|
2008
|
|
|
Halako lanen inguruko eztabaida sortu da delphy honetan, eta oro har bi iritzi nagusitu dira; iritzietako bat zera da: euskarak bizi duen egoera diglosikoa dela eta, literaturari ekarpen handirik egiten ez dion lana ere mesedegarria izan daitekeela euskal kulturarentzat, besteren artean, hizkuntza ikasteko balia
|
daitekeelako
eta irakurle berriak sortzen laguntzen duelako. Beste batzuen ustez, ordea, literaturak kalitatea izan behar du ardatz.
|
|
|
Badirudi, era honetara idazteko eskua daukanak eleberria be berez baizen errez leukela idatziko. Ustea, ostera, erdi ustel ze, nobelagilearen ikasketarik gatxena eta latzena izan
|
daitekeelako
, esperientzia fikzino bihurtutea, edo hizketa aristotelikoan iragartera emonik, materiari forma emotea. Honetan beti gara ikasle.
|
|
2015
|
|
|
Kafkaren garaiko Pragari buruzko xehetasunak ematen ziren hainbat datu demografikosoziologiko eta bibliografia batez lagundurik. Pragako literatura ohiko literatura nazionalen sailkapenetan sartzeko zailtasunaz mintzo zen, nekez sar
|
daitekeelako
oso osorik alemaniar literaturan, austriarrean edo txekiarrean. Austria Hungariako inperioaren desegitearen ondorengo anabasaren erdian zegoen Praga, eta hango auzi ugariak islatzen dira hainbat idazleren obretan:
|
|
2021
|
|
|
" Batzuetan, beldurra ematen digula kontrolatzen ez dugulako hainbat aplikazio edo hainbat produktu; beldurra ematen digu hortik aterako dena ezin
|
daitekeelako
kontrolatu bestea kontrolatzen den moduan, baina nik uste dut horrelako zerbait egiten dutenean eta beldurra kentzen dugunean, askoz trankilago doa kontua. Nik noiz edo noiz egiten dut, ba booktrailerrak, ba egiteko modu desberdin bat da, eta bide horiek eskoletan zabaldu behar ziren, eta batez ere, prestakuntza behar da.
|
|
|
Zergatik? Ba literatura izan
|
daitekeelako
eskola, etxea, liburuak, irakurtzea... Izan daiteke nerabe batentzat literatura ez izatea interesgarria ba nerabea delako eta ez izatea haien intereseko gai bat.
|
|
|
Dioenez, gazte baten beharrizan literario gisa irakurtzea gustatuko litzaiokeen edota irakurriko lukeen hori ulertzen baldin bada, gaur egun literaturaren didaktikak premia horri ez dio erantzuten. Eta hau gako inportantea dela baieztatzen du, hortik kanonikoak diren beste izen zein izenburu batzuetara heldu
|
daitekeelako
. Eta, ez zer irakurtzen duten soilik; nola irakurtzen duten, zer euskarritan, garrantzitsua baita gaur egungo nerabeen kasuan.
|
|
|
Horrek literaturaren rolaz eta funtzioaz zein literatura irakastearen zertarakoaz galdetzera garamatza, ezinbestean. Literatura hizkuntzaren adierazpenik gorena bada, gazteak horretan hezi behar ditu Eskolak; hau da, literatura irakurtzen, ulertzen, interpretatzen, gozatzen eta sortzen ikasi behar du nerabeak, literaturan konpetente izan behar du derrigorrezko eskolaldia amaitzerakoan, hein handi batean, hortik etor
|
daitekeelako
zaletasuna. Horrez gain, kultur imajinario kolektiboan sartzeko beharrezkoak dituen kultur kodeak eskaini behar dizkio, literatur esperientzia egituratu eta esanguratsuen bidez emozioei eta sormenari ateak irekitzeko, mundua ulertzen eta interpretatzen laguntzeko, hortik soilik etorriko baita eraldaketarako dituen corpusa eta gaitasunak.
|
|
|
Horietako bat da klasikotzat edo kanonikotzat jotzen diren autoreen artean nortzuek osatzen duten erdigune literarioa eta nortzuek ez, eta, ondorioz, zeintzuk lantzen diren eta zeintzuk geratzen diren bazterrera, gazte askorentzat erreferente literario izatea galaraziz. ...uzea bezain antzua" izan daitekeela, baina; IE6 k, aldiz, askatu beharreko korapilotzat du, eta periferian geratzen diren genero, autore eta lan ugari hortik ateratzea, proposatzea eta lantzea urgentziaz ikusten du, alde batetik, erreferente literario oso inportanteak direlako nerabeentzat, eta, bestetik, autoreobra horien unibertso eta iruditeria literarioa gazte horiek ez ezagutzea betikotu
|
daitekeelako
inertzia batzuen ondorioz.
|
|
|
Modu berean, lanketa bideratzen laguntzeko zenbait irizpide eskaintzen dituzte, zentzu horretan. Batetik, literatura lan osoak edota testu atal zehatzak lantzeko aukerak aintzat hartzea, helburuen arabera, zenbaitetan interesgarriagoa izan
|
daitekeelako
autore desberdinen testu zatiak lantzea obra bakar bati heltzea baino; edo, alderantziz, autore obra bat sakontasunez edo diziplinarteko proiektu baten ardatz bihurtu nahi denean, akaso, egokiagoa izan daiteke testu baten inguruan lan egitea. Bigarrenik, heziketa literarioari dagozkion xedeak ikuspegi historizistaren aurretik lehenestea, eta, ondorioz, helburuen arabera, irizpide kronologikoa baztertzeko aukera baloratzea kanona jorratu behar denean.
|
|
|
Ezagutzari jartzen dio azpimarra LIR1 ek, eta, literaturan sendo formatutako profesionala izateaz gain, kultura aktualitatea eta joera berriak ezagutuko dituen irakasle profilean sinesten duela azaltzen du, dela literaturan, dela kultura sorkuntzan, oro har. Background kultural aberats bat edukita soilik irits
|
daitekeelako
irakaslea, bat, ikasleei aukera aniztasuna eskaintzera, eta, bi eta arestian esandakoari tiraka, testuartekotasunerako estrategiak izatera. Dena den, horrek esakizun handiko zerbait dela ohartarazten du, eta konpromisoa eta pasioa exijitzen duela.
|
|
|
Hau da, zer konpetentzia, zer trebetasun lortu lituzkeen garapen maila egoki batera iristeko. Gaitasun orokorrez hitz egiten da literatur konpetentzian eragiten duten gaitasunen multzoa bi planotan kokatu
|
daitekeelako
: diziplinari dagokion alor konpetentzialean nahiz transbertsaltzat har daitezkeen horien artean.
|
|
|
Batetik, alderdi soziolinguistikoa dago, baina, ohartarazten duenez," egoera soziolinguistikoaren arabera eremuka sailkatzea arriskutsua izan daiteke", eremu baten barruan hizkuntza errealitate desberdinak egon badaudelako batera elkarrekintzan. Edonola ere, proiektuak edo bestelako proposamen didaktikoak diseinatzerakoan presente eduki beharreko baldintza dela iruditzen zaio, eta ez nahitaez ikuspegi negatibo batetik, esate baterako, konpetentzia linguistikoa garatzeko balia
|
daitekeelako
.
|
|
|
Horretarako, euskal identitaterik ote dagoen, edo identitatez euskalduna izatea zer den ezaugarritu beharreko zerbait da hezkuntzan, euskal kulturarena baino kontzeptu konplexu, poliedriko eta abstraktuagoa den arren, baina, Iztueta Azurmendik (op.) dioen moduan, lehenik eztabaida gizartean zabaldu eta jorratu beharreko gaia da. Ez, horrenbeste, definizio baten beharra egon
|
daitekeelako
, baizik eta zatitutako euskal irakaskuntzek identitate horren eraikuntzari ekiteko euren ekintza pedagogikoa bideratzen lagunduko dien zenbait gida-lerro zedarritzeak sinergia konbergenteak sor ditzakeelako. Izan ere, Goikoetxeak (in Azurmendi, 2017: 62) zehazten duenez, euskaldun izatea ez da eratortzen gauza bat egin edo edukitzetik soilik, hau da, ez euskalduna ez du euskarak soilik definitzen," identitate kultural, sozial eta politikoa delako", eta" praktika eta diskurtso kontrajarrien ondorioz sortzen diren ohitura (material eta sinboliko) gatazkatsuetatik" eraikitzen da.
|
|
|
Zailtasunak zailtasun, egin egin
|
daitekeelako
eta egiten delako ziurtasuna agertu dute elkarrizketatu gehienak, eta horretan, esan bezala, hezkuntzarekiko norberak duen ikuspegiarekin batera, literaturarekiko duguna ere funtsezkoa dela uste du LIR1 ek, horrek eskainiko baitu literatura lantzeko eredu metodologiko posibilistagoa:
|
|
|
Papertxoetan idatziko ditugun atsotitzak ondokoak izan daitezke. Sei dauden arren, guk lehenengo hirurak proposatuko ditugu, eta beste hirurak badaezpada ere gordeko ditugu, gerta
|
daitekeelako
bikoteren bati ulertzen edo antzezten zaila egitea hiru horietako bat edo beste. Aldatu daitezke, noski, baina euren esanguragatik aukeratu dira, gero aipuekin lotura ahalik eta agerian egin ahal izateko.
|
|
|
Horietan, berdintasunezko harremanen eta entzute horizontalaren ariketaren bidez, literatur testuaren ulermen partekatu batera jo nahi da, elkarrekintzaren bitartez ulermen indibidual handiagora heltzeko, eta horietan alderdi sozioemozionalak nahiz motibazionalak garrantzi handia hartzen du (Aguilar eta besteak, 2010; Colorado eta Ojeda, 2020; Elboj eta besteak, 2021). Fikzio Interaktiboarena Interactive Fiction (IF), ingelesez (Holdstock, 2021) ildo horretan kokatzen den esku hartze interesgarria izan daiteke. boan hainbat parte hartzailek egokitzeko eta errekuperatzeko espazioa dela nabarmentzen dutelako, eta, bestetik eta bereziki, modu egokian prestatuz gero, testuingururik onena, eta, nonbait, naturalena izan
|
daitekeelako
edozein literatur errutina inplementatzeko.
|
|
|
Ikasleen kasuan ere, profil oso desberdinak daudela esan da lehen, baita horrekiko dauden pertzepzio65 ezberdinak ere. Galdetutako nerabeen artean irakurzaletasuna nagusi ez den arren, asko irakurtzen duten eta zaleak direnak ere egon badaude, baina, beharbada, bi kontzeptuen arteko desberdintasuna argi uztea komeni da, zuzenean ez bada ere, elkarrizketatuen hitzetan irakur
|
daitekeelako
. Hau da, irakurtzeko ohiturei edo praktikei dagokienez, ikuspegiak urrunago daudela esan genezake, eta galdetutako heldu batzuen aburuz, ikasleek irakurtzeko ohitura handirik ez duten bitartean, beste hainbatek gazteek" inork baino gehiago" (MIR1, IEE1) irakurtzen dutela baieztatu izan dute aurreko ataletan; alde batetik, ikastetxean eskatzen zaizkienak kontuan hartuta, oso kontuan hartzeko irakurgai kopura delako (MIR1), eta, bestetik, gustuko duten hori irakurri irakurtzen dutelako, liburuaren ohiko euskarrian ez eta beste helburu batzuekin bada ere (IEE1).
|
|
|
Proposamen ausartetatik, eta zer galdu gutxi daukanak arriskatu dezake. Eta nik uste inork ez dizula harrikatuko edo kritikatuko proposamen bat egiten baduzu, gelaratzeko momentuan funtzionatzen ez badu ere, gero bigarren proba bat egin
|
daitekeelako
. Irakasle asko horren faltan daude.
|
|
|
Ikusi eta hazta
|
daitekeelako
da bizia. Erabili egiten delako da, hain zuzen ere, bizia.
|