|
2000
|
|
|
Luix Barinagarrementeria, Bai Euskal Herriari ekimeneko partaidea, Euskaldunon Egunkaria, Sans papiers hitza?, paperik gabeak? alegia?, Frantzian legez kanpoko inmigrazio egoeran
|
dauden
pertsonez erabiltzen da.
|
|
|
Beste eskemak bezala, Barne Eredu Eraginkorrek (BEE) irauteko joera dute, hau da, eskematizaturik
|
dauden
pertsonek errazago bilatzen eta gogoratzen duteeskemen edukiekin bat datorren informazioa; eta azkarrago prozesatzen, ebaluatzen eta aurresaten dute besteen portaera, eskemen zentzu berean doanean.
|
|
|
Ikerraldi edo sondeoa: gaurkotasuna duen gertaera edo arazo bati buruzko informazioa jasotzeko, afektaturik
|
dauden
pertsonei itaunak egiten zaizkienean.
|
|
|
Irrati hertziar zaharrak hartuko dituen norabideak ezagutu ondoren, hedabide honetan interesaturik
|
dauden
pertsona eta adituek beren buruari egiten dizkioten galderak mota honetakoak dira: zer nolako joerak egongo dira programazioan?
|
|
2005
|
|
|
Gaia soziala zelako aitzakiaz politikoen ekimenik ez da egon. Zilegi alda arazoak eta auzi sozialak konpontzeko
|
dauden
pertsonek horrelako arazo batenaurrean ezer ez egitea. Ez, ezin da onartu eta hori da hain zuzen ere gatazka honetan izan den arazoetako bat; agintari lokalek gatazkaren usteltzearen aldekoapostu politikoa egin dute, eta hau, sistema politiko moderno eta normalizatu batean onartezina da.
|
|
|
askotan lan-taldeetan elkarezagutzen ez duten pertsonak elkartzen dira. Taldearen kohesioa lortzeko, hezkuntza komunitatean ongi komunikaturik
|
dauden
pertsonak beharrezkoak ditugu.
|
|
|
gatazka gertatzen denean, gehienetan, aldeek ez dute arazoari buruzko ikuspegi berdina. Gatazkabaten ikuspegia eraikitzeko beste aldean
|
dauden
pertsonen irudiak zeresanhandia du. Pertsona egoki eta zuzenak badira, gatazkak era konstruktibobatean ikusiko dira eta, alderantziz bada, gure ikuspegia zorrozten joangoda.
|
|
2006
|
|
|
Agindutako izatezko bikoteei buruzko estatulegeak, baina, ez du oraindik argirik ikusi. Aipaturiko bi lege autonomikoen arabera, ezinbestekoa zen familia unitate egonkorrak osatu arren ezkontza kontratubat formalizatu gabe
|
dauden
pertsona mordoaren babes eskaerari erantzuna ematea. Izan ere, pertsona horiek benetako familia nukleoak osatzen dituzte, inolakoerregulazio juridikoren mende ez daudenak; asko jota, beraien arteko kontratupribatuen eta epaile eta auzitegien interpretazioaren menera gelditzen dira, eskubideen urraketa kasuetan gatazkak auzitara eramatean.
|
|
|
Pobrea izan nahi izatea, gaixo egon nahi izatea bezala litzateke. Zentzu horretan, lanerako gaituta
|
dauden
pertsonak eskeko gisa aritzea moralki gaitzesgarria da, baina, hori baino gehiago ere bai: nagikeria bekatu handienetakoa da, urkoarekiko maitasunaren kontra baitoa.
|
|
|
jaitsi dadin: Arrasateko kooperatibismoaren oinarri oinarrian
|
dauden
pertsonak ez dira aberastu, inondik ere.
|
|
|
Zuzeneko publizitatea erabiltzen ez denean, publizitateak mezuaren xede den talde horretan ez
|
dauden
pertsonak ukitzea ekar lezake. Horrexegatik, jasotzaileak ez diren subjektuak ere baditugu publizitatea jasotzen duten pertsonen artean.
|
|
2007
|
|
|
Neopiagetiartzat hartzen den ikuspegi horren arabera (Barrett eta Buchanan Barrow, 2005), haurrak teoria inplizituak eraikitzen ditu, errealitate bakoitzarekin erlazionatutako gertakariak azaldu ahal izateko. Teoriainplizituak haurrak berak eraikitzen ditu, jarduera kulturalak egiten ari denean.Hain zuzen ere, berarekin
|
dauden
pertsonei komunikatzen dizkienean bereezagutzak, asmoak eta helburuak egoeraren esanahi erkide bat lortzearren (Rodrigo, 1994).
|
|
|
Hala, haurraren premiekin sentiberak izan eta erne dauden zaintzaileakdituzten haurrek beren burua onartutzat, balioetsitzat eta besteen afektua lortzekogaitzat hartu ohi dute. Halaber, haurrek eraikitzen duten irudikapenaren arabera, zaintzaileak haien premiei erantzuteko prest
|
dauden
pertsona fidagarriak dira, eta, hortaz, harremanaren inguruko itxaropen positiboak garatzen dituzte.
|
|
|
Haurraren premiekin inongo sentiberatasunik izan ez eta erne ez daudenzaintzaileak dituzten haurrek, berriz, oso bestelako irudikapenak eraikitzen dituzte.Maitasunik merezi ez duen eta besteen afektua lortzeko gaitasunik ez duenpertsonatzat hartzen dute beren burua. Eraikitzen duten irudikapenaren arabera, zaintzaileak haien premiei erantzuteko prest ez
|
dauden
pertsona fidagaitzak dira, eta, azkenik, harremanaren inguruko itxaropen negatiboak garatzen dituzte (Bowlby, 1969).
|
|
|
Inolako ezinegonak, ondoezak edo grinak asaldatzen ez duen baretasunezko egoera; jendarteko baretasuna, borrokan ez
|
dauden
pertsonen arteko egoera; besteren batekingerran ez dagoen nazio baten egoera: nazioarteko borrokarik eza (Harluxet, 1995:
|
|
2008
|
|
|
garapen bidean
|
dauden
pertsonek gaitasun handiagoa eskuratzen dute arretari eusteko, jardueretarako garrantzitsua den informazioa ezagutu eta biltegiratzeko eta galderei erantzuteko eta arazoak konpondu nahian jadanik biltegiratu dutenaren gainean jarduten uzten dieten adimen programak betearazteko. Hala ere, egiaztatu da haurrek informazioan arreta jartzeko eta prozesatzeko garatzen dituzten estrategiek beren esperientzien eragina dutela neurri handi batean; hau da, izaten dituzten arazoen eragina, etxean eta eskolan izaten duten heziketaren eragina eta baita beren kulturak garrantzitsutzat dituen trebetasunen eragina ere.
|
|
2009
|
|
|
Garzonen autoa biktimen familiarren etengabeko borrokaren ondorioa da.Biktima horiek nazioarteko lege penala aplikatzea eskatzen dute, eta eskakizunhorrek Auzitegi Nazionaleko magistratuen, eta bereziki Garzonen, benetako izaerautzi du agerian. Garzonek «puntu eta kito» berri bat ezarri nahi izan du, inpunitatearo berri bat estreinatu nahi izan du, horretarako beharrezkoak diren mugak (espazio denborarekin lotuak) ezarriz Espainiako faxismoak egindako gizateriaren aurkako krimenen ustezko ikerketari; erantzukizunak hilda
|
dauden
pertsona gutxibatzuen bizkar jarriz, alegia.
|
|
|
eskolajazarpena, bullying delakoa?. ...azarpenak 1) izaera ezberdineko jokaerak barne hartzen ditu, hala nola isekak, mehatxuak, beldurrarazpenak, eraso fisikoak, edota, bazterketak?; 2) denboran zehar errepikatzen eta mantentzen diren arazoak sortzen ditu; 3) botere gehiegikeria suposatzen du, gehienetan talde batek babesturiko ikaslebatek babesgabe dagoen baten aurka jotzen baitu; eta 4) erasotzaileak nahiz kaltetuak direnen inguruan
|
dauden
pertsonen pasibotasun edo ezjakintasunarengatikmantentzen da denboran zehar.
|
|
|
Lehenengo konzeptuarekin ikusarazi nahi du, bai gizonek baiemakumeek, familiaren iraupena segurtatzen dutela, eta horren ondorioz, edozeinpertsona hautagai izan daitekeela etorkina izateko eta taldearen beharrak asebetetzeko. Bestaldetik, gizarte sareak, jatorrizko herrialdean
|
dauden
pertsona ezaguneketa helmugako gizartean daudenek osatzen dituzte, eta etorkinek duten babesairudikatzen dute. Talde horien laguntza eta ezaugarriak erabakigarriak izaten diraetorkin bihurtzen den gizona edo emakumea aukeratzeko.
|
|
|
Langabetuen eta aktibo ez
|
dauden
pertsonen aldeko neurri aktibo eta prebentiboak.
|
|
2010
|
|
|
Orain arte esandako sentimenduak eta emozioak gaixotasunaren prozesuanagertzea gerta liteke. Hala ere, antzeko egoera batean
|
dauden
pertsonekin sentimenduak konpartituz egoera onartzea lor daiteke.
|
|
|
Hainbat zaintzailerentzat gaixoen zaintza prozesua gogorra izaten da, etagaixotasuna onartzeko arazoak, kulpa sentimendua, herstura, depresioa, larritasuna, etab. izan ditzakete. Horrelako egoeran
|
dauden
pertsonek askotan laguntzapsikologikoa behar izaten dute gaixoaren zaintza prozesuan laguntzeko. Tratamendu psikologikoan banakako saioak eskaintzen dira egoera berriak eta aldakorrakhobeto gainditzen laguntzeko, eta estres eta egonezin sentimenduak maneiatzekohelburuarekin.
|
|
|
Adinaren araberako populazioaren egitura ere oso desberdina da lurraldearenarabera (1.2 taula). 15 eta 64 urte bitartean
|
dauden
pertsonen proportzioa osoantzekoa da eskualde guztietan, nahiz eta Afrikan txikiagoa izan besteekin alderatuta. Afrikan 15 urtetik beherako populazioaren proportzioa bereziki altua da(% 41,2) eta 65 urtetik gorako proportzioa izugarri txikia:
|
|
2011
|
|
|
Gobernu funtzioa egikaritzerakoan eta egikaritzeko, aldiz, bake epaileek ematen dituzten erabakiei, jakin dakigunez, akordio deritze. Baita ere, akordio deritze bakeepaileen diziplina jurisdikzioaren menpe
|
dauden
pertsonei eginiko ohartarazpenak edo zuzenketak jasotzen dituztenei (EBLOren 244.1 eta 244.2 art., hurrenez hurren).
|
|
|
Behin eskariak aurkezteko epea agortuta, hautagairik egonez gero, hark eskatzaileen merituak baloratuko ditu eta egokiena dena izendatuko du. Hautagairik aurkeztu ez bada, edo aurkeztutakoek legeak galdatzen dituen baldintzak betetzen ez badituzte, gobernu salak askatasun osoz aukeratu du, bere ustetan egokitasun baldintzak betetzen dituzten eta kargua onartzeko prest
|
dauden
pertsonen artean. Horretarako, gobernu salak azken pertsona horien gaineko informazioa bila dezake lehen auzialdiko eta instrukzioko epaitegiaren edo epaitegi dekanoaren bitartez (BERen 10 art.).
|
|
|
Era berean, bi falta hauek ez dira bake epaileen eskumena izango, emakumeen aurkako bortxakeriaepaitegiena baino, ZKren 173.2 artikuluak jasotzen dituen inguruabarretako bat gertatzen denean: ...n; edota berarekin bizi diren zein bere ezkontidearen edo berarekin bizi denaren guraso ahal, tutoretza, kuradoretza, zaintza edo egitezko harreraren menpe dauden adingabe edo ezgaiak direnean; edota edozein motatako harremanaren bitartez familia elkarbizitzaren gunean sartuta dagoen beste edozein pertsona denean; edota beren ahuleziagatik zentro publiko nahiz pribatuetan zaintza edo jagoletzapean
|
dauden
pertsonak direnean.
|
|
|
Falta hau ez da bake epaileen eskumena izango, emakumeen aurkako bortxakeriaepaitegiena baino, ZKren 173.2 artikuluak jasotzen dituen inguruabarretako bat ematen denean: ...n; edota berarekin bizi diren zein bere ezkontidearen edo berarekin bizi denaren guraso ahal, tutoretza, kuradoretza, zaintza edo egitezko harreraren menpe dauden adingabe edo ezgaiak direnean; edota edozein motatako harremanaren bitartez familia elkarbizitzaren gunean sartuta dagoen beste edozein pertsona denean; edota beren ahuleziagatik zentro publiko nahiz pribatuetan zaintza edo jagoletzapean
|
dauden
pertsonak direnean.
|
|
|
(1) Altzariak eta etxerako tresneria, baita alderdi exekutatuaren eta beraren familiaren jantziak ere, horiek beharrezkoak diren heinean. Oro har, janariak, erregaiak, eta bake epailearen iritziz alderdi betearaziak eta beraren mende
|
dauden
pertsonek duintasunez bizitzeko beharrezko dituzten gainerako ondasunak, (2) alderdi betearaziaren lanbide, arte edo ogibiderako beharrezko diren liburu eta lanabesak, horien balioak proportziorik
|
|
|
Bados ek (2009) zehazten duen informazioari erreparatzen badiogu, zera esan daiteke: fobia soziala emakumeengan gizonengan baino ohikoagoa izaten dela, maila sozioekonomiko baxua duten pertsonek nahaste hau pairatzeko duten arriskua handiagoa dela, ohikoagoa dela 60 urtetik beherako biztanlerian, herri-guneetan bizi direnek hiri-guneetan bizi direnek baino maizago aurkezten dutela, eta ezkonduta ez
|
dauden
pertsonek ezkonduta daudenek baino aukera gehiago dituztela fobia soziala jasateko.
|
|
|
Ahots horiek desatseginak gertatzen dira eta negatiboak izan ohi dira (adibidez, pertsona batek bere jokabidea kritikatzen duten ahotsak entzun ditzake). Ikusmen haluzinazioetan, aurrean ez
|
dauden
pertsonak edo formak ikusten dira (adibidez, deabrua edo Jainkoa ikustea). Ukimen haluzinazioetan, gorputz sentipen bitxiak sumatu daitezke (adibidez, inurridurak, erredurak, edota gorputza formaz eta tamainaz aldatu delako sentipena).
|
|
2012
|
|
|
Tamalez ez du bere obran kontzeptua asko garatzen (edo guk ezdugu garapen hori topatu edo ulertu), baina argi dago ari dela pentsatzen, adibidez, Porto Alegreko (Brasil) aurrekontu parte hartzailean eta, oro har, herrialde horretanPartido dos Trabalhadores (PT) delakoak gobernatu dituen eremuetan martxanjarritako hainbat ekimen politikotan. Gaur egun, alde batetik neoliberalismoakestatuaren egitura murriztu nahi duen neurrian, eta, bestetik, burokrazia estataletanlan egiten duen jendearen artean askotan sindikatuta eta ezkerraren ideologiekinnahiko lotuta
|
dauden
pertsona asko egonik, ezkerreko mugimenduek boterepolitikoa eskuratzean erraza da planteatzea estatua bera aldaketarako motorraizan daitekeela, gizarte mugimendu berri berria, alegia. Gaur egun batez ere hainbat lekutan garatzen ari diren prozesu politikoetan ikus daiteke joerahori.
|
|
|
Tamalez ez du bere obran kontzeptua asko garatzen (edo guk ezdugu garapen hori topatu edo ulertu), baina argi dago ari dela pentsatzen, adibidez, Porto Alegreko (Brasil) aurrekontu parte hartzailean eta, oro har, herrialde horretanPartido dos Trabalhadores (PT) delakoak gobernatu dituen eremuetan martxanjarritako hainbat ekimen politikotan. Gaur egun, alde batetik neoliberalismoakestatuaren egitura murriztu nahi duen neurrian, eta, bestetik, burokrazia estataletanlan egiten duen jendearen artean askotan sindikatuta eta ezkerraren ideologiekinnahiko lotuta
|
dauden
pertsona asko egonik, ezkerreko mugimenduek boterepolitikoa eskuratzean erraza da planteatzea estatua bera aldaketarako motorraizan daitekeela, gizarte mugimendu berri berria, alegia. Gaur egun batez ere hainbat lekutan garatzen ari diren prozesu politikoetan ikus daiteke joerahori.
|
|
|
Pobreziaren edo bazterketaren arriskuan dagoen biztanleria, ehunekotan neurtzenden adierazlea da. Pobrezia arriskuan, gabezia material larrian edota lan intentsitateurriko familien etxeetan bizi diren edo
|
dauden
pertsonak sartzen dira. Modu bat bainogehiago dago pobrezia arriskua neurtzeko, lan honetan EUROSTAT, EUSTAT, INEeta INSEE erakunde estatistikoek erabilitako datuak harmonizatu ditugu.
|
|
|
Europako estatistika sistema gehienetan, Euskal Herrikoetan ere,. EUSTAT, INE eta INSEE?, bazterketaren arriskuan
|
dauden
pertsonak edo familiakkontsideratzen dira, besteak beste, gabezia material larrietan bizi direnak. Gabeziamaterial larriak, batzuk aipatzearren, dira:
|
|
|
Gizarte laguntza, une honetan, egoera zaila jasaten ari da, gure ingurukoestatuak aplikatzen ari diren murrizketa politikak direla-eta. Arazoa da, gai honetan, egoera ekonomiko estuan
|
dauden
pertsonei laguntzeko diru publikoa erabiltzendela.
|
|
|
69/ 2008 Foru Dekretua, ekainaren 17koa. Azpimarra daitezke Oinarrizko Errenta (baztertuakgizarteratzeko errenta); Familian Integratu eta Gizarteratzeko Laguntzak (ostatua eta mantenua gizartebazterketako egoera larrian daudenentzat); edota Babesturiko Gizarte Enplegurako Laguntzak (gizartebazterketako egoeran
|
dauden
pertsonen kontratazioa sustatzeko).
|
|
|
Kasuen% 60an heriotza sortzen du, paralisiengatik, jan eta ordu gutxitara. Japonian, legez, fugua teknikoki hezita
|
dauden
pertsonek baino ezin dute prestatu.
|
|
|
Joera horiek gure antolamenduaren oinarriak kaltetu ditzaketela esaten da, «genero indarkeriaren aurkako babes osorako neurriei buruzko Lege Organikoan aipatzen den genero indarkeria susta dezaketelako». Publizitateak genero indarkeria eragingo du, baldin eta publizitatean emakumeak haiei dagozkien jarduerak egitera behartuta
|
dauden
pertsona gisa agertzen badira. Hori dela-eta, emakumeek iragarkietan zer jarduera egiten duten aztertzea baino garrantzitsuagoa da jarduera horiei eta protagonistei buruz zer mezu ematen den aztertzea.
|
|
|
Zuzeneko publizitatea erabiltzen ez denean, publizitateak mezuaren xede den talde horretan ez
|
dauden
pertsonak ukitzea ekar lezake. Horrexegatik, xede taldeko kideak ez diren subjektuak ere baditugu publizitatea jasotzen duten pertsonen artean.
|
|
2014
|
|
|
Suizidatzen direnak deprimiturik daudela: ez da beti egia izaten; beren buruarekin bakean eta lasai
|
dauden
pertsonak ere suizidatzen dira.
|
|
|
Deprimiturik
|
dauden
pertsonetan laburragoa da lo hartzearen eta REM fasearen hasieraren arteko tartea. Ondorioz, uhin makalen loaldia laburtua dute pertsona deprimituek.
|
|
|
Ahots horiek desatseginak eta negatiboak izan ohi dira (adibidez, pertsona batek bere jokabidea kritikatzen duten ahotsak entzun ditzake). Ikusmen haluzinazioetan, aurrean ez
|
dauden
pertsonak edo formak ikusten ditu (adibidez, deabrua edo Jainkoa). Ukimen haluzinazioetan, gorputz sentipen bitxiak suma ditzake (adibidez, inurridurak, erredurak, edo gorputza formaz eta tamainaz aldatu den sentipena).
|
|
|
Denboraren txandakatzea espazioko urruntzea bezain garrantzitsua da. Espazio aldetik fusionaturik
|
dauden
pertsonak ere bereizita egon litezke, denboran txandakatze bat baldin badago. Aldiz, fisikoki urrun dauden pertsonak bat eginik egon litezke, bizipenen aldiberekotasun bat baldin badago:
|
|
|
Espazio aldetik fusionaturik dauden pertsonak ere bereizita egon litezke, denboran txandakatze bat baldin badago. Aldiz, fisikoki urrun
|
dauden
pertsonak bat eginik egon litezke, bizipenen aldiberekotasun bat baldin badago: begirada truke luzea, erritmo komunak.
|
|
|
Exhibizionismoan, norbere genitalak pertsona arrotzei erakutsiz lortzen da atsegin sexuala. Voyeurismoan, biluzik
|
dauden
pertsonak edo eranzten ari direnak ustekabean ikusiz lortzen da kitzikapen sexuala. Fetitxismoan, objektu desegokiekin harremanean jarrita lortzen da kitzikapen sexuala.
|
|
|
Nahaste hau sarritan agertzen da ospitaleratuak
|
dauden
pertsona zaharren artean. Tratamenduarekin edo tratamendu gabe desager daiteke, baina tratatua ez denean harridura (durduza), koma edo heriotzaraino eboluziona dezake.
|
|
|
– Ospitale orokorretan eta osasun mentaleko ospitaletan tratamenduan
|
dauden
pertsona askok alkoholaz abusatzen dute. Pertsona horien suizidiorako joera populazio orokorreko pertsonena baino handiagoa da.
|
|
2015
|
|
|
Erresilientzia, ezbeharren aurrean osasun mentala mantendu, egokitu edota garatzera bideratzenduen gaitasuna da, eta buruko desoreketatik sendatzearekin lotuta dago. Ikerketa honek desorekabipolarretik osatuta
|
dauden
pertsonetan errezilientzi prozesua kualtitatiboki aztertzea du helburu.Bakarkako eta foku taldeko elkarrizketak, paziente hauekin zein klinikoekin eramanak, ainguraturikoteoriaren bidez aztertu ziren. Desorekarenganako errezilientzia prozesua pixkanakakoa, dinamikoa etaez lineala dela ezagutarazi zuten emaitzek.
|
|
|
Beraz, Alzheimerrari eta gainontzeko eritasun neurodegeneratiboei aurre egiteko estrategienikerketak garrantzi handia du gaur egun. Gaitz horien progresioa eten edo murriztuko lukeenmedikamentu baten aurkikuntzak, diagnostiko goiztiarrarekin batera, onura handiak ekarriko lituzkebai gaitzak jota
|
dauden
pertsonentzat eta baita osasun eta gizarte sistemarentzat ere.
|
|
|
langabezian
|
dauden
pertsona kopuruaren eboluzioaren tendentzia inbertitu zen urtetik alegia (ikus 1.irudia). Azken urtean, langabezian egon diren pertsona kopuru horretatik %64.43urtebetez edo luzeagoz aritu izan da enplegu bila, hau da, 2014an langabezian egon diren 10pertsonatatik 6, epe luzeko langabetuak izan ziren (INE, 2015).
|
|
2017
|
|
|
Ingeniaritza zibilaren aukeraketa ingeniaritzaren arloan bereziki emakumeen presentzia apala duen adarra izanagatik burutu da. Euskal Autonomi erkidego mailan kolegiatuak
|
dauden
pertsonen %20a dira soilik emakumeak (Euskal Autonomi erkidegoko ingeniari zibilen kolegioak emandako datua). Erakunde ezberdinetan lanean ari diren hamar ingeniari zibilei egin zaizkie elkarrizketa erdi egituratuak.
|