|
2004
|
|
|
Hori eta horrenbestez, euskaldun izateko tankera erro errotik aldatu da, hori ez
|
dago
esan beharrik. Ez dugu guk antz handirik garai batekoekin.
|
|
|
Ez da naturala euskaltzalearen ideologia hau, ideologiak izaera mota hori bereganatuko badu, sistema ideologikoaren baitan leku hegemonikoa erdietsi behar duelako nahitaez. Ez
|
dago
esan beharrik, jakina, eginkizun hegemonikoa bereganatzen duen ideologia, botere harremanen egitura eta ekintzetan gailentzen den huraxe dela.
|
|
|
Alde horretatik, nola ez bada, eskertzekoa da euskal idazleon ekarpena euskararen aitzin gibelak jorratzeko ahalegin honetan, berezko zeregina duten literaturgintzaren esparrutik jauzia eginda. Ez
|
dago
esan beharrik, noski, idazle hauek ez direla adigai soziolinguistikoen alor elkorrean askorik sartzen, baina sarri askotan eremu horretako adituek baino intuizio argigarriagoak izaten dituzte.
|
|
|
Hala, euskalgintzaren garapena ez litzateke, gisa horretara, botere izaera duen gizarte jardunaren giza jokabidean gorpuztuko, bi idazleok buruan daukaten hizkuntzaren eta kulturaren hala holako kontzeptuaren eraginpean baizik. Ez
|
dago
esan beharrik, noski, hala holako kontzeptu horrek indar magikoa izan lukeela bere baitan, gizarte jardun oro, guk dakigularik bederen, makro eta mikro boterez gurutzatutako existentzia materiala eta sinbolikoa izaten baita azken batean.
|
|
|
Esan ere, ez
|
dago
esan beharrik, hizkuntza politika orori dagokiola lehentasun irizpideak finkatzea. Beraz, irizpide horien arabera mamituko dira hizkuntza politikak, irizpide horien zuzen okerrak gorabehera.
|
|
|
Jokoan dabiltzan gaitasun motak asko dira, izan ere; asko eta askotarikoak. Eta hori guztia, ez
|
dago
esan beharrik, bat bateko trebetasunean jariatu behar da; ahozkoan behinik behin halaxe da. Hori ez da berriketako kontua.
|
|
|
Gimenezek oso besterik uste badu ere, ideia hori inkontzientearen zirrikituetan barrena itzuri zitzaionean, dagoeneko ukaezina den hitzarmen totalitario baten ukapena egiten du berak nahi gabe. Ez
|
dago
esan beharrik, bistan denez, delako hitzarmen hori ez duela inork inon sinatu, honekin edo harekin, munduan diren hizkuntza eta kultura gehienen, hiru milatik lau milako tarte horretan dabil etnozidio unibertsalaren luze laburra, heriotza hitzartzeko.
|
|
|
Azken hondarrean, izan ere, euskaldun berriaren hizkuntza jokabidean bi mailetako hur horiek nahastuta dabiltza, ikasleak berezko dituen ezaugarriak gizarteak dituen ezaugarriez inguraturik daudelako. Euskaldun berriaren maila mikroan, ez
|
dago
esan beharrik, euskara ikasteko darabiltzagun metodo ereduen zer nolakoak ondorio nabarmenak izango ditu alde batera edo bestera. Hala eta guztiz ere eta dena dela, maila soziolinguistikoaren maila makroak bere ezaugarrien araberako hizkuntza soslaia ezarriko dio euskaldun izan nahi duen subjektuari.
|
|
|
Oker ez bagaude, jadanik esana dugu hor nonbait ahozko kulturaren inoizko euskal munduan aski zela ahozko hizkeraren bitartekotza gizarte komunikazioaren trukean jarduteko. Era berean, ez
|
dago
esan beharrik, idatzizko kultura gailendu zenetik ahozko hizkera hutsean bizi nahi duen herriak ez daukala zereginik egungo munduaren gizarte dinamikan. Orain, azkenik, jakitea falta zaigun gauza bakarra zera da:
|
|
2006
|
|
|
Banekien txerrien bazka ere jateko gai zarela eta zenbat eta koipe gehiago gusturago irensten duzula (ez dut okelarik probatzen, esnea gaingabetua eta nahiago dut baraua McDonald’s eko patata frijituak baino). Banekien Londresera joateko asmoa aspaldiko zure ametsa zela eta etxeko bazkarietatik faltan botatzen duzun bakarra piper beteak direla (ez
|
dago
esan beharrik ere baina piperrek bihotzerrea eragiten didate). Banekien edozein lanbidetan molda zaitezkeela baina aktore ametsak izan ezik beste ezerk ez zaituela asebeteko (eta, jakina, aktore guztiak mamirik eta bururik gabeko harroputz eta tontolapikoak direla sinisten dut, beste ezeren gainetik).
|
|
2007
|
|
|
Elvis hil zen urtean, ez
|
dago
esan beharrik, ez nuen ligatu. Ez Inmarekin ez beste inorekin.
|
|
|
Ideologia modu jakin bat izan da, XIX. mendearen amaiera eta XX.aren hasiera aldera, < national> ordez < völkisch> erabiltzen hasi dena; eta ideologia horretako kapitulu bat, ozta
|
dago
esan beharrik, purismo linguistikoa zen.
|
|
2008
|
|
|
Ez baitzaigu inon zehazten, gelen kopurua gorabehera, aitaren etxeko kideak gauzak egiterakoan nola mintzatuko diren. Baina, jakina, hori ez
|
dago
esan beharrik, jakinaren gainean baikaude, batzuen errealismoak eta besteen utopiak erdal hitza dutela lantegi eta euskarri. Ondo asko dakigu balizko aitaren etxean arrotz izango ginatekeela berriz ere.
|
|
|
Identitatea bera ere erlatiboa delako hain zuen, harreman sozialen eta linguistikoen altzoan oratzen den izaera delako gure nortasunaren neurria. Etengabeko sokatiraren irudia baldin bada alienazioaren eta identitatearen metafora, ez
|
dago
esan beharrik dinamika sozial eta nazional etengabearen legea dugula hor auto erregulazioaren araua. Baina, jakina, argibide hori egin ondoren, ez litzateke zilegi izango gure aldetik honako zehaztasun hau egin gabe uztea:
|
|
|
Hartara, euskararen nazio balioa ez datza euskal hiztunen banakako jardun soilean; jardun diglosikoan edo jardun periferikoan. Zeren eta euskara izango bagenu euskal gizartearen jardun soziala eta kulturala eratzeko darabilgun hitza, ez
|
dago
esan beharrik hitz hori gure nazio eraikuntzaren oinarrizko bermea izango genukeela. Alde horretatik, beraz, euskaraz hitz egitea, gauzak egitea den bezainbatean, euskal herria egitea litzateke.
|
|
|
–Euskal Herriaren Kulturaren oso zati garrantzitsua, oinarrizkoa, izango litzateke euskal kultura, euskaraz egiten dena?; gaztelaniaz egiten dena izango litzateke beste zati bat; irakurketa eta idazketaz kanpoko lengoaiak (arte bisualak, keinu, gorputz eta musika bidezko adierazpena?) dituena beste bat, zentzu zabalean, gure giza ondarea osatzen duten ezagutza, ondasun eta trebezia guztiak. Ez
|
dago
esan beharrik euskal kultura litzatekeela euskaldunek egindako literatura eta zinema guztia, bai euskaraz, eta bai gaztelaniaz??.
|
|
|
Denok aho batez haren izterrei begira geunden, eta aho batez diot, guztiak aho zabalik ikusi nituelako. Ez
|
dago
esan beharrik autobuseko hiru eskailera horiek zutarriak zapaltzen ari balitz bezala jaitsi zituela. Bere gona laburra hain zimurturik zeraman (gau horretan bezeroen autoetan egingo zuen bere lana), izterren bukaeran braga zurien punta suma zitekeen, distira moduko bat zangoen arteko itzalean.
|
|
|
Mahaian eseri zirelarik, jorratu bana eman omen zien etorri zirenei. Bi eskuak bakoitzaren sorbalda gainean ezarri eta gogoaren erradiografia moduko bana egin omen zien, holakorik egin badaiteke, minik eman gabe betiere edo adarra jotze aldera, ez
|
dago
esan beharrik. Hain zuzen ere horretantxe zuen adurra, gogoaren erradiografiak egiten, gaitasunei antzeman, aldarteak interpretatu eta aurrean zuenaren etorkizuna iragartzen.
|
|
2009
|
|
|
Ez
|
dago
esan beharrik, testu horiek eta pertsonaia inspiratzaile horiek, historikoki, askazi guztiz lurtarrekoak izaten direla. Komunitatearen hautuak altxatzen ditu, bestelako?
|
|
|
Dena den, baditugu euskaldun elebakar batzuk. Eta ez
|
dago
esan beharrik, euskal, izena ematen zaion herrian zein den arrotzago, zein dagoen baztertuago, euskaldun elebakarra ala erdaldun elebakarra.
|
|
2010
|
|
|
Gauzak okertzekotan ez naiz ezertan hasiko. Hori ez
|
dago
esan beharrik ere. Beste gauza bat, Matilde:
|
|
2011
|
|
|
Italia da. Zerbait badenean, ez
|
dago
esan beharrik badela. –Hau ez da Espainia?
|
|
|
–Baditugu euskaldun elebakar batzuk. Eta ez
|
dago
esan beharrik euskal izena ematen zaion herrian zein den arrotza, zein den arrotzago, zein dagoen baztertuago, euskaldun elebakarra ala erdaldun elebakarra. Hizkuntzari dagokionez, Euskal Herrian gaur egun euskaldun elebakarra da benetako paria bakarra?.
|
|
|
Jakina, ez
|
dago
esan beharrik, hizkuntzaren baitako mezu esanahiak itzul daitezkeela beste hizkuntza batzuetara. Hizkuntzak ez dira harresiak.
|
|
|
Testuinguru honetan, ideologia hegemonikoak bere paradigma sozializatzen eta ezartzen du herritar hiztunen artean. Ideologia horren arabera, ez
|
dago
esan beharrik, hizkuntz arazo sozialok ez dira gure bizipenetan ageri diren bezain dramatikoak. Biktimismoaren leloa egotzi izan zaio onkeriak onartzen ez dituenari. Ez omen genuke apokalipsirik iragarri behar.
|
|
|
alde egoteak ez al du eraginik gure pentsatzeko moduan? Ez
|
dago
esan beharrik pentsaera horiek erabat kontrajarriak egon daitezkeela, eta oraintsu arte halaxe egon direla, orain bertan ez esateko. Ekonomiaren zoriak gure pentsaera moldatzen badu, zergatik ez du moldatu behar hizkuntzarenak?
|
|
|
Herritartasunaren ondoriozko eskubide estatusari dagokionez, nazio estatu hegemoniko baten sisteman integratu gabe gutxiengoen kideak hutsaren hurrengo gizaki mota bihurtzen dira de facto. Ez dira eskubide osoko herritarrak. Bide horretatik, jakina, ez
|
dago
esan beharrik arrazismoaren eta bazterkeriaren ateak berez zabalduko direla gutxiengoen baldintzetan bizi direnentzat.
|
|
|
Nazio eskubideen nazioarteko legedia zergatik dago zulo beltz irensleen eskuetan? Ez
|
dago
esan beharrik: eskubiderako eskubidea ukatzen duen zulo beltzen sistema estatalean bizi gara.
|
|
2012
|
|
|
Ukitze hutsarekin, kutxa txiki batean gordetako orratz malgukidun baten antzera jauzi egiten dute nematozisto horiek. Ez
|
dago
esan beharrik gure hondartzak uda oro bisitatzen dituzten marmokak, itsaso epeletako polipo eta koralekin batera Cnidaria filumekoak direla.
|
|
|
–Ez
|
dago
esan beharrik, ordea! Ematen du jendea hiltzeko deseatzen zaudela, txoroa!
|
|
|
Sartu, sartu, zeure etxean zaude, ez
|
dago
esan beharrik baina.
|
|
2013
|
|
|
Inork ez luke sinetsiko, ez
|
dago
esan beharrik, hau guztia. Badakigu, gure liburuak ez, gu geu jarriko gaituzte han albo batean,. Fikzioa?
|
|
2014
|
|
|
L. Antéchrist [1873], OC, IV, 1448). Apenas
|
dago
esan beharrik, hizkuntza (espiritu) ariarrak franko diferenteak direla euren artean, hikuntza semitak ozta ozta bereizten dira; hizkuntza ariarrak beti eboluzioan daude, hizkuntza semitak paralisatuta.
|
|
2015
|
|
|
Malkoak. Ez
|
dago
esan beharrik baina, nik ere maite zaitut laztana.
|
|
2016
|
|
|
Gurasoak etortzen zitzaizkidan, amak bereziki, seme alabek ikasketetan edo bizitzan zituzten arazoen aurrean zer gomendatzen nien galdezka, eta nik, batere lotsarik gabe,, irakur dezala halakoren edo beste holakoren bizitza?, esaten nien eta arazo hori gainditu zuen norbaiten biografia ematen nien irakurtzeko. Ez
|
dago
esan beharrik arazo adina biografia dagoela munduan, eta uste dut gazte askoren norabidea markatu nuela. Alde horretatik, harro nago egin nuen lanarekin, baina ez nuen salmentak igotzerik lortzen eta hondartzarako aulkiak eta estalkiak saltzen hasi behar izan nuen, kontatu diot.
|
|
|
Bere itxurak bazuen, dena den, dotoretasun halako bat, urrutiko egiten zuena. Uzkurra zen, pixka bat izua, apala eta, ez
|
dago
esan beharrik, lotsatia, baina eraldatu egiten zen bere idazle kutunei buruz hitz egiten hasten zenean, irlandarrak edo txekiarrak zirenean are gehiago. Nik askotan galdu egiten nuen esaten zuenaren haria, eta tarte luzeak ematen nituen bere keinuei edo ileari begira, eta galdegiten nion neure buruari, ile gorrien aurrean gizonezko gehienek egiten duten moduan, gorputzeko beste ataletan ere urre gorriaren kolorea izango ote zuen.
|
|
|
baizik. Ez
|
dago
esan beharrik ez ziola sekula jatorrizkoaren transkribapen mekaniko bati ekin; ez zen kopiatzea noski haren asmoa. Miguel de Cervantes enekin, hitzez hitz eta lerrorik lerro?
|
|
2017
|
|
|
izan ere, euskararen funtzio defizitak ez dio aukerarik ematen hartarako. Gainera, arazoa ez datza funtzioen zenbatekoan bakarrik; hizkuntza hegemonikoaren corpusa askoz ere garatuagoa eta sozializatuagoa
|
dago
esan beharrekoak esateko eta idatzi/ irakurri beharrekoak idazteko/ irakurtzeko.
|
|
|
Modernian sartu, nazioaren kontzeptu klasikoarekin sartu gara. Bi adibide aipatuko dut berriro, badaezpada biak frantsesak (Kant, Herder, etab.ek kontzeptu bera dutela, ez
|
dago
esan beharrik). –La parole distingue l, homme entre les animaux:
|
|
|
Gaixoa noiz sendatuko zain nago batetik, baina beti horrela segitzea nahi nuke beste alde batetik, orain bezala jaten emateko, ohetik atera eta berriz sartu erabiltzeko, nire eskuen artean haren izterrak, gerria, saihetsak, besoak, bularrak sentitzeko. Ahalik konturik handienaz hartzen saiatzen naiz beti, behar ez den lekurik ez ukitzeko, eta ez
|
dago
esan beharrik arreta guztiaz egiten dudala, gogoa ere leku horiexetan dudalako, baina eskuz ez bada ere ukondoz edo saihets hezurrez, haren gorputz osoa nabaritzen dut, eta osorik haztatzeko grina biziak pizten zaizkit, eta nire kezka guztia, Isabel nire hankarteko larriduraz ez ohartzea izaten da halakoetan. Baina aldi berean, hau gizonaren eroa!, aldi berean diot, nola edo hala ezin uka dezaket neskatxak nire hunkipenaren berri izatea nahi nukeela, eta baita ere, hau apaizaren galdua!, baita ere diot, Isabelek ere antzeko larriduraren bat sentitzea.
|
|
2018
|
|
|
Alegia, bigarren aita bat bezalakoa izan dela niretzat. Ez
|
dago
esan beharrik.
|
|
2019
|
|
|
Jakitun da, halaber, gerra madarikatuak sortzen duen egoerak erabat mugatzen eta baldintzatzen duela edozein harreman mota, baita azalekoena ere. Ez
|
dago
esan beharrik, harreman hori presoaren eta presozainaren artekoa bada, berorren balizko zabalkundeak nolako ondorioa ekar liezaiokeen bera bezalako soldadu soil bati.
|
|
|
sekulako triskantza eragin zuela etsaien artean, eta aparteko ausardiari ematen ohi zaion kondekorazioaz gain, ofizial gradua igotzeko ere proposatu ziotelarik, hark bai bata eta bai bestea errefusatu omen zituen. Ez
|
dago
esan beharrik, ukazio honek haren itzala eta berarenganako miresmena izugarri emendatu dituela, baita, era berean, sarjentuak jendeari sortzen dion nola edo halako larderiazko sentimendua ere zeinak, finean, gehienak isilpeko baina nabariegia den konbentzimendu batera eramaten dituen: –Zenbat eta harreman gutxiago harekin izan, hobe?.
|
|
|
Hitzok beren kabuz irteten dira, artean sorgortua datzan gaztearen zerebroak horretarako inongo agindurik eman ez balu bezala. Ez
|
dago
esan beharrik batere erantzunik ez dagoela atxilotuen aldetik, arnas larrituena ez bada, bederen.
|
|
2020
|
|
|
Gezurra zen, noski. Ez
|
dago
esan beharrik. Emaz tearengan sumatu nuen jarrera aldaketa bat, baina ez nuen espero gure harremanak inoiz lehenera itzuliko zirenik.
|
|
2021
|
|
|
Ba, kontrakoa egiteko motibo justifikaturik eta sinesgarririk ezean, gure liburuetako pertsonaiek zuka hitz egitea, jendeak hitz egiten duen moduan, alegia. Ez
|
dago
esan beharrik ere literaturan hitanoa erabil daitekeela –egin, norberak nahi duen guztia egin liteke, inoren baimen beharrik gabe– Are gehiago, idazle askok erakutsi digute gai direla, pertsonaiaren adinak, generoak eta jatorriak posible egiten dutenean, hitanoaren erabilera adierazkorra, plastikoa, interesgarria eta ederra egiteko. Nahita ere, nik neuk nukeela aitortu behar dizuet.
|
|
|
Hortik etorri zaizkigun problemak itzelak izan direla ez
|
dago
esan beharrik ere. Baina horrek eman digun indarra ezin da sinetsi.
|
|
2023
|
|
|
" Orduantxe jakin genuen berria". Ez
|
dago
esan beharrik zein den berri hori: Joxeren heriotza.
|
|
|
Edozein modutan, Munduko Poliziarik Onenaren saria irabazi izanaz harro ageri da ICE: Londresko ekitaldiko argazki batean, lau zuri ikusten dira, irribarrez, Afrikako emakume eta neskatoen osasunaren gaineko ustezko interesaren harira irabazitako saria eskuetan.190 Ez
|
dago
esan beharrik, dena den, komunitate kaltetuei sekula ez zitzaiela deus galdetu eta sekula ez zutela parte hartu aldaketa bideratzeko programarik eraginkorrenak zein izango ziren zehazteko orduan.
|