|
2010
|
|
|
Houyhnhnms horiek, azkenik, ez dakite gerla zer den ere, baina izaeran dira armaturik bezain indartsuak: zintzoak dira eta zentzuzkoak, ez dute ados ipintzeko arazorik izaten, eta beldurra zer
|
den
ez dakite. Haien ostikadak tinkoak eta mingarriak lirateke edonorentzat.
|
|
|
Mezu hori belarriren batean ostendu bada, beste leku, momentu eta entzuleria egoki batean zabalduko da, autorea eta sorrera ahazturik, letra orijinala aldaturik beharbada. Dominazio egoeretan, ahozko literatura zaila da zigortzeko, autoritateek autorea nor
|
den
ez dakitelako. Eta gainera, kantu bat besterik ez zela esanez disimula daitekeelako:
|
|
2011
|
|
|
Ez dakigu Alkaso n bide dugun alka ‘zalkea’ landare izena dugun ala ez, baina baliteke hola izatea. Ondoan dagoen izu horretan landare izenekin maiz aurkitzen dugun zu leku ugaritasunezko atzizkia izan genezake, adibidez Aritzu-n (haritz), Otazu-n (ote) edo Urkizu-n (urki) duguna, baina aurreko ihori xuxen zer
|
den
ez dakigu (cf. Larraitza, larre tik, Oteitza, ote tik, e.a.). Bukaera toponimian askotan topatzen dugun guren izan genezake, hots, Aranguren, Basaguren, Oianguren, Sarriguren eta bestetan aurkitzen dugun guren ‘goi mailakoa’, ‘ederra’ edo, tarteko ggaldua, Iruñetik hurbil xamar dagoen Sorauren (soro+ guren) herriaren izenean gertatzen den bezala.
|
|
|
1613ko lekukoa aintzat hartuz gero, irudi luke Berdabio izena edo izengoitia zuen norbaiten etxea zela. Berdabio horren etorkia zein
|
den
ez dakigu; badaiteke* Berdabiano ren moduko baten ondorengoa izatea (cf. Benaio), baina alegiazko kontu hutsa da hau, frogarik ez dugun bitartean.
|
|
|
Nolanahi ere, Goizuetako oikonimoak, itxuraz behintzat, deitura du oinarrian. Deitura hori Nafarroatik, Gipuzkoatik edo beste nonbaitetik etorri
|
den
ez dakigu.
|
|
|
Ez dakigu Alkaso n bide dugoen alka ‘zalkea’ landare izena dugun ala ez, baina baliteke hola izatea. Ondoan dagoen izu horretan landare izenekin maiz aurkitzen dugun zu leku ugaritasunezko atzizkia izan genezake, adibidez Aritzu-n (haritz), Otazu-n (ote) edo Urkizu-n (urki) duguna, baina aurreko ihori xuxen zer
|
den
ez dakigu; cf., hala ere, Larraitza, larre tik, Oteitza, ote tik, e.a.
|
|
|
Irudi du osagaiak gastaezezaguna eta bide argia direla. Lehena zer ote
|
den
ez dakigu; gaztaina tik atera balitz Gaztanbide izanen genuke orain, eta zenbait aldiz behintzat z dun aldaera azalduko litzateke, gaztahori gazte tik atera balitz gertatuko litzatekeen bezala. Beste herri batzuetan ageri den Gazbidea (Urbasako toponimoa) ‘gatzaren bidea’ ere ez da, bistan denez.
|
|
2012
|
|
|
Eta azaltzen direnean Van Thiegel tenienteak uxatzen ditu. Ez da Lalande Biran kapitaina bezain eskolatua, baina beldurra zer
|
den
ez daki. Nik uste lehoiek ere nahiago dutela gure tenientearengandik aparte ibili.
|
|
2014
|
|
|
Zer izanen
|
den
ez dakigu, baina behin behineko datuen azterketa zehatzetik oraingoz ondorioztatzen ahal dugunez, poema liburua ez da izanen ez inportazioko autoen kontzesionarioren katalogoa, ez parke hiri tematikoren publizitate prospektua, ez alegiazko errealitate sortzeko sendagaien erabilera orria, ez absolutua ren ehiztarientzako argibide eskuliburua.
|
|
|
Taldea egonkortu zen, eskaera batzuk ere heldu taldean sartzeko. Antzerki arrakasta zer
|
den
ez dakit oraino ere, baina hori, jendeak bere burua proposatzen duelarik enetzat marka da. Gero bekatuaren usaina zitekeen ere, andereño batzuek beren 10 urteko ikasleei erran zieten ez joateko, ez zela haiendako egina, iparralde hau bere usaiako pleguetan zegoen.
|
|
|
Kantatu zituen bertsoen doinua ezagutu, haren ahotsaren pikorrak. Testu honi tentsio narratiboa eransteko zintak bilatuko ditudala esan nuke une honetan, baina hori horrela izango
|
den
ez dakit oraindik. Tentsio narratiboa ez dela testu honen helburua, hori ere bai, hori aurreratzen ahal dizut.
|
|
2015
|
|
|
Berriz bataila izenetik bataio izenera. Bat bateko aldaketa da, azalean; baina benetan noiz gertatu
|
den
ez dakizu. Bizitza osoa izanen duzu aldaketaren aurrekarietan eta ondorioetan aztarrika ibiltzeko, baina gertatzen denean, gertatzen da, besterik gabe.
|
|
|
Eta, ziurrenik, hura gabe ezin da taxuzko memoriarik eraiki, taxuzko bakerik izan. Ezin da arazoa konpondu arazoa zein
|
den
ez badakigu, edo arazoak bereizten ez badakigu. Hemen, komunitate oso bat da zapaldua, eta aspalditik." (AM)
|
|
2017
|
|
|
Hitz bat falta zaizun bakoitzean ez da dena delako hori zer
|
den
ez dakizulako, adierazi ezin duzulako baizik. Bi dituzu esanezina eta ezin esana.
|
|
2018
|
|
|
Alta, beste askok ez dute ikusteko aukerarik izan, eta bizitza osoa erregimenaren aurkako borroka eman ondoren, beranduegi iritsi zaie, zalantzarik gabe. Nolanahi ere, oraindik aldaketa politiko bat zer
|
den
ez dakitenak gogoan ditut, eta agian erregimena zer zen ez dute inoiz jakingo, 1976an jaio ginenok frankismoa ezagutu ez genuen bezala. Gaurko iruindar txikiak hiri hobe batean biziko direlakoan nago, kolore anitzekoa, euskaldunagoa, desoreka sozial gero eta txikiagokoa...
|
|
|
Testu bat nongoa
|
den
ez dakigunean, argi apur bat lortzeko bide fidagarriena konparazioarena da: testu horretako hizkera ezagutzen ditugun beste hizkera batzuekin alderatuta, bat etortzeak eta aldeak azaltzen dira, eta testuen arteko distantziak eta filiazioak ezar ditzakegu, erlatiboki bada ere; onenean, testuko hizkera jatorri ezaguneko beste testu batek edo batzuek dutenarekin lot daiteke, eta, okerrenean, testu bat nongoa ez den bederen erabakitzera hel gaitezke.
|
|
|
Harreman pertsonalak aukera paregabeak dira batek bestearen eremua ezagutzeko. Pastorala zer
|
den
ez dakien iruindar gaztearentzat ikuspegia anitz irekitzeko aukera da mauletar batekin ibiltzea, ez bereziki pastorala eta maskarada deskubritzeko, baizik eta Zuberoako errealitate sozial, politiko eta kulturala bertatik bertara ezagutzeko. Zuberotarra ere Nafarroa Garaiko egoeran murgildu ahal izanen da.
|
|
|
Ameriketan bizi da, Zach du izena. Surfa, iloba zaindu beharra, arreba eroa, nor
|
den
ez jakitea oinaze gor lez. Armairutik jalgi, maitemindu iloba adoptatu, LAra abiatu artista izatera.
|
|
|
Herrixka hartan andre batengatik gelditzeak bizia kostatu omen zitzaiola. Une honetan hiltzailea nor
|
den
ez dakigu.
|
|
2019
|
|
|
Martinen anaia bikia ere plazaren ondoan, aitarekin. Baina bera non bizi
|
den
ez dakit.
|
|
|
Ez onerako, ez txarrerako, hori egia da. Oraingoan, onerako edo txarrerako, zertarako izango ote
|
den
ez dakidan honen lekuko bakarra izatea egokitu zait. Eta iruzurtiak agertuko dira, ziur, protagonismo bila.
|
|
|
Esaten nizun hortxe dagoela gakoa, hain zuzen ere, ez baita ezertxo ere egin behar. Zer egin behar
|
den
ez dakizunez, ba, ez duzu ezer egiten. Horixe da.
|
|
|
Tontorrean bertan noizkoa
|
den
ez dakidan mugarri bat dago.
|
|
|
17. mugarriaren ondoan badago, baita ere, gizakiak utzitako beste arrasto bat, harri pila hutsa ala trikuharria ote
|
den
ez dakidana. Bertan, beste harri handia noizbait lurrean berariaz iltzatua dago, gero 1788an mugarritzat hartua izan zena, gurutze bat zizelkatuz.
|
|
2021
|
|
|
Irudipena dugu haren pertsonaiak bien arteko mugetatik datozela. Austerlitz malenkoniatsua benetako gizabanakoa den edo sinbolo bat
|
den
ez badakigu ere, haren aldamenean goaz, haren hitzen ikara eta tristura galdera eta dei bihurtzen zaizkigula. Dena dela, argi dago idazleak, bere pertsonaiak bezala, haizeak barreiatutako lainoa bezala aienatzen ari den garai deabruzko baten lekukotasuna uzteko premia duela.
|
|
2022
|
|
|
Irri bat baizik ez zuten hunentzat frango burhasoek eta halako espantu bat bezala, batzuetan, beren haurra gizontzen abiatuia zela, familia ez zankotela suntsituko. Zer
|
den
ez jakitea!
|
|
|
Zelatariak badaki ezohiko zerbait gertatzen dela pareko etxean, zer
|
den
ez badaki ere. Azken bi egunetan ez da bertatik inor atera ez bertara sartu, ezta txakurra ere.
|
|
2023
|
|
|
" Gaitz ikusi ez duenak ona zer
|
den
ez daki."
|
|
|
" Deusaren deuseza eta deusezaren deusa ukitu ez dituenak bizia zer
|
den
ez daki."
|