|
2004
|
|
|
Baina garrantzizkoak dira haren ustez, zeren liburu hasieran ezarri zituen, sarrera gisa J. A. Mogelen ipuinen aurretik. Beraz, pentsa
|
daiteke
, J.A. Mogelen garaikoak ote zirela. Mogeldarrek, bai Bizentak eta Juan Josek antzeko bertso motak argitaratu zituzten 1814 eta 1823 urte tartean.
|
|
|
Urduñan burgeseria mailako beste lagunekin ikaskide. Ondoren, Bartzelonan izan zen ikasle eta pentsa
|
daiteke
bertan katalan hizkuntzaren bizitasuna eta pizkundeak eraginik izango zukeela. Euskara ikasi egin zuen eta berehala arduratu zen bere jakinduria zabaltzen.
|
|
|
Sabino Aranaren eraginpeko euskalgintza aurpegi askotatik izan
|
daiteke
aztertua. Besteak beste, hasierako puntua jarriz, Bizkaian bizpahiru abiapuntu ditut nik nagusi.
|
|
|
Harako horiek zer ekarri zuten euskalgintzaren alderditik modu askotan jar
|
daiteke
aipuetan. Batak literatura aterako du denon bistara; besteak, filología.
|
|
|
Biziraupena jokoan zen, dena aldatu beharra zegoen, dena hatera egin beharra. Menturaz, kontraesan horretan egon
|
daiteke
Aranaren kemena, euskara noranahiko, baina euskara berri eta amas berritua, herriaren erabileratik urruntzen dena.
|
|
|
Bizkaiari nagokiola, aipa dezadan egun nahiko ezezaguna den kontua. Horretan ere nabari
|
daiteke
Aranaren desagertu ondorengo urteetan bere ekimenak izan zuen indarra Euskal Administrazioan. Sabino hil eta urte batzuetara (1917), abertzaleek eskuratu zuten Bizkaiko Foru Aldundiaren gobemua, Ramon de la
|
|
|
Bestelako hurrenkera ere osa
|
daiteke
Bizkaian, Sabino Aranaren jarraitzaile sutsuak sutsuegiak, beharbada izan eta Aita Zabala Arana, Aita Arriandiaga eta eite berekoekin. Mitxelena zenaren gidaritzapean, ltziar Lakak, mahai inguru honen kideak, hain zuzen ere, egoki aztertu du hiperbizkaieraren mundua (7).
|
|
|
Sabino Aranarentzat, esan bezala, euskalduna euskararen jabe dena daba karrik; baina euskaltzale, hots, euskarafilo izan
|
daiteke
euskara jakin gabe ere, baldin maite badu. Guk hemen, euskalari diogunean, euskaran adituari deitzen diogu eta euskalaritza, euskarari buruzko jakintza jasotzen duenari.
|
|
|
(72) < < Esan
|
daiteke
Aranak ez zituela zinez ortografía eta fonetika garbi berezi> > (Laka, 1,
|
|
|
Litekeena. Horrelako hitzen zerrenda begi kliska batean eman
|
daiteke
: gotuts (espíritu puro, ángel), Gogo Deuna edo Goteuna (Espíritu San to), agaka (abecedario), agintz (mandamiento), gaizkatu (salvar), Donoki (cie lo de los santos), Donabatz (Iglesia), deun (santo santa), done Gusto, fiel), txadon (iglesia, templo), txauno (capilla), Ziñeskitz (Credo), izkitegi (alfabe to), izkindegi (silabario), izpijakera (fonética), gedin (vocal), igidin (consonan te), ingoski (página), ingurti (folleto), ingurrazti (cuaderno), ingi (papel), itxor kun (etimología), basatxono (ermita), gaudi (universo), ugutz (bautismo),
|
|
|
«Beraz, Euskaltzaindiak beretzakotu duan euskal abecé auxe da: (eta 6 bo kal eta 25 kontsonantedun alfabetoa irakur
|
daiteke
, h tartean) eta 7 «Euskaltzain diak gure izkerazko idazle guztiei eskatzen die arren, ahal delarik behintzat, idaz kari auxe, ta besterik ez, erabili dagiela> >.
|
|
|
Argitalpen honetan zehar ikusi daitekeenez, ho.; a.lw ekarpen hau ere ez da polemikatatik at geratu. Ezin
|
daiteke
beste modu batera·izarr, gure sortzai le izan zenaren bizitzaren ezaugarri nagusi ziren sentikera agonikoa eta izake ra berriztatzailea aintzat hartzen baditugu. Baina nire iritzian benetan garran tzitsua dena, gure geure hizkuntzaren gaur eguneko egoerearen ikuspegitik
|