hamarkadatik gora zabaltzen ari
|
den
ipuin kontalaritza mugimenduaren bidetik ari gara euskal kontalariok. Hasieran arrunt gutxi ziren, bizpahiru baino ez, baina gaur egun ipuin kontalariak Euskal Herriko hainbat liburutegi, kultur etxe eta antzokitan ikus daitezke.
|
|
|
Gauerdian, lanak bukatutakoan, espartinak eskuetan dituela sartzen zaio Lydia gauero Ricardo Reisi, hezur haragizkoa da; Zuberoan ere badira hotelak eta Lydiak. Eta idazleak, duela gutxi utzi baitio lantzen ari
|
den
ipuin bildumaren gaineko lanari, bere pertsonaia eta gaiekin egunean zehar izan dituen elkarrizketen ondorioz bururatu zaizkionak ordenagailura ekarrita?, eta ohea ere berotuko dionaren zain egon gabe lokartu den arren, besoak zabalik hartuko du bere aldamenean Yamileidi edo Lydia, hanka hutsik gelara sartzen sumatu orduko, Tanjekiko plazer bakartiek ez diote-eta ematen behar duen guztia.... Eta bizi gabe ez dago idazterik, ez dago zertaz idatzi:
|
|
|
Bikote baten hondamendiaz idatzi
|
den
ipuin gogorrenetako bat Raymond Carver en. Intimitatea? (Hiru arrosa hori liburuan) izan daitekeela gogoratu zuen Nadiak, ia ia bakarrizketa den ipuin horretan emakume batek maitasunaren hondakinak harrotzen baititu bere senar ohiaren aurrean.
|
|
|
Bikote baten hondamendiaz idatzi den ipuin gogorrenetako bat Raymond Carver en. Intimitatea? (Hiru arrosa hori liburuan) izan daitekeela gogoratu zuen Nadiak, ia ia bakarrizketa
|
den
ipuin horretan emakume batek maitasunaren hondakinak harrotzen baititu bere senar ohiaren aurrean.
|
|
|
Izkiriatzen ari
|
den
ipuinaren azken orrialdea idazmakinan utzi du Werner Hebbelek, puntua sakatu gabe utzi du esaldia. Hau da istorioa laburrean:
|
|
|
Egiaz izan, ordea, edozer gauzaren izatea munduan ipuin txiki bat da, beste ipuin batzuekin lotua beti: whisky baso hau
|
den
ipuina, Gabriele den ipuina, Gabriele eta ni garen ipuina, eta horrela in infinitum. Unibertsoa ipuin sare bat da, esanahi sare bat.
|
|
|
Egiaz izan, ordea, edozer gauzaren izatea munduan ipuin txiki bat da, beste ipuin batzuekin lotua beti: whisky baso hau den ipuina, Gabriele
|
den
ipuina, Gabriele eta ni garen ipuina, eta horrela in infinitum. Unibertsoa ipuin sare bat da, esanahi sare bat.
|
|
2012
|
|
|
Horrelaxe deitzen da Hona hemen gu biok liburuan azaltzen
|
den
ipuin bat. Askok diote horixe dela Dorothy Parkerrek idatzi zuen ipuinik osatuena eta, horrela ez bada ere, dudarik ez dago hori dela ipuinik autobiografikoena, hor azaltzen zaigulako, nolabait esatearren, bere erretratu psikologikoa.
|
|
|
Eta ipuin bat ez da perfektua, beste bat hobea egiterik baldin badago. Inoiz egin
|
den
ipuinik onena behar zuen bereak, eta sekulan hoberik izango ez zuena. Zoriari berea hobetzeko aukera txikiena uztea, arriskutsuegia iruditzen zitzaion, hitzen konbinazio perfektua lortzearen probabilitatea txikia izanagatik ere.
|
|
2014
|
|
|
–Badakizu zer
|
den
ipuin bat amaitzea eta ase geratzea. Ni benetan ase ninduen ipuin hark:
|
|
2015
|
|
|
Potteko hurrengo eta azkeneko zenbakian, zinemaz idatziko du Sarrionandiak hain zuzen ere, Roscoe" Fatty" Arbuckleri buruz. Arestian aipatutako Narrazio guztiak liburuan ageri
|
den
ipuinaren bertsioa, esan dezagun bidenabar, goitik behera berridatzia da49 Izenburua bera ere, bertsio berrian Figlio di cane du soilik, eta Lawrence Ferlinghetti poetaren aipu bat ageri da: " Besteak bizirik daude oraindik,/ aulkietan esertzen diren agure zaharrak,/ sonbreiruak erantzi gabe guztiari begira...".
|
|
|
dezakeen eragina aurreikusi badut eta kontuan hartu; hau da, eraldaketaren emaitza
|
den
ipuineko
|
|
|
ipuinaren hasieran, hasierako egoera? aurkeztua da (informaziogako batzuk emanez, nun pasatzen
|
den
ipuina, noiz, protagonistak aurkezten dira... etab),, desorekaldi, bat gertatu arte.
|
|
|
Eta askotan, ipuinak ezagutzen ditugu, baina ez dugu ipuinaren atzean zer dagoen pentsatzen. Ipuinaren irtenbideona magiatik datorrela pentsatzen dugu baina inoiz ez dugu pentsatzen zer
|
den
ipuinaren magiahori. Mari Errauskinen ipuina erabiliko dut partaidetza zer den azaltzeko.
|
|
|
Eta askotan, ipuinak ezagutzen ditugu, baina ez dugu ipuinaren atzean zer dagoen pentsatzen. Ipuinaren irtenbideona magiatik datorrela pentsatzen dugu baina inoiz ez dugu pentsatzen zer
|
den
ipuinaren magiahori. Mari Errauskinen ipuina erabiliko dut partaidetza zer den azaltzeko.
|
|
|
Orduan, finantza krisia euroaren krisia bihurtu zen, eta finantza sektorearen meneko politikariak gobernu bat familia baten modukoa
|
den
ipuin zaharrarekin etorri ziren herritarrak konbentzitu nahian. Nafarroan ipuin hori gehien erabili duen politikaria, kasurako, UPNko Yolanda Barcina izan da.
|
|
|
Kreazioa
|
den
ipuinari erantzun ikonoklasta eman nahi izanez, olerki batzuk idazten hasi nintzen eta berehala hartu zuten norabidea desbariazioetan zairatela ohartu nintzen, sortze supremoa adierazteko beste modu hoberik ez nuelako aurkitzen eta manera naturalez, nahasmena barnetik isurtzen hasi zitzaidan. Desoreka funtsa bihurtzen denean, desoreka orekatu bete betean gaude eta itsaso horren uhainetan arinki surfa egiten, batere uhain barnera erortzeko beldurrik gabe.
|
|
2016
|
|
|
Richard halaxe hasi zen: . Begira, gure bidaia Biblia idatzi
|
den
ipuinaren aroan hasiko dugu, neolitikoaren ondoko mendekada horietan. Zibilizazio berriak gogoetak zituen gogoko, eta gizakiaren aitzinamendua izugarria izan zen orduan.
|
|
|
Nola azaldu William Tyndalek zuzenki hebreerazko testuetatik itzuliko zuela 1538ean eta azkenik, Jakes erregeak, 1611n britainiar guzientzat itzulpena eginen zuela ere. Alemanez, italieraz eta beste hizkuntza guzietan, munduan izan
|
den
ipuin ezagunena idatzia izango zela beretzat gorde izan zuen, baita ere euskarara itzulia izanen zela.
|
|
|
ipuina eraldatzeko hautatutako alderdian eragiteak narrazioaren egiturako beste alderdietan izan dezakeen eragina aurreikusi badut eta kontuan hartu; hau da, eraldaketaren emaitza
|
den
ipuineko narrazio egiturako elementuen arteko erlazioa egokia bada, ipuina sinesgarria bada. (k)
|
|
2017
|
|
|
Gauza gehienetan bezala, intuizioa eduki behar da, sena, eta jakin behar duzu zer den literatura, zer den generoa eta zer egiten ari den idazlea. Ipuin bat baldin bada, jakin behar duzu zer
|
den
ipuin bat, eta ikusten baduzu gauza bat, zeuk zentzurik bilatzen ez diozuna, ez etsi hiztegiak dioenarekin. Gero hori dena konpentsatu daiteke denborarekin.
|
|
|
Ez ireki geyo mokoa, bestela inoiz amaituko ez
|
den
ipuina izango deu ta. Beno.
|
|
|
Hasieraren hasiera etxekoek kontatzen diguten ipuina da. Berdin dio zer esaten dizuten eta berdin dio zer gertatu zen; dena helduen ahotik atera
|
den
ipuina da.
|
|
|
– Ez duzu kontatzen jarraitu beharrik. Ondotxo dakit nola amaitzen
|
den
ipuina.
|
|
2018
|
|
|
Edo Augusto, bere etxean bizi zen lengusua". Marteka saiakeratxora gerturatzen
|
den
ipuina, iritzitik iristen dena: adibide dira Pentagrama bat osatu ezinean abeslariek," musika fusilatu, hurkatu ditek, hitza salbatzearren" edota" Bizardunen bizarra eta loretokia"" Egun, estruktura etsai bat dugu eta ertilariak dira estrukturen salatzaileak".
|
|
2019
|
|
|
Ez esanda amaitu zen mundua da hori, izan zitezkeenak eta izan ez direnak.Ukatutako, galdutako, ezeztatutako istorio horien aldeko zutabea da hau: sekula idatziko ez
|
den
ipuin hori, agur eta ohore; goian bego, zakarrontzian geratu den kanta; gogoan zaituztegu, eman ez diren hitzaldiak; zuekin gaude, galdutako harremanak; saminean lagun, azal izatetik azaleko izatera pasatu zaren gorputz konpartitua; fantasia bilakatu zareten eman gabeko muxuak, maite zaituztegu. Bitartean, hemen nago, Manel talde katalanaren musika entzuten:
|
|
|
Eta, Joseba: beti pentsatu behar du irakurleak zer
|
den
ipuinean falta dena. Irakurlearen betebeharra da?
|
|
2020
|
|
|
Edo Augusto, bere etxean bizi zen lengusua". Marteka saiakeratxora gerturatzen
|
den
ipuina, iritzitik iristen dena: adibide dira" Pentagrama bat osatu ezinean" abeslariek," musika fusilatu, hurkatu ditek, hitza salbatzearren" edota" Bizardunen bizarra eta loretokia"" Egun, estruktura etsai bat dugu eta ertilariak dira estrukturen salatzaileak".
|
|
|
Kontua da iaz Gipuzkoan antolatzen
|
den
ipuin lehiaketa potolo bat irabazi nuela. Dirua berehala sartu zidaten kontu korrontean eta nik jaso ahala xahutu baina lehiaketa honetan garaikurra urtebete beranduago emateko ohitura bitxia dute eta banaketa larunbatean izan zen.
|
|
2021
|
|
|
Errementariaren istorioak, adibidez, 6.000 urte baino gehiago ditu. Ezagutzen
|
den
ipuin zaharrenetariko bat da, Brontze Arokoa erraten dutenez. Oso garrantzitsua iruditzen zait guk hori kontatzen segitzea gero bertze batzuk ere konta dezaten.
|
|
|
Baina, egia esatera, gozatu egiten nuen halako testuak irakurtzen. Esate baterako, Mendebaldeko tradizio osoan ez dut aurkitu budismoak deskribatzen dituen heriotzako bardoen parera iristen
|
den
ipuin harrigarririk. Bardo Thodol liburuaz ari natzaizu, besteak beste, ilobatxo.
|
|
|
Mundu osoan zehar ezaguna
|
den
ipuina dugu hau, besteak beste, Txanogorritxo, Loti ederra edota Edurnezuri diren bezala. Aurretik ikusi den moduan, ipuin biltzaile ezagun ugari egon dira, baina baita ipuinak ezaugarritzen eta sailkatzen aritu izan direnak ere.
|
|
2022
|
|
|
Goiatz Labandibarren (Oiartzun, 1985) Amez liburuko istorioek ardatz tematiko bera dute, amatasuna, baina esperientzia horren ertz ugari aurkituko ditu irakurleak aurtengo otsailean Alberdania argitaletxean publikatu
|
den
ipuin bilduma horretan. Oiartzunen, Labandibarren jaioterrian, hitz egin dugu idazlearekin.
|
|
|
bazirela bai, (baina) ez zuten erraiten nola eginak ziren". Lapurdin berri eskas dugu Basajaunaz, salbu ogro gisa azaltzen
|
den
ipuin miresgarri batzuetan (Webster 1993 I: 9) eta Barbierren beste batean (1931:
|
|
|
Vicenç azaltzen ari
|
den
ipuineko mutilak bikote bat ezagutu du, neska eta mutila, lurraren lerroa ia sumatzen ez delarik, eta ez dago, ez, egundainoko hotzik, baina hotx dago eta giroa oso hezea da. Eta hizketan hasi dira, eta ardoa eman diote eta zigarretak eskaini dizkie berak baina bietako bakar batek ere ez du erretzen.
|
|
2023
|
|
|
Azkar eta arin irakurtzen
|
den
ipuina dugu, alde horretatik, Lizardi saria eskuratu duen obra hau. Ipuin entretenigarria eta irudimentsua.
|
|
|
Sukaldera abiatu dira, pinuaren azpian biltzeko paperaren artean ezkutatuta geratu
|
den
ipuinari jaramonik egin gabe.
|