|
2007
|
|
|
Ikertzaileen ustez, ilargiaren argia
|
da
koralen bizi erritmoak markatzen dituen faktoreetako bat. Ilargi betea dagoenean, koraletako kriptokromoek erreakzionatu egiten dute.
|
|
|
Ilargiaren argia
|
da
koralen erloju biologikoaren erantzule
|
|
|
Hidrogeno molekulatik bi elektroi askatzen dira, eta jasotzen dituen detektagailurainoko bidaian, elektroi bakoitzak uhin baten interferentzia patroiaren antzekoa izaten du, eta ez partikularenaren gisakoa. Elektroi bakoitzaren interferentzia patroia molekulatik erauzitako beste elektroiaren presentziaren eta abiaduraren baldintzapekoa
|
da
. Hain zuzen ere, patroiak abiaduraren arabera analizatzeak aukera ematen du fisika klasikoaren eta kuantikoaren arteko trantsizio mekanismoak aztertzeko, Ricardo Díez Materialen Fisikako Zentroko errektoreordeak (CSIC EHU) eta artikuluaren egileetako batek dioenez.
|
|
|
2001ean eguzki haizeak aztertzera bidali zuten espazio ontzi bat Genesis misioan. Espazioan 27 hilabete eman eta gero, eta lana behar bezala egin eta gero, hau
|
da
, datu mordoa bildu eta gero,
|
|
|
2001ean eguzki haizeak aztertzera bidali zuten espazio ontzi bat Genesis misioan. Espazioan 27 hilabete eman eta gero, eta lana behar bezala egin eta gero, hau
|
da
, datu mordoa bildu eta gero, espazio ontzia lurreratzeko orduan, paraxutak huts egin eta Utahko basamortuan txikitu zen.
|
|
|
Mitalipoven argazki honetan, obulua ikusten
|
da
, justu nukleoa kendu aurretik. Mitalipov
|
|
|
Nature zientzia aldizkarian, primate baten zelula helduetatik abiatuta enbrioiko zelula amak lortzeko metodo baten berri argitaratu dute. Ikerketa Oregongo Osasun eta Zientzia Unibertsitateko Mitalipov biologoak eta haren taldeak egin du, eta makako heldu baten fibroblastoak erabili dituzte, hau
|
da
, ehun konjuntiboaren zelulak. Zehazki, fibroblastoaren nukleoa nukleorik gabeko obulu batean sartu dute; hartara, obuluak makako haren informazio genetikoa du.
|
|
|
Indiako plaka tektonikoa oso mehea
|
da
|
|
|
Oso abiadura azkarra
|
da
, beste plakek gehienez 8 zentimetro urteko egiten dituztela kontuan hartuta. Indiakoak abiadura hori hartu zuen oso mehea delako, 100 kilometroko lodi besterik ez.
|
|
|
Zertan oinarritzen
|
da
nagusiki zure ikerketa?
|
|
|
Nik, hain justu, irrati astronomiaren esparruan egiten dut lan. Zer
|
da
irrati astronomia, galdetuko du batek baino gehiagok, beharbada.
|
|
|
Batetik, ahalik eta sentikortasun onena bilatzen dugu; alegia, objektu geroz eta ahulagoak detektatzen ditugu. Bestetik, bereizmen onena bilatzen dugu; hau
|
da
, xehetasunak detektatzeko gaitasuna. Objektuen barru barruko egitura ezagutzea komeni zaigu, eta xehetasunik ñimiñoena ere ezagutu behar dugu.
|
|
|
Hala
|
da
, bai. Esaterako, galaxien nukleo zentralak uhin luzera optikoan behatzen baditugu, hamaika puntuz osatutako multzoa besterik ez da bereizten.
|
|
|
Hala da, bai. Esaterako, galaxien nukleo zentralak uhin luzera optikoan behatzen baditugu, hamaika puntuz osatutako multzoa besterik ez
|
da
bereizten. Irrati astronomian, berriz, arestian aipatu dudan bezala, bada abantaila nagusi bat:
|
|
|
Teleskopio baten bereizmena edo xehetasunak detektatzeko gaitasuna hobetu egiten
|
da
tamainarekin. Alegia, zenbat eta teleskopio handiagoa, orduan eta bereizmen hobea.
|
|
|
Hamaika objektu astronomikoren ikerketetan erabiltzen
|
da
, eta, nagusiki, bereizmen handiko tresna astronomikoak behar direnean. Bereizmen handi hori eskaintzen du interferometriak.
|
|
|
Adibidez, galaxien nukleo zentrala edo bihotza ezagutzeko erabil daiteke. Nukleo zentral horretan sortzen
|
da
energia. Irrati uhinak ez diren bestelako uhin luzeretan puntu bakar gisa behatzen da gune hori.
|
|
|
Nukleo zentral horretan sortzen da energia. Irrati uhinak ez diren bestelako uhin luzeretan puntu bakar gisa behatzen
|
da
gune hori. Interferometriaren laguntzaz egindako behaketen arabera, berriz, objektu horiek nukleo bat eta partikula multzo bat dute beren egituran.
|
|
|
Halaber, supernobaren zenbait ikerketa egin ditugu interferometriaren laguntzaz. Supernoba antzinatik ezagutzen
|
da
, baina, teleskopio arrunt batean behatuz gero, argi puntu txiki distiratsuak besterik ez da ikusten. Irrati interferometriaz aztertuz, berriz, donut baten antzeko egitura duela ikusi dugu.
|
|
|
Halaber, supernobaren zenbait ikerketa egin ditugu interferometriaren laguntzaz. Supernoba antzinatik ezagutzen da, baina, teleskopio arrunt batean behatuz gero, argi puntu txiki distiratsuak besterik ez
|
da
ikusten. Irrati interferometriaz aztertuz, berriz, donut baten antzeko egitura duela ikusi dugu.
|
|
|
Izugarrizko masa duen objektu hori zulo beltz gisa ezagutzen dugu. Haren masa oso handia
|
da
: Eguzkiaren masa baino zenbait milioi aldiz handiagoa edo mila milioi handiagoa izan daiteke.
|
|
|
Dena den, gaur egun zure lana ez
|
da
soilik gure galaxiaren ikerketara mugatzen, ezta?
|
|
|
Esne bidea Eguzkiaren eta gure eguzki sistemaren galaxia
|
da
, eta gu geu 24.000 argi urteko distantziara gaude galaxia horren erdigunetik. Kiribil itxura du, eta haren diametroa 90.000 argi urtekoa da.
|
|
|
Esne bidea Eguzkiaren eta gure eguzki sistemaren galaxia da, eta gu geu 24.000 argi urteko distantziara gaude galaxia horren erdigunetik. Kiribil itxura du, eta haren diametroa 90.000 argi urtekoa
|
da
. Haren masa, berriz, mila milioi aldiz Eguzkiaren masa da (Eguzkiaren masa 2 x 10 30 kg da).
|
|
|
Kiribil itxura du, eta haren diametroa 90.000 argi urtekoa da. Haren masa, berriz, mila milioi aldiz Eguzkiaren masa
|
da
(Eguzkiaren masa 2 x 10 30 kg da). Berrehun mila milioi izar baino gehiago daude Esne bidean.
|
|
|
Kiribil itxura du, eta haren diametroa 90.000 argi urtekoa da. Haren masa, berriz, mila milioi aldiz Eguzkiaren masa da (Eguzkiaren masa 2 x 10 30 kg
|
da
). Berrehun mila milioi izar baino gehiago daude Esne bidean.
|
|
|
Antxon Alberdi fisikariaren esanean, Esne bideak abantaila bat eta desabantaila bat ditu edozein ikerketa egiteko orduan. Desabantaila nagusia
|
da
gu geu hor gaudela, eta, beste zientzia alorretan maiz gertatzen den bezala, barrutik ikertzeak zenbait zailtasun izan ditzakeela; izan ere, ez dugu zuzenean haren egitura osoa behatzen. Bestalde, galaxiarik hurbilena da guretzat, eta ondorioz, gehien ezagutzen duguna da.
|
|
|
Desabantaila nagusia da gu geu hor gaudela, eta, beste zientzia alorretan maiz gertatzen den bezala, barrutik ikertzeak zenbait zailtasun izan ditzakeela; izan ere, ez dugu zuzenean haren egitura osoa behatzen. Bestalde, galaxiarik hurbilena
|
da
guretzat, eta ondorioz, gehien ezagutzen duguna da. Eta hori abantaila bat da.
|
|
|
Desabantaila nagusia da gu geu hor gaudela, eta, beste zientzia alorretan maiz gertatzen den bezala, barrutik ikertzeak zenbait zailtasun izan ditzakeela; izan ere, ez dugu zuzenean haren egitura osoa behatzen. Bestalde, galaxiarik hurbilena da guretzat, eta ondorioz, gehien ezagutzen duguna
|
da
. Eta hori abantaila bat da.
|
|
|
Bestalde, galaxiarik hurbilena da guretzat, eta ondorioz, gehien ezagutzen duguna da. Eta hori abantaila bat
|
da
.
|
|
|
Eragiketa matematikoak egiteko, garuna baino azkarragoa
|
da
ordenagailua; milioika kalkulu egin ditzake garuna kalkulatzen hasterako. Baina kalkulu abiadura ez da makina batean bilatzen den gauza bakarra; egin ditzakeen lan motek ere badute garrantzia.
|
|
|
Eragiketa matematikoak egiteko, garuna baino azkarragoa da ordenagailua; milioika kalkulu egin ditzake garuna kalkulatzen hasterako. Baina kalkulu abiadura ez
|
da
makina batean bilatzen den gauza bakarra; egin ditzakeen lan motek ere badute garrantzia. Ordenagailu batentzat, abstrakzioa eskatzen duen ia edozein lan oso zaila da.
|
|
|
Baina kalkulu abiadura ez da makina batean bilatzen den gauza bakarra; egin ditzakeen lan motek ere badute garrantzia. Ordenagailu batentzat, abstrakzioa eskatzen duen ia edozein lan oso zaila
|
da
. Aurpegi bat ezagutzea, adibidez.
|
|
|
Baina, bi gauza horiek kenduta, beste guztia PANS izeneko nabigazio plataformak (Portable Avanced Navigation Suport) egiten zuen; ordenagailuz, GPSz eta beste hainbat sistemaz osatutako multzo batek. Geroztik, gidaririk gabeko auto robotikoen mundua asko aurreratu
|
da
, baina ez hainbeste software mailan. PANS sistemak integratua zuen softwarearen antzekoak erabiltzen dituzte gaurko auto robotikoek; programa horiei esker, ordenagailuek garun baten funtzionamendua simulatzen dute.
|
|
|
Ordenagailu batek adimena izan dezan, metodo ezagunetako bat kalkulu unitate txikien sare bat osatzea
|
da
. Normalean, software mailan egiten da, eta neurona sare deitzen zaio software horri.
|
|
|
Ordenagailu batek adimena izan dezan, metodo ezagunetako bat kalkulu unitate txikien sare bat osatzea da. Normalean, software mailan egiten
|
da
, eta neurona sare deitzen zaio software horri. G. Roa
|
|
|
Adimen artifizialaren definizio gehienetan, argudiatu, arrazoitu, interpretatu, ikasi eta horrelako aditzak azaltzen dira. Kontua
|
da
nola egin ditzakeen ordenagailu batek gauza horiek. Jakina, garunak egiten ditu, milioika neuronaren eta konexioren bitartez.
|
|
|
Jakina, garunak egiten ditu, milioika neuronaren eta konexioren bitartez. Baina horrelako sistema bat ordenagailuan diseinatzea ezinezkoa
|
da
, nahiz eta neurona simulatuen kopurua askoz txikiagoa izan. Adibidez, zer egin behar du neurona bakoitzak, sarearen barruan, robot nekazari batek tomateak biltzeko garaia dela jakiteko?
|
|
|
Sareak problema aztertu, eta soluzio bat ematen du; informatikariak emandakoarekin alderatzen du, eta neurona bakoitzaren jarduera egokitzen du sare osoak lortzen duen soluzioa zuzenarekin doitzeko. Berriz saiatzen
|
da
; programa ondo eginda badago, bigarren saioan gertuago izango dira sarearen soluzioa eta soluzio zuzena. Berriz alderatuko ditu bi soluzioak, berriz egokituko du neuronen lana eta berriz saiatu.
|
|
|
behin eta berriz soluzioa ikusi ondoren. Aurpegien ezagutza adibide ona
|
da
; ume jaioberriek hilabeteak ematen dituzte gurasoen aurpegiak ezagutzen ikasten, horretarako abstrakzio maila minimo bat behar baita. Izan ere, sei hilabeteko ume baten aitak edo amak itxuraz aldatzen badu (ilea moztu, adibidez), litekeena da umeak zailtasun handiak izatea haren aurpegia ezagutzeko.
|
|
|
Aurpegien ezagutza adibide ona da; ume jaioberriek hilabeteak ematen dituzte gurasoen aurpegiak ezagutzen ikasten, horretarako abstrakzio maila minimo bat behar baita. Izan ere, sei hilabeteko ume baten aitak edo amak itxuraz aldatzen badu (ilea moztu, adibidez), litekeena
|
da
umeak zailtasun handiak izatea haren aurpegia ezagutzeko.
|
|
|
Testuak eskaneatu eta karaktereak ezagutzen dituen softwarea ohikoa
|
da
gaur egun. Neurona sareetan oinarrituta dago. G. Roa
|
|
|
Sareari ikasarazteko, azken batean, lanean jarri behar
|
da
. Input bat eman behar zaio, datuak sartu.
|
|
|
XOR izeneko eragiketan, adibidez, bi datu sartzen dira, zeroak edo batak; bi datuak batekoak direnean, eragiketaren emaitza ere bat
|
da
, eta, zeroren bat izanez gero, eragiketaren emaitza zero da. Oso eragiketa sinplea da, eta, hala ere, bost neurona behar dira sare batek hori egiten ikasteko:
|
|
|
XOR izeneko eragiketan, adibidez, bi datu sartzen dira, zeroak edo batak; bi datuak batekoak direnean, eragiketaren emaitza ere bat da, eta, zeroren bat izanez gero, eragiketaren emaitza zero
|
da
. Oso eragiketa sinplea da, eta, hala ere, bost neurona behar dira sare batek hori egiten ikasteko:
|
|
|
XOR izeneko eragiketan, adibidez, bi datu sartzen dira, zeroak edo batak; bi datuak batekoak direnean, eragiketaren emaitza ere bat da, eta, zeroren bat izanez gero, eragiketaren emaitza zero da. Oso eragiketa sinplea
|
da
, eta, hala ere, bost neurona behar dira sare batek hori egiten ikasteko: bi neurona inputaren datuak jasotzeko, beste bat azken outputa emateko eta tarteko beste bi neurona.
|
|
|
Neurona sareen garapen handiena duela hogei urteko ordenagailuekin egin zuten. Orain ere aurrera egiten ari
|
da
programazio mota hori, baina mantsoago. Artxibokoa
|
|
|
Seinaleak bidaia hori egiten du, inputetik outputeraino, konexioen bidez zehaztutako bide batean. Bide zuzena izan daiteke, edo azken geruzetatik hasierakoetara seinalea birbidaltzen duena; konexioen egitura lanaren araberakoa izango
|
da
. Eta oso egitura konplexuek oso lan abstraktuak egin ditzakete.
|
|
|
neurona batzuek jasotzen dute inputa (ikusitakoa, entzundakoa eta abar), neurona talde jakin batzuk aktibatzen dira lan mota jakin bakoitzarentzat, eta beste batzuek eragiten dute outputa (erreakzioa). Baina garuna informatikako neurona sareak baino askoz konplexuagoa
|
da
. Besteak beste, neurona eta konexio kopurua handitzen ditu ikasten duen heinean, bizitzaren hasieran behintzat.
|
|
|
Aurpegiak ezagutzea lan abstraktua eta zaila
|
da
, bai ordenagailuarentzat, bai eta garun biologikoarentzat ere. G. Roa
|
|
|
Erantzuna erraza
|
da
: hasieran, ez zekiten.
|
|
|
Horrelako lanak egiteko, hasierako neurona sare bat aukeratzen dute, eta ikasarazi egiten diote. Oso litekeena
|
da
sareak ezin ikasi izatea, martxan jarritakoan ez geratzea edo zentzurik gabeko emaitzak ematea. Kasu horietan, sarea doitu egiten dute:
|
|
|
Azkenean, sarea ikasteko gai denean, prest dago mundu errealean lan egiteko. Eta orduan ere doitu
|
da
sarearen lana, ikasketa prozesua adibide jakin batzuetatik egiten baitute. Eta mundu errealak kasu ezberdin asko izaten ditu.
|
|
|
Garunean, neuronen eginkizuna seinaleak jaso eta igortzea
|
da
. Neurona bakar batek milaka seinale jasotzen ditu, iristen zaizkion milaka konexioetatik.
|
|
|
Informatikan, gauza bera. Neurona bakoitzak pisu bat eman behar dio jasotzen duen seinale bakoitzari (pisu hori, ingelesezko weight, irteerako seinalean izango duen eraginaren neurketa bat
|
da
). Hain zuzen ere, ikaste prozesuaren gakoetako bat pisu horiek doitzea da.
|
|
|
Neurona bakoitzak pisu bat eman behar dio jasotzen duen seinale bakoitzari (pisu hori, ingelesezko weight, irteerako seinalean izango duen eraginaren neurketa bat da). Hain zuzen ere, ikaste prozesuaren gakoetako bat pisu horiek doitzea
|
da
. Funtzio matematikoak dira neurona sareak arrakasta izan dezan informatikariek landu behar duten faktore nagusietako bat.
|
|
|
Oso sare sinpleetan erraz ikusten
|
da
, pertzeptroietan adibidez. Asmatu ziren garaian, pertzeptroiak neurona bakarreko sistemak ziren.
|
|
|
Ordenagailua garun bihurtzeko asko falta zaio informatikari. Duela bi hamarkada arte, ideia iraultzailea izan zen, eta geroztik poliki aurreratu
|
da
. Horregatik, neurona sareak eta adimen artifiziala ez dituzte asko aipatzen gaurko politikari eta enpresari handiek.
|
|
|
Testuak eskaneatu eta letrak ezagutzen dituen sistema ohiko adibidea
|
da
. OCR sistema deitzen zaio, ingelesezko Optical Character Recognition terminotik.
|
|
|
OCR sistema deitzen zaio, ingelesezko Optical Character Recognition terminotik. Neurona sare batean oinarritutakoa
|
da
. Baina adibideak ez dira ohiko aplikazioetara mugatzen.
|
|
|
Ikerketan asko erabiltzen
|
da
. Proteinen datu kristalografikoak aztertzeko programa asko, adibidez, neurona sareak dira.
|
|
|
CO 2 isuriak murriztea, aldiz, beste kontu bat
|
da
. Eta hori da, hain zuzen ere, egungo erronkarik handiena.
|
|
|
CO 2 isuriak murriztea, aldiz, beste kontu bat da. Eta hori
|
da
, hain zuzen ere, egungo erronkarik handiena. Horretarako modu bat energia bihurketaren eraginkortasuna handitzea da.
|
|
|
Eta hori da, hain zuzen ere, egungo erronkarik handiena. Horretarako modu bat energia bihurketaren eraginkortasuna handitzea
|
da
. Hala, zenbat eta eraginkortasun handiagoa, orduan eta elektrizitate gehiago lortzen da erregai kantitate berarekin, eta, proportzioan, CO 2 gutxiago isurtzen da.
|
|
|
Horretarako modu bat energia bihurketaren eraginkortasuna handitzea da. Hala, zenbat eta eraginkortasun handiagoa, orduan eta elektrizitate gehiago lortzen
|
da
erregai kantitate berarekin, eta, proportzioan, CO 2 gutxiago isurtzen da.
|
|
|
Horretarako modu bat energia bihurketaren eraginkortasuna handitzea da. Hala, zenbat eta eraginkortasun handiagoa, orduan eta elektrizitate gehiago lortzen da erregai kantitate berarekin, eta, proportzioan, CO 2 gutxiago isurtzen
|
da
.
|
|
|
CO 2 isuriak murriztea
|
da
egungo zentralen erronkarik handiena. Banjo
|
|
|
Zentralen batez besteko eraginkortasuna% 30ekoa
|
da
. Baina teknologiak aurrera egin ahala zentralen eraginkortasuna gorantz doa.
|
|
|
Baina teknologiak aurrera egin ahala zentralen eraginkortasuna gorantz doa. Zentral superkritiko eta ultrasuperkritiko deritzenetan lurruna tenperatura eta presio altuagoetan jartzen
|
da
, eta, hala,% 40 eraginkortasuna lor daiteke.
|
|
|
Ikatza berdetzeko planetan, zentral mota horren aldeko apustua egiten dute, batez ere. Zentral horietan ikatza zuzenean erre ordez, gasifikatu egiten
|
da
lehenik. Horretarako, ikatza oxigenoarekin eta ur lurrunarekin tratatzen da, presiopean.
|
|
|
Zentral horietan ikatza zuzenean erre ordez, gasifikatu egiten da lehenik. Horretarako, ikatza oxigenoarekin eta ur lurrunarekin tratatzen
|
da
, presiopean. Batez ere karbono monoxidoz eta hidrogenoz osatutako gas nahaste bat da erreakzio horren emaitza:
|
|
|
Horretarako, ikatza oxigenoarekin eta ur lurrunarekin tratatzen da, presiopean. Batez ere karbono monoxidoz eta hidrogenoz osatutako gas nahaste bat
|
da
erreakzio horren emaitza: sintesi gasa.
|
|
|
Gero, sintesi gas hori errez gas turbina bat higiarazten
|
da
. Baina, hortik ateratzen diren errekuntza gasek nahikoa bero dute oraindik ura lurruntzeko.
|
|
|
Bi turbinek, beraz, ziklo konbinatuan funtzionatzen dute elektrizitatea ekoizteko. Hala eraginkortasun handia lortzen
|
da
,% 40. Gainera, sintesi gasa erre aurretik purifika daiteke, NO x eta SO x isuriak% 95 murrizteko.
|
|
|
Dena den, eraginkortasuna handituz, CO 2 isuriak% 25 murriztea lor daiteke gehienez ere. Baina ikatza berdetu nahi bada, hori baino gehiago
|
da
. CO 2 isuriak askoz ere gehiago murriztu behar dira, deusezteraino ahal bada.
|
|
|
Ikertzaileak, hori lortzeko, karbonoa harrapatzeko eta gordetzeko teknologiak ikertzen ari dira. Helburua
|
da
ikatzaren errekuntzatik edo gasifikaziotik CO 2 a harrapatu eta leku seguruetan gordetzea, atmosferara iristea saihesteko.
|
|
|
Izatez, CO 2 a harrapatzeko teknologia garatuta dago, eta elikagaien industriarako eta industria kimikorako erabiltzen
|
da
, CO 2 purua lortzeko. Baina, bolumen handian erabili ahal izateko, gehiago garatu beharra dago teknologia hori.
|
|
|
Sintesi gasa errez gas turbina bat higiarazten
|
da
. Siemens
|
|
|
Ohiko zentralen ihes gasetatik CO 2 a harrapatzea posible
|
da
, beraz, baina bolumen handiekin lan egin litzateke, eta, garestia izateaz gain, energia asko ere litzateke. Beraz, litekeena da horrelako zentraletan errentagarria ez izatea.
|
|
|
Ohiko zentralen ihes gasetatik CO 2 a harrapatzea posible da, beraz, baina bolumen handiekin lan egin litzateke, eta, garestia izateaz gain, energia asko ere litzateke. Beraz, litekeena
|
da
horrelako zentraletan errentagarria ez izatea. IGCC zentraletan, aldiz, sintesi gasa erre baino lehen berreskura daiteke CO 2 a.
|
|
|
IGCC zentraletan, aldiz, sintesi gasa erre baino lehen berreskura daiteke CO 2 a. Horretarako, sintesi gaseko karbono monoxidoaren bihurketa egin behar
|
da
: katalizatzaile egokiaren laguntzaz, CO k ur lurrunarekin erreakzionatzen du, eta CO 2 eta H 2 ematen ditu.
|
|
|
CO 2 a kenduta, hidrogenoa geldituko litzateke, eta hura erabiliko litzateke erregai gisa. Kontuan izan behar
|
da
, beraz, ikatzetik hidrogenoa lortzeko modu bat ere izan daitezkeela IGCC zentralak.
|
|
|
Behin CO 2 a harrapatuta, toki seguruan gorde behar
|
da
. Horretarako, CO 2 a konprimitu eta lur azpian gordetzea proposatzen dute adituek arroka porotsuetan edo gatz akuiferoetan, esaterako.
|
|
|
Horretarako, CO 2 a konprimitu eta lur azpian gordetzea proposatzen dute adituek arroka porotsuetan edo gatz akuiferoetan, esaterako. Klima aldaketari buruzko Gobernuarteko Taldearen (IPCC) 2005eko txosten baten arabera, ongi aukeratutako gordailu geologiko batek CO 2 aren% 99 baino gehiago gordetzeko probabilitatea oso handia
|
da
100 urtez, eta handia 1.000 urtez.
|
|
|
Baina, hori guztia lortuz gero ere CO 2 rik eta bestelako poluitzailerik isuri gabe ikatzetik energia lortzea, ikatz berde horri geldituko litzaioke oraindik orbainik. Izan ere, ikatza ekoiztea nahiko industria suntsitzailea
|
da
. Batetik, gizakiarentzat jarduera arriskutsua da, eta osasun arazo ugari eragiten dituena datu ofizialen arabera, 2005ean 6.000 lagun hil ziren Txinan ikatz meategiekin zerikusia duten arrazoiengatik (gaixotasunak, istripuak...).
|
|
|
Izan ere, ikatza ekoiztea nahiko industria suntsitzailea da. Batetik, gizakiarentzat jarduera arriskutsua
|
da
, eta osasun arazo ugari eragiten dituena datu ofizialen arabera, 2005ean 6.000 lagun hil ziren Txinan ikatz meategiekin zerikusia duten arrazoiengatik (gaixotasunak, istripuak...). Eta, bestetik, ingurumenean ere inpaktu handia eragiten dute ikatz meategiek:
|
|
|
Eta, bestetik, ingurumenean ere inpaktu handia eragiten dute ikatz meategiek: basoak eta mendiak soil eta gorri gelditzen dira, ura eta airea poluitzen dira, metanoa isurtzen
|
da
(berotegi efektua eragiten du)...
|
|
|
Litekeena
|
da
ikatzaren ekoizpenean ere gauzak asko hobetu ahal izatea. Baina, benetan lor ote daiteke ikatz berderik?
|
|
|
Egungo zentralen CO 2 a harrapatzea zaila eta garestia
|
da
. Eta ateratako energiaren zati handi bat erabili litzateke horretarako.
|
|
|
Eta ateratako energiaren zati handi bat erabili litzateke horretarako. IGCC zentraletan, aldiz, zentrala bera
|
da
oso garestia. Baina, horietan, aitzitik, errentagarriagoa litzateke CO 2 a biltzea.
|
|
|
Baina, horietan, aitzitik, errentagarriagoa litzateke CO 2 a biltzea. Dena den, merkeena CO 2 a isurtzen jarraitzea izango
|
da
beti. Eta zenbakiak gorri diren bitartean, nor hasiko da karbono harrapaketan?
|
|
|
Dena den, merkeena CO 2 a isurtzen jarraitzea izango da beti. Eta zenbakiak gorri diren bitartean, nor hasiko
|
da
karbono harrapaketan?
|
|
|
Horretarako, beharrezkoa izango
|
da
CO 2 a isurtzea harrapatzea baino garestiago egingo duten neurriak hartzea. Horregatik, karbonoaren araudi egoki bat garatzea proposatzen dute adituek.
|
|
|
Teknologiak lagun dezake ikatza kontsumoa hain zikina ez izaten. Baina ikusi egin
|
da
beltzetik berderako bide horretan non gelditzen den ikatza, eta zer kolore hartzen duen.
|
|
|
Horretarako, bi modu nagusi daude. Zuzeneko likidotzean, ikatza disolbatu egiten
|
da
, eta, gero, katalizatzaileen bidez hidrogenatu egiten dira osagaiak. Zeharkako likidotzean, berriz, ikatza gasifikatu egiten da lehenik, eta, ezpurutasunak kendu ondoren, likidotu egiten da sintesi katalitikoaren bidez.
|
|
|
Zuzeneko likidotzean, ikatza disolbatu egiten da, eta, gero, katalizatzaileen bidez hidrogenatu egiten dira osagaiak. Zeharkako likidotzean, berriz, ikatza gasifikatu egiten
|
da
lehenik, eta, ezpurutasunak kendu ondoren, likidotu egiten da sintesi katalitikoaren bidez.
|
|
|
Zuzeneko likidotzean, ikatza disolbatu egiten da, eta, gero, katalizatzaileen bidez hidrogenatu egiten dira osagaiak. Zeharkako likidotzean, berriz, ikatza gasifikatu egiten da lehenik, eta, ezpurutasunak kendu ondoren, likidotu egiten
|
da
sintesi katalitikoaren bidez.
|
|
|
Hala, ikatz likidoa lortzen
|
da
. Eta petrolioaren antzera erabil daiteke, garraiorako erregaiak edo bestelako eratorriak lortzeko plastikoak, disolbatzaileak.... Azken finean, petrolioaren ordezko izan daiteke ikatza.
|
|
|
Ikatza energia iturri garrantzitsua izan zen,
|
da
eta izango omen da. Hala diote adituek, etorkizunean handitu egingo dela ikatzaren garrantzia.
|
|
|
Ikatza energia iturri garrantzitsua izan zen, da eta izango omen
|
da
. Hala diote adituek, etorkizunean handitu egingo dela ikatzaren garrantzia.
|