|
2000
|
|
|
Bistan dago, beraz, maiztasun aldetik erdal jatorrikoak gutxiago erabiltzen direla.Gure ustez, ordea, zorrotzagoak izan behar dugu. Ukipen fenomenoen agerpena eradesberdinetan egiten da, besteak beste mailegu eta kalko semantikoen bidez. Horieginda, corpus horretan jatorri oso desberdineko formak
|
daudela
ohartuko gara. Hirumultzotan sailkatu ditugu:
|
|
2001
|
|
|
Gauerdi gainean euskal ganbarara sartu naiz berriro, baina ez dut etzan gura. Bilboko argazkiei begiratu eta espazioan antolatuta
|
daudela
ohartu naiz, bertan Bilbo.
|
|
2007
|
|
|
Pinot Noirko mahatsek Borgoña eta Champagne ardoen zaporea dute, eta, ikertzaile taldearen arabera, zapore eta lurrina ematen duten geneen kopia gehigarriak dituzte, ondorio osasungarriak dituen osagai baten DNA kodeketa gehigarria. Genomaren sekuentziazioarekin, adituek terpenozko 70 edo 80 gene
|
daudela
ohartu dute, eta horrek lagundu lezake, ziurtatzen dutenez, «ardoaren zaporeen aniztasunaren jatorria» ezagutzen eta gene horiekin konbinazioak egiten, «zapore berriak» garatzeko. Ardoaren zaporeak sailkatzeko orduan funtsezkoak diren bi molekula diren arren, adituek onartzen dute kontuan hartu behar direla kanpoko beste faktore batzuk, hala nola mahatsak eta ardoa gertatzen diren egoera apalak, azken dastamenean ere eragina dutenak.
|
|
2008
|
|
|
Baina gaur egun ere jaiotza tasa txikiagoa da lehengoa baino horregatik parte hartzea ere gutxitu da. Kirol fitxei begiratzen badiegu oso gutxi
|
daudela
ohartuko gara, beste herrialdeetan baino kirolari gutxiago dago hemen. Hala ere emaitza oneko kirolariak dira gutxi horiek.
|
|
|
Aristondok esan digu orain dela 25 urte baino nazioago garela gaur egun. Baina nazioa ulertzeko ezin konta ahala irudikatze modu
|
daudela
ohartu gara saio honetan bertan. Nazio politikoaren kontzientziaz den bezainbatean, agian hobeto gaude orduan baino.
|
|
|
Eta blokeo egoera gainditzea lortu badute, gai korapilatsuenak oraingoz alboratzea erabaki dutelako izan da. Georgiaren eta Errusiaren arteko jarrerak elkarrengandik urrunegi
|
daudela
ohartuta, besteak beste, Hego Osetiaren eta Abkhaziaren statusaren inguruko gaiaz aritzea atzeratu dute. Horrek premiazkoagotzat jo dituzten arazoei heltzeko aukera eman die; hau da, segurtasunari eta iragan abuztuko gatazka armatuak eragindako milaka desplazatuei berandu baino lehen irtenbidea nola eman aritu dira eztabaidatzen Genevako bileran.
|
|
|
Aitaren eskuak dardaran
|
daudela
ohartu naiz. Zain urdinek arbola adarren geometria marrazten dute, mahai gorriaren gainean.
|
|
|
Barrez ijaretatik. Ondokoak deseroso
|
daudela
ohartu naiz, baina barrez jarraitu dut.
|
|
2009
|
|
|
Egoera zailetan, garrantzitsua da besteengandik hurbil sentitzea eta haiek gu laguntzeko prest
|
daudela
ohartzea: talde sentimendua pizten da, eta, beraz, eramangarriagoa suertatzen da arazoa.
|
|
|
–Gure herriaren bizkarrezurra dirudi?. Erronka nola bete prestatzen ari zirela, herrialde bakoitzeko mendirik garaienak, gehienak, inguru horretan
|
daudela
ohartu ziren. –Baina, Artamendi (Lapurdi) kanpo geratzen zitzaigun?.
|
|
2010
|
|
|
Tupustean, hauteskunde kanpaina propagandaz gainezka dagoen zaborrontzian agenda beltz bat aurkitu du poliziak. Inor zelatan egon dakiokeela susmatu gabe, zabaldu eta, orri denak tinta markarik gabe txuri
|
daudela
ohartuta, patrikan sartu du agenda beltz hutsa.
|
|
|
Bai eta ez. Irusta txuria bezala, pagotxa burugorria loretan sumatzeak, txori janak ongi helduta
|
daudela
ohartzeak, alfalfa sortaren lore morexka disimulatua usnatzeak, milorriaren zepa berde kalpartsutik lore pipitak ikustatzeak, uztao berde iluna lore makila betea luzatuta ikusteak... udaren azkena dela gomutarazten digu, bai. Ez dela udaberriko gainezkako lore betetze mozkortu hura, argi dago; askoz xumeagoa baita udaren azkenekoa.
|
|
|
Baina, bereziki, gertakizun zehatzen aurre atzeak narratzen dira orriotan, azalpen eta iruzkin xeheekin, denbora tarte luzeak zein istorioaren ertz guztiak kontatuz. Ipuinak autonomoak badira ere, askotan errepikatzen diren hainbat elementu
|
daudela
ohartuko da irakurlea: fabrika eta lantegiak agertzea, euskal gatazka eta arazo sozialen oihartzunak, familia arteko harreman tirabiratsuak, emakume protagonisten ahotsa gailentzeko joera...
|
|
|
Biak bakarrik
|
daudela
ohartu da orain Irantzu, emakumezkoen komunetan. Eta berak gonbidatu duela hara Borja.
|
|
|
Eta euriarekin ere halatsu gertatzen da. Kasu honetan gutxi gora behera 250 urteko zikloak
|
daudela
ohartu gara.
|
|
2011
|
|
|
Une politiko, mediatiko eta juridikoak ezberdinak direla onartu du, baina Otegi eta Diez Usabiagari egozten zaizkien kausak, ETAren hitzartzearekin batera Batasuna berregituratzen saiatzea, soilik orain dela bi urte gertatu zirela esan du.Biolentziaren amaiera terroristak moralki, legalki eta materialki bukatuta
|
daudela
ohartzen direnean iritsiko dela esan du Conde Pumpidok. Legearen zorroztasunak eraman du hilzorira ETA.
|
|
|
Jean Beaulune, horma zulatuan barrura sarturik, estoldaren estalkia altxatzen entseatu da. Herdoila kraskaturik, barrurantz egin du salto, behean zulo borobilerako sarreran barroteak
|
daudela
ohartu arte.
|
|
|
ITXASOk LEO eta KARLOSi begiratzen die eta serio
|
daudela
ohartzen da.
|
|
|
Ospitale batean hasiberria da Beatriz, erizaintzako laguntzailea, esterilizazio zentralean. Ebakuntza bateko materiala heldu zaio, eta inbentario orrian jartzen dituen gauza guztiak ez
|
daudela
ohartu da. Zer falta den idatzi du Beatrizek, eta dagoen materiala esterilizatzeko prozesatzen hasi da.
|
|
2012
|
|
|
Jar ezazu planeta honen mutur batean maisu bat, eta jarri beste muturrean beste maisu bat, eta biak gauza berean
|
daudela
ohartuko zara. Toki berera doaz.
|
|
|
Proiektu gehienetan antzeko egitura edo faseak
|
daudela
ohartzen bagara ere, horrek ez du esan nahi egitura zurrun bati erantzuten diotenik: lan proiektu bakoitzak bere ezaugarriak ditu, emozio desberdinak eragiten ditu eta kezka eta zalantza desberdinak sortzen ditu.
|
|
|
Erantzuteko astirik izan baino lehen, don Gregorio eta don Mariano ere ondoan
|
daudela
ohartu da Inas. Agurren eta halako egoeretan entzuten diren betiko hitz hutsalen ostean(" oraindik ongi zegoela utzi gaitu"," Jainkoak onenak eramaten ditu lehenago"," guztioi helduko zaigu joateko ordua", eta abar):
|
|
2013
|
|
|
LANGILEEteako batzuk ihes egiten saiatuko dira, baina ERTZAIN gehiago aterako dira beren bidean eta eskuak igoko dituzte azkenean. Erabat inguratuta
|
daudela
ohartuko dira. BATIS operazio guztitik kanpo dago eta gertatzen ari denaz ohartzean ezkutatu egingo da.
|
|
|
1 Aurreko jarduerako olerkietan, aditzak itzalez nabarmenduta
|
daudela
ohartuko zinen. Aditz horietatik zein daude jokatuta, eta zein jokatu gabe?
|
|
|
3 Eguraldi mapetan hainbat ikur
|
daudela
ohartuko zineten. Horiek interpretatzen hasteko, adierazi honako ikur bakoitzaren esanahia.
|
|
2014
|
|
|
emakumeok, batez ere, bi gauzatarako sozializatu gaituztela: seduzitzeko eta arduratsuak izateko.Eguberrietako opari katalogoei bistadizoa eman besterik ez dago orrialde arroxetakoproduktu ia guztiak bi funtzio horietara bideratuta
|
daudela
ohartzeko.
|
|
2015
|
|
|
Gizon lodikote burusoil bat ikusi nahi izan du gela batetik irten ezinik atea zabaltzeko ahaleginetan, beso iletsuekin atearen heldulekuari gora eta behera eraginez, baina orduan bere burua ikusi du, hoteleko gela batean ohe gainean etzanda, suteak eragindako bero izugarriak beranduegi esnatuta, ohetik jaikitzeko ahaleginak egiten, besoetan eta hanketan indarrik gabe. Gelako atetik sua hedatzen ikusi du, eta leihoko gortinak ere sugarrek hartuta
|
daudela
ohartu da. Konturatzerako ke beltz lodi batek hartu du gela guztia, eta pixkanaka itolarria sentitzen hasi da, ke lodi hura arnasbideak urratzen eta kedarrez betetzen ari balitzaio bezala.
|
|
|
Euskara ondo ezagutzen duen edonork gehiegi pentsatu gabe erabiltzen ditu hitz egin edo falta izanbezalako egiturak, aditz soilak balira bezala, berez izen batez eta aditz batez osatuta
|
daudela
ohartu gabe.Min hartu eta min eman en gisako lokuzioak ere ez zaizkio batere arrotzak egiten, eta normalean ez dumin sentitu edo min sortu bezalakorik esaten, horiek ere ideia berbera adierazteko balio lezaketen arren.Era berean, norbait adarra jotzen ari zaiola entzutean, euskaldunak berehala ulertzen du txantxetan arizaizkiola, eta ez zaio burura etortzen ez adarrik eta ez jotzerik....
|
|
|
51. Mikel Ugaldek (Langileria historian zehar [II], Bilbo, 1973, 202 or.) kontatzen du 1921 urtean solidarioen eta ugetisten artean Talleres de Aceros de Deusto lantegian gertatutako liskarra: UGTkoek" bertan bat eusko langile
|
daudela
oharturik, paper bat firma erazi nahi diete sozialisten sindikato barruan sar daitezen, gainontzean kanporatzeko agindua emanaz. [...] Eusko langileek ez dute horrelako proposamenik ontzat ematen.
|
|
|
Existitzen da klaustrofobia espazio irekietan ere. Eta ez naiz zehazki agorafobiaz ari, naturako elementuak irteerarik ezagutzen ez diogun labirinto bat bezala antolatuta
|
daudela
ohartzen garen une beldurgarriaz baizik.
|
|
2018
|
|
|
Eskuko telefonoa konpontzera eraman duzu, eta dendan modelo zaharra utzi dizute, bi aste hauetan erabiltzeko. Hura piztu, eta lehenagoko erabiltzaileak bidalitako mezu batzuk
|
daudela
ohartu zara.
|
|
|
Ia ia mito estatusa du haientzat. Estudiora sartu orduko, gitarra bat, tronpeta, saxoa..., korridoreko paretak zintzilik jarritako musika tresnaz beteta
|
daudela
ohartu dira. Fakirrak ez du txantxarako okasioa galdu:
|
|
2019
|
|
|
Denbora azkar pasatzen da eta, konturatzerako, bazkalordua ere bada. Bulegotik irten, eta inguruko bulego guztiak jadanik hutsak
|
daudela
ohartzen da. Bakarrik dago solairu osoan.
|
|
2020
|
|
|
Diskriminazio pasiboak ikusezin bilakatzen gaituzten egoerak dira; gutxiespenekoak, aldiz, begiradak izan daitezke, esaterako. Lan eremuan jarrera LGTBIQ+ fobiko handiak
|
daudela
ohartu gara, eta familia nahiz lagun sareetan ere diskriminazio handia dago. Toki seguruak topatu behar ditugu, eta gure familia eta lagun sarea ez baldin badira seguruak, imajinatu...
|
|
|
Denak elkarrekin bizi dira, eta ez dute inolako pribatutasunik familian. Horregatik, kilometro batzuk harago erosotasun batzuk
|
daudela
ohartzen direnean, oso zaila egiten zaie bertan jarraitzea. Horrez gain, haur eta gazteek sozializatzea behar dute, eta nomaden bizitzan ezinezkoa da.
|
|
2021
|
|
|
Ihesean etengabe ibiltzeko premia islatzen du nire ustez, eta kartzelan dagoen txoko edo territorio libre bakarrenetakoa hizkuntza dela, euskara, justuki dela konturatzen zara. Eta, ihesaldi horretan, nolabaiteko lasaitasuna lortzen denerako, zenbait funtzionariok euskara ikasita edo hizkuntza ulertzen hasita
|
daudela
ohartuta, territorio libre berriak topatzen segitzeko beharrak adierazi nahi dutena, ez euskaraz soilik, alderantziz ere hasten dira esaten presoak. Era berean, hotza eta nekea sorrarazten dit testu honek, ez hotz edo neke fisikoa edo erreala, baina presoek sentitu dezaketenarekin enpatizatzera eramaten nau.
|
|
|
Alderdi Komunistako militante konbentzitua den emakume baten begietatik biziko du ikusleak filma. Protagonista bere ideal sendoak kolokan
|
daudela
ohartuko da, ezinezkoa egiten zaio motor fabrika batean greba egitearen ondorioz gertatutako sarraskia onartzea. Egoera horrek hirian sortutako kaosaren ondorioz bere alaba desagertu egingo da.
|
|
|
Burua gorputzeko guda horietan du Sarak, itxarongelako beste bi neskak berari begira
|
daudela
ohartu denean, Zuri zer gertatzen zaizu, galdera ahoskaezina eginez bezala.
|
|
|
Han herriko aberatsenak haragi errea jan eta jan ari dira, zintzurra ongi bustitzen, kokotsetik behera urin tantak xirripan doazkiela. Bardoa lotsagorritu da begiradak berari begira
|
daudela
oharturik, tunika higatua baitu, eta ez oso garbi. Isiltasunean bere musika tresna gozatu du, zitara, emanaldiaren esfortzurako prestatzen ari den bitartean.
|
|
2022
|
|
|
Oro har, Orozkoren historia eta bizimodua gizonezkoen ikuspegitik kontatuta
|
daudela
ohartu ziren museoko arduradunak. Hala, erakusketa egokitu eta solairuetako bakoitzean andreen ekarpenari buruzko elementu eta panelak ere gehitu dituzte; gehitutako horri Emakumeok izena ipini diote.
|
|
|
Harrituta begiratu dio Egoitzek Brendari. Hura ez da gailetak bigunduta
|
daudela
ohartu ere egin. Hainbeste gustatu zaizkio!
|
|
|
Baiezko bat edo beste jaso du bueltan. Bat batean, eserleku batzuk hutsik
|
daudela
ohartu da Arantxa.
|
|
|
Erditzea arintzea helburutzat duten tramankulu bitxi anitz
|
daudela
ohartuko zara, pelbiseko muskuluak indartzen laguntzen dutenak, hain zuzen. Masaje huts batetik hasi, eta alutik sartu eta puzten den puxikaraino.
|
|
2023
|
|
|
“Bidaiatuz ikasi egiten da, eta, garrantzitsuena, burua irekitzen da. Beste kultura batzuk, beste zapore batzuk, beste arraza batzuk, beste sinesmen eta ohitura batzuk
|
daudela
ohartzea. Hori guztia oso garrantzitsua da gaur egungo mundu globalean”, dio Nani Arenasek, familia bidaietan aditua den turismo aholkulariak.
|
|
|
Tiro batek esnarazi ditu Ahmed eta Halima. Urduri mugitu dira ohean, gela ezagutu arte, Aljerian ez
|
daudela
ohartu arte. Bigarren tiroa argi eta garbi entzun dute.
|