|
2000
|
|
|
Sarrionandiaren esanetan, Durangoko irteerako zuhaitz horrek pelegrina, bidazti edo nabigatzailea izan nahi luke, baina bere erro sakon ikaragarriek eutsi egiten diote lurrari itsatsita, leku liriko horretan. Ikusi batera esan liteke zuhaitz hori Sarrionandiaren obraren irudi bat dela, leku lirikoan kokatua
|
dagoela
esaten du iturriaren ondoan, bere prosaren lirikotasunaz eta metaliteraturaz (iturriez) egin diren hainbat aipamen kritikori irri egin nahiez bezala.
|
|
|
Anjel Zelaietaren iruzkinak(" Euskal literatura eta gizartea edo Sarrionandiaren" Ni ez naiz hemengoa", Jakin, 1985, api eka, 35, 119 or.) azpimarratu egiten du liburuak duen egunkari egitura: " gau egunen erritmoan" egina
|
dagoela
esaten du, eta testuak autonomoak direla. Bestalde, saio bezala didaktikotasuna dariola esaten digu, beti entzule duen, edo ikasle duen" zu" bati zuzendua dagoela liburua, eta beharbada, kartzelako taldearen irakasle zereginaren testuinguruan ulertzen dela jarrera hau.
|
|
2001
|
|
|
Bestalde, elkarrizketaren barruan tartekatzen diren akotazioak guztiz inpertsonalak izateaz gain, entzumenari dagozkion aditzez beteak egoteak fokalizaziorik ez legokeela esatera bultzatzen gaituzte. Baina Bal en teorian, fokalizazioa narrazio testu guztietan
|
dagoela
esaten zaigunez, kasu honetan fokalizazio gradurik txikiena dagoela esan litzateke. d) Eskolako haurraren planoa
|
|
|
Bestalde, elkarrizketaren barruan tartekatzen diren akotazioak guztiz inpertsonalak izateaz gain, entzumenari dagozkion aditzez beteak egoteak fokalizaziorik ez legokeela esatera bultzatzen gaituzte. Baina Bal en teorian, fokalizazioa narrazio testu guztietan dagoela esaten zaigunez, kasu honetan fokalizazio gradurik txikiena
|
dagoela
esan litzateke. d) Eskolako haurraren planoa
|
|
|
Gauza bera esan genezake ESPAZIOAZ. Bere diskurtsoa zalantzan jartzen duen nobela modernoan, espazioaren deuseztapena, hau da, espaziorik eza
|
dagoela
esan behar. Gure kasuan, protagonista dagoen gela, horma akoltxatudun gela hori, kanpora burdinazko barrote gurutzatuak dituen leiho bat duen gela, simulakroaren, irrealtasunaren espazio bihurtzen da sapaiko ispiluan islaturik geratzean.
|
|
|
Hala ere, eta testuak duen berezko" irekitasun" eta adierazgaitasun amaigabea onartuta ere, Literaturaren Historia etengabeki berrirakurtzen diren testuez beterik
|
dagoela
esan genezake, eta ezin esan edozein irakurketa edo" konkretizazio" baliagarri denik. Izan ere, obrak berak, eta kasu honetan testu narratiboak, aldez aurretik irakurle bat, irakurketa bat, irudikatzen eta baldintzatzen du.
|
|
|
Nobelaren 148 orrialdeetan transkribatzen diren Le Temps aldizkariko pasarteek, abortoak gizartean eragiten zuen kezka irudikatu nahi digute fikzioan. Honengatik guztiagatik, nobela hau argitaratu zen garaiari hertsiki lotuta
|
dagoela
esango dugu eta gorago aipatu dugun bezalako erreferentzia batek, 1942an desagertu zen Le Temps egunkariari baino gehiago, J.P. Sartrek, Simone de Beauvoir eta bestek 1945ean sortutako Les Temps Modernes aldizkaria gogorazi nahi digute. Feminismo garaikidearen aitzindari jotzen den Beauvoir-en Le deuxième sexe k (1949), emakume" egin" egiten garela baieztatu zuen," jaio" ez, eta nobela honetan feminismoaren aldarrikapen nagusietakoa, abortatzeko eskubidearena, da hizpide.
|
|
|
Nobela honek Kritika Saria lortu zuen 1982an, baina, hala ere, 3 argitaraldi bakarrik izan ditu gaur arte. Honen guztiaren zergatia, nobelaren beraren nolakotasunean
|
dagoela
esan genezake, izan ere, nobela honekin aurrerapausoa eman zuen Saizarbitoriak bere bilakaera literarioan, aurrerapausu ausartegia garaiko euskal irakurleentzat, egilearen eta irakurleen arteko itunak (ik. J.P. Sartre-k bere Qu´est ce que la littérature?
|
|
2002
|
|
|
Polizia nobelaren planoari dagokionez, generoaren arabera idatzita
|
dagoela
esango dugu: suspensea dosifikatuz.
|
|
|
Nobela honek ohiturazkoekin dituen harremanak kontuan harturik, Jon Kortazarren iritziari jarraituz, nobela errealistaren hasieran edo mugan
|
dagoela
esan daiteke, baina noski, garai hartan Espainian nagusi zen errealismoarekin zerikusirik izan gabe. (43 or.) deurrenean Euskaltzaindiaren ekimenez Zumaian egin ziren ekitaldien fruitu diren artikuluak (ik.
|
|
|
Horri gaineratzen badiogu hariaren sinpletasuna edo kausalitate falta, K. Mitxelenak aipatu bezala, ezin ukatuko dugu oraindik ohiturazko poetikaren alorrean sartzen dela. Rojoren aburuz, Joanak joanek ez du zerikusi handirik aurreko eleberri historikoekin, eta, hori delaeta, ohiturazko eleberrigintzatik gertuago
|
dagoela
esaten du eta Domingo Agirreri egindako omenaldi gisara kontsideratzen.
|
|
|
Bustia balitz, adiskidetzea. Zerbait hezotasun bederik, ba
|
dagoela
esan daitekelako. Harriak bizkar lehorra agertuko balu, ordea, dena lehortu dela, eta gure ernamina, maitemina idortu egin dela.
|
|
2003
|
|
|
Horra geure euskera txarra! Kokolokeri handiagorik eztago, zure herrian entzuten eztana txarto
|
dagoela
esatia baino. Bakotxarentzat bere herrian ikasi dauena da onena.
|
|
2004
|
|
|
Mantsotuko dira hemendik urte batzuetara, berez, bai horixe! Biaje bat egiteko trena lakorik ez
|
dagoela
esaten dut nik beti baina, gaur aspertu naiz trenean gazte gogaikarri batzuekin. Jesus!
|
|
2005
|
|
|
Egia esatearren, xume xumea da itsasoa eta lehorra banatzen dituen muga. Mugarik ez
|
dagoela
esan liteke, izan ere, bai itsasoan dabiltzanentzat bai lehorrean bizi direnentzat itsasoa heriotza eremua da, ez da ilusioz edo desiraz betetzen den lekua, itsasoak lehia dakar eta bere lege zorrotzak ezartzen ditu. Bateko zein besteko gorpuak itsasoak eraman eta aldian aldian itzultzen dizkigu, zeinek agintzen duen egundo ahantz ez dezagun.
|
|
|
Ipuin guztiak ipuin sozialak direla esatea badugu ere, ez da hain erraza errealismoaren ikuspegi zorrotz batetik denak batera ikustea. Ipuinotan garapen bat
|
dagoela
esan genuke. Izan ere, lehenengo ipuinek, lehenengo hirurek, sinbologia handiagoa gordetzen dute eta sinbologia apurka apurka arinduz doa erabat errealistatzat har dezakegun azken ipuinean desagertu arte.
|
|
2007
|
|
|
Merino Urrutia ikertzaileak, inguruotako toponimia aztertu ondoren, zalantza gutxi
|
dagoela
dio, Errioxan eta Gaztelako Bureban euskara egiten zela Erdi Aroan.
|
|
2008
|
|
|
Orain arte esandakoaren arabera, euskal literaturaren irakaskuntza egoera kezkagarrian
|
dagoela
esan daiteke: ikastetxe batzuetan guztiz baztertu dira literatur edukiak, eta beste askotan bigarren mailara zokoratu.
|
|
2009
|
|
|
Zerreñe etxearen inguruan oraintsura arte Loramendi Hotela izenikoa kobazuloren bat
|
dagoela
esan digute. Orain dela hamaikatxo urte geologoak ibili ei ziren hura aztertu guran, eta gerra denboran jendea bertan ostentzen zen ustea zabal dabil.
|
|
|
Edozelan ere, banaketa homogeneo xamarra da herri osoan. Banaketa patroi bat
|
dagoela
esan daiteke.
|
|
2011
|
|
|
xede sistemara egindako ekarria zein izan den, itzulpenaren zailtasuna agerian jartzea...; edo zehatzagoa: dela jarduera arauren bat aipatzea, adibidez, izenburuaren itzulpena nola egin den, akatsen bat dagoela jakinaraztea (akatsak egon arren arazorik ez
|
dagoela
diote gehienek, halere), edo itzulpen adibide zehatzak ematen dituztenak (esamolderen baten itzulpena, kasurako).
|
|
|
Aipatu kritika horretan itzulpenari buruzko jakingarri oso gutxi emateak, ordea, literatura itzuliaren kritika akademikoaren ahultasunaren berri ematen digu, beste behin ere. Kritikara joz gero, itzultzailearen eta bildumaren izena emateaz gainera eta" ederto euskaratuta"
|
dagoela
esateaz aparte, ez dela itzulpenaren inguruko bestelako zehaztapenik egiten ikusiko dugu.
|
|
2015
|
|
|
Euskal ezker abertzalerik ez
|
dagoela
esan behar da. Ezker abertzaletzat hartu ohi diren indar batzuk, klase burrukaren ukaera pratikoan bizi baitira, eta erdararen sendoketaren alde jokatzen baitute" Euskadi" ren izenean.
|
|
|
Bere poesian herri tradiziotik hartutako hainbat forma topatu litezke gainera. Horretaz gain, hirugarren multzoaren bidea, euskararen baliabide estilistikoetan arreta ipintzen duenarena alegia, Izagirreren obran oso presente
|
dagoela
esan daiteke. Ikerketa sakonago baten gaia izango litzateke, baina ez da zen tzugabea pentsatzea Izagirrek urteetan garatu duen idazmoldea hirugarren bide horretan teorikoki azaltzen denaren gauzatzea izan dela.
|
|
|
Dena dela eta ezeren beldurrik gabe, bertsolaritza kezka politiko hutsez jarraitzen duen jende mordoska
|
dagoela
esan liteke. Inolako esijentziarik ez duen jendea, bertsolaria bere proiekzio huts bihurtzen duena, hark honek isilean dauzkanak ahokada batean esan ditzan.
|
|
|
Bestetik, euskal literatur sistemaren erdigunean idazle gizonezkoa
|
dagoela
esatea ez da, ez, ezer berririk deskubritzea, eta hala, gizonezkoaren zentraltasunean Bainaren belaunaldiak ere badu zeresanik. Izan ere, emakumezkoek taldeotan izan zuten presentzia eta pisua aski anekdotikoa izan zen.
|
|
2017
|
|
|
Goio, Maribel, Andoni, Josu, Imanol... Gogoko sorterrira heltzerik ez
|
dagoela
esan liteke, nobelako Josu parafraseatuz: "" Ulisesen madarikazioa dun.
|
|
|
Hainbat modu perifrastiko balia litezke self difference terminoak adierazi nolakotasun hori euskaraz emateko: izate bat barne diferentziez osatua
|
dagoela
esan genezake, edo izate bat aldi berean bera eta beste dela... Hala egingo dut lan honetan zehar.
|
|
2019
|
|
|
Hortaz, Beltran hilda
|
dagoela
esaten zaigu hasieran, amaieran berriz bere burua hil duela zehazten da, eta epaileak ezaxolaz bezala esaten dio nor den ez dakiten tipo hark" konpondu dituela bere arazoak munduan". Zein dira Beltranen arazoak?
|
|
|
" Ez dakit zergatik aipatzen dudan, bizitza osoan behin baino ez baitut ikusi, eta gero, epaileak erakutsi zidan argazkian, hilik jada" (8). Senarraren diskurtsoaren arabera, ez da kontziente Beltranen istorioak eta bereak dituzten paralelismoez, baina emazte adulteroa barkatu ez zuen Beltran senarra hilik
|
dagoela
esaten zaigu lehen lerroetatik. Gisa berean, ez daki zerk eraman duen hura Hanbrera:
|
|
|
Aurrerago aipatzen du" maitasuna egiten genuen" (176). Beraz, emazteak alde egingo duela esatean, bere erreakzioa emakumea sexualki bereganatzea da, nahiz eta Adolforekin oheratu ondoren oraindik garbitu gabe
|
dagoela
esan. Orduan, oso pozik sentitzen da protagonista, uste baitu maitasuna egin ondoren, bere jabetza berriro ere" markatu" egin duela.
|
|
|
Esate baterako, ikerketan parte hartu zutenek oldarkorragoa diruditen gizonak erakargarriagoak ote diren baieztapenari %24, 7ak apur bat ados dagoela erantzun dio. %7, 1ak nahiko ados eta %2ak oso ados
|
dagoela
esan du. " Para tener una buena relación de pareja es deseable que la mujer evite llevar la contraria al hombre" baieztapenari %29, 7ak apur bat, nahiko edota oso ados dagoela erantzun dio.
|
|
2021
|
|
|
Beste zenbaitek, berriz, GE1 en diskurtsoari jarraiki liburuaren balio artistikoa eta estetikoa goratzen badute ere (MIR1, HIR1), gaur egun inoiz baino medio gehiago daudela esaten dute formatu eta adierazpide guztien etorkizuna eta elkarbizitza bermatzeko. Hala eta guztiz ere, literaturarekiko eta horren didaktikarekiko ezarritako irudi eta inertzia jakin bat
|
dagoela
diote LIR1 ek eta LIR3 k, eta horri aurre egiteko ikuskera hori deseraiki behar dela lehenik, gehitu dute.
|
|
|
Hezkuntza eredu konpetentzialean komunikazio eraginkorra bezalako zeharkako gaitasunak funtsezkoak izango badira, ikasleei pentsatzeko eta komunikatzeko espazioak eskaini behar dizkie irakas jardunak (Galarraga eta Alonso, 2018);" Horixe da sustatu behar dena ikastetxeetan ikasleak irakurle komunitatearen parte sentiarazi nahi badira, non literatura, esperientzia estetiko pertsonalaz gain, gertaera kultural partekatua eta komunikazio espezifiko mota bat ere izango den" (Lomas, 2006: 32). Kultur gertaera partekatua izatera iristeko, kulturen arteko elkarrizketa eraikitzeko orduan, arestian esandakoari tiraka, ezinbestean askotariko irakurketen corpusetik abiatzeko premia
|
dagoela
dio Ibarrak (2007, in Ballester eta Ibarra, 2015) terminoaren zentzu guztietan.
|
|
|
Baina, kode soziokultural eta linguistiko komunikatibo horiei helduz, hizkuntza pentsamendua eraikitzeko eta adierazteko bidea izateaz gain, ikuspegi transakzional batetik, errealitate soziokulturalaren parte diren unitate desberdinak eta prozesuak partekatzeko eta imajinario soziokultural komunean interkonektatzeko ere bada (Pyysiäinen, 2021) 43 Hau da, dialogoak edo elkarrizketak ezagutza eraikitzeko balio duen heinean (Wells, 2015), jardun linguistiko komunikatiboa modu sozialean pentsatzeko44 eta giza-ikaskuntzarako baliabide gisa ere uler genezake (Vygotsky, 1995; Dolz eta Schneuwly, 1997). Bakarrik egonda ere, helduak sozialki pentsatzen duela esan daitekeela dio Vygotskyk (op.), ezagutza barneratzea besteekiko elkarrekintzaren menpe
|
dagoela
dio Bruner ek (in Elboj eta besteak, 2006), ekinbide komunitarioari dagozkion kategorien zein eraldatzeen menpe, hain zuzen ere: " Hezkuntza elkarrizketa bidezko formula bat da, elkarrizketaren hedadura bat, non haurrak mundua kontzeptualki eraikitzen ikasten duen helduaren laguntza, gidatze eta aldamiatzearekin" (op.: 44).
|
|
|
Norabide beretsuan, baina ez hain ezkor, agian, hitz egiten du EIAE1 ek ere. Zehazten duenez, 0 urte bitartean argitaratzen dituzten lan horiek ondo saltzen dira eta mugimendua
|
dagoela
dio. Hau da, adin tarte horretan gustura irakurtzen dutela ondorioztatzen du dituen datuetan oinarrituz.
|
|
|
Horren guztiaren parean, formazioa antolatzen dutenen ikuskera dagoela onartzen du. Hau da, prestakuntza kudeatzen dutenek formazio ugari
|
dagoela
esango dutela ohartarazten du, eta horrela dela baieztatzen du parte hartzaileak ere," baina formazio hori ezarria da, ez hainbeste norberak behar duena". Dena den, afera konplexua dela aitortzen du, batez ere," barrutik, barrunbeetatik ikusten duzunean".
|
|
|
Bestetik, metodologia aktiboek ikaslearen interesetatik, ezagutzetatik eta esperientziatik abiatzeko beharra eskatzen dute proposatzen den ikas prozesua benetan esanguratsua izatea nahi bada. BHren kasuan, programa eta helburuak betetzeko eskakizuna eta erantzunkizuna
|
dagoela
esan da lehen, eta horrek eragiten duen premia sarri asko aurreko printzipioarekin bateratzea ez da erraza izaten, eta pentsa daitekeen legez, gehienetan bigarrena gailentzen da. GIR1 ek dioen moduan," azkenean egunerokotasunak jaten gaitu".
|
|
|
Irakurketaren edota, modu zabalago batean, literaturaren beharra eta derrigortasuna euskararenaren derrigortasun legalarekin eta filosofikoarekin estuki lotzen ditu IE5 ek, eta behar hori sortu eta bultzatu ordez, administraziotik nahiz hezkuntzatik jarrera amore emailerako joera
|
dagoela
dio, eta horrek bere ondorioak dituela:
|
|
|
" Irakurketaren derrigortasunaz ari garela, hizkuntzaren, euskararen derrigortasunik ez
|
dagoela
esan genuke. Euskara tresna eta herritar bezala hemen garatzeko beharrezkoa duten ondarea eta tresna dela ulertu behar da.
|
|
|
Ikasleak literaturara" engantxatu" nahi badira, literatura lantzeko moduak eta formatuak aniztu beharra
|
dagoela
dio BE1 ek, eta GE2 ren GE4 ren aburuz, literaturaren didaktika zabaltzetik, eremu zabala dela erakustetik pasatzen da:
|