|
2001
|
|
|
‘Leku hau nahiko estua da eta baxua, hori ona da gu arazorik gabe sartu gaitezkeen artean, izotz bloke handirik sartu ezin
|
daitekeelako
, ’ aginduko du nostromoak.
|
|
|
Argia amatatu eta ezin dut lorik egin, ukitu ere egin
|
daitekeelako
umeltasuna eta gazitasuna izaretan. Pasillora joan naiz, zapatak eskuan eta oin puntetan noa zaratarik ez egiteko, eta sanatorioaren aurrealdeko logela batera sartu naiz.
|
|
|
Bidaia jarraituz gero, Brasilen edo Venezuelan geratzeko aukera izango duzu agian, edo Nikaraguako kosta atlantikora itzultzeko. Baina, pasaporterik gabe, arriskuan egongo zara denbora guztian, edozein momentutan eman
|
daitekeelako
dokumentazioak errebisatzeko agindua eta ontzi militarrean zoazen artean zure dokumentazio galduari buruz irratiz egingo liratekeen gestioak kontrolatzeko aukerarik izango ez duzulako.
|
|
2004
|
|
|
Oraingoan Iñaki Camino ari zaigu: . Hizkuntza kultura gai soil gisa euskararen etsai navarristen aurkako antidoto onuragarria izan
|
daitekeelako
leloa ez da guztiz asetzen gaituen kontua; denok erabili behar izan dugu inoiz temati zenbaiten iritzia malgutzeko, baina ikasia dute erantzuna: –orain premia ingelesak du?.
|
|
|
euskaldun berriaren lana estimatzekoa da, baina, yakintsuna eskualdun berria balinbada nihondik (yakin dezala nahi duena), ez da mintzatuko menditarren trebetasunarekin?. Kontzeptuok balio soziolinguistikoa izango dute, baina ez euskararen kalitatearen aldetik, euskaldun berria zorionez hiztun zuzen eta naturala izatera iritsi
|
daitekeelako
eta euskaldun zaharra zoritxarrez hiztun trakestua bilakatu daitekeelako?. 498
|
|
|
euskaldun berriaren lana estimatzekoa da, baina, yakintsuna eskualdun berria balinbada nihondik (yakin dezala nahi duena), ez da mintzatuko menditarren trebetasunarekin?. Kontzeptuok balio soziolinguistikoa izango dute, baina ez euskararen kalitatearen aldetik, euskaldun berria zorionez hiztun zuzen eta naturala izatera iritsi daitekeelako eta euskaldun zaharra zoritxarrez hiztun trakestua bilakatu
|
daitekeelako
–. 498
|
|
|
euskararen ofizialkidetasunak, kasurik onenean ere, izaera subjektiboari darion legetasuna du. Demagun, bada, hezkuntzaren esparrura jo dugula froga enpirikoen bila, hau izan
|
daitekeelako
legeria linguistikoaren aplikaziorik oparoena euskalduntze politikaz ari garen bezainbatean. Zer gertatzen zaio euskalduntze politikari Euskal Autonomia Erkidegoko eremuan, hori eremurik emankorrena izanda ere?
|
|
2005
|
|
|
–Amatasuna tranpa bat ere izan
|
daitekeelako
, gero gizonek aprobetxatzen dutena, emakumea gizonaren esklabo bihurtzeko. Eta gizon emakumeen arteko maitasuna ere beste tranpa bat dun askotan, berdinetik berdinera ez bada?
|
|
2008
|
|
|
–Niri identitatearen gaiak beldurra ematen dit, muturrera eramana oso gaizki buka
|
daitekeelako
. Nik gogokoago dut ezker eskuin eremua, identitatearenak ez dit askorik esaten.
|
|
2009
|
|
|
Gizakiaren izatea nerau izateko nire proiektuan baitatza, eta horren diseinua ez baita inoiz osoki bukatzen nortasunaren kontzientziak dirauen artean, hala giza existentzia, proiektu hori diseinatzeko eta gauzatzeko prozesua amaiarazten duen heriotzaren puntutik definitzen da. Ez, norbait zer izan den, hil eta gero bakarrik esan
|
daitekeelako
esanahian soil. Nortasuna proiektu bat bada, egun batez proiektua bukatzen da, ez bera burutua delako, baizik denbora bukatu zaiolako, berdin zaharrari hala gazteari.
|
|
|
–Otsoa goitik nahiz behetik ager
|
daitekeelako
–Gabinok, zerbait asmatu behar eta.
|
|
|
Ezagutzen ez duten istorioa osatu nahiko nuke. Eta zuk jakingo dituzun datu apurrak, aitari edo osabari aditutako pasadizo eta zertzeladak, denak garrantzitsuak izango dira, horrela izaten direlako gu denon istorioak, puzzle bat, eta edozein pieza izan
|
daitekeelako
falta zaigun zatia osatzen lagunduko diguna?. Hori guztia esango nion, baina pentsatu nuen akaso ez zuela ezertarako balioko, emakumeak ez zidala atea ere zabalduko, gaizki hartuko zuela.
|
|
|
Hortaz, hiritar jatorra izatekotan, zenbaitetan legea betetzea ez da batere komeni. Alde batetik, desobedientzia obedientzia baino etikoki zintzoagoa izan
|
daitekeelako
. Bestetik, agintariak, legea bete dadin nahi izanik ere, badakielako legea berez, edo bizi dugun egoeragatik, ezin dela bete (eskatu bestela autogintza 120 kilometro orduko baino lasterrago joaterik ez duten autoetara muga dadila, edo paper ofizialetan erosi duzun etxearen benetako salneurria ager dadila, edo presoak etxetik hurbil espetxera ditzatela?).
|
|
|
–Otsoa goitik nahiz behetik ager
|
daitekeelako
–Gabinok, zerbait asmatu behar eta.
|
|
2010
|
|
|
Etengabe jarri genuen mahai gainean baldintza batzuk errespetatu behar zirela. Batetik, akordio batean daudelako, baina batez ere, ezin
|
daitekeelako
prozesu bat garatu solaskide garenok ez bagaude berdintasun baldintzetan. Ikusten genuen su etenaren ondoren gero eta arazo handiagoak geneuzkala solaskide gisa errespetatuak izateko.
|
|
|
Bi hitzetan: Madariagak zeramikak aurkitu ziren tokiko lurra nahi zuen, lur hori errazago aztertu
|
daitekeelako
kimikoki. Ez zuen inoiz lortu ebidentzia hori, pieza guztiak ondo baino hobeto garbituta zeudelako.
|
|
|
–Aztarnategian bertan agertzen den materiala, normalean, hautsita jasotzen dugu, eta bertan koordenatu behar da. Ondoren garbitu egiten dugu, lurrez zikinduta egon ohi delako, eta horrela identifikatu
|
daitekeelako
markaren bat, edo bi piezaren arteko ezberdintasunak?. Marka edo bitxitasun gehienak hortxe, aztarnategian bertan, indusketa egiten ari den unean aurkitzen direla dio arkeologoak.
|
|
2011
|
|
|
Baina azken horiek islatzen duten mundua ere existitzen da eta ezin dugu ezkutatu, aztertu egin behar dugu hain zuzen aldatzeko. Interesatzen ez zaigunaz ez hitz eginez desagertuko dela uste badugu, jai daukagu, orduan eta gehiago enkistatu
|
daitekeelako
. Horregatik, errealitate zenbaitekin bat ez etorri arren, pelikuletara eramaten dituzu, nik gainera beti egin dut moralkeriatik ihes; errealitatea erakusten dut, eta publikoak epaitu dezala?.
|
|
2013
|
|
|
–Monterrosok dio umorea askotan lotsatien arma dela, lotsa ezkutatzeko mozorroa. Hitzaldi bat emateko deitzen ziotenean ez zen ausartzen ezetz esaten, eta hitza ematen bazuen, egun hori ez zela sekula iritsiko pentsatzen zuelako izaten omen zen, Zenonen aporian bezala hilabeteko tartea infinituraino zatika
|
daitekeelako
. Hitzaldiei izua zien beste lotsati porrokatu bat Borges zen.
|
|
|
–Bai, gauza miragarria da, arrapostu zion Wickhamek?, harrotasunean aurki
|
daitekeelako
haren ekintza ia guztien iturburua; eta askotan harrotasuna izan du lagunik onena. Beste edozein sentimenduk baino gertuago jarri du bertutetik.
|
|
2014
|
|
|
Ea kontzentratzeko zerbait ematen dion. Ezin
|
daitekeelako
ausazko erosketen zoriaren menpe bizi. Garesti samar aterako zaizkiolako.
|
|
|
Soloaren arnasaldiak kolpez ito eta Nirvanaren disko bat jarri dut, oraingoan bai disko fisikoa, zuzenekoa, Unplugged in New York, mp3 formatua sutsuki eta betiko madarikatzen duen lagun batek grabatu zidan, The Man Who Sold The World jatorriz bowietarra horren bitartez ezagutu nuela esan nionean. Urregorria bezala gorde izan dut, etxez etxe, hiriz hiri; bereziki gustuko dut azkenenego diskoa Where did you sleep last night? 18 delako eta gainontzeko abestiekin metatzen joan naizen sumin guztia askatzea ahalbidetzen didalako, eta grabatzeko egindako zuzeneko bat izanik Kurt Cobainen komentarioez goza
|
daitekeelako
, gatza eta piperra toki guztietatik darien irrati esatari apartekin nola, eta ikus entzuleei igartzen zaielako badakitela zeren, NOREN, aurrean dauden haiek eta eurak ere erdibitu egiten direlako txalo eta oihu egiten dutenero19.
|
|
|
Iñaki pentsatzen geratu da bere artean, ordu horretan beste inor izan ezin
|
daitekeelako
bota duen, ala benetan ezagutu duen urruma urrun horretan seme gazteenaren kotxea, ibilgailuez deus ere jakin ez arren, hitz baten doinuan seme alaben gezurrei antzematen zien antze eta ziurtasun berberaz.
|
|
|
–O, zuei laguntzeko modurik eraginkorrena mundua astinduko duen berri ezohiko bat izan
|
daitekeelako
! Eta zuk txakur pintore bat duzu, koadro urdinak pintatzen zituena, bai, baina gorriak pintatzen dituena, robotek eta dobermanek sutan jartzen dutelako:
|
|
2015
|
|
|
Keinu garratza zuen ezpain okertuetan, eta, lehen aldiz, ikara begietan so egiten zigula iruditu zitzaidan. Minez egon behar zuen, buruan habia egin zion balarengatik, eta uzten zigun odol gorriarekin ezin pintatu
|
daitekeelako
mundu munduagorik.
|
|
|
Batera plataformak, 2015eko urtarrilaren 10eko batzarrean erabaki zuen herri elkargoaren egitasmoa ontzat hartzea. EH Baik, EH Bildurekin batera Euskal Bidea egitasmoa proposatu zuenean hilabete berean, eredu beraren alde egin zuen, bide horretatik. Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa barnebildu eta aitortuko lituzkeen egitura berezia sor
|
daitekeelako
–.
|
|
|
Mantso doaz, airean baitaramate balaz zauritutakoa. Atzetik jarraitu diete Aszensiok eta Domingok tarte labur batez, baina buelta emateko eskatu die Martinek, gehiago urrutiratu baino lehen, biak bakarrik joatea arriskutsua izan
|
daitekeelako
.
|
|
|
Estu eta larri sentitzen da, amorruz, inolako errurik gabe, zigor larri baten arrisku gorrian egon
|
daitekeelako
, baldin eta ez bada gai erregeak agindutakoa betetzeko. Ziur da ezin izango duela agindua bete otsailaren erditsura arte, gutxienez.
|
|
|
Badaki ezin dituela baleazaleak erregearen justiziaren aurrean utzi, eta badaki ere dagoeneko ezinezkoa dela Islandiatik alde egitea. Orain bere burua dago arriskuan, jakin
|
daitekeelako
erregearen aginduei bizkar emanda, akordioa egina zuela baleazale atzerritarrekin fiordoen lurraldean arrantzan aritzeko. Beraz, arrantzaleak akabatzea hil ala biziko kontua da beretzat.
|
|
|
Badaki kezkak ez diola lo egiten utziko, eta lehenbailehen joan nahiko luke ohartaraztera euskaldunak bizi duten arriskuaz. Baina ez daki non topa ditzakeen eta, gainera, agian, eraginkorrena da haien bila abiatuko den talde horrekin batera joatea, hilketak galarazteko baliagarria izan
|
daitekeelako
.
|
|
|
Martinek ez du emakumea bakarrik utzi nahi, arriskuan egon
|
daitekeelako
, eta bidaia luzeak kalte egin diezaiokeelako sabelean daraman haurrari. Hizkuntzaren mugak eta ageriko desadostasunak trabatuta, nola halako erabaki bat hartu dute:
|
|
|
Eta zergatik gaztelaniaz? Bada, batzuetan,, por algún respecto de oficio, lugar, tiempo, afición y otros semejantes?, egokiagoa izan
|
daitekeelako
txikia handiaren ordez hautatzea, edo erromantzea latinaren ordez. Eta adibide ugari ematen ditu hautu hori oinarritzeko, baina guztiak honetan amaitzen dira:
|
|
|
Machiavelliri irakurtzea, beraz, Nafarroaren patua ulertzeko oso garrantzitsua da, arrazoi oso zehatzengatik, alegia, ez bakarrik Nafarroaren konkista makiavelismo politikoaren adibide paradigmatikotzat har
|
daitekeelako
, baita ere gertakari historiko hori Florentziaren historiarekin estuki lotuta dagoelako eta, ondorioz, Machiavelliren beraren bizitza pertsonalarekin eta paraderoarekin. Ez da exajerazioa esatea, beraz, Printzea (1513) Nafarroaren konkista esplikatzeko libururik aproposena eta osoena dela, hartzen duzun lekutik hartzen duzula edo heltzen diozun ertzetik ekiten diozula.
|
|
|
Niretzat, betidanik, garrantzitsuena anonimotasuna gordetzea izan den bitartean, beretzat justu bestelakoa zen. Nire nahi nagusia ikustezina izatea izan zen heinean, horrelaxe besterik ezin lor
|
daitekeelako
nire ustez norberak desio duena egitea, Maitanek han eta hemen, leku orotan utzi behar zuen bere ziurgabetasunaren seinalea. Promozio lan hark norbaiten bihotza urrikalduko zuelakoan edo...
|
|
|
Noizbehinka geltokira joaten naiz libururen bat irakurtzen ez nagoenean, geldirik dagoen trenean sartu eta bagoi zaharrek duten zigarro usain nahastua arnastera, trenak geltokia utzi aurreko azken segundoak ahitzera, Charing Cross eko komunetan egiten nuen bezala, noizbait norbait ager
|
daitekeelako
ilusio faltsua asmatzera.
|
|
|
1 Zuri jazotakoaren historia oso lagungarria izan
|
daitekeelako
hainbat minbizi gaixorentzako.
|
|
|
Horixe da zientziaren ikuspegia, neurozientzialariarena. Zientzialariak ezin du nire gogamenaren esperientzia eduki, hori kontzientzia kasua delako, eta kontzientzia soilik barne ikuspuntutik azter
|
daitekeelako
. Norberak bakarrik egin dezake hori.
|
|
|
Bat, ontologia bera museoko diziplina filosofiko bilakatzen ari delako, eta berdin dio museo horiek filosofiako fakultateak diren ala ez, ziur asko, badira jada?. Bi, edozein klase edo sailkapen kutsatuta egon
|
daitekeelako
; gehienak, denak ez esatearren, artifizialak dira eta, sarreran esan dudan bezala, ez dira derrigorrez onartu beharrekoak.
|
|
|
Eta erronka hori, jakina, muga hausteko modu bat da. Makina adimentsuaren nozioa eta cyborgaren figura giza ordena tradizionala mehatxatzen duten kanpoko osagai gisa ikusten dira, ordena horren ustez argien kutxa osoa lumarik gabeko hankabidunaren buruaren baitan soilik egon
|
daitekeelako
. Askok beldurra dio makinari, baina baita ere horrek gizakiarekin sor dezakeen sinbiosiari.
|
|
|
Honek, lehen aipatu dugun puntura garamatza: autorearen figuraren krisira, teknologia edonoren esku egonez gero, edonor autore izan
|
daitekeelako
ideia eztabaidagarrira.49 Nahikoa sigi sagatsua da autorearen gaia: batzuek hura enterratu nahi duten bitartean, berpiztu egin gura lukete beste batzuek.
|
|
|
Inspektoreak badaki deklarazioaren alderdi horrek nolako garrantzia duen, Arrieta oso baliotsua gerta baitaiteke ikuspuntu polizialetik: alde batetik, zuk esandakoa egiazta dezakeelako, eta, bestetik, beste herrialdeetako erakundearen gailurrera iristeko bidea izan
|
daitekeelako
. Lur jota ager zaitezke poliziaren aurrean, gainbehera etorri denaren papera egin, baina horrek ez du esan nahi lagunak salatzeko orduan ihesi bezala portatu behar ez duzunik.
|
|
|
Ikara ematen dizu, baina ez zure historiaren gezurrarekin kontura
|
daitekeelako
(inspektoreak besterik ez dauka esandakoaren ikuspegi osoa), baizik eta aitorpenaren osagarri zehatzen aurrean. Begoñako pisu faltsuaren bilaketa, kasu honetan, indar itsua erabiltzeko prest datorrelako.
|
|
|
Ezetz, Ataungoa naizela. . Ta zetako ai zea ba hoi idazten??,, ba zuen ama zeatio etorri zan, ta nola bizi dan kontau nahi detelako?; ez diot, baina, jakin mina ase mutikoari, esan niezaiokeen bere amaren historia bere arruntasunagatik eta ohikotasunagatik interesatzen zaidala, etorkin askoren historia izan
|
daitekeelako
, lanera etorri den familia baten historia arrunta; esan niezaiokeen zehazki interesatzen zaidala bere amaren historia, senarraren atzetik etorri zenez juridikoki, emigrante pasibotzat, kontsideratua dagoen arren, langilea delako izan gaur egun, eta bilakaera hori interesatzen zaidala, inserzioak beregan pertsonalki eta sozialki izan duen eragina ezagutu nahi dudala; edo esan niezaiokeen bere amaren kasua paradoxikoa iruditzen zaidala, bakartuen zegoen garaian gizarteratuen sentitu delako; eta bertakoen sentitu denean orduan bere nortasunaren parte bat bistaratu duelako; edo bere amaren inklusio ahalegina estimatzen dudala esan niezaiokeen.
|
|
|
zentzumenez jaso ezin
|
daitekeelako
omen da.
|
|
|
Europako herri batzuetan ez dira %50era iristen. Guretzat apustu estrategikoa izan da hori, gizaki hobeak egiteko bide izan
|
daitekeelako
, gizaki guztiek eskubidea dutelako haien formakuntza eta maila kulturala hobetzeko. Guk esfortzu handia egiten dugu hezkuntza alorrean, eta aurrekontuen %20 bideratzen dugu horretara?.
|
|
|
–Ni ez naiz inpartziala, baina objetibo izaten saiatzen naiz, eta hori ez da ikusten Miamiko prentsan, CNNn, edo transnazionalen esku dauden hedabide askotan. Hedabide horiek beraiek oso baliagarriak zaizkigu Kubako kazetarioi, iturri guztietatik edanez lor
|
daitekeelako
informaziorik onena?. Kubako hedabideak, ordea, ofizialak dira, Iraultzaren aldekoak denak.
|
|
|
Erdal eremuan, Euskal Herri osoan, ezinbestekoa izango da euskal nazionalismoa indar guztiz ahalegintzea euskararen alde. Identifikazioa saihestezina bada ere, uxatu egin litzateke euskara halabeharrez ezarri nahi delako inpresioa eta susmoa (eremu horretako indar ez abertzaleek bultzatu nahi izango duten iritzia, ziur aski), eta, hemen bai, euskara aberastasun bezala ikusarazi; Euskal Herriko hizkuntzetako bat delako; Hego eta Ipar aldeen arteko lingua franca izan
|
daitekeelako
; eta, Euskal Herrian bakarrik mintzatzen denez, euskal herritarrok abegi berezia zor diogulako, ikasteko beharra eta egokitasuna zabaldu litzateke.
|
|
|
Era horretara, nazioen arteko arazo asko saihestuko lirateke, zeren, nola nazio berean ongizatea zabaldurik dagoenean gainerako desberdintasun ekonomikoak errazago onartzen diren, hala nazioen artekoak ere onargarriago egiten dira gutxieneko ongizatea ziurtatuta dagoenean. Greziak Suediak baino maila ekonomiko apalagoa izatea onargarria izan daiteke, oro har (greziar eta suediar bakoitzaren egoeran sartu barik), baina Somalia eta Suediaren arteko distantzia ekonomikoa guztiz asaldagarria da, eta ez bigarrena oso aberatsa izan
|
daitekeelako
, Somalia ezin txiroago agertzen delako baizik. Unibertsalismo asmoa duen nazionalistak lehenengo alderaketa onar dezake, Grezia eta Suediari dagokiona, baina inola ere ez bigarrena.
|
|
|
Aurreko atalean ikusi dugu zelakoa zen giroa Ipar Euskal Herrian Enbata sortu zen sasoian. Enbataren sorrerari berari tentu handiagoz erreparatuko diogu orain, eta, horretarako, politika kontuak ere hizpide izan ditugu, ezinbestean, aldizkari izateaz gain mugimendu politiko ere izan zelako Enbata, eta ezin uler
|
daitekeelako
Enbataren alderdi horietako bat bestea aintzat hartu ezean.
|
|
2016
|
|
|
Begien bistakoa da Sternek bere ilusioa soilik antze bikaina baliatuz eta oinaze minak pairatuz erdietsi zuela, hori frogatzeko Sternek idatziriko eskuizkribura jo beharrik ez dagoela. Zeren idaztearen zeremonia eta konbentzioak nola edo hala bazter uztea posible izan
|
daitekeelako
eta irakurleari ahoz bezain zuzen hitz egin behar zaiolako usteak idazlea beti itsuturik daukan arren, halako esperimentua egiten saiatu diren guztiak mutu geratu dira zailtasunagatik, edo, bestela, egundoko desordenaren eta zehaztugabetasunaren zelatan. Sternek, ordea, nolerebait lortu zuen konbinazio miresgarri hori mamitzea.
|
|
|
Han doa emakumearengana, eta kontatzen dio bereganako desio bortitz bat sentitu duela. Hilerrian oso ohikoa dela erantzuten dio emakumeak, baina ezin duela ezer egin, Thanatos aurki etor
|
daitekeelako
lanetik. Thanatos bere senarra da eta Udaletxean lan egiten du lorazain.
|
|
|
Beraz, esan daiteke garbitzaileak justizia egin zuela obra hori zaborrontzira botatzearekin. Halakoxea da arte garaikidearen aurrean museoetako garbitzaileek duten segurtasun falta, non erakusketa bat zabaltzen denean ez baitakite bazter batean zintzilik dauden argi kable hondatuak ez ote diren artelana izango, edo arotzak lurrean ahaztuta utzitako erreminta kaxa instalazio bat, galeria batean dagoen guztia besterik gabe arte bilaka
|
daitekeelako
. ARTEA (3). Zenbat aldiz joan garen museo batera, eta ikusitako gauzarik ederrena bisitari baten atzeak izan diren.
|
|
|
Jakintza hori, kontakizunaren denboran, aurresentipena da segurtasuna baino areago, baina gertakari politiko sozialek argi erakusten dute nolako etorkizun beltza dagoen zain. Horregatik, orainaren eta iraganaren lekua baino ez da lorategia, oraina bakarrik izan
|
daitekeelako
garbi, bizi, ederra, eta iragana bakarrik «maitea, eztia, urrikaltsua», Micòl izeneko neska protagonistak dioen bezala. Egoera horretan, maitasunak ezin du lekurik eduki, kontalaria den pertsonaiak nahi izango lukeen bezala:
|
|
|
Fitxa horietatik abiatuta, idatz itzazu hilberri artikuluetarako zirriborroak, unea hel dadinerako prest egongo direnak; hobe da guztiz amaitu gabe uztea, prestatzen dituzunetik gertari dohakabezkoa gauzatu arte, eta litekeena ez den arren, aukeratu baduzu, idazle horrek bere obraren atal nagusia burutua izango duen seinale??, liburu funtsezkoren bat gehiago argitaratu ahal izango duelako, edo, honetarako aukera gehiago daude? haren inguruko anekdotarioa zabal
|
daitekeelako
. Derrigorrezko sarreraren ostean, bere obraren eta bizitzaren zertzelada arin batzuk eskaintzeko probestuko duzuna, ez deitu sekula idazlea bere izen abizen osoez, soilik izenaz baizik, eta, ahal dela, izen horren txikigarri batez, aldaera samurgarri batez edo intimitatean erabiltzen zuen ezizenaren bitartez?. Txema?, ez José María;. Mariette?, ez Marie;. Gabo?, ez Gabriel;. Michou?, ez Michel??.
|
|
|
Sintoma, euskaldun bakoitzaren barruan filologo txiki tirano bat daukagula frogatuko lukeelako azkenik, hizkuntza kontuetan interesa baino ez duena, sare sozialetan eta interneten arrakasta handiena gai filologikoek eta soziolinguistikoek izan ohi dute, euskaradunen web erkidego txikiaren baitan, independentismoaren eta pilotarien ipurdi aldeen argazkien gainetik, harrigarriki?. Ala eragile, tema hori izan
|
daitekeelako
hain zuzen euskaldun batzuk, hots, elebidun batzuk, euskal kultur produktuetatik urruntzen duen arazoetako bat. Itxaro Bordak berak aipatzen du elkarrizketan zein nekeza den euskarazko, obra bat bere 50 erosleetarik harago?
|
|
|
etengabe, jada iturrira konektatuta daudelako eta makina martxan dagoela beha
|
daitekeelako
.
|
|
|
edo bestelako agintarien ustez kaltegarria izan
|
daitekeelako
. Hainbat zentsura mota daude:
|
|
2017
|
|
|
Garrantzitsua da ezaugarri horiek kontuan hartzea, Azpiazuren hitzetan. Horiek kontuan hartuz soilik garatu
|
daitekeelako
erasoei aurre hartzeko prebentzio sistema egokia. Ezin da isiltasuna hausteko ardura biktimarengan soilik zamatu, Azpiazuren ustez.
|
|
|
Abusu kasuen aurrean, haiei buruz lasai hitz egin ahal izateko gune seguruak sortzea da bere ikerketa taldearen proposamena, eta erakundearen izaera sakon aztertu beharra ere azpimarratzen du ikerlariak. Bere ustez, erakunde izaera hori bera izan
|
daitekeelako
maiz arrisku faktoreetariko bat. Hala unibertsitatean, nola elizan.
|
|
|
Gaur egun, barne araudiak behartu egiten ditu elizako ordezkariak biktimei justizia arruntera ere jotzeko gomendioa egitera. Batzuetan gerta
|
daitekeelako
justizia kanonikoak errugabe jotako apaiz bat justizia arruntak errudun jotzea, edo alderantziz. Esan bezala, ez dago bien arteko zubirik, eta biktimak beti erabaki dezake salaketa bi bideetariko bakarrean aurkeztea ere.
|
|
|
Langile batek adostutako denbora betez gero atzerrian, atzerriratze prozesua arrakastatsutzat jo izan dute ikerketek. Baldintza hori ez zaio aski iruditzen Arnaezi, gerta
|
daitekeelako
hiru kasu hauetakoren bat: adostutako denbora osoan atzerrian egon arren langileak helburu profesionalak ez lortu izana; itzulitakoan langileak dakartzan ezagutza eta trebeziak ez erabiltzea enpresan; edo itzuli eta denbora gutxira langileak enpresa uztea.
|
|
|
Zergatik gertatzen den hori? Taldearen aurka jotzen baduzu, enpresarentzat okerrago izan
|
daitekeelako
–. Taldearen oniritzi hori eduki ezean, arduradunek ere jasaten dute jazarpena.
|
|
|
Paulak badaki zoritxarrez ezinezkoa dela dama beltzari betiko ihes egitea, gutxien espero denean azaldu
|
daitekeelako
bere sega ondo zorroztuta. Une hori iristen denean, akabo dena, izana eta izena.
|
|
|
Dagoen lekuan dagoela, gustura egongo nintzateke bere alboan, garagardo bana eskuetan hartuta. Nork daki, agian gaur bertan gertatuko da hori, Bogdanovic basapiztiaren kontra buruz buru borrokatzera zoazenean bizitzaren tiketa edozein momentutan agortu
|
daitekeelako
.
|
|
2018
|
|
|
Lan indarra, gorputz atal sexualak, uteroa eta kontratu baten bitartez bestek erabiltzeko eskaintzen den beste edozein jabetza ez bezala, esperma gorputzetik bereiz daiteke. Esperma intseminazio artifizialean erabil daiteke, eta genetikoki gailentzat jotzen diren gizonen esperma gorde egin daiteke emakume egokia agertzen den arte; eta, hain zuzen ere, pertsonarengandik bereiz
|
daitekeelako
gorde daiteke hazi hori.
|
|
|
Frederic Jamesonek parodiaren eta pastichearen artean egiten duen bereizketa aplikatuz gero, identitate homosexualak pasticheak izango lirateke gehienbat. Jamesonek dioenez, parodiak halako sinpatia bat dauka imitatzen duen originalarengana, baina pasticheak ezbaian jartzen du «original» bat egon daitekeenik ere, edo, generoaren kasuan, agerian jartzen du «originala» dela ideal fantasmatiko bat «kopiatzeko» ahalegin kamutsa, ideal hori ezin
|
daitekeelako
huts egin gabe kopiatu. Ikus Frederic Jameson, «Postmodernism and Consumer Society», The Anti Aesthetic:
|
|
|
Oso litekeena da aitaren legearen eskuburdinetatik askatutako emakumea legearen beste hezurmamitze bat izatea, subertsibo plantak eginez lege hori hedatzen eta biderkatzen laguntzen ari dena. Gerta ez dadin zapaltzailea emantzipatzea zapalduaren izenean, beharrezkoa da legea bere konplexutasun eta sotiltasun osoan aintzat hartzea, eta geure burua sendatzea legeaz haragoko benetako gorputz bat egon
|
daitekeelako
ametsetik. Subertsiorik bada, legearen barruko subertsioa izango da orduan, legeak bere buruaren kontra jotzen duenean eta bere buruaren ustegabeko permutazioak ernetzen zaizkionean sortuko diren aukeren bitartez.
|
|
2019
|
|
|
Espainiako Auzitegi Gorenaren jurdisprudentziak parekatu egiten ditu indarkeria eta intimidazioa, kaltea sufritzeko beldurra indarkeria fisikoa bera bezain eraginkorra izan
|
daitekeelako
beste pertsona bat menderatzeko orduan. Sanferminetako sententzian, epaileek, behartze psikologiko?
|
|
|
LEHENIK, LUZERAK beldurtu ninduen. Arnasa laburreko irakurlea naiz, eta idazle moduan den dena beti laburrago esan
|
daitekeelako
ustekoa. Bigarrenik, laburtasunari ere mesede egiten ez dion metaforen mordoak asaldatu ninduen:
|
|
|
Eta utzi behar diogula egun dagoen misoginia, gizon emakumeen arteko botere arrakala ikusteari. Azken batean, okerragoa izan
|
daitekeelako
.
|
|
|
Ez zaituztegu hemen bildu jakiteko zenbat agindu genizuekeen, aberastasunez oparo zareten horiei, gure opariek areago aberasturik, gurekin hiri hau setiatzeko geldi zintezten. Beti mairuek xaxaturik, ezin izan dugu inoiz altxorrik metatu, altxorrak metatuz gero, maiz, ezin
|
daitekeelako
segurtasunez bizi. Baina gure baliabideak eta gure zuekiko asmoak zeintzuk diren jakin dezazuen nahi dugunez, uste dugu gure promesa ez duzuela mespretxatu behar, gure lurrak duen guztia zuen jabetzaren menpe dagoela deritzogulako.
|
|
|
Gutxienekoa da jakitea Raimundo Silvak orri gogaikarriak erabat garbitzea lortu ote zuen, merezi duena da berari begira gelditzea On Afonso Henriquesek gurutzatuei egin zien diskurtsoa berrirakurtzen duenean, Osbernorena deitzen den aldaeraren arabera, Setioaren egileak berak hantxe bertan latinetik itzulia, ez baita besteren ikasgaiez fio, are gutxiago horrelako erantzukizun handiko gai batean, gure errege fundatzaileari aurkitu zaion lehen diskurtsoa, ez gehiago, ez gutxiago, adituek ontzat ematen duten beste diskurtsorik, gainerakoan, ez delako ezagutzen. Raimundo Silvaren aburuz, diskurtso guzti guztia, alderik alde, absurdoa da, ez da itzulpenaren zehaztasunaz duda egiten duela, beoa bezalako zuzentzaile arrunta latinez urri baitabil, baizik eta ezin
|
daitekeelako
, benetan ezin daitekeelako sinetsi elizgizona izan ez zen Afonso errege honen ahotik halako harenga korapilatsua atera zitekeenik, harenga horrek antz handiagoa daukalako fraideek handik sei edo zazpi mendetara botako dituzten prediku bihurriekin, orduan doi doi zezeltzen hasten zen hizkuntza baten ahalmen laburrak eskain zezakeenarekin baino. Halaxe zegoen zuzentzailea, irribarre sarkastikoa ezpainetan zuela, eta halako batean bere bihotzak jauzi egin zuen, zeren, Egas Moniz kronikek esaten duten bezain haurtzain ona izan bazen, ez bazen jaio infante elbarria Carquerera eramateko bakarrik, edo, geroago, Toledora joateko lepoan soka zuela, bere ardurapeko infanteak ez zituzkeen falta izango nahikoa erranairu kristau eta politiko, eta, latina zelarik, berez, perfekzionamendu hauen garraiatzailea, uste izatekoa da errege haurrak, galegoz berezkotasun osoz mintzatzeaz aparte, latinez botako zuela quantum satis, deklamatu ahal izateko, une egokian, atzerriko hainbat eta hainbat gurutzaturen aurrean, goian aipatu den harenga, zeren gainerako horiek, hizkuntzei dagokienean, norberak sehaskan ikasitakoa baizik ez baitzuten ulertuko, eta bestean oinarrizkoa izango zena baizik ez, eta hori fraide interpretarien laguntzari esker.
|
|
|
Gutxienekoa da jakitea Raimundo Silvak orri gogaikarriak erabat garbitzea lortu ote zuen, merezi duena da berari begira gelditzea On Afonso Henriquesek gurutzatuei egin zien diskurtsoa berrirakurtzen duenean, Osbernorena deitzen den aldaeraren arabera, Setioaren egileak berak hantxe bertan latinetik itzulia, ez baita besteren ikasgaiez fio, are gutxiago horrelako erantzukizun handiko gai batean, gure errege fundatzaileari aurkitu zaion lehen diskurtsoa, ez gehiago, ez gutxiago, adituek ontzat ematen duten beste diskurtsorik, gainerakoan, ez delako ezagutzen. Raimundo Silvaren aburuz, diskurtso guzti guztia, alderik alde, absurdoa da, ez da itzulpenaren zehaztasunaz duda egiten duela, beoa bezalako zuzentzaile arrunta latinez urri baitabil, baizik eta ezin daitekeelako, benetan ezin
|
daitekeelako
sinetsi elizgizona izan ez zen Afonso errege honen ahotik halako harenga korapilatsua atera zitekeenik, harenga horrek antz handiagoa daukalako fraideek handik sei edo zazpi mendetara botako dituzten prediku bihurriekin, orduan doi doi zezeltzen hasten zen hizkuntza baten ahalmen laburrak eskain zezakeenarekin baino. Halaxe zegoen zuzentzailea, irribarre sarkastikoa ezpainetan zuela, eta halako batean bere bihotzak jauzi egin zuen, zeren, Egas Moniz kronikek esaten duten bezain haurtzain ona izan bazen, ez bazen jaio infante elbarria Carquerera eramateko bakarrik, edo, geroago, Toledora joateko lepoan soka zuela, bere ardurapeko infanteak ez zituzkeen falta izango nahikoa erranairu kristau eta politiko, eta, latina zelarik, berez, perfekzionamendu hauen garraiatzailea, uste izatekoa da errege haurrak, galegoz berezkotasun osoz mintzatzeaz aparte, latinez botako zuela quantum satis, deklamatu ahal izateko, une egokian, atzerriko hainbat eta hainbat gurutzaturen aurrean, goian aipatu den harenga, zeren gainerako horiek, hizkuntzei dagokienean, norberak sehaskan ikasitakoa baizik ez baitzuten ulertuko, eta bestean oinarrizkoa izango zena baizik ez, eta hori fraide interpretarien laguntzari esker.
|
|
|
Beraz, Raimundo Silvak deitu egingo du. Hala ere, lehen argitaletxera deituko du, gerta
|
daitekeelako
, are, oso litekeena delako Maria Sara, osasunean izandako gorabehera laburraz sendaturik, gaur lanean izatea, are, ez da bazterrera utzi beharrekoa neskameak jaso duen deiaren arrazoia horixe bera izatea, adibidez, hurrengo egunean argitaletxera joateko eskatzea, denbora gehiago galdu gabe beste zuzenketa lan batean jarduteko. Raimundo Silva sinetsita dago horrela izango dela, eta hain dago sinetsita non, telefonistak doktorea ez dagoela esaten dionean. Gaixo dago, Silva jauna, ez al zara gogoratzen atzo bertan esan nizula?, erantzuten baitio, Seguru al zaude gaur ere ez dela joan, begira ezazu, eta telefonistak, arduratsu, Ederki dakit nor etorri den eta nor ez den etorri, Agian sartu da eta zu ez zara konturatu, Ni guztiaz konturatzen naiz, Silva jauna, guztiaz, eta Raimundo Silva ikaratu egin zen hitz sibilino hauek entzun zituenean, mehatxagarriak iruditu zitzaizkion, honako hau esango bailuen, esaterako, Ez pentsa ziria sakatuko didazunik, edo eta, Zer uste duzu ba, ni ez naiz atzo goizean jaioa, ez zuen jakin nahi izan esaldiaren iradokizunaren norainokoa, telefonista baretzeko esaldi lasaigarria bota, tirriki tarraka, eta eskegi egin zuen.
|
|
|
Julen Arexolaleiba, Xabier Erize, Mikel Irizar, Elena Laka, Iker Martinez de Lagos, Iñaki Martinez de Luna, Jon Sarasua, Jasone Mendizabal eta ni neu. Txosten osoa sarean irakur badaiteke ere, bertan jorratutako ideia nagusiak laburbilduko ditut, urteotako nire ibilbidea ezin
|
daitekeelako
ulertu txosten honek suposatu duena aintzat hartu gabe. Horretarako, txostena Euskaltzaindian aurkezteko Jasone Mendizabalekin batera landutako ponentzia hartuko dut oinarritzat.
|
|
|
Lehengo eta behin, Koxmek berak egin nahi ez zuen zerbait egitera bultzatu duelako, nola eta era traketsean gainera: koldarkeriaren argudioa erabiliz; eta, bigarrenik, bere ahuldade une horrengatik, hain zuzen ere, Franciscori laguntzeko lehendik zuen plana erabat zapuztu
|
daitekeelako
. Pentsamenduak egundoko abiadan dabilzkio orain.
|
|
|
Gatibuei bazkaria emateko haren burua hain era prestuan eskaini izanak zer pentsa eman badiezaioke ere, mutilaren hitzok ematen dioten soseguaz gozatu nahiago du nonbait. Oraindik ere ziegaren batean ezagunen bat egon
|
daitekeelako
ideia ezin du kendu burutik eta, lehenago edo beranduago, errealitateari heldu diola jakitun izan arren, une hura albait gehien atzeratzeari ez dio, ezta hurrik eman ere, muzin egingo?
|
|
2020
|
|
|
Editore buruak deitu zidan gure epilogoa nola zihoan jakiteko. Esan nion bere adierazpenak, Maiderrenak, Joxe Mari eta Deliarenak biltzen dituela hasieran, baina Leirek egin dituen aurkikuntzen inguruan luzatu ginela, hor dagoelako edo egon
|
daitekeelako
gertakarien muina. Hizketan egon ginen.
|
|
|
Une jakin batean zigarrokinak zango artean amatatzen dizkizuna aita familiako eredugarria izateak berriz eramaten zaitu beste plano batera, plano metafisiko batera, torturatzailea aita familiakoa delako edo izan
|
daitekeelako
ideiak horrorearen aurkako ohiko defentsa guztiak gainditzen dituelako. Denok dauzkagu gure argiak eta gure itzalak, une berezi batzuetan, inor ez da erabat ona, erabat gardena, presiopean edo motibazio berezi batzuen pean auskalo noraino irits daitekeen pertsona.
|
|
|
Lesakan dago, seguru. Ez dakiena da ikusi ahal izanen duen, sanferminetan norbait bilatzea norbere burua galtzea izan
|
daitekeelako
. Ikusiko balu ere.
|
|
|
Ez du Clara aspaldi ikusi; badaki, halere, erakundean jarraitzen duela. Beldur da gobernuaren soldatapeko hiltzaileen jomugan egon
|
daitekeelako
. Iparraldean errefuxiatuei gogor eraso diete azken hilabeteetan.
|
|
|
Bai baitakizu zuri burutik pasa zaizun guztia hark ere barrundatu duela. Kolapsoa izan, arrakalan eror edo burua gal dezakeena norbera bada, bestea izan
|
daitekeelako
horri guztiari erremedioa ipintzea erabaki dezakeena. Zure kalterako, jakina.
|
|
2021
|
|
|
Azkar lan egin du beti Malthusen buruak. Azkarregi ere bai, beharbada, eskura dugun informazioa tratatzeko modu asko egon
|
daitekeelako
. Gerta daiteke gure xedearen distirak gure bistatik ezkutatzea esanguratsu behar luketen datuak.
|
|
|
Ez handia, handitasuna ezin delako erabaki. Librea, libertatea erabaki
|
daitekeelako
. " Handik eta librek ez dute zer ikusirik, beraz libertate literatura behar dugu" esan zuen Joxe Azurmendik Euskal idazleak, gaur entziklopedikoaren hasieran, oraindik ere euskaldunok behar dugun literatura librearen aldeko manifestu ederrean:
|
|
|
Nolakoa den ikusi nahi genuke, baina idazleak ez dizkigu gauzak erakusten, idazleak kontatu egiten dizkigu, motibazio sakonik duten edo ez duten azaldu gabe. Elkarrizketak ez dira entzuten, ezin dira ahots goran irakurri, pertsonaiak ez dira gogoangarriak eta ez dute ezagutzen dugun inoren antzik, eszenak ez dira ikusten, ikuspuntuak abisurik gabe aldatzen dira eta sarritan ez dakigu nola pasatu garen iraganetik orainaldira edo asteko ze momentutan edo eguneko ze ordutan gauden, denbora oso astiro edo oso arin pasa
|
daitekeelako
erdi hildako mundu ez oso sinesgarri eta ez batere interesgarri honetan.
|
|
|
Ahozko historiak aukera paregabea baitira egunerokotasunaren eta esfera pribatuaren barruan gertatu zena ezagutzeko. Aurretik esan bezala, egunerokotasuna, publikoa zein esfera pribatukoa, iturri egokia da gizarteari buruzko erretratu zehatza egiteko, argi eta garbi ikus
|
daitekeelako
nola gizartearen eta sistemaren ezaugarriek eragina duten pertsonengan, nola beraien bizitzak baldintzatzen dituzten. Historia aztertzeko metodo honi esker, gainera, jakin dezakegu emakumeek etxetik kanpo ere lan egiten zutela, familiaren ekonomiari lagunduko zioten beste diru iturri batzuk lortuz.
|
|
|
Dena galtzeko ikara. Zu baino hobea den edozein agertu
|
daitekeelako
edozein bide bazterretan edozein unetan. Edozein.
|
|
2022
|
|
|
Ateko eskutokiari helduta gelditu da baina, bihozkada batek geldiarazia bezala. Ezohiko gertakariren baten lekuko izan
|
daitekeelako
errezeloa du, nonbait.
|
|
|
Juliari iruditu zaio ez duela gogo txarrez esan. Ofizialordearengan pisua hartzen ari da heriotzen atzean emakume bat egon
|
daitekeelako
hipotesia– Zer dio epaileak. Badugu atxilotze agindua?
|
|
|
Orokortu daitekeena konexioaren printzipioa da. Sinbolo bat sinbolo sistema konektatu baten baitan soilik uler
|
daitekeelako
ideia beste arlo batzuetan berdin aplika daiteke. Genero harremanen sistema baten baitan baizik ez da sortzen maskulinitatea.
|
|
|
Berak uste duena bada –herriko kiroldegitik ezagutzen duen gizajo bat, Gorka ez daki zer, korrika egiteko makinetan ondoan jarri ohi zaiona, zeinarekin kafe pare bat hartu izan baitu ateratzean, pareko tabernan–, txantxa asmoko erantzun bat bota, gimnasioan ikusten duen hurrengoan kontua arinki komentatu, beste kafe bat ordaindu irteeran, eta konponduta. Baina beste norbait baldin bada, herritik joan diren autobusen antolakuntza batzordeko norbait adibidez, arriskutsua izan daiteke elkarrizketa batean endredatzea, kontraesanetan sartzeko abagune makurra izan
|
daitekeelako
. Hori, baldin eta amu bat ez bada bera deskubritzeko...
|
|
2023
|
|
|
–Olatua dibertimendu polita izan
|
daitekeelako
. Lehen ostegunero zelai honetan elkartzen ginen gu guztiok, badakizu?
|
|
|
Isiltasuna izan
|
daitekeelako
lorez osatutako koroa, izpiliku usaina daukana;
|
|
|
ez zaitut ezagutzen, baina zutaz fidatzen naiz. Aldez aurretik frogatu ezin
|
daitekeelako
fede ona onartzean datza konfiantza. Ezagutzaren mugak onartzean.
|
|
|
Zaintzaren inguruko edozein lankidetza eredu pentsatzerakoan, garrantzitsua da hau argi izatea. Eta ez finantzazioaz hitz egin
|
daitekeelako
soilik. Bestela ere, eskubideen, lehen arretaren eta zerbitzuaren zilegitasunaren bermea administrazioa bera delako.
|
|
|
Erortzen den indarraren arabera, rax izan daiteke, oso euri arina; ttal, lurra marruskatzen duen euria; naddh, busti egiten duen euria; hattl, erruz erortzen dena; eta, bal, euri gogorra. Ared momentuko zaparrada da, eta redana da euririk desiratuena, iraunkorra delako eta gau oso bat, egun oso bat edo zenbait egun luza
|
daitekeelako
.
|
|
|
Bertakoei horrelakorik ez diet aipatuko. Eta eurek ere ez dizute aipatuko gaia; gaizki ulertuak saihesteko, edozein laprastada arazo bihur
|
daitekeelako
. Kolonbia isilik egoten ohitutako herrialdea da.
|