|
2000
|
|
|
irratibidea da audientzia indizearen aldaketa edo gorabehera gehien ikusten deneko hedabidea (Zufia, 1990, 213). Jendearen ohiturak eta bizi
|
den
herrialdearen klimatologia faktore garrantzitsuak dira entzule indizeak neurtzeko orduan. Esaterako, orain zenbait urte egindako ikerketa batean, Montecarlo Irratiak udaberrian %63ko indizea izan zuen, baina udazkenean indize hori %54era jaitsi zen.
|
|
2002
|
|
|
Portaera hori garrantzi handikoa da Nafarroan, euskarofobiaren presioa jasatenari
|
den
herrialde honetan, egitate honek argi erakusten baitu oker daudela, egitenari diren politika eginda ere, instituzio ofizialak kontrakarrean jarrita eta tematsukijarrita ere, euskara gora doala, haien mezuak gizartearen ehunak ez dituela bereknahiko luketen bezainbateko indarrez kutsatu. 2000/ 01 ikasturteko zenbakiekerakusten dutenez, gaur egun, Nafarroan, gurasoen erdiak baino gehiagok euskaraaukeratu dute (%52) eta erdara hutsezko irakaskuntzaren zenbakiak gainditu diralehenengo aldiz, eta Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan dauden ikasleen %25D ereduan eskolatuak izan dira.
|
|
2003
|
|
|
Herrialde horietan, nekazaritza sektorearen ekarpena BEGari munduko etagarapen bideetako herrialdeen bataz bestekotik nabarmen garaiagoa da. Hau da, gosea eta azpielikaduraren hedapena garaiena
|
den
herrialdeetan garrantzi handiagoadu nekazaritzak bertako ekonomian.
|
|
|
Errealitatean, ordea, gosea eta azpielikadura nagusi diren herrialdeetan, nekazaritzak duen garrantziak ez du baliokidetasunik bertara bideratzen diren baliabideekin. Are gehiago, azken hamarkadan sektore horretara bideratutako sarrera mota guztiak murriztu egin dira, bai barneko gobernuen gastu publikoa, bai atzerriko kapitala, bai Garapenerako Laguntza Ofiziala (GLO), eta modu nabarmenagobatean gosearen eragina zabala
|
den
herrialdeetan. Joera hori irauli behar da halabeharrez, eta nekazaritzarenganako lehentasuna baliabide ekonomiko nahikoekinbabestu behar da.
|
|
2009
|
|
|
Alde batetik, beharrezkoa
|
den
herrialdeetan, anti trust direlako politikak aplikatu dira banku sektorean mantendu behar den lehia maila mantentzen dela ziurtatzeko. Eta, bestetik, beharrezko neurriak hartu dira finantzaerakunde handiek, ez bakarrik banku zentral batzuetan, erakunde politikoetan eta komunikabideetan ere duten indarra murrizteko.
|
|
|
Gauza nabaria da banku zentralen bidez egituratzen
|
den
herrialde baten dirupolitikaren kudeaketan ez dela zalantzarik egon behar: interes orokorren arabera diseinatuta egon behar du, eta ez interes partikularren arabera.
|
|
2010
|
|
|
Diru laguntzahauek esportazioko produktuen prezioak benetako merkatu askeko egoeran bainoapalagoak izatea ahalbidetzen dute. Dumping praktika dagoela esaten da enpresa batekberea ez
|
den
herrialde bateko merkatuan produktua bere prezio arruntaren azpitik saltzenduenean. Prezio arrunta litzateke produktuaren kostu egituraren ondorioz determinatzenden prezioa.
|
|
|
80kohamarkadako kanpo zorraren krisia, Europako Diru Sistemaren krisia 1992an, Mexikoko krisia 1994an (eta haren «Tekila efektua»), Asiako krisia 1997an, Brasilgoa 1998an, Errusiakoa 1998an, Turkiakoa 2000n, Argentinakoa 2001ean (haren«Tango efektuarekin») eta azkena 2007an eztanda egin zuen Atzeraldi HandiGlobala. Jakina krisiak askoz ugariagoak izan dira baina askotan ondorioak bakarrik krisia sortu
|
den
herrialdean nabaritzen dira. Krisi bat nazioarteko krisia izatekohedatu egin behar da beste herri batzuetara eta zabaltze hori «kutsadura efektu»izenaz ezagutzen da.
|
|
|
Gisa horretako arriskuak altuak direnean, hots, egoera horiek gertatzeko probabilitatea altua bada, enpresek produkzioa barneratuko (internalizatuko) dute, produktuak enpresan bertan ekoitziz. Horrela, atzerriko merkatu batean saldu nahibada, edo helmuga
|
den
herrialde horretan bertan inbertsioak egingo dira edo, bestela, esportazioen bitartez egingo da (nahiz eta esportazioen bidezko hornikuntzakkomertzializazioaren esternalizazioa ekartzekotan, horrek ere transakzio kostuinportanteak izan ditzakeen).
|
|
|
Zehazki honetan datza: enpresa bat beste enpresa batzuekin (bereherrialde berekoak zein atzerrikoak izan daitezkeenak) elkartzen denean, inbertsio proiektu bateratu bat gauzatzeko (esku artean darabilgun alorrean, inbertsioaren jasotzailea
|
den
herrialdean enpresa berri bat sortzeko); eta baijabetzan bai erabakitze ahalmenean JVko kideen artean nolabaiteko simetria bermatuz. Kontuan izan behar dugu ETNen eremu honetan askotantamaina handiko inbertsioez ari garela, arrisku handikoak, merkatuanaurretiazko eskarmentua beharrezkoa dutenak; horrek guztiak nahikointeresgarri bihurtzen du enpresa bateratuaren aukera.
|
|
|
Izan ere, ETNak jardungo duen merkatuko enpresen aurrean abantailaren batduela suposatzeak enpresen arteko desberdintasunak onartzea dakar, lehia perfektuaren oinarrietako bat urratuz. Norberarena ez
|
den
herrialde batean kokatzeakdakartzan desabantaila ukaezinen aurrean (ezjakintasuna bezeroen zaletasuneiburuz, sistema legalaz, esparru instituzionalaz; etxe nagusitik urrun aritzearenkostuak, etab.) ETNak atzerrian lantegiak ezartzea erabakitzen badu, izan behar duabantailaren bat tokiko lehiakideek ezin eskura dezaketena. Gainera abantailahorren oinarrian produktuaren desberdintzea edota lehiakideek eskura ezin dituztenprodukzio teknikak egon daitezke, eta ezaugarri horiek ere beste inperfekziobatzuen ondorio izango lirateke (ondasunen merkatuan eta faktoreen merkatuetan, hurrenez hurren).
|
|
|
Desberdintasunen seinaleetariko bat munduko zenbait herrialde gainerako herrialdeek duten jokabidetik baztertuta egotean datza. Collier ek (2008) gehiengoaren jokabidetik aldentzen
|
den
herrialde talde baten sorrera aztertu du. Prozesuhau, berria ez izanagatik, ahaztua egon da, baina UNCTADek gutxien garaturikoherrialdeei buruz eginiko sailkapena gaurkotzean3 berriz ere lehen planora ekarridu.
|
|
|
Printzipioz, muga zergaren helburua aurrekontuentarako dirua biltzea baino ez denean. Adibidez, zergapetzen den produktua erosle
|
den
herrialdean ekoizten ez denean.
|
|
|
Atzerriko inbertsio produktiboak aztertzeko eta baloratzeko orduan, interes handikoa izan daiteke inbertsio berriaren salmenten helmuga zein puntutaraino
|
den
herrialdea bera eta zein puntutaraino atzerriko merkatuak.
|
|
|
Batzuetan, atzerriko hornitzaileei, edo hornitzaile horien herrialdeei? produktuak saldu ahal izateko, baldintza gisa, erosle
|
den
herrialdeko beste produktu batzuk erosi beharra ezartzen zaie.
|
|
|
Bestaldetik, esportatzaile
|
den
herrialdean, baldintza horiei aurre egiteko politikak gauzatu behar dira. Aukera bat izan daiteke arazo horien konponbidea enpresa pribatuen esku uztea.
|
|
|
Betiko azalpen neoklasikoaren arabera, herrialdeen arteko kapital fluxuen arrazoiak kapitalaren etekin tasetan herrialdeen artean egon ohi diren aldeak izango lirateke. Horrela, ugaria
|
den
herrialdeetatik urria den herrialdeetara mugitzeko joera nabaria du kapitalak nazioarte mailan.
|
|
|
Betiko azalpen neoklasikoaren arabera, herrialdeen arteko kapital fluxuen arrazoiak kapitalaren etekin tasetan herrialdeen artean egon ohi diren aldeak izango lirateke. Horrela, ugaria den herrialdeetatik urria
|
den
herrialdeetara mugitzeko joera nabaria du kapitalak nazioarte mailan.
|
|
2012
|
|
|
XX. mendearen hasieran analfabetismorik ez zelaexistitzen esan daiteke. Hezkuntzari dagokionez, funtsezkoa izan da mendetanzehar suediarren eta errusiarren menpe egon
|
den
herrialde honentzat. Nortasunnazionalari eusteko eta independentzia lortzeko bidea izan da berau.
|
|
|
Estatuaren zilegitasuna herritarron subiranotasunean oinarritzen
|
den
herrialdeetan, askatasuna komunikazio publikorako balioa da. Are gehiago, hedabideen jarduera publikoak askatasuna bermatu behar du.
|
|
2015
|
|
|
Alegia, garapen ekonomiko garaia duten herrialdeek giza garapenaren maila garaia ere dute. Hala ere, NBGPren txostenak horren inguruko hausnarketa egiteko baliagarriak dira, erraz jakin daitekeelako zein
|
den
herrialde baten osasun eta hezkuntza maila erlatiboa haren errenta mailarekiko. Muturreko kasu paradigmatikoak aipatzearren, 2013 urtean Qatarrek osasun eta hezkuntza maila dezente baxuak zituen bere errenta mailarekiko; izan ere, munduko errenta p/ c garaiena izanda (87.478 $2005 EP) 36.a zen GGIaren sailkapenean (0,834); Kubak, ordea, osasun eta hezkuntza maila erlatiboki garaiak dauzka errentarekin alderatuz gero:
|
|
|
Azkeneko urteetan Palestina hitza entzutean gatazkan bizi
|
den
herrialde bat datorkigu burura, lur eremu konkistatua, kolonizatua, inperialismoaren adibide grafikoa.
|
|
|
Postneoliberalismoaren beste neurri interesgarri bat sistema fiskalaren erreformaren saiakeran islatu da. Ez da leku guztietan bultzatu eta egin
|
den
herrialdeetan ez da oso sakona izan, baina behintzat, garai bateko tributazio erregresiboaren joera (errenta altuak babesteko) gelditu da eta fiskalitate progresiboaren beharra agenda politikoaren erdigunean kokatu da, zenbait kasutan aurrepausoak eman dira, Venezuelan eta Ekuadorren (Senplades, 2011: 13) ikusi dugun bezala.
|
|
2017
|
|
|
Osasun izurriteak gizarte fenomeno gisa ikara nabarmena sortzen dute, oso arin zabaltzen baitira eta pertsonentzako mehatxu fisiko (kasu batzuetan) zein sinbolikoa baitakarte. Osasun epidemiek sarri komunikabide tradizionaletan izugarrizko estaldura izan ohi dute, baita kutsaturik egon ez
|
den
herrialdeetan ere (Wallis eta Nerlich, 2005). Gainera aro digital berrian osasun izurriteetan internetek eta bere baitan bereziki sare sozialek duten garrantzia ere geroz eta nabarmenagoa da (Scanfeld, Scanfeld eta Larson, 2010).
|