|
2002
|
|
|
Espainiako sektore aeronautikoaren barruan integratuta
|
dago
EAEkoa. Sektore osoak lau enpresa handi hauetan hartzen du oin:
|
|
2004
|
|
|
Ezker Batuak ere bide hori landu du, eta hasieran aipatu dugun gaiaren harian, politika soziala sustatzerakoan rol eraginkorra jokatu behar du Ezker Batuak, garapen iraunkor baterako politika sendoago bat egiteko, norabide aurrerakoietan joateko. Arlo horretan berebiziko rola garatu beharra
|
dago
EAEn, beti negoziaziorako gertu eta irekia izan behar duen rola, noski.
|
|
2005
|
|
|
2001ean puztu egin zen eta oraingoan hustu. Formetan leun eta mezuan tinko, bazterrean
|
dago
EAEn. Madrilgo nagusiek txakur jarraitzen dute PSOErekin, eta horrela ezin garatu hemen lankidetzarik.
|
|
2006
|
|
|
Beraz, EAEko kasuan, nahiz eta ikasleria orokorra nagusiago izan itunpeko eskolan, %51, etorkinak itunpeko eskolan gutxiengoa dira (%31). Eskola aukeratzerakoan, autoktono eta etorkinen artean desoreka handia
|
dago
EAEn. Hala ere Espainian desoreka hori handiagoa da (publikotan %82 eta itunpekotan %18).
|
|
|
Estatuz kanpoko immigrazioari dagokionez, Hego Euskal Herriko egoera aztertzen dugunean kopuru erlatiboetan alde handia
|
dago
EAE eta Nafarroako datuen artean (%4 eta %9 inguru). Bestetik, EAEko herrialdeen artean ere ezberdintasunak daude:
|
|
2007
|
|
|
Hori egia da. Gipuzkoan EAJ eta ezker abertzalearen arteko oreka dago, baina Jaurlaritza osatzen duen hirukoaren ikuspuntutik begiraturik nagusitasun bat
|
dago
EAEn. Abstentzioaren arrazoiak aipatu nahi ditut:
|
|
|
15 urte atzera eginez, abertzaletasunari zail zitzaion sinestea noizbait erabaki eskubiderik izanez gero, eskubide hori esparruka gauzatu zuela. Gaur egun, gero eta argiago
|
dago
EAEk, Nafarroak eta Iparraldeak beren dinamika propioak dituztela eta dinamika horiek markatuko dituztela erabaki eskubidean edota lurraldeen arteko harremanetan jarri beharreko indarra.
|
|
|
EAEko administrazioaren I+Gko gastuarenfinantziazioak ez du% 30 gainditzen (3 taula). AEBko administrazio publikoarenpartaidetzaren(% 31,2) gibeletik
|
dago
EAEko ehunekoa eta soilik Japoniakoa(% 18,2) gainditzen du. Baina, EAEko erakunde publikoen finantza esfortzua (I+Gko gastua produktuarekiko) azken bi herrialde garatu horiena baino arrastxikiagoa da, AEBko eta Japoniako gastuaren tamaina ikusita.
|
|
|
1981eko Ekonomia Itunak jasotzen zuenarekin alderatuta atxikipenarekin jauzi handia eman da, nahiz 1997ko aldaketetan gaur egun onartuta dauden eskumen berberak izan; beraz, atxikipen taula autonomoak eratzeko aukera
|
dago
EAEn, jadanik enpresa jarduera guztietan. Honela, lanak edo zerbitzuak EAEn egiten baldin badira eta hemendik eskaini, Foru Ogasunek eskuratuko dute atxikitutako dirua; lanak edo zerbitzuak bi lurraldeetan gauzatzen baldin badira, jarduera horiek EAEn eginak daudela kontsideratuko da behargina EAEn kokatutako lantegira atxikituta badago, nahiz gero lana lurralde komunean gauzatu.
|
|
|
EAEren kasuan, zergatik ez da neurtzen presio fiskala zuzeneko zergak bakarrik kontutan hartuta? Izan ere, zuzeneko zerga guztiak arautzeko eskumena
|
dago
EAEn eta beraz, zer gertatzen da presio fiskalarekin arau autonomoak eman ostean. Zenbait kalkulu egin ondoren honelako emaitzekin aurkitu gara:
|
|
|
Izan ere, presio fiskalaren neurri hauek eztabaidagarriak dira, zalantzarik gabe. Garbi ez
|
dago
EAEn edo Nafarroan bildutako zerga oro kontuan hartzen diren edo euskal zergadunak ordaindutakoak, doikuntzak ere sartu bailirateke. ELAren argitalpenean ez da guztiau argitzen.
|
|
|
Bien bitartean, Gizarte Asegurantzan estatuko batezbestekoaren gainetik 1, 70ra
|
dago
EAEko presio fiskala eta Nafarroakoa 1,60ra. Alde horiek ez dira erraz ulertzen.
|
|
2008
|
|
|
bakea eta akordio politikoaren gainean. Zapatero presidentea ETArekin eta Batasunarekin bildu bada, baita Batasuna, PSE eta EAJ ere, eta batez ere akordio politikoaz hitz egiteko, zer arazo
|
dago
EAEko lehendakariak eta Espainiako presidenteak hitz egin dezaten bake eta akordio politikoa lortzeko. Epea jarri behar da.
|
|
|
Raxoirentzat argi
|
dago
EAEn ez dagoela kontsultaren beharrik: «Hemen ez dago erreferendumen beharrik, jakinda legez kanpokoa dela».
|
|
|
Eustat EAEko Estatistika Erakundeak emandako datuen arabera, bigarren hiruhilekoan iazkoarekin alderatuta %2, 6 hazi da Barne Produktu Gordina (BPG), Araban %2, 5, eta Bizkaian eta Gipuzkoan %2, 6. Beste ekonomia batzuei begiratuta, egoera hobean
|
dago
EAEko ekonomia: Europako Batasuneko (EB) batez bestekoa %1, 6 da, Espainiakoa %1, 8 eta AEBetakoa %2, 2 Aurreko hiruhilekoarekin alderatuta, berriz, %0, 3 hazi da BPG Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan; aldiz, %0, 1 EBn, %0, 1 Espainian, eta 0,8 AEBn.
|
|
|
Azterlanean parte hartu duten 66 herrialdeen artean, 18 postuan
|
dago
EAE matematiketan. Txina da puntu gehien lortu duena, Hego Korea, Singapur eta Japoniaren aurretik.
|
|
2009
|
|
|
Ikastetxeetarako, sexu aniztasunari buruzko unitate didaktikoa
|
dago
EAEz ari dira ikastaroko ikaskideak. Curriculumak dio gai hori landu behar dela, baina egonean dago.
|
|
|
Orain, berriz, 4.000 gutxiago daude. Beherakada moderatua nabarmendu dugu, baina emakumeek dauzkaten seme alaben bataz bestekoa 0,9an
|
dago
EAEn. Datu hori ez da aldatu azken hamar urteetan, eta 2,1eko bataz bestekoa behar dugu Euskadiko belaunaldi berria bermatzeko.
|
|
|
Aldaketa askatasuna, egonkortasuna eta bizikidetza da, eta ziur naiz iraun egingo duela. Pozik
|
dago
EAEko PPko presidentea Legebiltzarreko presidentearen aukeraketarekin. Batasunekoak ez daude Legebiltzarrean eta presidentea lehen bozketan eta gorabeherarik gabe aukeratu dute, esan du.
|
|
|
Onartu beharra
|
dago
EAEko hauteskunde emaitzek oso egoera kaskarrean utzi gaituztela. Eta Gipuzkoan sortu den zatiketarekin barne egituran ere ahul geratuko da.
|
|
|
2009ko martxoko hauteskundeen ostean, maiatzaren 5etik hain zuzen, oso osorik sozialista den Eusko Jaurlaritza
|
dago
EAEko agintaritzan. Ezin esan sozialistek Lakua aurretik zapaldu ez dutenik, baina EAJren interesekoak ez ziren sailetan zeuden, jeltzaleek beraientzat gordetzen baitzituzten sail kutunenak:
|
|
2010
|
|
|
2008az geroztik, Akuikulturaren Plan Zuzentzailea martxan
|
dago
EAEn (epealdirako), eta akuikultura garatzeko beharrezkoak diren jarraibideak ematea da planaren helburua. Plan horretan aztertu eta jaso dira zein diren espezie lehiakor nagusiak, erabiliko diren teknikak, jarraitu beharreko ikerketa lerroak, beharrezko azpiegiturak...
|
|
|
ez Lurralde Historikoen Batzar Nagusiei edo Foru Aldundiei, eta ez Udalei, dagokie EAEko lurralde esparruaren aplikazio ahalmen jenerala aldatzea edo mugatzea, are gutxiago indargabetzea. Garbi esana
|
dago
EAEko erakunde amankomunei dagokiela eskola munduko hizkuntza politika nagusia definitzea. Norbanako irizpidea izan arren gidari, hortaz, EAE mailako lurralde osagairik ere badu lege horrek berekin92.
|
|
|
tiei irekia
|
dago
EAEn. Hona EGAren zenbait ezaugarri:
|
|
|
Azkenik, eta berritasun gisa, gero eta guraso erdaldun edo nahas eledun gehiagok murgiltze bidea aukeratzen dute beren seme alabentzat: gurasoen nahia zonaldearen irizpidearen gainetik
|
dago
EAEko hezkuntza legerian, funtsaren funtsean.
|
|
|
Labur bilduz: euskara mailari dagokionez aniztasun zabala
|
dago
EAEko gazteen artean, eta aniztasun zabal horren barnean asko dira euskaraz ahul dabiltzanak. Legearen ezinbesteko lausotasun kontzeptuala aintzakotzat hartuta ere, ezin esan liteke ikasle guztiek, benetan erabiltzeko adina?
|
|
|
c) Parez pareko elebidun, orekatu? gutxi
|
dago
EAEko gazteen artean. Errazago moldatzen dira, normalean, euskaraz edo gaztelaniaz.
|
|
2011
|
|
|
EHUko Komunikazio Fakultateko irakaslea da Ramon Zallo (Gernika, Bizkaia, 1948). Kezkatuta
|
dago
EAEko FMko maparekin eta Eusko Jaurlaritzaren irrati lizentzien dekretuarekin.EHUko irakasle talde batek egindako ikerketak Hego Euskal Herriko FMaren mapa kezkagarria marrazten dute. Nolakoa da mapa hori. Kezkagarria da FMko mapa oso zentralizatu bat daukagulako, gaztelania hutsean eta irrati gutxi batzuen eskuetan dagoena.
|
|
2012
|
|
|
16 urte edo gehiagoko 1.873.498 biztanle
|
dago
EAEn, eta haietatik 600.058 elebidunak dira, 325.967 elebidun hartzaileak eta 947.473 erdaldunak13 Hau da, gizartearen %32 elebiduna da, %16, 4 elebidun hartzailea eta %50, 6 erdalduna. Aipagarria da datu horiek azken bi hamarkadatan izan duten garapena:
|
|
|
Jaurlaritzak aurkeztutako txostenaren arabera, arlo ekonomikoan, konparatu diren 30 eskualdeen artean, lehen postuan
|
dago
EAE, eta zortzigarrenean Europako 206 eskualdeen artean.
|
|
|
Datu horiek esanguratsuak dira: euskara seme alabei helaraztea oso barneratuta
|
dago
EAEn eta Nafarroan, eta horrexegatik seme alabak dira euskaraz gehienegiten duten solaskideak, baina ez Iparraldean. Alegia, Iparraldean euskara L1dutenek aurreko belaunaldiarekin, gurasoekin, erabiltzen dute hizkuntza hori, bainaseme alabentzako transmisioa eteten da.
|
|
2013
|
|
|
07:30: Alerta laranja
|
dago
EAEn, euri eta olatu arriskuagatik; Nafarroan, aldiz, elurragatik.
|
|
|
Geldialdia azkar antzemateko, deia azkar egiteko, eta kalitatezko masajea egiteko anbulantzia iritsi artean zailtasunak dituzte lekukoek. Prestakuntza hori ez
|
dago
EAEko hezkuntza arautuan txertatua. EAEn desfibriladore sare bat, eta hau arautzen duen legea badago.
|
|
2015
|
|
|
Lurralde Plan Partzialak, Lurralde Antolaketako Gidalerroek ezartzen dituzten garapen ereduakzehazten dituzte; lupa bat hartu eta hori area funtzionaletara eramatea bezalakoa da, eta behin hor, hark diseinatutakoa zehaztasun gehiagoz garatzea. 15 eremu funtzionaletan banatuta
|
dago
EAE.
|
|
2016
|
|
|
Kale giro arrunteko ET hiztun gehienak EAEn daude, kopuru absolutuz eta portzentajez. Kale giroko solaskide batzuetatik besteetara alde txikia
|
dago
EAEn, baina aski nabarmena Iparraldean. Erdibidean edo daude, kale giroko jardunaren kontuan ere, Nafarroako ET hiztunak. c) Lan esparruko ET erabilera:
|
|
2017
|
|
|
Eta horregatik ere Espainiak EAEn duen errege-ordeak, Carlos Urquijo jaunak, hitzarmen kolektibo kaxkarrenaren gainetik egiten du lan, esan nahi baita gau eta egun lanean dituela bere menpekoak poliziak, gehienak, eta erne eta azti
|
dago
EAEn gerta daitekeen administrazioaren edozein desbideratze anti espainolista Justiziaren eskuetan jartzeko. Eta Justiziaren eskuetan zer dagoen denok dakigu:
|
|
|
Sarreran aipatu dugun eran, EAEko kohesio maila erlatiboki handia izan da orain arte; bestalde, biztanleen %85 euskal autogobernuaren alde dago eta biztanleen %62 bitarte, berriz, autogobernu hori garatzearen alde (CIS, 2005, 2011, 2016); azkenik, biztanleen %11k baizik ez du uste Espainiako gobernuak onura handiagoak ekarri dizkiola EAEri bertako gobernuak baino. Hori guztia ikusirik, nahiko argi
|
dago
EAEk modu eraginkorragoan asetu dituela bere biztanleen premiak, Espainiako gobernu zentralak baino. Eta horrek azaltzen du, hain zuzen ere, gehiengoak Estatutu berriaren alde bozkatzea eta %85ak autogobernuaren alde apustu egitea.
|
|
|
Bistan denez, duintasun nazional euskalduna galdua daukan herria gara. Aginte autonomikoa euskotarren eskuetan
|
dago
EAEn aspalditik, naziogintza espainola lehenetsi eta naziogintza euskalduna garatzen ez duen alderdi abertzalea omen; eragile sozial eta politikoen artean ere antzeko zerbait gertatzen da, jeltzaleen375 eta beste horien ardura alderaezina bada ere. Euskalgintza nazionalean dihardutenak banaka batzuk besterik ez dira, eta daukaten eragin soziokulturala eta politikoa hutsala da.
|
|
2018
|
|
|
31 000 euro gizonek, eta 23 423 euro emazteek. Beraz, %24, 4ko soldata desberdintasuna
|
dago
EAEko gizon eta emazteen artean.
|
|
|
Laudio BHIk hartu du lau zentroak koordinatzeko ardura: " Esan beharra
|
dago
EAEn bi zentrok baino ez dutela ardura hori. Beraz, pozik egoteko modukoa da".
|
|
2019
|
|
|
– Euskararen ulermena gero eta handiagoa da euskal gizartean (eta, beraz, EiTBren ikuslegoan), eta unibertsalizaziotik gertu
|
dago
EAEko 25 urte azpikoen artean.
|
|
2020
|
|
|
Madrilgo buruzagien abizenek, ordea, estali egin dituzte beste eztabaida sakonago batzuk; nola antolatzen den alderdia Euskal Autonomia Erkidegoan eta, funtsean, nork agintzen duen; Ahal Dugu ren proiektua etxe barruan federala den edo zentralizaziora jotzen duen. Hor
|
dago
EAEko eta Madrilgo zuzendaritzen artean arrakala sortu zuten arrazoi nagusietako bat: Espainiako Gorteetarako iazko apirileko hauteskundeei begira probintzia bakoitzeko zerrendaburuak hautatzeko aukera Espainiako Estatuko afiliatu guztiei eman izana; beraz, de facto, hautagaiak inposatu izana, EAEko zuzendaritza zerrendak osatzeko gaitasunik gabe utzita.
|
|
|
Ildo horretan, gogora ekarri beharra
|
dago
EAEn ostalaritza establezimenduak ixteko agindua eman zenean, Erroia tabernako ugazabak sinadurak biltzen zebiltzala Udalak alboko aparkaleku batzuk kendu eta horietan terraza ipintzeko baimena eman ziezaien, terrazarik ez duen Sopelako taberna bakarra da eta. COVIDagatik ezarritako murrizketengatik, eta batik bat taberna barruan zutunik ezin egoteagatik, negozioaren biziraupena kolokan zegoela azaldu zuten Erroiakoek.
|
|
2021
|
|
|
Bestetik eta curriculum ofizialei dagokienez, Ipar Euskal Herrirako Euskara eta Euskal Literaturarako curriculumik ez du zehaztuta Estatu frantseseko Hezkuntza Ministerioak, eta, Hego Euskal Herriaren kasuan, EAEkoa da BHn bietan arloan garapen egokiagoa duena. Hala ere, bi curriculum dekretuak alderatuta, Nafarroakoan (Nafarroako Gobernua, 2015) III. eranskinean eredurako zehazten duena ez
|
dago
EAEkotik urrun.
|
|
|
Dekretuaren dokumentua asteartetik
|
dago
EAEko Auzitegi Nagusiaren esku, aldez aurretik balioztatzeko.
|
|
|
Txertatu ez direnengan jarri nahi izan du arreta. Osasun sailburuak ohartarazi duenez, xede populazioaren %90a txertatua
|
dago
EAE n. Baina 30 urte arteko %17ak, 20 urte arteko %21ak edota 16 urte arteko %13ak ez du txertaketa pauta osoa jaso eta 12 urtetik beherakoak txertatu gabe daude.
|
|
2022
|
|
|
EH Bilduk dekretuan aletu dituen edukien artean «lotsagarriena» lotuta
|
dago
EAEko Berdintasun Legearen paragrafo baten «aipu moztu» batekin. Koalizio abertzaleko zinegotziek uste dute «manipulazio» gaizto bat dela.
|
|
|
Nafarroa Garaian euskararen politikari dagokiola, eskuineko alderdiek Foru Erkidegoko lurraldea hiru zatitan banatua dute. Gipuzkoari junto dagoen ipar mendebalean euskara koofizial
|
dago
EAEn bezalaxe, ber abantaila, muga eta nekeziekin. Erdigunean, Iruñerrian, toki eskasagoa du bizi publikoan, eta ber indarrek ahal dituzten oztopo guztiak jartzen dizkiote, adibidez euskarazko klaseen edo elebidunen irekitzeko tenorean.
|
|
2023
|
|
|
Etxegabetzeez gain, etxebizitzaren arazoa larrituz doa: alokairuaren prezioa maximo historikoetan
|
dago
EAEn, 3.000 etxebizitzatik gora daude hutsik Nafarroan, etxebizitzen ia% 30 luxuzko etxebizitza da Ipar Euskal Herrian, 700 etxegabetze baino gehiago izan ziren EAEn 2022an, 3.600 lagun inguru bizi dira kale gorrian Euskal Herrian eta etxebizitzen bahitura kasuek ugaritzen jarraitzen dute, besteak beste.
|
|
|
Euskal Enplegu Publikoaren Legeak ere ez zuen sindikatu bakar baten babesa jaso, eta, hala ere, erabakiak aldebakarrez inposatzeko neurriak hartzen jarraitzen dute. Negoziazio kolektiboa ukatuta
|
dago
EAEn. Administrazio eta enpresa publiko nagusiek ez dute ez langileekin ez gizartearekin konpromisorik hartzen; propaganda da egiten dutena.
|
|
|
Beste alde batetik, aipatu beharra
|
dago
EAEko ikasle kopurua aztertzeko orduan hainbat hutsune topa ditzakegula, hainbat faktoreren eraginez. Horietako bat eskola uzte goiztiarra edo eskola porrotarena izango litzateke.
|