|
2001
|
|
|
9 Larramendik izkribuz eta predikuetan erabiltzen zen euskara garbitu nahi izan zuen, jaso eta aberastu; eredu bat sortu eredurik ez zuen hizkeran. Eta ezin uka nahi zuena erdietsi zuela, hein jakin batean, beti gertatu ohi
|
den
gisa, Gipuzkoan eta, elkarren hurren, Bizkaian eta Nafarroan. Hautatu zuen gipuzkera, oharturik ala oharkabez, Beterrikoa izan zen, eta hori da gero Larregiren ondotik ibili zen Lardizabal zaldibiarrak, Larramendiren gramatika ia ia hitzez hitz aldatzeaz gainera, [Testamentu  zarreco eta berrico] Condairan (1855) bereganatu zuena.
|
|
|
Bigarrengoz, bagenuen besterik 1700ean, hizkuntzaz kanpo: foruak, lege zaharrak edo nahi
|
den
gisa izenda daitezkeen hein bateko burujabetasunaren agiriak, eta hein batekoak diot ez delako inor ez ezer, Jainkoaz beheiti, bere buruaren jabe oso. Legeok tokian tokikoak ziren, hori guretarrei maizegi atzentzen bazaie ere.
|
|
2002
|
|
|
Baina hobe da, nire ustez, hitz egitea. Nahi den ñabardurekin, hemen ere ñabardurak badirelako, bizitzako gauza guztietan gertatzen
|
den
gisa, deus ez baita beltza edo zuria, baina hitz egitea eta iritziak ematea egokiena da. Bada, pentsa dezagun pixka bat, zuk, beharbada, lekuz kanpo aurkitzen baduzu ere gogoeta hau, batzuetan adinak holako gauza aspergarriez arduratzea eskatzen baitigu.
|
|
|
batzuetan etxe asea eta zabala, beste batzuetan gela estuko eraikina. Txukun eta garbia gehienetan, baina edozein etxetan gertatzen
|
den
gisa, behin konponketa lanak egin ondoren, aldameneko gelan espero ez genituen arrailak eta arrakalak erakutsian uzten dituena, edo igaronbidea dena zikinkeriaz eta hondarrez (ñabardurarik ez den tokian ñabarduren bila, gure asmakizunetan eskonbroak ere deitu izan diegu zabor pizar horiei) betea utzi dutena, aldez aurretik inor ere ez baita arduratu zabor horien biltzeko han behar ziren zakuak ... Euskararen etxe honetan baten bat ez da oroitu egin beharrekoak egin ondoren kateari ematea guztiz gomendagarria izaten dela urrinaren aldentzeko, eta altzariak ere ongi estali behar direla, euria egitera heldu baldin bada ere.
|
|
|
nik behintzat beti ikusi izan dut, nire etxean," vascuence" deitzen zitzaiola euskarari, kanpoko norbait, erdalduna, etortzen zenean. Eta hori ez zen apalestegatik, edo gutxiesteagatik, orain batzuekin gertatzen
|
den
gisa eta horretan tematzen badira ere, baizik euskaldun anitzen ohitura naturala. Mitxelenaren Historia de la literatura vasca ikustea baizik ez da, berak ere hitz hori baitarabil hitzetik hortzera.
|
|
|
Hori da erabiltzen den argumentazioa, nahiz, egia aitortu behar baldin badizut, nik ez dudan argi ikusten argumentazioaren funtsa, niretzat karniboro ere haragia jaten duen zerbait baita, berez, talde horretan zientzialariek hala esanik panda hartzen sartzeko inolako eragozpenik ez badut ere. Hori, eta etxean urteetan zehar ikusi izan ditudan behi guztiak ere, ez baitakit ongi aski ematen zitzaien pentsuan bazen haragi puskarik, beste herrialde batzuetan gertatu
|
den
gisa. Hori datorkit behintzat gogora.
|
|
|
Eta egun horietan beretan" carpeteria" bat irekiko zutela ari ziren iragartzen irratian(" lurreko tapizak" edo" alfonbrak" dira, noski)," carpet" ak saltzeko. Lana du batek gero hor esaten dena esan nahi denarekin lotzeko, euskaraz ere batzuetan gertatzen
|
den
gisa. Horietan ere, jatorrizko hizkuntzari begiratu behar zaio, ongi ulertu nahi bada kontua behintzat:
|
|
|
Euskararen garabideak garatu nahian beste proposamen berri batzuk ere egiten ditu, inolako tradiziorik ez dutenak. Horrela, arrunt komenigarria izango litzateke euskararendako"... (r) en ordez" hori aurrera eramatea," baizik" eta" salbu" rekin gertatzen
|
den
gisa. Adibide honetan ikusten den bezala, esate baterako:
|
|
2018
|
|
|
Nik, harriturik baina artean hitzik ere ahoskatu gabe, patrikan eraman ohi nuen argazkia erakutsi nion. Emakumeak, hura ikusi bezain laster begiak itxi eta, hasperen bat egiten
|
den
gisa berean, galdera egin zidan:
|
|
2021
|
|
|
Lagun minak ginen denak, eta aspalditik genuen elkarren ezaguera; beti elkarrekin lan eta gogoeta egindako pertsonak. Elkar maite duten eta ezbehar batek joak direnen artean gertatu ohi
|
den
gisa, ahalegina egiten genuen elkar gehiago maitatzeko, elkarri laguntzeko eta batak bestea gerizatzeko, sentitzen baikenuen berak, berea zen modu misteriotsu batean, laguntza eta geriza eman zizkigula beti. Sekula baino presenteago zegoen, muinoaren bazter hartan.
|
|
2022
|
|
|
Badakit txinparta batetik sutea asmatzeko gai izan dela ttiki ttikitatik. Ez dakizue zeinen nekagarria
|
den
gisa horretako seme baten ama izatea... Baina Historia idatzi dutenek, bai, letra larriz?
|
|
2023
|
|
|
Zoritxarrez, jauna, badakizu zeinen korapilatsua eta garestia
|
den
gisa horretako gaixoak artatzea, are gehiago kontuan hartzen badugu Antóniok urteak zeramatzala psikiatrikoan. Gu ez gara ongintza erakunde bat, baina gugatik izan ez balitz, António kale gorrian egongo zen aspaldi.
|