|
2007
|
|
|
Hobetu
|
daitekeen
zerbait aipatzekotan, arauan zenbait gai gehiegi arautu direla esango nuke: giza enbrioien gaineko ikerketaz gain, gizakien gaineko ikerketa, analisi genetikoak, biobankuak, bioetikari buruzko batzordea, ikerketaren lurralde egitura...
|
|
|
Bi eltxoek mikrobio bana infektatzen dute ziztatzean (malariarenak protozoo bat eta dengearenak birus bat), baina horrek ez du esan nahi antzekoak direnik. Oso ezberdinak dira; bi eltxoren artean egon
|
daitekeen
alderik handiena dute. Eboluzioan, duela 150 milioi urte banatu ziren, eta oso bide ezberdinak egin dituzte.
|
|
|
Askotan erabiltzen ditugu sinadurak identifikazio gisa. Eta Igarza doktoreak sinadura horien kautotzea nola egin
|
daitekeen
ikertu du. Paperean egindako sinaduren kasuan, eskaneatu eta tintadun pixelen banaketa espaziala azter daiteke.
|
|
|
Zoritxarrez, euskaraz gehien erabiltzen diren hitzak (eta, da, ez, ere) motzak dira, beste hizkuntza batzuetan maiz erabiltzen dira, eta, zenbaitetan, laburdura eta akronimoak izan daitezke. Beraz, ez dago hitz magikorik, alegia, euskarazko testuetan soilik agertuko den eta iragazki gisa erabil
|
daitekeen
hitzik. Euskarazko hitz erabiliena eta da.
|
|
|
Ikusteko dago benetako iraultza ekarriko duen, baina albiste honek erne jarri ditu adituak. Izan ere, argiaren bidez neuronak kontrolatzeko erabil
|
daitekeen
proteina baten berri eman dute Kaliforniako Stanford Unibertsitateko ikertzaile batzuek.
|
|
|
Bisitarientzat prestatu dute: ingurua txukundu dute, meatzarien museo bat ireki, eta meatzaritza parke bat ere prestatu dute, non meategiaren barrualdea bisita
|
daitekeen
. Almadenen, merkurioa historia da gaur egun, baina, munduan, oraindik irekita dago merkurioaren historia liburua.
|
|
|
Taula periodikoan berunaren sinboloa Pb da (latinez plumbum), eta haren zenbaki atomikoa, 82 Hortaz, elementu egonkorren arteko zenbaki atomiko handiena du, nahiz eta hurrengo elementua, bismutoa, hain erdibizitza luzea izanik, egonkortzat jo
|
daitekeen
.
|
|
|
Asier Hilariok, Algorri interpretazio zentroko zuzendari eta geologoak, ez du zalantzarik: Hiru arrazoirengatik esan dezakegu ez dagoela Euskal Herrian honekin pareka
|
daitekeen
lekurik: lekuaren geomorfologiagatik, duen biodibertsitateagatik, eta, guztiaren gainetik, erakusten duen informazio geologikoagatik.
|
|
|
neuronak eta zelula glialak. Bi zelula mota horiek oso sentikorrak dira nerbio sistema zentralean gerta
|
daitekeen
edozein hutsegiteren aurrean, eta hil egin daitezke. Alzheimerren gaixotasunaren kasuan, esaterako, neuronen heriotza gertatzen da.
|
|
|
INTAko eta Airbuseko ingeniariekin lan egiten dugu. Ingeniaritzako metodoekin egiten dute lan, baina neurri batean badakite matematikari buruz, topaturiko akatsa noiz den era matematikoan ebazteko modukoa eta noiz egon
|
daitekeen
matematikarentzat interesgarria izan daitekeen arazo bat jakiteko adina. Hala, nik lehen modu akademikoagoan landutako gaiak aplikatzeko aukera izan dugu.
|
|
|
INTAko eta Airbuseko ingeniariekin lan egiten dugu. Ingeniaritzako metodoekin egiten dute lan, baina neurri batean badakite matematikari buruz, topaturiko akatsa noiz den era matematikoan ebazteko modukoa eta noiz egon daitekeen matematikarentzat interesgarria izan
|
daitekeen
arazo bat jakiteko adina. Hala, nik lehen modu akademikoagoan landutako gaiak aplikatzeko aukera izan dugu.
|
|
|
Horrela, ikasleak bideoan orratzaren neurri egokia aukeratu du, teknika antiseptiko egokia erabili eta, ordenagailuari konektatutako injekzio aparatu bat erabiliz, angelu zehatz batean ziztatu du zaina. Orratza sartzean, benetako gaixoekin nabaritu
|
daitekeen
erresistentziaren oso antzekoa hauteman daiteke. Orratza ez bada modu egokian sartzen, gaixo birtualak entzuteko moduan azalduko du mina.
|
|
2008
|
|
|
1981eko ekainaren 5ean, Giza Immunoeskasiaren Birusa (GIBa) atzeman zuen Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Atlantako Zentroak; ia hiru hamarkada geroago, hiesa desagerraraztea lortzeko aurrerapauso bioteknologiko eta sozial ugari egin dira. Besteak beste, GIBa detektatu ezin
|
daitekeen
mailara murrizten duen farmako bat. Baina orain artekoa ez da nahikoa.
|
|
|
Emaitza ikusgarriak erakutsi dituzte botika berria jaso duten gaixoek. Azken datuen arabera, 48 asteko tratamenduaren ostean, birusa antzeman ezin
|
daitekeen
mailara murrizteko gaitasuna erakutsi du erraltegrabirrak. Hori gutxi ez, eta farmakoa gai da immunitate sistemaren CD zelulen kopurua areagotzeko.
|
|
|
Toshka proiektua: basamortuko 200 hektareako lur eremua erein
|
daitekeen
lur bilakatuko dute
|
|
|
Izan ere, mende hasieran inauguratu zen Toshka izena daraman proiektua; asmo handiko proiektua, inondik ere: basamortua erein
|
daitekeen
lur bihurtu duen proiektua. Nasser eta Toshka lakuen artean ura garraiatzen duen 320 km-ko kanala eraiki dute.
|
|
|
Iberiar penintsulan eguzkiaren eta haizearen indarra baliatuz sor
|
daitekeen
energia kantitatea askoz handiagoa da lurralde horretako elektrizitate eskaria baino. Hori da Teknologia Ikerketarako Institutuak (IIT) Greenpeace erakundearentzat garatutako Berriztagarriak 2050 txostenaren ondorioetako bat.
|
|
|
Hortaz, lanean hasi zen eskola martxan jartzeko, eta, azkenean, adostasun batera iritsi ziren frantziskotarrak, Gipuzkoako Foru Aldundia eta Itsasmendikoi, Euskal Autonomia Erkidegoko landa eremuen prestakuntzako, sustapeneko eta garapen integraleko zentroa. ...rria jarri zituzten, orain dela hogeita hamar urte martxan jarritako artaldeak aurrera jarrai dezan, aldundiak bere gain hartu zituen instalazioak berritzeko lanak, berrikuntzei heltzea zer garrantzitsua den erakustea baitu helburu, eta azkenik, Itsasmendikoik artzainak trebatzeko instalazioak egokitu zituen, interesa duen orori ahalik eta modu praktikoenean eta hezigarrienean erakusteko nola egin
|
daitekeen
gaur egun artzaintza.
|
|
|
Aerosorgailuak non jarri erabakitzeko baliagarria izan
|
daitekeen
mapa bat osatu dute haize ozeanikoen datuak bilduta. Mapa egiteko, NASAren QuikScat sateliteak zortzi urtean jasotako datuak erabili
|
|
|
Aerosorgailuak non jarri erabakitzeko baliagarria izan
|
daitekeen
mapa bat osatu dute haize ozeanikoen datuak bilduta. Mapa egiteko, NASAren QuikScat sateliteak zortzi urtean jasotako datuak erabili dituzte Kaliforniako JPL laborategiko ikertzaileek.
|
|
|
Kasu askotan, umekia babesten duten mekanismoetan arazoren bat gertatzen delako izaten da. Zenbait babes mekanismo haurdunaldian nola garatzen diren aztertzea izan du lan honek helburu, eta horietakoren bat berezko abortuak iragartzeko markatzaile gisa erabil
|
daitekeen
ikustea.
|
|
|
Hasiera batean, aldeko faktore pare bat badago: batetik, pabilioiak 700 m 2 ko teilatua dauka, eta, bestetik, energia behar handiena izaten duten garaia uda da, hain zuzen ere, iturri berriztagarriak erabilita energia gehien eskura
|
daitekeen
garaia. Energia fotovoltaikoa, fototermikoa eta geotermikoa dituzte buruan.
|
|
|
Izan ere, bere izen historikoak aditzera ematen duenez, aplikazio kaltegarria da, baina kaltegabeko aplikazio bat izango balitz bezala sartzen da sisteman. Hau da, normalki erabil
|
daitekeen
aplikazio arrunt batean iturburu kode kaltegarria sartzen da, eta eraso egiten du: aplikazio erabilgarria da erabiltzailearentzat, baina, azpitik, beste funtzio batzuk egikaritzen ari da, erabiltzailea konturatu gabe.
|
|
|
Aukeratutako erreka zatietan egurra sartuko da, erreka naturaletan aurki
|
daitekeen
egur kantitatea lortu arte. Egurra sartu baino urtebete lehenago eta ondoren, hainbat aldagairen aldaketak determinatuko dira:
|
|
|
Eta, beste alde batetik, oinarrizko zientziaren aldetik ere joko handia ematen duelako. Hain zuzen ere, gure ikerketaren muina izan da jakitea nola kontrola edo nola induzi
|
daitekeen
kiralitatea alde batera edo bestera. Erronka bat da, azken batean.
|
|
|
4 gigabyte baino handiagoko audiorik ezin da gorde; 6 ordu eta erdi inguru, alegia. Hori horrela da, fitxategiaren beraren goiburuan 32 biten bidez zehazten delako haren tamaina; ondorioz, zehaztu
|
daitekeen
tamainarik handiena 2 32 da, hau da, 4 gigabyte. WAV formatuaren jabetza Microsoft ek eta IBMk dute.
|
|
|
Lehenengo informazio iturria Yahoo! k eskaintzen dituen produktuak dira; hau da, jadanik ditugun produktuak hobetzeko bideak bilatzen ditugu, ezinbestekoa baita etengabe hobetzea. Eta, bestetik, zerbitzu eta produktu horietatik guztietatik ateratzen den informazioa aztertzen dugu, jendeak horiei buruz zer esaten eta pentsatzen duen jakiteko, gauza berriak aurkitzeko eta ezagutzen ez ditugun eta espero ez ditugun gauzak bilatzeko horiekin produktu berri bat era genezakeelako, jendearentzat oso erabilgarri izan
|
daitekeen
zerbitzu bat.
|
|
2009
|
|
|
Baina hori ez da garunaren funtzionamendua ulertzeko egin
|
daitekeen
bide bakarra. Seinale elektrikoei zelularen eta molekulen mailan jarraitzea da beste bide bat, eta indarra hartzen ari da.
|
|
|
Lego etxeak, esaterako, hainbat jostailu dendatan kamera eta pantailadun errealitate gehituko aparailu batzuk jarri ditu: Legoren kutxa bat hurbilduz gero, kamerak ezagutu egiten du, eta barruko piezekin egin
|
daitekeen
modeloa 3Dn irudikatzen du, eta pantailan erakutsi, kutxaren gainean eta kutxarekin batera mugituz. Topps kirol kromoen etxeak ordenagailu arrunt batean instalatzeko programa egin du; gure webkamera beisbol kromo bat hurbilduz gero, programak ezagutu egingo du, eta kromoaren gainean jokalaria 3Dn modelizatuko, jokaldiren bat egiten.
|
|
|
Ikerketa horietatik atera
|
daitekeen
ondorio nagusietako bat da gizarteak, oro har, goraipatu egiten dituela zientzia eta teknologia. Eztabaida taldeetan jaso da, esate baterako, zientzia eta teknologia berriei esker askoz bizimodu erosoagoa dugula, bizi itxaropen handiagoa dugula, eta asko hobetu dela gure komunikatzeko gaitasuna.
|
|
|
Seinale bat azaldu zen; hirurogei karbono atomo elkarrekin zeudela adierazten zigun. Hasieran cluster bat zela uste genuen, baina gero konturatu ginen molekula bat zela, hau da, zehatz mehatz deskribatu
|
daitekeen
atomoen konfigurazio bat. Molekula horrek izan zezakeen egituraren bila ari ginela, Buckminster Fuller arkitektoak egindako kupulekin gogoratu ginen, eta ohartu ginen aztarna egokia zela.
|
|
|
1960ko hamarkadatik XXI. mendearen hasierara arteko eboluzioa aztertu ostean, adituek argi ikusi dute zaila izango dela ahotik eman
|
daitekeen
tratamendu egokia lortzea terapia hormonalarekin. Hori dela eta, 2004az geroztik, tratamendu ez hormonalean oinarritzen diren espezifikotasun handiagoko terapiak ikertzen ari dira.
|
|
|
Bi gauza egin ditzakete partaideek: batetik, wave aren testua bera alda dezakete, denen artean adostutako testu bat osatzeko, wiki baten edo partekatutako dokumentu baten gisara; bestetik, erantzunak edo komentarioak gehitu ditzakete wave aren edozein puntutan, posta elektronikoan, wikietako eztabaida orrietan edo foroetan egin
|
daitekeen
moduan.
|
|
|
Artikulua irakurri gabe ere, begi bistakoa da Nafarroan energia eolikoak garapen izugarria izan duela. Hala eta guztiz ere, aditu batzuek zalantzan jartzen dute Nafarroako eredua denean ezar ote
|
daitekeen
. Gorka Bueno EHUren Elektronika eta Telekomunikazioak Saileko irakaslea da Bilboko Ingeniaritza Goi Eskola Teknikoan, eta, haren ustez, kontuan izan behar da sare elektrikoaren egitura.
|
|
|
Hortaz, zenbat eta adin handiagoa, arriskua ere handiagoa. Arrazoi duzu estatistikaren ikuspegitik, baina ez dakit zenbateraino azal
|
daitekeen
hori emakumeak gehiago bizi izatearekin.
|
|
|
Baina, lehen esan bezala, bada beste arrazoi bat, lehena bezain garrantzitsua, garrantzitsuagoa ez bada. Eman diezaiogun begiratu bat zientziaren jatorria koka
|
daitekeen
garaiari, Argien Mendeari, noski. Kontu ezaguna da garai hartan, zientzia sortzeaz gain, gizarte ireki eta demokratikoen oinarriak ere ezarri zirela.
|
|
|
Eta, are gehiago: pentsa zer gerta
|
daitekeen
proiektu horietako batek huts egin eguzki izpiak blokeatzeko panelak hondatzen badira, adibidez, eta bat batean tenperatura igotzen bada. Izan ere, geoingeniaritza proiektuak martxan jarri aurretik baino berotegi gas gehiago egongo lirateke atmosferan, eta horrek, noski, tenperaturaren igoera handiagoa eragingo luke.
|
|
|
Hainbeste lagun garenez mundu honetan, orain dela 10.000 urte gertatu ziren migrazioak ezin dira gertatu. Beraz, nire ustez, batetik, salbatu behar dugu ezagutzen dugun gizartea (agian ez da egon
|
daitekeen
gizarterik onena, baina okerragoa izan daiteke, zinez). Eta klima aldatzen bada, ni ziur nago okerrera egin dezakeela:
|
|
|
Atapuercako aztarnategian indusketa egiten duten paleontologoek idatzitako bi liburu ospetsu gomendatu dizkigu: La especie elegida eta El collar del neanderthal. Lehenengoan, Juan Luis Arsuagak eta Ignacio Martínezek hominidoen eboluzioa aurkezten digute, gizakia aukeratutako espezietzat har
|
daitekeen
ala ez aztertzeko helburuarekin. Bigarrenean, Arsuagak Neanderthalgo gizakiak aztertzen ditu, eta saiatzen da argitzen zenbaterainoko abstrakzio ahalmena zuten.
|
|
|
Goitik behera mugitzen da airea, eta behean, lurretik gertu, airea xurgatzen duten saretoak daude. Egon
|
daitekeen
zikinkeria xurgatzen dute airearekin batera, eta zirkuitu batetik gora joaten da berriro, iragazki batzuetatik pasatutakoan berriz ere aire errezelaren parte izateko.
|
|
|
Bada, esate baterako, badago kongresu oso famatu bat, Robocup izenekoa, non gizakiontzat bitxikeria hutsa izan
|
daitekeen
zerbait oinarri hartuta, saiatzen diren mugikortasun mailan lortutako aurrerapenak aplikatzen. Adibidez, bi robot talderen arteko futbol txapelketak egiten dituzte.
|
|
|
Molekula horiek hiru dimentsiotan hedatzen den sare elastiko bat eratzen dute. Horien egitura edozein etxetan aurki
|
daitekeen
belakiaren egitura leizetsuarekin konpara daiteke.
|
|
|
Hemen daukagu minbizia, gaixotasun zaharra, garaitu ahal izateko ikerketa berriek eskaintzen diguten jeinutasunetako bat. Ikus
|
daitekeen
moduan, hainbat zientzia arlok medikuntza, farmakologia, kimika... bat egiten dute aurrera egiteko bidean.
|
|
|
Oraindik ez daukate oso argi poro horien eta adinaren arteko harremana zein izan
|
daitekeen
, baina uste dute litekeena dela zenbait proteinak nukleoan barrena sartzean jarduera genetikoa asaldatzea.
|
|
|
Bestalde, materia ilunari dagokionez, egiazkoa izan
|
daitekeen
aukera batekin ari dira lanean. Villarrek azaldu zigun zertan datzan hori:
|
|
2010
|
|
|
Gure herrialdeko laborategiek finantzaketan berriki jasandako murrizketak dagoeneko ondorio praktikoak izan ditu: proiektu gutxiago onartu dituzte, eta horrek eskura dauden funtsekin egin
|
daitekeen
lana ere murriztu du. Arg.:
|
|
|
Gure herrialdeko laborategiek finantzaketan berriki jasandako murrizketak dagoeneko ondorio praktikoak izan ditu: proiektu gutxiago onartu dituzte, eta horrek eskura dauden funtsekin egin
|
daitekeen
lana ere murriztu du. Esperimentu gutxiago eginez gero, emaitza zientifiko gutxiago lortzen dira, eta, horren ondorioz, gure herrialdean emandako aurrerapauso medikoak geldoagoak dira.
|
|
|
Ura zenbat eta hotzago, orduan eta handiagoa oxigeno isotopoen proportzioa. Horregatik, urteko batezbestekoa baino askoz ere zehatzagoa da txirlen oskolen bitartez lortu
|
daitekeen
erregistroa. Tenperaturak astebetez azpiko bereizmenarekin azter daitezke, eta txirla handiekin eguneroko informazioa ere eskura liteke.
|
|
|
Iraungitako espezie ornodunen gorputzen tenperatura neurtzeko baliagarria izan
|
daitekeen
lehenbiziko metodoa garatu berri dute Floridako Unibertsitatean. Aurkikuntzari esker, karbonoa eta fosiletako isotopo astunak aztertuz, doitasun handiagoz zehaztu ahal izango lukete zientzialariek animalia haiek odol berokoak edo hotzekoak ote ziren, adibidez.
|
|
|
Zientzialariak aspalditik ari dira ikertzen zein izan
|
daitekeen
emakumezkoek menopausia izateko arrazoia. Orain, orka eta pilotu izurde emeekin egindako ikerketa bati esker, zantzu berriak dituzte erantzuna hobeto ezagutzeko.
|
|
|
Izan ere, hainbat desberdintasun dituzte orain arte gehien ugaritu diren bioerregaiekiko, landareren hazietatik abiatuta sortutakoekiko, alegia. Ez da bideratzen elikagai izan
|
daitekeen
lehengairik energia sortzera, ez da nekazaritza lurrik erabiltzen, ez dago zertan erabili ureztatzeko urik, hondakin uretan edo ur gazitan hazten diren algak erabili baitaitezke, CO 2 iturri gisa hainbat industriak isuritako keak erabil litezke, eta abar. Gainera, mikroalgen emankortasuna bioerregaiak sortzeko hazten diren lehorreko landare gehienena baino askoz handiagoa da azalera unitateko.
|
|
|
Hori dela eta, pauso aldakorreko ebazleak erabilita ere, simulazioak oso motelak dira oraindik ere. Ondorioz, soluziorik bilatu ezean, diseinu prozesuan burutu
|
daitekeen
simulazio kopurua oso mugatuta dago.
|
|
|
Webean erabiltzen diren estandarrak definitzen dituen erakundeak, W3C edo World Wide Web Consortium ek, lan ildo ugari ditu irekita webaren gidalerroak zehazteko; adibidez, aurreko beste artikulu batzuetan hitz egin dizuegu web semantikoaz edota HTML 5ez. Baina esku artean dituzten proiektu ezezagunagoetan arakatzea oso argigarria suerta daiteke etorkizuneko weba nolakoa izan
|
daitekeen
aurreikusteko. Hurrengo bi artikuluetan web mugikorrarekin zerikusia duten nabigatzeko joera berriak arautzeko egiten ari diren lanak aurkeztuko dizkizuegu, hurrengo urteetan joerok webeko nabigazio orokorrera zabalduko direla dirudi eta.
|
|
|
Horiek baino gaitz ezagunagoak eta hedatuagoak tratatzeko eraginkorra izan ote
|
daitekeen
ere ari dira ikertzen: Chronen gaixotasuna, artritis erreumatoideoa, kolitis ultzerosoa, minbizi batzuk (prostatakoa eta giltzurrunekoa, adibidez), hiesarekin lotutako asaldura batzuk, hala nola beherakoak eta ultzera aftosoak...
|
|
|
Baina Fanoren esanean, psikobiologiaren ikuspegitik, badira kultura edo jokaera kulturala duten animaliak. Kultura baldin bada transmiti
|
daitekeen
informazio gorputz bat, geneetan idatzita ez dagoena eta gizabanakoari eta espezieari bere bizitzan laguntzen diona; orduan, txinpantzeak ere badu horrelakorik. Eta txinpantzea talde horretan sartzea nahi ez badugu, kulturaren definizioa moldatu dugu.
|
|
|
Begi bistakoa da eltxoak oso desberdinak direla elefanteetatik, eta haiek arranoetatik, eta arranoak labezomorroetatik. Baina animalia guztiek ezaugarri komunak dituzte, eta haiei buruz esan
|
daitekeen
guztia esan daiteke gure espezieaz ere. Izan ere, denok ahaidetuta gaude, eboluzioan arbaso berbera izan dugu, eta bi espeziek zenbat eta belaunaldi gutxiago egin behar izan arbaso komuna izateko orduan eta hurbilagoko ahaideak izango dira.
|
|
2011
|
|
|
Izan ere, frogatu dute giltzurrunaren masa gehien gordetzen duten pazienteak direla luzeago bizi direnak. Beste adibide bat bularreko minbizia da, nahiz eta batzuetan bular osoa kentzea ezinbestekoa izan
|
daitekeen
, gaitza hedatzea galarazteko.
|
|
|
Erregai gisa erabil
|
daitekeen
hidrogeno gasa sortzea lortu dute Pennsylvania Estatu Unibertsitateko bi ingurumen ingeniarik, lehengai gisa ura eta bakterioak bakarrik erabilita. Lortu duten erregai kantitatea oso txikia da, baina hidrogenoa sortzeko prozesua bideragarria dela frogatzeko balio izan duela adierazi dute ikertzaileek PNAS aldiz
|
|
|
Erregai gisa erabil
|
daitekeen
hidrogeno gasa sortzea lortu dute Pennsylvania Estatu Unibertsitateko bi ingurumen ingeniarik, lehengai gisa ura eta bakterioak bakarrik erabilita. Lortu duten erregai kantitatea oso txikia da, baina hidrogenoa sortzeko prozesua bideragarria dela frogatzeko balio izan duela adierazi dute ikertzaileek PNAS aldizkarian.
|
|
|
Bai, beti aplikazio bat bilatzen dugu. Izan ere, ebalua
|
daitekeen
produktu kontrastatu eta baliagarri baterako iristen da orain finantziazioa. Gizarteak ikerkuntzan inbertitzen duen diruak handiagotuta itzuli behar du.
|
|
|
Eta eredu digitalak, gauza fisikoak ez bezala, erraz zabaltzen dira Internet bidez. Gainera, eredu digitalak egitea gero eta errazagoa da, 3D modelizazio software bat, CAD software bat, 3D eskaner bat edo, zergatik ez, kinect bat erabiliz (duela bi zenbaki kontatu genizuen bezala). Musika, film eta liburu digitalarekin jazo den banatze fenomenoa ikusirik, pentsatu zer gerta
|
daitekeen
objektu fisikoen munduan horrelakoak egitea ahalbidetuko lukeen panorama batean... Ekoizle asko saldu osteko zerbitzuen negoziorik gabe gera daitezke, baldin eta ordezko piezak guk geuk egin baditzakegu.
|
|
|
Alabaina, Antartikan ez dauden kondizioetara egokituta dauden bakterioekin ere egin dute topo han. Esate baterako, 95 ºC an bizi
|
daitekeen
mikrobio bat aurkitu dute izotzetan. Beste batek, edozein bizidun ezagunek jasan dezakeen gamma erradiazioaren halako 5.000 jasan dezake permafrostean 15 metroko sakoneran bizi den arren.
|
|
|
Gipuzkoako sare elektriko berritzaile baten hasiera izango da, eraikin berri baten lehen harria bezalakoa. Hori bai, probatu eta hobetu
|
daitekeen
lehen harri bat izango da, eta optimizatzen dutenean, bidea irekiko dio sare elektrikoaren hurrengo belaunaldiari: sare elektriko adimendunari.
|
|
|
Gaur egungo metodoekin, ordea, egin
|
daitekeen
gauza bakarra prebentzioa da, aitortu du. Hala egiten dute Japonian, esate baterako:
|
|
|
Zelula mailako ikerketek zehaztasun handia izan dezaketen arren, ez dute gorputz osoko zelula eta ehunen arteko elkarrekintza azaltzen. Eta fase klinikoan egindako ikerketek arazo etiko nabariak planteatzen dituzte, hala nola gaixo talde bati onuragarri izan
|
daitekeen
sendagai bat ez ematean edo kaltegarriak izan daitezkeen terapiak frogatzean. Bi metodo horien arteko hutsunea betetzeko, animaliekin egin ohi dira hainbat saiakuntza.
|
|
|
Eta Partenoian eraikuntzaren kostua harritan zizelkatuta utzi zuten Akropolian, herriak ikus zezan. Zilarrezko 469 talentu gastatu zituzten, aditu batzuen arabera gaur egungo 100 milioi dolarrekin alderatu
|
daitekeen
zenbateko bat.
|
|
|
Eta, bestetik, halako migrazio luzeak bale arrek egiten dituzte, ez emeek. Ez dakite zein izan
|
daitekeen
horren guztiaren arrazoia: baliteke xibarten migrazioak uste baino malguagoak izatea, edo, besterik gabe, orientazioa galduta ibiltzea bale emea.
|
|
|
Haien esanean, sendagai batzuekin gertatu izan da ez dela ikusi kaltegarriak zirela merkaturatu diren arte, eta beldur dira arrain transgenikoekin gauza bera gertatu ote
|
daitekeen
. Bestalde, antzutzeko metodoaren eraginkortasuna% 100ekoa dela ere zalantzan jarri zuten.
|
|
|
Baina gaztaren koipearen %80 asea denez, nutrizio profil gehienetan ebaluazio negatiboa ematen zaio, eta ez da kontuan hartzen kalitate oneko proteinak dituela, bai eta bitaminak eta mineralak ere. 50 gramoko gazta zati batek erraz asimila
|
daitekeen
300 mg kaltzio ematen digu emakume zein gizon, heldu asko ez dira heltzen egunero behar ditugun 1.200 mg kaltziora.
|
|
2012
|
|
|
Noizbait ikerketa talderen batek horrelako eredurik garatuko balu, Nobel saria ziurtatua izango luke. Baina, oraingoz, egin
|
daitekeen
hurbilketa bakarra estatistika erabiliz egiten dena da. Lurralde bakoitzaren erregistro sismikoak aztertuz jakin dezakegu zenbat urtetik behin gertatuko den eskala konkretuko lurrikara bat ingurune zehatz batean.
|
|
|
Hain urrutira joan gabe, esperimentuen emaitzak lagungarri izan litezke gorputz adar mamuaren asaldura hobeto ezagutu eta tratatzeko. Eta aldizkari honetatik mugitu gabe, aukera ederra dira segurutzat jotzen dugun sentipen bat zein harrigarriro asalda
|
daitekeen
ikusteko.
|
|
|
Erraz sentitu
|
daitekeen
indarra da. Discovery Channelek produzitu zuen Understanding Flight dokumentalean, John Travolta aktoreak berak pilotua da azaltzen zuen nola:
|
|
|
Hinoderen eguneroko behaketen plangintza eta jarraipenean laguntzen dut. Egunero, aurreko orduetan batutako datuak begiratzen dira interesgarria izan
|
daitekeen
zerbaiten bila.
|
|
|
Bada, jartzen diogun grinaren arabera. Guk baldin badakigu zertan oinarritzen den adimen artifiziala eta baldin badakigu zertan izan
|
daitekeen
ona makina, orduan, makinaren ahulguneak bila ditzakegu. Adibidez, makinaren ahulgunea bada txorien kantua imitatzen ez dakiela, bada hori eskatuko diogu, eta esango dugu hori beharrezkoa dela Turingen testa gainditzeko.
|
|
|
Parniak azaldu du bihotzekoa gertatu ondoren segundo gutxi batzuetatik hasi eta zenbait ordutara luza
|
daitekeen
denbora tarte bat hasten dela eta, tarte horretan, jendeak izaten dituen esperientziek leiho ireki bat eskaintzen dutela hiltzeko prozesuan izaten diren bizipenak ulertzeko.
|
|
|
Querejetak azaldu du legearen aldetik oso garbi dagoela noiz eta zer kondiziotan ziurta
|
daitekeen
pertsona bat hilda dagoela. Kausaren arabera, oinarrizko bi egoera izan ditzakegu.
|
|
|
Ahal dela, jakin dezala gaixoak zein den bere egoera, eta zer bilakaera izango duen. Horrekin batera, zer egin
|
daitekeen
ere esan diezaiokegu, berak erabaki dezan, erabaki horrek ekarriko dituen ondorioen jabe izanik.
|
|
|
Senideekin eta ingurukoekin hitz egitea ere komeni da: zer zailtasun sortuko diren, zenbat lan izango duten eta nolakoa, eta zer egin
|
daitekeen
eta zer ez. Eta hori guztia beranduegi izan baino lehen egin behar da, erabakiak kontzienteki eta lasaitasunez hartzeko.
|
|
2013
|
|
|
Urtegi bat eraikitzeagatik eremu batzuek utzi egiten diote maiz ur azpian gelditzeari. Bada, eremu horiek okupatzeko baimena ematen bada, eta uneren batean, oso uholde handia datorrelako, urtegia ez bada gai ur horri eusteko, eragin
|
daitekeen
kaltea oso larria izan daiteke. Hau da, segurtasun sentsazio faltsu bat sortzen da, eta kasu larrietan hondamena ekar lezake.
|
|
|
Baina urte gutxiren buruan, argi geldituko zen Paynen kalkuluak zuzenak zirela. Ez dago gozamen handiagorik, onartutako ideien arabera uler ez
|
daitekeen
zerbaitekin topo egitea baino idatziko zuen Paynek.
|
|
|
Eta antzeko gauzak egiten dituzten enpresen aurrean, askatasunen defendatzaile gisa ere agertzen da. Apple k, adibidez, erabat kontrolatu eta mugatzen du iPhone eta iPad etan instala
|
daitekeen
softwarea; Android sistema eragilea duten telefonoetan, aldiz, edozein aplikazio legezko onartzen dute.
|
|
2014
|
|
|
Testigantza osatzen duten argudio guztiak ez dira lehenengo irakurraldian digeritzeko errazak, eta batzuk poliki irakurtzekoak ere badira. Adibiderako, hesteetako bakterioetatik autismora joan
|
daitekeen
bidea ez da berehalakoan egiten. Gugan duten esku hartzea horrainokoa izan daitekeela pentsatzeko arrazoiak, ordea, ez dira baztergarriak.
|
|
|
2012ko ekainean, Bidasoa Irungo Lanbide Heziketakoek dronearen beste erabileraren adibide izan
|
daitekeen
proiektu bat izan zuten esku artean. Palma Mallorcako Institutu Politeknikoarekin batera, eta Mallorcako gobernuaren eskariz.
|
|
|
Iraunkorra den patroi bakarra da bortizea inguratzen duen eta ingurua baino 15 C hotzago egon ohi den eraztun itxurako egitura. Bai bortizea bai eraztuna iraunkorrak izateak adieraz dezake bi egituren artean erlazio dinamiko bat dagoela, baina oraindik ez dago garbi zein izan
|
daitekeen
erlazio hori.
|
|
|
Lurrean, aldiz, haize indartsuenek planetaren errotazioa baino% 10 handiagoak diren abiadurak besterik ez dituzte. Fenomeno horri superrotazio deritzo, eta gaur egun oraindik ez da ezagutzen horren jatorria, ezta nola manten
|
daitekeen
ulertzen ere.
|
|
|
Eskala txikian, nahiko nuke jakin mekanika kuantikoaren ez lokaltasunak zer eragin duen kimikan. Nik uste dut baduela, baina ez dakit nondik nora izan
|
daitekeen
eragin hori; nahi nuke ikusi hori. Eta eskala handian, molekulen funtzionaltasuna ikertzeko dugun arazo handienetako bat da informazio asko prozesatu behar dugula, eta prozesatzean hautuak egiten ditugu.
|
|
|
Zuntzek paper orri baten eskeletoa edo egitura osatzen dute (3 irudiak); hori dela eta, lortu nahi den erabilerarako edo aplikaziorako ezaugarri berezi batzuk eduki behar dituzte. Nahiz eta teorian edozein landare paper bihur
|
daitekeen
, praktikan hipotesi hori ez da hain bideragarria (Hunter, 1947), kontuan eduki behar baititugu landareen ezaugarri morfologikoak edo histologikoak. Batetik, landare guztiek ez dute zuntz kantitate bera edo papera egiteko kalitate bera; eta, bestetik, aintzat hartu behar dira hazteko biotopoa, landarea batzeko sasoia, eta naturan dagoen espeziearen ugaritasuna eta eskuragarritasuna.
|
|
|
Test horiek konplexuak dira oso; izan ere, kokatuta dauden etorkizuneko fikzioetan, robotek, gizakien itxura eta osaera izateaz gain, gizakiek adinako adimena dute, eta makinak gizakietatik bereiztea benetan zaila da. Egungo errealitateko makinak edo softwareak, baina, ez dira hain sofistikatuak, eta, makina bat adimenduntzat har
|
daitekeen
edo ez ebazteko, 1950ean Alan Turing-ek sortu zuen eta bere izena daraman test sinpleagoa da ezagunena eta erabiliena.
|
|
|
Erretzeari uzteko terapia aproposa izan ote
|
daitekeen
ere gai eztabaidagarria da. Publizitatean ideia horren alde egiten badute ere, Deustun bildutako adituentzat erabilera hori ez da gomendagarria, inondik inora ere ez.
|
|
|
Halaber, askoz zailagoak dira detektatzeko eta monitorizatzeko, asko aldatzen direlako gordelekuz, eta zuhaitzez zuhaitz ibiltzen direlako. Kasu horietan egin
|
daitekeen
gauza bakarra da habitata mantentzea, alegia, basoak osorik babestea. " Baina horrek beste inplikazio batzuk ditu, beste eskala bateko faktore eta neurriak sartzen dira", dio.
|
|
|
Izan ere, hitz bat oker dagoela dirudienean, ez da erraza erabakitzea ondo ote dagoen edo oker. Eta, oker badago, zein izan
|
daitekeen
hura ordezkatzeko hitz egokiena. Ez da erraza, eta horregatik ez diozu makinari erabakitzen uzten% 100ean.
|
|
|
Logotipo horren itxurak harrituta, izar pentagonalak hirunaka eta launaka biltzen duen poliedrorik egin
|
daitekeen
aztertzeari ekin zion Royok. Championsedro izena eman zion.
|
|
|
JSRVaren kasuan, ezin izan da txerto edo tratamendu eraginkorrik garatu, ez baita ezagutzen zer gene edo prozesu immunologiko egon daitezkeen erlazionatuta erresistentziarekin. Horrelako kasuetan nahiz patogenoek txertoekiko erresistentzia garatzen dutenean, erabil
|
daitekeen
beste estrategia bat baden arren, hots, berezko erresistentzia duten animaliak hautatzea, estrategia horrek ere indibiduo erresistenteak aukeratzeko behar diren markatzaile genetikoak identifikatzea eskatzen du.
|
|
|
ABAk giza minbizi jakin baten antz nabarmena du, kartzinoma bronkoalbeolarrarena hain zuzen. Azken horren intzidentzia handituz doanez, markatzaile genetikoen premia dago, minbizia garatzeko arriskuan nor egon
|
daitekeen
identifikatu ahal izateko. Beraz, ABA ikertzea lagungarria izan daiteke gizakien biriketako kartzinogenesia hobeto ezagutzeko ere.
|
|
2015
|
|
|
Bestalde, hizkuntza gaitasunarekin erlazionaturik egon
|
daitekeen
gene bat aurkitu da FOXP2 genea, zeinak pentsamenduak hizketa bihurtzen laguntzen duen [5]. Biologiako ur sakonetan murgildu gabe gene honen funtzionamendua pentsamenduak komunikatzeko erabilgarri den kanal baten antzera uler daiteke [6].
|
|
|
Lagungarria izan
|
daitekeen
beste aldagai bat aurrerapen teknologikoa da. Hala ere, nire ustez, gehiegi puztu da alderdi horretan teknologiak egin dezakeena.
|
|
|
Klima aldaketaren eraginez, hainbat leku ezberdin koloniza ditzakete era guztietako eltxoek, eta, hartara, garraiatzen dituzten mikroorganismoak hedatu. Horren adibide argia dugu West Nile birusa, zeina, hasieran, Ugandako West Nile barrutian bakarrik zen detektagarria baina egun munduko lurralde ezberdinetan aurki
|
daitekeen
(Estatu Batuetan, Frantzian, Grezian, Alemanian,). Culex generoko eltxo batek transmititzen du birus hori.
|
|
|
Orain dator politena. Demagun edozein norabidetan mugi
|
daitekeen
robot bat dugula. Guk erakutsi nahi diogu eskuin esaten dugunean eskuinera joaten eta ezker esaten dugunean ezkerrera mugitzen.
|
|
|
Interes handia dugu ondo ezagutzeko H. antecessor espeziea, eta jakiteko zein den bere rola H. sapiensen eta H. neanderthalensisen sorreran. Horretarako, fosiletatik jaso
|
daitekeen
informazioa zukutzen ari gara, irudi teknika aurreratuenekin, adibidez, mikrotomografia axial konputerizatuarekin, fosilen barrualdea ikusten uzten baitigute, haiek suntsitu gabe. Fosilak biluzten ari gara, haien intimitatean arakatzen.
|
|
|
Gizartean ere sexu dikotomia da erreferentzia. Horren aurrean zer egin
|
daitekeen
galdetuta, Mayorrek argi du: Guk egin dezakeguna da sexua iragarri.
|