|
2000
|
|
|
Aurtengoa, hogeita hamaikagarren edizioa izan da, eta «Jalgi hadi plazara» lelopean ospatu da. 1968 urtetik ospatzen da urtero «Omenaldi Eguna»z ezaguna
|
den
Bertsolari Eguna. Donostiako Udalaren Kultur eta Turismo Ekintzetxeak antolatu zuen jaia lehen aldiz, San Sebastian jai egitarauaren barruan bertso ekitaldi bat antolatu nahian.
|
|
|
Etorkizuna orain daramagun bidetik imajinatzen dut nik, proiektu honetan ahal
|
den
bertsolari eta bertsozale gehien inplikatuz, bertsolarigoaren protagonista izanez bakoitza bere ahalean, batzuk bertsotan, besteak irakasten, antolatzen, komunikabideetan, Elkartearen zereginetan... Bertsolari batek baino gehiagok Elkarteari eskatzetik Elkartearen proiektuetan bustitzeko urratsa ematera pasa behar du.
|
|
2003
|
|
|
Hezkuntza, hedabide edo tradizioak dioenetik at norberak pentsatzen duena (pentsatzen badu!) botatzea zailagoa da. Horregatik, teknikoki bikaina
|
den
bertsolaria ordezka daiteke. Aldiz, barrutik ari den bertsolaria ordezkaezina da.
|
|
|
Horregatik, teknikoki bikaina den bertsolaria ordezka daiteke. Aldiz, barrutik ari
|
den
bertsolaria ordezkaezina da. Dantzan, txistuan eta beste kultur esparruetan bezala, bertsolaritzan ere teknikaren gailurrera heldu gara, baina badirudi horrek hoztasuna ekarri diola mamiari, esateari, nor izateari.
|
|
2005
|
|
|
Alabaina, argitu behar da gaurko oholtzara igotzen
|
den
bertsolari franko ez dela bertsolari soilik, baizik eta baita ere idazle, intelektual(?)... euskal filologian lizentziatua, behintzat (umorez hartu hau).
|
|
2006
|
|
|
Antolakuntzako kide da Amets Arzallus. Ekitaldian ariko
|
den
bertsolarietako bat, Joxe Agirre. Garai bateko eta oraingo bertsolaritzaz hitz egin digute.
|
|
2007
|
|
|
Orain, gainera, hiru edo lau hilabete aurretik ematen dute abisua. Zizurkildik, esate baterako, Ama Birjinetan kantatzeko eskaera eman zidaten joan deneko batean eta esan ere egin nion ez nekiela bizirik izango nintzen edo ez, hasi zen jardunean
|
den
bertsolaririk beteranoena.
|
|
2008
|
|
|
Nafarroako eta Iparraldeko txapelketa batera egiten zenean, 2003an, 18 urterekin kantatu zuen final batean. Orain urduriago dagoela aitortu digu Gasteiz eta Hendaia artean bizi
|
den
bertsolariak.
|
|
|
Plazaz plaza ibiliko
|
den
bertsolariak, plazagizandreak,, bertsotan freskoa, izan behar du, Mardarasen iritziz.
|
|
|
Lehen plazak bertsolariaren esku zenbateraino dauden galdetuta, plazetarako lehen pauso horrek kolektibo batetik hasi behar duela irizten dio Agirrek: . Bertso eskolara joaten bazara, bertso eskola antolatu duen elkarteak hartu behar du beregain hasten ari
|
den
bertsolariari jendaurrera salto egiteko aukera emateko ardura?. Bertso eskolako laguntzaz gainera,, lana eta zorte handia?
|
|
|
Bide batez, halakoetan ulertezinena epaimahaiaren kokapena eta egokiera iruditzen zaizkit: nola epaitu aurrez baino aldez ikusten
|
den
bertsolaria, eta paperera begira. Bertsoa ikusteko da.
|
|
|
Jon Azpillaga izan zen 1961eko txapelduna. Eta hark jarriko dio larunbatean txapela lehena geratzen
|
den
bertsolariari. Bizkaiko Bertsozale Elkarteak omenaldi xumea egin nahi die sasoi hartako bertsolariei.
|
|
|
Ernest Alkat duela guti zendu
|
den
bertsolaria ere denen gogoan zegoen eta Mixel Aire urepeldarrak bertso hunkigarria eskaini dio saio hastapenean.
|
|
2009
|
|
|
Guztira 400 bertso baino gehiago sartu dira bilduman, Patxik idatzitakoak edo berak eta berarekin zirenek hainbat saiotan botatakoak: Lehenengoak 1963an Hernaniko Erenotzu auzoan Txirritaren omenez kantatutakoak eta azkenak aurten San Pedrotan egindako saiokoak.Etxeberriak kontatzen dituen pasadizoetako batean Mitxelenak esan omen zion," Gaur Euskal Herrian
|
den
bertsolaririk onenetakoa juzgatzen haut, baina gaur nire azpian ibili haiz" eta ateraldi hori erabili du duela gutxi Antton Olariaga marrazkilariak Zakilixuten tira barregarria asmatzeko.
|
|
|
BECeko final handira iritsi aurretik, Donostiako Belodromoan dute hitzordua bertsozaleek igandean. Maialen Lujanbio, Jon Maia, Aitor Sarriegi, Uxue Alberdi, Arkaitz Estiballes eta Iñaki Gurrutxagak kantatuko dute azken finalaurrekoan eta han erabakiko da finalean Andoni Egañarekin batera arituko
|
den
bertsolari zerrenda. Azken finalaurrekorako sarrerak dagoeneko salgai daude www.bertsosarrerak.eu webgunean eta, egunean bertan, belodromoko leihatilan ere jarriko dira salgai.
|
|
|
Nahiz Euskaltzaindia aspaldi honetan aritu
|
den
Bertsolari Txapelketak apailatzen, gerra aurrean Euskaltzaleak Elkarteak ekin zion bide beretik eta bertsolaritza indartu nahirik, bertsolari talde batek, antolatzeko gogoa erakutsi duenez gero, Euskaltzaindiak ez du oraingoz txapelketarik eratuko.
|
|
|
Azaroaren 28an, larunbatean, hamargarren ediziora ailegatuko da bi urtetik behin egiten
|
den
bertsolari gazteentzako Xalto sariketa. Goizuetako udaletxeko ganbaran Nafarroako hamalau bertsolari arituko dira; goizez bi kanporaketa jokatuko dira, eta arratsaldez, 18:00etatik aurrera, finala, sei bertsolarirekin.
|
|
|
Ander Fuentes Itturri da, hain zuzen ere, finalean aurrenekoz ariko
|
den
bertsolari bakarra. Txartela lortzeko, gainera, izerdia bota behar izan zuen.
|
|
|
Hori bai, bertsotan egitea diru iturri askieza da: ez dago soilik bertsoetatik bizi
|
den
bertsolaririk. Horrek, akaso, izaera herritarraren eta profesionalizazioaren arteko soka tenkatzen du.
|
|
|
Miren Amuriza berriztarrak irabazi du gaur Gasteizko Europa jauregian jokatu
|
den
Bertsolari Txapelketa Nagusiko finalaurrekoa, 655,5 puntuz. Laudioko kanporaketan irabazi izana kasualitatea ez zela eta 19 urterekin kontuan hartzeko arerioa dela argi erakutsi du bizkaitarrak.
|
|
|
–Esperientzia edukitzeak mesede egiten du normalean?, Jon Martinen iritziz. Gaur, Laudioko Lamuza Granja kiroldegian jokatuko
|
den
Bertsolari Txapelketa Nagusiko azken final laurdenean, esperientziak Fredi Paiari egin lekioke mesederik handiena, hirugarren aldia baitu Paiak txapelketa honetan. Txapelketetako esperientziarekin ez ezik bertsogintzan duenarekin,, oso lasai?
|
|
|
Haien aurpegiera bortxatuetan ikusi dut hori, oholtzara igo berritan, eta handik jaitsi ostean ere bai. Hola izateko, ez dik merezi, entzun diot lehenengoz ur horretatik pasatu
|
den
bertsolari bati. Buru Menderatzaileaz ari zen, eta bere buruz ere bai...
|
|
|
Bakarkako gaiekin zereko zera bat dut, orokorrean gai onak (biba gai jartzaileak!) iruditu arren: Bidezkoa ote da gai mota hori bertso narratiboak egiten trebea ez
|
den
bertsolariarentzat, hau da, bertsoa batez ere arrazoira bideratzen duen bertsolariarentzat?
|
|
2010
|
|
|
Estetika hori, zenbait unetan, kolektiboaren batura indarrean gorenekoa da, bizi duen komunitateak, emozio bizipen partekatuan, irria eta malkoa, poza zein atsekabea, emozioen bidea, «elkarrekin» partekatu ohi dituenean. Kantuz ari
|
den
bertsolariak plazera eta maitasuna, baretasuna zein harridura eragin ditzake, eta entzulea, sormenean bat egiten duenean, bertsolariak «sortu» eta «azaldu» bien aldiberekotasunean jarrera estetikoaren emozioa sorrarazten eta birsortzen ari da, entzule duen komunitatearen elkarreragin harremana behin eta berriz suspertzearekin batera. Alabaina, esanguraren ondorioa den estetika ere bada; izan ere, darabilen esan indarrean, bertsolariak barrua hustu egin ohi du, dena eman nahi luke, dena eman nahi lioke aurrez aurre duen komunitateari, eta ematen saiatuko da biluztu eta arropa ederrenaz janzteko hitzezko ahalegin birsortuan, nortasun bide emailea urratuz, norberaren eta kolektiboaren arteko uztardura behin eta berriz eraginez, hitzak eta subjektuak bat egiten duten gunean, onespen eta begirunearen lurraldean, orduan, harridurak eta miresmenak bizi zaitzakete.
|
|
|
Oso esperientzia aberasgarria da Lezamara joatea Athleticeko jokalarien prentsa agerraldiak ikustera. Harritzeko modukoa lehen aldiz joan denarentzat; zirkua, bigarren aldiz futbolariari elkarrizketa egitera joan
|
den
bertsolari ezagunarentzat. Hogeiren bat kazetari bi orduan zain, dutxa amaigabearen ondoren erantzuteko gogorik gabe, mikrofono atzean ikaratu plantaz eta ezkutu ikusezinaren azpian hitz egiten duten jainkoen hitzak hartzeko.
|
|
|
Uztapide ageri
|
den
bertsolari saio jendetsu hau 1951 urtean ospatu zen, Amara Zaharra auzoko Sanjuan festakari, Donostian.
|
|
2011
|
|
|
Bestalde Sebastian Lizasok eta Iker Zubeldiak Zeraingo Oiarte sagardotegian osatutako saio zirtolariko bertsoaldiren bat ere erakutsiko dute aste honetako saioan. Eta berriki kaleratuko
|
den
Bertsolari aldizkariaren edukiak ere azalduko dituzte.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, aurten ez da soilik txapela jokoan. Bihar puntu gehien lortzen dituzten lau nafarrek udazkenean jokatuko
|
den
Bertsolari Txapelketa Nagusian parte hartzeko aukera eskuratuko dute. Saria, beraz, ez da soilik txapeldunarentzat izanen.
|
|
2014
|
|
|
Talka ez da berez txarra, bainabidea asko leuntzen dute konplizeek). Baita heziketa eta transmisioa ere, kode berriaproposatzen ari
|
den
bertsolaria zertan ari den, zergatik ari den, nola ari den aletzeko, xehetzeko eta transmititzeko. Ezezaguna ulergarri bihurtzeko.
|
|
|
Lehen bertsoa bistan dena horretan egon zen baina gero erantzutearen haritik gaia utzia izan zen, entzulegoa ez zen ohartu, hasteko segitzen zuen bertsolarien pentsaera. Argi da txapelketa izan balitz hau gaitik kanpo izanen zela, baina erakusten du zer
|
den
bertsolarien lana binakako joko horretan. Gaiaren barnean derrigor egoteko legeak permititzen dizu bertsoa erdi prestatzea aitzinetik eta lehen lerroan kolaja egitea erantzunaren itxuraren emateko.
|
|
2015
|
|
|
agurreko bertsoa; binaka parte hartzaile bakoitzak bina bertso zortziko handian eta beste bi bertso zortziko txikian; bakarka gaia emanda bertso bana gehienez bost puntuko neurrian; eta, bukatzeko agurreko bertsoa. Maialen Lujanbiok aurkeztuko du saioa, eta Sustrai Colinak jantziko dio txapela nagusitzen
|
den
bertsolariari.
|
|
|
Idazle apalak gehienak, baina beren lanaren izerdiaz asaba zaharren baratze koxkor hau ongarritu eta aberastu dutenak. Horra, besteak beste, Bixente Barandiaran, Urkiko bailaran jaio baina aspaldidanik Donostiako Altzan bizi
|
den
bertsolaria, baserri giroko oroitzapenen idazlea; Dionisio Amundarain, euskalduntze mugimenduko aitzindari eta euskara batua finkatuz joan zen garaiko itzultzaile fina; Iñaki Larrañaga, Legazpin sortu baina Itsasondon erretore dagoena, soziologo ezagun eta soziolinguistikazko lan garrantzizkoak egindakoa; Mikel Aramendi, kazetari zorrotz eta politikako analista bikaina; Jon Arano, poeta maudite...
|
|
|
Bat batean ari
|
den
bertsolari hori astero edo egunero ariko da adiskide edo kideekin, bat batekoa izango dena lantzen.
|
|
|
Maiatzaren 28an eguerdiko 12:30ean, Baztartxo aretoan egingo
|
den
bertsolari jaialdian egingo da sari banaketa, eta bertan, euren lanak abestuko dituzte sarituek.
|
|
2016
|
|
|
XX. mende hasierako politikari buruzko bertsoengatik ezaguna zen egilea bestelako kontuez ari da aurkitu berri den materialean: eguneroko bizitza, Irungo baserri giroa, euskarari eskainitako bertsoak… Aurkikuntza garrantzitsua da, klasifikatzen zaila
|
den
bertsolariaren beste dimentsio bat erakuts dezakeelako, haren izena berriz lehen lerrora ekartzearekin batera.
|
|
|
zer izan
|
den
Bertsolari!
|
|
|
Demodoko(?????????).? Feaziarren hirian, Altzinooren jauregian bizi
|
den
bertsolari itsua.
|
|
|
Etxalarko Txebertzeko Asunzion Arburuarekin ezkondua, 12 seme alaba izan zituzten, haietariko bat Juanito pintore famatua. Laguna zuen Irungo Joan Basurkorekin parekatua izan
|
den
bertsolari fin horrek ezer guti utzi zigun izkiriaturik, hala ere Olerkiak izenburuko lana Zarauzko Itxaropenaren eskutik agertu zen zendu urte berean, 1960.ean alegia. Bertan, besteren artean, bere herriaren omenezko gorazarrea zekarren honela:
|
|
|
Hoien artean Senperen bertan idatzitako gutunak. Mintzaldi horien animatzeko, Xumai Murua eta Eneritz Zabaleta bertsulariek halako freskura alai bat eskaini daukute, keinu bat eginik Senperen iragan
|
den
bertsulari famatu bati, Matxin Irabolari. Denak burua ongi beterik eta gogoa gozaturik erretiratu gira gure etxetarat.
|
|
2017
|
|
|
Jo hori da beste gauza oso inportante bat. Zer transmisio sen egon
|
den
bertsolarien artean ere. Ez bakarrik mugimenduak eduki duela belaunaldi berrietara transmititzeko sena, baizik eta bertsolarien artean ere nik jaso dudala nire aurreko belaunaldiarengandik, jaso ditudala animoak, jaso dudala erakusteko gogoa, eta jaso dudala beraien artean onarpena, onartua izateko irekidura hori.
|
|
|
Garrantsitzua zera da emakumeen papera transmisioan. Auskalo zenbat bertsolari egin
|
den
bertsolari txikitatik etxean kontu hoiek, kanta hoiek bertso hoeik entzun dituelako, ezta. Gure amonak kantatzen zuen baina etzean, plazan ez du izan lekurik
|
|
|
Nafarroako txapelduna zehazteaz gain, 2017ko udazkenean abiatuko
|
den
Bertsolari Txapelketa Nagusirako nafar ordezkariak izendatzeko funtzioa ere bazuen Anaitasunako finalak. Lehen bortz sailkatuek izango dute aukera Euskal Herriko txapelketan parte hartzeko.
|
|
|
Zortzi sailkatuek jokatuko dute final handia, Iruñeko Anaitasuna kiroldegian, apirilaren 8an. Final horretako lehen bost sailkatuek udazkenean abiatuko
|
den
Bertsolari Txapelketa Nagusian parte hartzeko aukera izango dute.
|
|
|
Esango dugu txapelketaren eragina handiegia dela, bertsolaritza denaren eta ez denaren irudia definitzeko gehiegizko gaitasuna duela gauza onerako. Txapelketan sartzen ez
|
den
bertsolari eta bertsolaritza mota asko dagoela. Eta egia da.
|
|
|
Epai ofizial eta ez ofizialen bidez, txalotzen dugunaren edo ez dugunaren bidez erabakitzen da txapelketan zerk ezaugarritzen duen bertso baten ontasuna. Txapelketan ez delako erabakitzen nor
|
den
bertsolaririk onena, baizik eta zein bertsolaritza mota izango den kanonikoa. Nondik nora eraiki nahi dugun bertsolaritza.
|
|
|
Horixe izango da bertsolaritzak 90eko hamarkadan biziko duen gorakada nabarmenaren arrazoietako bat. Hala ere, 80ko hamarkadan agertuko
|
den
bertsolari belaunaldi berria da faktore nagusia: Jon Enbeita (1950), Iñaki Murua (1956), Mikel Mendizabal (1956), Angel Mari Peñagarikano (1957), Sebastian Lizaso (1958), Andoni Egaña (1961), Xabier Euzkitze (1966), Jon Sarasua (1966) belaunaldi zaharrak eta berriak elkar hartuta ibiliko dira oholtzan, baina moldez ezberdinak dira.
|
|
|
Beste gauza bat da, bertsolaritzan gutxitan gertatzen dela ekuazioa; hitzaren inguruan dantza egiten duen ekosistema horretan, ez-ohiko elementu exotikoa dela gehiengo euskalduna blokeatuko duen erdalduna. Eta jakina, halakorik egotekotan, exotikotik dezente haragokoa da oholtza gaineko koadrilan on aritu ondoren koadrila horrekin berarekin poteoan off ari
|
den
bertsolaria.
|
|
|
Bertsolariak imitatzea da rock taldeak oholtza gainean egin beharreko azkeneko gauza; rockeroa imitatzen hasten
|
den
bertsolariak bertso onik kantatuko ez duen bezalaxe.
|
|
|
Askoz ere gutxiago. Zer balio du oholtzara autobusa hartzera doanaren taxuz, lasterka txikian, hurbiltzen
|
den
bertsolariak. Ez eta erdirik ere!
|
|
|
Aitzitik, hartzailearen erantzuna askoz estatikoagoa da bertsolaritzan, oholtza gainean odolaren kudeaketan eta gorputzaren kontrolean ari
|
den
bertsolariarekin bat eginez, txalo jotzen zaio bertsolariari bertsoaren amaieran; hartzaileak barre edo negar egingo du; bertsoaren azken puntua igarrita, entzuleak huraxe kantatuko du bertsolariarekin batera. Bertsokera ezberdinek ez dute erantzun bereziturik eragiten, baina.
|
|
2018
|
|
|
Ziur ez dakidan arren —oraindik ez naizelako eurekin bildu—, baiezkoan nago; batez ere txapelketa garaian. Ez dute kantaera berdina izango txapelketatik inoiz pasatu ez
|
den
bertsolariak eta txapelketa prestatu eta bizi duenak. Txapelketan aurkezten denak prestatu egiten du, horretara ohitzen da eta, ondoren, nahi edo ez, beti edukiko du landutako horretara itzultzeko joera.
|
|
2019
|
|
|
Lujanbioren bertsoari inolako meriturik kendu gabe, badirudi nahiko formula erabilia dela “haiz hi” hori bertsolarien artean, ohiko errima baita, eta norbere buruari hitz egiteko edo beste norbaiten hitzak abesten ari
|
den
bertsolariari zuzentzeko baliatu ohi dute bertsolariek. Esaterako, Aitor Sarriegik txapelketa hartako bertako eta 2017ko finalaurreko banatan erabili zuen formula hori.
|
|
|
Hamasei saio izango ditu irailaren 14an hasi eta abenduaren 14an bukatuko
|
den
Bertsolari Txapelketak. Beñat Lizasok, Jokin Urangak eta Oier Etxeberriak parte hartuko dute txapelketan.
|
|
|
16 saio izango ditu irailaren 14an hasi eta abenduaren 14an bukatuko
|
den
Bertsolari Txapelketak. Guztira, 48 bertsolari ariko dira lehian, eta horietatik zortzi sailkatuko dira finalera.
|
|
|
Bertso munduan estatusa ematen du Aian edo Altzon kantatu izanak, eta ez Bilbon edo Santurtzin. Han kantatzea denez garrantzitsua, baloratzen dena da Altzon eta Aian ondo moldatzen
|
den
bertsolari klasea".
|
|
2020
|
|
|
Aldiz, otorduen bueltan egiten diren saioak edo lagunarteko giroan egiten diren poteo eta libreko saioak oraindik lozorroan daude. Beraz, jaialdietan edo formatu berezietan aritzen
|
den
bertsolaria gehiago jardungo da aurtengo udan, eta geldialdiak bortitzago eragingo dio bertso bazkari eta afarietan aritzen den bertsolariari.
|
|
|
Aldiz, otorduen bueltan egiten diren saioak edo lagunarteko giroan egiten diren poteo eta libreko saioak oraindik lozorroan daude. Beraz, jaialdietan edo formatu berezietan aritzen den bertsolaria gehiago jardungo da aurtengo udan, eta geldialdiak bortitzago eragingo dio bertso bazkari eta afarietan aritzen
|
den
bertsolariari.
|
|
|
Txikiegia zen seguruenik. Geroxeago hasi zen sentitzen, zortzi urterekin edo, zein larria eta zein beldurgarria
|
den
bertsolari izatea. Bera ohartzerako leporatu zioten ospea, eta patu horri ihes egin ezinik pasatu zuen umezaro guztia, edonora zihoala, botaik bertso bat?
|
|
2021
|
|
|
Bertsolariaren kasuan ere badu garrantzia osagai errebelde honek, izen abizenekin ezagutzen den lehen bertsolariaren, Fernando Amezketarraren, mitoak, eta gerora etorriko
|
den
bertsolariaren irudikapen klasikoak herritar xehearen autoritatearekiko jarrera bihurria gorpuztuko baitute. Eta historikoki euskal kultur eragileak ere gertuago leudeke Gramsciren intelektual organikoetatik edota Smithen intelligentsia baztertutik posizio hegemonikoetatik baino.
|
|
|
Halakorik balego testuaren protagonista nagusia
|
den
bertsolaria identifikatzen duen etiketa ere gehitu da eta baita albistearen atzean dagoen gertakaria edo haren izaera seinalatzen duena ere.
|
|
|
Ezagutzen
|
den
bertsolaririk antzinakoena, berriz, Beñat Mardo da. XVIII. mendearen bigarren erdian entzute handiko bertsolaria izan zela ezarri izan da, Xahok garai bat markatu zuela aitortu zion (1855:
|
|
|
157). Bertso saioak deskribatzen ditu, eta izen abizenekin ezagutzen
|
den
bertsolari zaharrenaren, Beñat Mardo barkoxtarraren inguruan luzatzen da gero, Iparraldeko bertsolaririk onena izan zela edo haren bertsoekin hogei liburu bete liratekeela esanaz. Horrezaz gain, artzainek bertsotarako duten abilezia berezia, mendialdean fenomenoak duen indarra edota bertso umoretsu eta satirikoek izan ohi duten arrakasta bezalako kontuekin hainbat orrialde betetzen ditu, fenomenoak jende jantzienaren arreta merezi duela azpimarratuz:
|
|
|
Aipatu dugu Iztuetaren 1824ko lanean jada topa zitekeela Fernando Amezketarraren ateraldi bat, eta prentsan topatu
|
den
bertsolari baten pasadizo zaha101 Euskal Herritik kanpo, Estatu Batuetan argitaratuak, baina euskara hutsezko astekariak baita, zerbait zaharragoak Escualdun Gazeta() eta California-ko Eskual Herria (18931897) ditugu. Horietan ere aurki daitezke bertso jarriak. rrena ere bertsolari horri dagokio:
|
|
|
Berorietan, bertsoaren teknika irakatsi da, batez ere. Eta horren fruitu
|
den
bertsolaririk bada,. Teknika ikasi, memoria landu, klixeak egin[...].
|
|
|
Horrela, bateko nahiz besteko testuaren laburtasuna aipatzen du, zutabeak ere nahikoa presakako lana izan ohi direla, bigarren ahozkotasunak ahozkoaren eta idatziaren arteko mugak lausotu dituela, hartzaileak antzeko denbora eskaintzen diola zutabe bati eta bertsoaldi bati, antzeko eskemari jarraitzen zaiola bien sorkuntzan eta bateko entrenamenduak besterako ere balio izaten duela: " Zutabeak idazten, irrati kolaborazioak egiten, komikiak marrazten... ohitzen
|
den
bertsolariak ‘disimulazio’ lan handia egiten du. Bere entrenamendua ez da simulazio soilean oinarrituko.
|
|
|
378 Rikardo Arregi Sari Nagusia eman zioten 2014an, 2013ko Txapelketa Nagusiari hainbat formatutan (prentsa idatzia, telebista, irratia eta sare sozialak) egindako jarraipenagatik. lan polita eta kabroia
|
den
bertsolariarena... Horrek lotura berezi bat sortzen du" (A.
|
|
|
Inork gutxik baita ere. Aiarren bertsolari taldeak, oso gutxi ibiltzen
|
den
bertsolari edadekoren batek, Goierriko zenbait bertsolarik... Amurizaren inbentua" aprobetxatzen" asmatu ez dutenek[...] Gaur" zer" esan den edukitzen du gogoan bertso entzulearen ehuneko handi batek eta" nola" esan duen ez du kontuan eta gogoan hartzen[...] formetan berdintasuna beste era batera hausten da[...] bertsoaren ezkerraldetik.
|
|
|
Aipatuenen zerrenda Uztapide hasiberri batek ixten du. Hurrengo zikloan Basarrirekin batera protagonista nagusi izango
|
den
bertsolari gazteak 1936ko txapelketan parte hartu zuen itxura polita emanez eta hainbat aipamen egin zitzaizkion biharamuneko kroniketan edota distantzia gehixeagorekin Zubimendik egindakoetan.
|
|
|
Hirugarren tokian, Bertsolari Egunari eta figura garaikideei egindako omenaldiei buruzko testuak leudeke. Azaldu den gisan, 1960ko hamarraldiaren bukaeran txapelketak antolatzeari utzi zitzaionetik gisa honetako saioak eta zerrendan bosgarren tokian azaltzen
|
den
bertsolari klasikoen urteurren ospakizunak bihurtuko dira prentsaren arretagune nagusi.
|
|
|
Bestelako agerpenak ere baditu: VII.ean (Itsasoa) identifikatu ez
|
den
bertsolari bat ageri da San Pedro elizan, eta VIII.ean (Hiriak) Iparragirreri eta Bilintxi buruzko azalpenak eskaintzen dira.
|
|
|
Abertzaletasun tradizionala, bada, eskolatu gabeko bertsolariaren, berezkoa duen, jaio egiten
|
den
bertsolariaren defentsan gotortuko da, euskaldunaren irudikapen esentzializatuarekin lotuaz: ikasia, modernoa, kalekoa ez da benetako bertsolaria.
|
|
|
orduan jauntxoak oso kontentu, haien gizatasuna zurituko zuten bertsoak entzunez[...]. Basarrik kaletar eskuxurien eta nekazari eskulatzen arteko zubia egin nahi izan du, beti ezinezko izan den zubi fantasma bat[...] gure bat bateko bertsolaritza ereduan izandu
|
den
bertsolaririk arrotzena eta desegokiena Basarri izandu da, inolako zalantzarik gabe. (Mazantini, 1991, 1," Basarri-rekin sahieska bertsolaritzari buruz")
|
|
|
Nagusitzen
|
den
bertsolaria eskola zaharrekoa izan arren, txapelketaren berrikuntzak eta modernizazioak ez du etenik. Ariketen sofistikazioa, esaterako, geroz eta nabarmenagoa da.
|
|
|
Mikrofonoa ere jadanik sartu da, bertsogintza asko aldatu duen bitartekoa[...] Esan izan da, bestela eztarria behar bait zen, Lazkao Txiki bat, adibidez, mikrofono gabe ez zela egingo egin
|
den
bertsolaria[...]. Eta agian mikroak izango ditu beste alderdi batzuk:
|
|
|
Bertso eskoletako lehen belaunaldia izango da hamarraldi honetan bertsogintzaren lidergoaren pisurik handiena bere bizkar hartuko duena. 90eko hamarraldian, Egañaren belaunaldiarekin batera hazi eta ezagun egin
|
den
bertsolari gazte taldeak beteko ditu hamarraldiko hiru Euskal Herriko Txapelketa Nagusietako finalista plaza gehienak: Maialen Lujanbiok, Unai Iturriagak, Igor Elortzak, Jon Maiak eta Jesus Mari Irazuk.
|
|
|
[PERLAK] Perla solteak: Pello Errotaren ondoan agertzen
|
den
bertsolari ezezagun horietako bat
|
|
|
Jon Maiak 1997ko Nagusiko final hartan azken agurrean “Ama Extremadura/ aita Zamoratik/ abuela ta abuelo/ haien aurretik” hura abestu zuenean distira gogoangarria egin zuen etorkinen semea
|
den
bertsolariaren irudiak. Geroztik, euskal jatorrikoak ez diren abizenak hainbatetan ikusi izan dira taulatu gainean, herrialdeetako txapelak irabazten, besteak beste.
|
|
|
Bertso eskolan, pribatuan, trebatzen ari
|
den
bertsolariak, publikoa, plaza izan du begitan orain arte. Xabier Amurizak zioen “plaza gizonak ez du (ela) jende aurrean gutxitu behar, are, jendearen eragin positiboa hartzeko gai izan behar du (ela) ” (Amuriza, 1981).
|
|
|
Altsasun nagusitzen
|
den
bertsolariak zuzenean lortuko du azaroaren 28an Iruñean jokatuko den finalerako sailkatzea. Gainerakoek finalaurreko guztiak bukatu arte itxaron dute sailkatzen ote diren jakiteko.
|
|
2022
|
|
|
Aizkorriren bueltan kokatutako balizko Aloñako ermitan gertatutako milagroa kontatzen du ipuinak. Miserian bizi
|
den
bertsolari batek bere biolinaz doinu triste bat joz laguntza eskatzen dio bertako Ama Birjinari, Santa Zeziliari. Musikari eta poeten Ama Birjina izanik, bere urrezko zapatetako bat ematen dio honek, baina herritarrek pentsatzen dute bertsolariak lapurtu egin duela eta kartzelara sartuko dute.
|
|
|
Istorioaren ildo printzipala, adar ugari dituen arren, eleberria hasi eta egun batzuetara jokatuko
|
den
Bertsolari Txapelketa Nagusiaren inguruan korapilatzen da, gure Munduko Bertsolari Lehiaketa Unibertsalaren parekoa litzatekeena baina, jakina, askoz ere irismen murritzagoa duena eleberrian: pentsa, telebista kate autonomiko txiki batetik eta irratitik baino ez dute ematen, ez dauka eleberrian mundu mailako zabalpenik, ezta komunikabide kate globalen bitartezko berehalako konexiorik, ezta bat bateko itzulpenik ere munduko gainontzeko hizkuntza nagusietara, gizateriaren literatur gertakari inportanteenari dagokion bezala alegia.
|
|
|
Autopertzepzioan, gai zarete hitzetara ekartzeko zertan aldatu
|
den
bertsolari moduan zuen burua irakurtzeko modua. Izan duzue horretarako tarterik?
|
|
|
Gustura aritu nintzen kantuan gau hartan. Osinalde elkartean beste inon ez bezalako giroa sortzen da eta han saio ona egiteko gai
|
den
bertsolariak pauso handia ematen du bere burua ezagutarazteko bidean. Bertsoen munduko jende asko egoten da saioa bertatik bertara jarraitzen.
|
|
|
Halakoetan urduri kantatzen dut beti: parte hartzen dutenek asko irakurri eta pentsatu dute loditasunari buruz, eta ez dut jakiten zer espero
|
den
bertsolariongandik edo zein izan daitekeen gure benetako ekarpena. Kontua da kanturako libre sentitu nintzela.
|
|
|
Aitor Bizkarrak oso gaizki ohitu gaituela aitortu beharra dago. Diskurtso propio oso berezia duen bertsolaria da, sarritan entzun izan ditugun bertso amaiera eta egitura arruntetatik ihes egin, eta une oro bertsoari tolestura ezberdinak bilatzen saiatzen
|
den
bertsolaria. Ofiziotan ondo bai baina dirdira apur baten faltan sumatu genuen Durangon zenbait unetan, baina bere eguna zen atzokoa, eta ganbarakoan ez zuen hutsik egin.
|
|
|
Urteetan Bertsozale Elkarteak landu dituen harremanen ondorioz, nazioarteko adituak izango dira abenduaren 18an Iruñean, Nafarroa Arenan jokatuko
|
den
Bertsolari Txapelketa Nagusiko finalean. Ahozko kantu inprobisatuaren alorrean ekitaldi garrantzitsua da Bertsolari Txapelketa Nagusia, eta bereziki finalak ikusmin handia sortzen du Euskal Herrian, baita nazioartean ere.
|
|
|
608 puntu eskuratu ditu sei finalistetan gazteena izan
|
den
bertsolari txapeldunak, eta harekin buruz burukoan aritu den beteranoak, Manex Agirrek, 602 puntu lortu ditu.
|
|
|
Bertsolari Gazteen Lizardi Sariko bigarren kanporaketa jokatu zuten atzo, ostirala, Zarautzen. Kanporaketa horretako emaitzekin, finalean ariko
|
den
bertsolarien seikoa erabakita gelditu zen. Oier Etxeberria bertsolari azpeitiarrak atzoko saioan kantatu zuen, eta finalerako txartela eskuratu zuen, 202 puntu eginda.
|
|
2023
|
|
|
Eta hauxe esan ziola behin hark: “Lazkao Txiki historiara pasako
|
den
bertsolaria dek”. Lazkao Txiki eta Bixente lagunak ziren, antagonikoak gorpuzkeraz:
|
|
|
Aipatu dugu Iztuetaren 1824ko lanean jada topa zitekeela Fernando Amezketarraren ateraldi bat, eta prentsan topatu
|
den
bertsolari baten pasadizo zaharrena ere berari dagokio: 1884ko Euskal Erria aldizkariaren bigarren zenbakian Neguko arratsetan su ondoan kontu kontari/ Eranzuera egokiya izenburuarekin eta sinadurarik gabe argitaratua.
|
|
|
Bide batez, puntu erantzunak koska bat gehiago estutzea ere txarra ez. Egungo igogailuko esaldi eginak bota beharrean, bertsolaria are ataka estuagoan jartzerik balegoke, esaterako, esperimentazio fonetikora joz, amu bezala esaldi dadaistak botaz, edo Mikel Laboaren Lekeitioetako oihuak –iyyyiha, aieieiei– garrasi popularrekin nahasiz –Aupa el Erandio!, Oriyokuak ijituak!, Ehun ta ehun berrehun, gora astiarra! – Hortik bizirik ateratzen
|
den
bertsolaria faborito nagusi bilakatuko da puntu gorriko txapel zurirako.
|
|
|
Munduan zehar badira ahozko inprobisazioa lantzen duten hainbat kultura, baina batek ere ez dauka gaur egun bertsolaritzak daukan indarra. Horren erakusgarri, lau urterik behin Euskal Herrian jokatzen
|
den
Bertsolari Txapelketa Nagusia aipa dezakegu aurten jokatzen ari da, urtebeteko atzerapenaz, pandemia dela eta. Txapelketa horretan, Euskal Herri osoan zehar zenbait kanporaketa saio egin ondoren, zortzi bertsolari iritsi ohi dira final handira.
|
|
|
Hiru finalaurrekoetako irabazleak, eta puntuazio altuena duten bortz bertsolariak ariko dira Iruñeko finalean. Altsasuko finalaurrekoa irabazita, Saioa Alkaiza Guallar da oraingoz sailkatu
|
den
bertsolaria. Finalerako sarrerak bertsosarrerak.eus atarian erosten ahal dira.
|