|
2008
|
|
|
Bestaldetik, ez letorkiguke batere gaizki hizkuntzaren estandarizazioaz gogoeta labur bat egitea, ideiak argi eta ordenaturik edukitzeko. Jadanik XVIII. mendean Joanes Etxeberri Sarakoak ongi azpimarratzen zigunez4, hizkuntza batuak, eredu gisa balio izatekotan, bat eta bakarra izan behar du, eta ez bi, hiru edo gehiago, kasu horre tan erremedioa gaitza bera baino okerrago gerta
|
daitekeelako
. Horrexegatik, gorago aipaturiko egokitzapen lokalak kontuan izanda ere, estandarizazioak, berez, zeregin jaso batzuetarako eredua ukaitea esan nahi du, baina eredu bakarra eta esklusiboa,
|
|
|
Datu hauek ikusirik, argi dago subjektu argumentua hitz elkartuaren barruan ase ezin
|
daitekeelako
baieztapena urratzen dela. Kiefer-ek (1992) ere azpimarratu zituen horrelako adibideak hungarieraz, gure prezio jaitsiera, prezio igoera ren baliokideak.
|
|
|
Mutur bi horien artean, hizkuntza eransleak ditugu: kasu honetan, hiztegiko elementu ez aldakor bati, base> deitutakoa? 4 eransten zaio (eskuian gehienetan) zenbait morfema eta azterketa egokiaren bidez atzizki horiek isolatu daitezke, elementu funtzional bakoitzari dagokion forma fonikoa atera
|
daitekeelako
. Hau argiago ikusteko, har dezagun, adibidez, latinaren rosae.
|
|
|
erreferentea ez da beti berdina, Jainkoa, nahiz bere burua, nahiz entzule irakurle inplizitua izan
|
daitekeelako
erreferente hori. Baina, hamahiru kopla hauetan,, jarraian datozen bi koplekin kontrastatuz?, beti pertsonaren baten arreta erakarri edo deitu nahi du, testura bertara eramanaz pertsona hori.
|
|
|
Horren arabera, edozein hitzek, berez, edozer esateko balio izan dezake, hiztunek hala nahi izanez gero behintzat. Hortik batzuek hitzen esan gura libreki alda
|
daitekeelako
ondorioa atera dute, tradiziozko kontsiderazio historikoak, albo hizkuntzekiko kidetasuna etab. erabat alde batera utzirik.
|
|
2010
|
|
|
Baina proiektuaren hilobia prestatzea izan zen hori. . Inprimatzeak zaharkituta gelditzea dakar, ikasmaterial baten bizitza ezin
|
daitekeelako
bost urte baino luzeagoa izan. Inprimatu eta gauza behin betiko bat egitean, ikasmaterial horren heriotza sinatzen duzu.
|
|
|
Beharrezkoa da, beraz, prozesu hartan ikasitakoaz hausnartzea. Egoera zailenetatik ere ekarpenik jaso
|
daitekeelako
.
|
|
2012
|
|
|
Hemendik aurrera ez du sinetsiko euskal literaturak euskara jaso bat lortzen lagun dezakeenik, eta are kaltegarria ere izan daitekeela pentsatuko du. Batetik, moralaren ikuspuntutik arriskutsua izan
|
daitekeelako
, 77 eta, bestetik, hizkuntzaren auzia literaturagileek ez baizik eta hizkuntza gaietan ondo jantzitakoek konpondu behar dutela uste duelako. Hori egin ezean, greziarrei gertatutakoa gertatuko zaie euskaldunei ere, literatura ona izan arren hizkuntza zikin kutsatu bat besterik ez dutela lortuko, alegia:
|
|
|
Joera arrunta hori bada ere, adibide bakan batzuetan enuntziatu parentetikoa aditzaren justu aurreko posizioan paratzen du, multzo errematikoaren buruan aditza jar ezin
|
daitekeelako
araua hautsiaz:
|
|
|
Maiz aukerakoa izan
|
daitekeelako
ustea adibide bikote hauek adieraz diezagukete; izan ere, adibide mota bera topatu dugu batean eta buruan daramala eta bestean berriz ez:
|
|
2013
|
|
|
astekariko gehienak edo guztiak zeuden, hala nola giristinoak. Irakurle gehienak edo guztiak giristinoak zirela diogu, mezatik ateratzean saltzen baitzen Eskualduna, eta beraz, giristinoek erosten zutela ondoriozta
|
daitekeelako
. Irakurle fededun horiei fedearen baitako konfiantzan tinko jarraitzeko deia egiten zieten gisa hartan.
|
|
|
Karta jokoak duena da, halabeharrak egin dezakeela garaipena edo porrota, hain zuzen karta onak izateak edo ez. Musaren kasuan, ez horrek bakarrik, karta txarrekin ere, gezurra ongi erabiliz, irabaz
|
daitekeelako
, baina Saint Pierrek Ingalaterraren karta onak aipatu zituen partidaren irabaztea esplikatzeko. Hor ulertu behar duguna da Ingalaterra militarki indartsuagoa zela erran nahi zuela.
|
|
2016
|
|
|
Atxagak ez du literatura nazionala ezagutzen, literatura egin nahi baitu, baina literatura sailkatzen da eta periferia aipatzen den maneran gutxitua, gutxietsia, minoritarioa aipa dezakegu, instituzioek baitute definizioa ematen, beharren arabera eta literatura nagusia babestuz. Debatea ez da trenkatua, literatura tresna desberdinekin egin
|
daitekeelako
, baina ezagutza tresna, instituzio, eskola nagusietatik etorri beharra dago. Publikoak ere ezagutza eskaintzen du baina autore euskaldunak publiko mugatua izaki, beste bideak bilatu ditu ezagutzaren lortzeko.
|
|
2020
|
|
|
Haatik, espazio sozialen tirabiren ondotik, bortizkeria sinbolikoa gauzatzen da251 eta behe nafarreraren lehenesteak Etxamendi esparru literario berezian kokatzen du. Izan ere, dialekto literatura konnotaturik gerta
|
daitekeelako
:
|
|
2021
|
|
|
52) Belso, Beltxo ren bukaerako o hori genero mozioarena dela dioenean, baina, Irigoienekin (1981: 388) bat eginez, ez du baztertzen antzeko beste kasu batzuetan gradu hurbileko mugatzailea egon
|
daitekeelako
aukera. Buruenik, diosku Aranon 1726an Belso oikonimoa dokumentatzen dela, Béltsò ebakia egun. Herri horretako Suro auzoan Béltsoko bórda deritzan etxea badela gehitzen du (cfr.
|
|
|
3.3.1 Grafia, parekoak Akitanian eta adiera aherbelste jainko izenari eskainitako atalean, oztopo bat baino gehiago ikusi arren, Gorrotxategik (1984a: 302) ez du erabat baztertzen te elementua soinu afrikatua adierazteko grafia baliabidea izan
|
daitekeelako
hipotesia:
|
|
|
Gaurdaino iraun duten antzinako toki izenen artean badira batzuk idazkirik ez dagoen garaiak argitzeko informazio arras interesgarria eskain dezaketenak; mailegu zaharretan jatorri dutenez ari naiz, neurri batean bederik, euskarara iritsi zirenean zuketen forma antzeman
|
daitekeelako
eta, gainera, hura, gutxi gorabehera, data batzuekin lot daitekeelako.
|
|
|
Gaurdaino iraun duten antzinako toki izenen artean badira batzuk idazkirik ez dagoen garaiak argitzeko informazio arras interesgarria eskain dezaketenak; mailegu zaharretan jatorri dutenez ari naiz, neurri batean bederik, euskarara iritsi zirenean zuketen forma antzeman daitekeelako eta, gainera, hura, gutxi gorabehera, data batzuekin lot
|
daitekeelako
.
|
|
|
Morogi euskal enborrekoa izan
|
daitekeelako
hipotesiari helduz, badaude, konparazio batera, Moregi (aurkintza, Metauten, Muregui, 1620; Moregui, 1701; NTEM, XXIII, 206, 230, 246), Moregia (mendia, Espartza, Galar zendea; Moreguia, 1595; Jimeno Jurío 1987: 177) eta Boregi (gailurra, Legutio, Boreguia, 1606, López de Guereñu 1989) toponimoak, oinarrian more osagaia dutenak.
|
|
|
Ondorioz, ezin bazter daiteke guztiz Morogi izen espezifikotzat erabilitako apelatiboa izan
|
daitekeelako
hipotesia, hizkuntza zelta batetik hartutakoa eta moldatutakoa, menturaz, galieratik edo. Koronimoa balitz, adieraren aldetik ez legoke ezin gaindituzko oztoporik* mrogi rekin lotzeko, Plinioren testuan Vardulorum oppida (barduliarren hiriak) sintagmaren ondoren azaltzen delako.
|
|
|
2 Hitz Elkarketa/ 3 liburuan Euskaltzaindiak (1991) hitz elkartutzat hartu zituen dirudun, bizardun edo alkandora gorridun eta elkartu sintetikoen artean sailkatu, dirudun pertsona edo bizardun mutila sintagmetan objektu aditz subjektu erlazioa antzeman
|
daitekeelako
, liburu saltzaile edo kale garbitzaile izen elkartuetan bezalaxe. Baina dun ez da morfema beregaina eta horregatik egokiago iritzi diogu eratorpenean aztertzeari, Azkuek, Villasantek edo Lafittek egin bezala.
|
|
|
18.4.2d Nolanahi ere den, datibo komunztadurari dagokionez, aldakortasuna dago mendebaldetik ekialdera, ekialdeko hizkeretan datibo komunztadura ezabatu
|
daitekeelako
perpaus ez gramatikalik sortu gabe, eta ondorioz, azken perpaus hori gramatikaltzat har daiteke dagokion hizkera eremuan, euskara batuan idazten diren testu gehienetan datibo komunztadura zaindua ageri den arren. Ekialdean holako adibideak aurkitzen dira:
|
|
|
6 Aditz trantsitiboekin predikazioko argumentua subjektua nahiz objektua izan
|
daitekeelako
dio Ortiz de Urbinak egitura hauek, onenean ere, adjektibozko pasibotzat hartzekoak direla, eta ez egiazko pasibotzat.
|
|
|
Alderantziz, izatekotz, kausa da, ez ondorioa. Hain zuzen ere, perpaus nagusian adierazia (Pello eri izatea) baldintzazko perpausean esanaren (bilkurara ez etortzea) kausa izan
|
daitekeelako
bideratzen da dedukzioa.
|
|
|
Esalearen ikuspegian mentura hori aski da ondore perpausean dioenaren funtsatzeko, aurreko kasuan gertatzen zen bezala. Baldintzadun perpaus ohiko edo kanonikoetan esaleak dio ‘norbait etortzeko baldintza bete ondoan’ gertatuko dela perpaus nagusian adierazten den ondorioa; ez da horrela, hemengo erabileran, non esaleak baitio inor etorri gabe ere, ‘norbait etor
|
daitekeelako
soilik’, hobe dela joatea, badaezpada ere.
|
|
|
Denbora, kausa, baldintza eta kontzesioa elkarrekin zerikusia izan dezaketen nozioak dira, eta batzuetan, bat non amaitzen den eta hurrengoa non hasten den garbi zedarritzea ez da erraza gertatzen. Bi gertakari (buruko mina izan — pilulak hartu) denboran bata bestearen jarraian doazelako ideiatik (Buruko mina dudanean, pilulak hartzen ditut; denborazko perpausa), gertu egon daiteke lehena bigarrena eragiten duen kausa delako ideia (Buruko mina dudalako, pilulak hartuko ditut; kausazko perpausa); eta hortik, kasu batzuetan, kausa hori hipotetikoa izan
|
daitekeelako
ideia (Buruko mina badut, pilulak hartuko ditut; baldintzazko perpausa). Azkeneko urratsa litzateke, pentsatzea kausa hipotetiko batek eragin dezakeela gertakari bat betetzea, baina azkenean ez dela hala gertatzen (Buruko mina badut ere, ez dut pilularik hartuko; kontzesiozko perpausa); nolabait esateko, alderantzizko bidea, kausalitatea ukatzea.
|
|
|
/ gaur noiz jaikiko ginen; gero han egongo naiz/ orain hemen egongo nintzela. Orainaldi burutuak ere eragin dezake horrelako komunztadura, iraganekotzat har
|
daitekeelako
: Goizean esan dizut eguerdirako prest izango zenuela autoa eta bete dut hitza.
|