|
2002
|
|
|
Lehenengo erreakzioa izaten da norbait galtzen dugula jakitean, eta horrekin batera
|
buru
nahasmendua (hori ez zait niri gertatzen ari).
|
|
2008
|
|
|
Gizarteratzeko Etxebizitzen Sarearen kasuan, talde onuradunak hauek dira: etxerik gabeko pertsonak, bizitzeko edo lan egiteko baimenik ez duten etorkinak, asilo eskatzaileak eta errefuxiatuak, GIBa duten pertsonak, genero indarkeriaren eraginpean dauden emakumeak, abusuzko jardueren bidez kaleratutako errentariak, drogazaleak,
|
buru
nahasmendua duten pertsonak, prestazio oso baxuak jasotzen dituztenak, Administrazioaren tutoretzapean egon diren gazteak eta antzeko egoeretan dauden beste talde batzuk. “Gizarteratzeko Etxebizitzen Sarearen 2006 Txostenak” talde horietako bakoitzak dituen zailtasunak jasotzen ditu, eta emakume etorkinen egoera azpimarratzen du, “beren izaerari lotutako diskriminazioen” biktimak, jasotzen dituzten soldata baxuak, informaltasun ezaugarriak dituzten lanak, kontratu irregularrak edo ez daudenak eta lan babesik ez dutenak, besteak beste.
|
|
2009
|
|
|
Frantziako Estatuan, 16 eta 39 urte arteko gizonetatik bere buruaz beste egiten saiatzen diren hirutik bat homosexuala edo bisexuala da. Espainiako Estatuan esaten da, nerabeek bere buruaz beste egiten dutela
|
buru
nahasmenduengatik, arrisku jarrerengatik, edo drogak kontsumitzeagatik, homofobia ez dago zerrendan. Bullyingaz hitz egiten denean homofobia ez da aipatu ere egiten eta Alba Payasen ustez lehen kausa da.
|
|
|
Gainera, hamabost urte barru, teorian,
|
buru
nahasmendutik sendatuta dagoela frogatzen bada, baldintzapeko askatasuna lor dezake, nahiz eta aukera hori ia baztertuta dagoen. Izan ere, Fritzlek epaia berriz aztertzeko eskaera egin luke, eta, ondoren, hiru epailek eskaera hori aztertuko lukete.
|
|
|
Horrek egoera kontraesangarriak sortzen dituela azaldu du Sarai Montesek, Errespetuz pertsona transexualen integrazio eta defentsarako euskal elkarteko presidenteak. Protokoloaren arabera, psikiatra batengana joan behar dute, eta
|
buru
nahasmendurik ez dutela ondorioztatzen duenean, arazo psikiatriko bat izango balu bezala genero disforia tratatzen dute pertsona hori. –Ez du zentzurik?, laburbildu du.
|
|
2011
|
|
|
Erakunde horren arabera," sarri
|
buru
nahasmendu batekin loturik dagoen arazo konplexua" da suizidioa: " Ez da faktore bakarraren ondorioa, ez da arazo zehatz bati ematen zaion konponbide erraza".
|
|
2012
|
|
|
Raiseko baroia 1440ko irailaren 15ean atxilotu zuten. Torturapean eta
|
buru
nahasmenduek akuilatuta, handik hilabetera bere krimenak aitortu zituen. Eta urriaren 26an urkamendian hil zuten.
|
|
|
Bai, batez ere
|
buru
nahasmenduetan edo horiekin zerikusia duten nahasmendu neurologikoetan.
|
|
2013
|
|
|
Yolanda Iglesias, Agifes elkarteko psikologoak hitz egingo du –gaztelaniaz da– Yolanda Iglesias psikologoak senideen arteko harremanak sendotzeko aholkuak emango ditu, eta krisi egoerak identifikatu eta horiei irtenbidea emateko moduak azalduko ditu. Era berean,
|
buru
nahasmenduak dituzten pertsonez arduratzen diren senideek euren burua zaintzeko beharra dutela azpimarratuko du, ez dezaten norbere buru osasuna kaltetu. Imajinatu Buru Osasuna guztion eskura kanpainaren barne antolatutako hitzaldi honekin buru gaixotasunen inguruko informazio errealagoa eskaini nahi du Agifesek, aurreiritzi eta mitoak gainditzen laguntzeko asmoz.
|
|
|
Yolanda Iglesias, Agifes elkarteko psikologoak hitz egingo du –gaztelaniaz da– Yolanda Iglesias psikologoak senideen arteko harremanak sendotzeko aholkuak emango ditu, eta krisi egoerak identifikatu eta horiei irtenbidea emateko moduak azalduko ditu. Era berean,
|
buru
nahasmenduak dituzten pertsonez arduratzen diren senideek euren burua zaintzeko beharra dutela azpimarratuko du, ez dezaten norbere buru osasuna kaltetu. Imajinatu Buru Osasuna guztion eskura kanpainaren barne antolatutako hitzaldi honekin buru gaixotasunen inguruko informazio errealagoa eskaini nahi du Agifesek, aurreiritzi eta mitoak gainditzen laguntzeko asmoz.
|
|
|
Horiek Donostian, Oiartzunen, Irunen, Eibarren, Zumarragan, Elgoibarren eta Legorretan daude kokatuta. Bestalde, harrera eta orientazio programak, laguntza taldeak, etxez etxeko esku hartze psikohezitzailea, senideentzako eta
|
buru
nahasmendua dutenentzako laguntza taldeak, aholkularitza juridikoko programak eta aisialdi taldea ere eskaintzen ditu elkarteak.
|
|
|
gaixoak, zeren Josu gaixorik dago eta hori hola onartu behar dugu denok?
|
buru
nahasmendu edo gaixotasun mental bat pairatzen du; noski, hori izen oso generikoa da, eta horren barruan era askotako gaixotasun psikikoak sartzen dira. Ba, Josuk duena, hain zuzen, identitate disoziatuaren nahasmendua da, lehen nortasun anizkoitza esaten zitzaiona.
|
|
|
–Ez, ez da eskizofrenia, eta profesional batzuen iritziz ez litzateke ezta
|
buru
nahasmendu bat ere izango, egoera eldarniotsu bat, delirio moduko bat baino. Noski, eldarnio horrek autodefentsa mekanismo batean du jatorria.
|
|
|
Oraindik martxan dagoen zundaketa horretatik lortu dira fase pilotuaren emaitzak. Ondoriorik interesgarrienetako bat da langabezian eta gizarte egoera onean dauden emakumeak direla
|
buru
nahasmendua izateko arrisku handiena duen kolektiboa. Depresioa, antsietatea eta elikadura arazoak Langabezian eta gizarte egoera onean dauden emakumeak dira buru nahasmendua izateko arrisku handiena duen kolektiboa Azterketa askok adierazten dutenez, emakumeen generoak arrisku handiagoa du buruko gaixotasuna gizonek baino.
|
|
|
Ondoriorik interesgarrienetako bat da langabezian eta gizarte egoera onean dauden emakumeak direla buru nahasmendua izateko arrisku handiena duen kolektiboa. Depresioa, antsietatea eta elikadura arazoak Langabezian eta gizarte egoera onean dauden emakumeak dira
|
buru
nahasmendua izateko arrisku handiena duen kolektiboa Azterketa askok adierazten dutenez, emakumeen generoak arrisku handiagoa du buruko gaixotasuna gizonek baino. Batez ere depresioaren eragina eta antsietate trastornoak askoz handiagoa delako horietan.
|
|
|
Hainbat estrategia merke erabiliz gero,
|
buru
nahasmendua duten pertsonen zainketen jarraipena bermatuko litzateke, nahiz eta krisia izan, gaixo eta senideen arabera
|
|
2014
|
|
|
Edo segur aski biak batera, familia eta lana kontziliatu behar dituzten horietako bat. Edo etxeko idoloa izan den eta
|
buru
nahasmendua duen amaren alaba ere bai, agian. Horien guztien izenean idazten ditut hitzok, neuronetatik baino gehiago, barreneko erraietatik atereak, odola bor bor; sentimenduak pil pilean jarri baitzazikit urriaren 11n BERRIAn Buruko osasuna ri buruzko erreportajea irakurri ondoren.
|
|
|
Beroarekin, zaharrak azkarrago deshidratatzen dira, egarri sentipen gutxi dute eta likidoak hartzea ahazten dute Neke handia, apetitua galtzea, ondoeza sentitzea, kontzentratzeko zailtasuna eta kontzentratzeko zailtasuna, ahulezia eta buruko mina dira hidratazio falta horren lehen sintomak, baina baita ere larruazal zurbil eta hezea, izerdi zurruna, pultsu ahula eta azaleko arnasketa, gorakoak gainera. Zaharrek, halaber,
|
buru
nahasmendua eta gernu kontzentratua ere izan ditzakete; eta haurrek eta haurtxoek negarrik gabeko negarra, larruazala eta mukosak, begi hondoratuak, azal grisaxka eta gernu gutxiago, espero izatekoa baino. Nork hartu behar ditu arreta handiz kanikularen aurrean?
|
|
2015
|
|
|
Nahiz eta beste
|
buru
nahasmenduetan errezilientziak osaketan duen eragina frogatu izana, ez dagobipolar desorekan errezilientzia psikologikoari buruzko ikerketa espezifikorik. Beraz, laginhonetarako, ez dago errezilientzia psikologikoak osaketan jarduten duen eragina aztertzen duen ikerlanzientifikorik.
|
|
|
Beraz, laginhonetarako, ez dago errezilientzia psikologikoak osaketan jarduten duen eragina aztertzen duen ikerlanzientifikorik. Bipolar desoreka eta beste
|
buru
nahasmendu batzuk dituzten pertsonekin (n= 8) eramandako ikerketa batean, errezilientzia ezaugarriak aurkitu ziren partaideetan (De Terte et al., 2009). Errezilientziari buruzko beste ikerkuntza batetan (Choi et al., 2015), eutimian zehar zeuden 62ospitalez kanpoko parte hartzaileetan, erresilientzia (CD RISC eskala erabiliz) eta oldarkortasunakzein gertaera depresiboen kopuruak, korrelazio negat... Dena den, bipolar desoreka duten partaide hauekin eramandako ikerketenlagina ez da oso erakusgarria izan, edo errezilientzia neurtzeko erabilitako tresna ez danahasmenduarekiko espezifikoa izan.
|
|
|
Hau da, nahasmendu honetaz errekuperatuta daudenpazienteen errezilientzia esperientzia da kualitatiboki aztertuko dena. Pazienteen zuzenekoesperientziaz gain,
|
buru
nahasmenduetan adituak diren klinikoen ikuspuntuak ere aztertuko dira.Azkenik, lortutako informazio guztiarekin, desoreka honekiko errezilientziari buruzko eredu batgaratu eta azalduko da. Bipolar desorekari aurre egiteko errezilientzia prozesua dinamikoa etadimentsioaniztuna izatea espero da.
|
|
|
Bere bizitzako alderdi guztietan (politikoa, ekonomikoa, soziala, familiarra edo sanitarioa) parte hartzeko eskubidea bultzatzea. Buruko gaixotasuna gertutik bizi dutenei laguntza emozionala eta informazioa ematea, eta
|
buru
nahasmenduko pertsonaren, haren familiakoen eta profesionalen artean banakako eta adostutako jarduera planak sortzea. Pertsona animatzea familiako laguntzak, lagunak eta lagun diezaiekeen beste pertsona batzuk bilatzera.
|
|
2016
|
|
|
Adikzioa:
|
buru
nahasmendua Nortasunaren ezaugarri batzuek jokabide jakin batzuen aurrean ahulagoa izatea eragin dezakete. Osasunaren Mundu Erakundearen arabera (OME), buru nahaste ugari dago (400 inguru), eta guztiek dituzte adierazpen desberdinak.
|
|
|
Eta Erresuma Batuko txosten ofizial baten zenbatespenak aipatzen ditu. Txosten horren arabera, sei aste eta urtebete arteko emakumeen lau heriotzatatik bat
|
buru
nahasmenduei zor zaie. Hori dela eta, kasu larri eta muturrak gutxitan gertatzen badira ere, komeni da kontrolak egitea eta arazo posibleen sintomei adi egotea, garaiz tratatu ahal izateko eta egoera txarragoetan ez gertatzeko.
|
|
|
Irudia: Prentsa Buru gaixotasunaren errealitatea Munduko populazioaren %25ek buruko nahasmendua jasaten du Espainiako Osasun Mentaleko Konfederazioaren arabera, gure herrialdean populazioaren %19, 5ek
|
buru
nahasmenduen bat izan du bere bizitzan zehar eta, gaur egun, espainiarren %9k osasun mentaleko arazo bat du. Eskizofrenia bezalako gaixotasunek Espainiako populazioaren %0, 7 inguru eta nahasmendu bipolarra %0, 5ean eragiten dute; dena den, kezkagarriena da tratamendua behar duten buruko gaixotasunen bat duten pertsonen erdiak baino gehiagok ez duela horrelakorik, eta portzentaje esanguratsu batek ez duela egokia jasotzen.
|
|
|
Hilabete honetan zehar, buru gaixotasuna duten pertsonen eta familiakoen elkartze mugimenduak hainbat informazio, sentsibilizazio eta aldarrikapen ekintzak burutu dituzte buru osasuna sustatzeko, gizarteratzea eta gizarte eta osasun atentzio egokiak sustatzeko. FEDEAFES eta bere elkarteak (AGIFES, ASAFES, ASASAM eta AVIFES) gogor egiten dute lan gizarteak
|
buru
nahasmenduak hobeto ezagutu eta uler ditzan. Buru nahasmendua duten pertsonak ezagutzea, ipintzen dizkieten etiketen inguruan sentitzen dutena jakitea, buru nahasmenduak benetan zer diren ulertzea eta honelako osasun arazoekin bizitzea guztiz posible dela barneratzea lagungarri izango dira denen artean gizarte aurreratuagoa, bidezkoa eta inklusiboa sortzeko.
|
|
|
FEDEAFES eta bere elkarteak (AGIFES, ASAFES, ASASAM eta AVIFES) gogor egiten dute lan gizarteak buru nahasmenduak hobeto ezagutu eta uler ditzan. Buru nahasmendua duten pertsonak ezagutzea, ipintzen dizkieten etiketen inguruan sentitzen dutena jakitea,
|
buru
nahasmenduak benetan zer diren ulertzea eta honelako osasun arazoekin bizitzea guztiz posible dela barneratzea lagungarri izango dira denen artean gizarte aurreratuagoa, bidezkoa eta inklusiboa sortzeko.
|
|
2017
|
|
|
...%0, 3 eta %0, 9 arteko prebalentzia zuen herritarren artean, bulimiak %0, 8 eta %2, 9 artekoa, eta gainerako EJN ez espezifikoek %0, 7 eta %2, 8 %12, 6 artekoa.Hori guztia kontuan hartuta, Espainiako Osasun Sistema NazionalarenBuru Osasuneko Estrategia 2009 2013dokumentuak lehentasunezko jotzen du EJNen eremuan esku hartzea eta autonomia erkidegoei dei egiten die praktika klinikoko gidak ezartzera
|
buru
nahasmendurik larrienen eta prebalentzia handikoenen inguruan.Emakume nerabeaACAB erakundeak egindako kalkuluen arabera, Elikadura arloko Jokabide Nahasmenduen %90 emakumeetan agertzen dira eta %10 gizonetan.Horixe bera esaten du Espainiako Osasun Sistema Nazionalaren Praktika Klinikoen Gidak ere: Elikadura arloko arazo horiek pertsona guztiengan ager daitezke, beren egoera sozioekonomikoa eta kulturala edozein dela ere.
|
|
|
Buruko mina, antsietatea, ataxia eta hipotermia, logalea,
|
buru
nahasmendua, depresioa, dispepsia, pruritoa eta takikardia sinusala. Halaber, erreakzio paradoxikoak ere atxiki zaizkio; hala nola nerbio sistema zentralaren kitzikapena eta agitazioa.
|
|
|
Zorabioak,
|
buru
nahasmenduak, sedazioa eta ataxia.
|
|
2021
|
|
|
Lehengo urtean, lan bat egiten ari nintzela,
|
buru
nahasmenduen" biblia" den DSM eskuliburuan (buru asalduren diagnosi eta estatistika eskuliburua) libidoaren nahasmenduari buruz asexualitatea aipatzen zen, eta gaiaz gehiago irakurtzeari ekin nion. " Ni hori naiz!", pentsatu nuen.
|
|
|
Josebe Iturrioz aktibista transfeministak lehenengo pertsonan daki hormonak lortzeko
|
buru
nahasmendu diagnostikoa jasotzea" zama" dela: " Beste edozein arrazoirengatik medikuarengana noan bakoitzean, diagnostiko hori gainean dut".
|
|
|
Batzuetan depresioa, antsietatea edo TOC (nahasmendu obsesibo konpultsiboa) dugula adierazten dugu triste edo urduri gaudela edota maniak ditugula azaltzeko. Espresio horiek erabilita
|
buru
nahasmenduekin lotutako estigmak eta aurreiritziak elikatzen dira, eta enpatiatik urruntzen gaituzte. Badago beste kontu bat; telesailetan, filmetan eta interneten transmititzen den erromantizazioa edo idealizazioa nahasmendu mentalekiko.
|
|
|
Gaur egun, kasik beti ordezko erremedioen bidez segituak direla dio. Halaber, ustez
|
buru
nahasmenduak dituztenak. «Gero eta sintoma sozial gehiago interpretatzen dira buruko arazo bat balira bezala, eta, bistan dena, farmazia industriak beti aurkituko du molde bat molekularen edo erremedioaren bidez erantzuteko, nahiz eta menturaz biziko nekezia edo nahasmendu bat baizik ez izan, sinpleki».
|
|
|
" Zalantzarik gabe, gizarte, osasun eta erakunde esparruetatik eskaintzen ditugun buru osasuneko programak eta zerbitzuak oinarrizkoak dira, baina ez dugu ahaztu behar osasun mentaleko arazoak dituzten pertsonei egunero laguntzen dietenen zeregina. Hain zuzen ere, hurbileneko senideak dira
|
buru
nahasmendua duten pertsonen errekuperazio prozesuaren zutabe nagusietarikoa", azaldu dute Agifesekoek.
|
|
2022
|
|
|
Hamar urte lehenago, 2011n, 78,2 urtekoa zelarik. Heriotzen kausei dagokienez, 2021ean izan diren heriotzen %27, 1 tumoreek eragin zuten, heriotzen %25, 6 (5.915 heriotza) zirkulazio sistemako eritasunek eragin zuten, hirugarrenik, heriotzen %7, 6 (1.763 heriotza)
|
buru
nahasmenduek eta portaera nahasmenduek.
|
|
|
Anorexia buru gaixotasuntzat jotzen duen irakurketa biomedikoa da gurera iritsi dena, eta DSM
|
buru
nahasmenduen eskuliburuan jasotzen diren irizpideak erabiltzen dira berau diagnostikatzeko: elikaduran murrizketak egin izana eta ondorioz pisua dagokiona baino baxuagoa izatea, pisua irabazteari beldurra, eta norbere pisuarekiko edota gorpuzkerarekiko pertzepzioa alteratua izatea.
|
|
|
Mitchell Wilson eta Umberto Galimberti psikoanalistek seinalatu dutenez, baina, DSMaren begirada klinikoa gorputzean fokatzen da eta ondorioz sintomak begiztatzera mugatzen da, horien atzean gorde daitezkeen ondoezak kontuan hartu gabe. " Era horretan erauzi egiten zaio gorputzari esanahi sinboliko eta soziala,
|
buru
nahasmendua eta berau sortzen duen marko soziala banatuz", dio Eugenia Gil Garciak Anorexia y bulimia: discursos medicos y discursos de mujeres diagnosticadas (Anorexia eta bulimia:
|
|
|
Txostenaren arabera, horrek eragina izan zuen haren gaitasun kognitiboetan, eta portaeraren kontrolaren galera ekarri zion. Auzitegiak
|
buru
nahasmenduagatiko salbuesle ez osoa onartu du: alegia, ebatzi du ez direla baldintza guztiak betetzen akusatua erantzukizun kriminaletik salbuesteko, baina aringarri gisa hartu du nahasmendua, halere.
|
|
|
OME Osasunaren Mundu Erakundearen datuen arabera, buruko nahasmenduen erdiak 14 urterekin edo lehenago hasten dira. Munduko nerabeen %10 inguruk dute
|
buru
nahasmenduren bat, baina gehienetan ez dira diagnostikatzen eta tratatzen, eta, sarritan, bere horretan jarraitzen dute helduaroan ere. Ohitura sozialak eta emozionalak garatzeko etapa erabakigarriak dira haurtzaroa, gaztaroa eta nerabezaroa, eta, beraz, garai horietan funtsezkoa da prebentzioan indarra jartzea osasun mentalari dagozkion arazoak saiheste aldera.
|
|
|
Ondorioz prozesu kronikoen desoreka ekarri du, eta aunitzetan egonezin emozionalak sortu dituzte. Tratamenduetara iristeko oztopo horiek desoreka psikopatologikoak ere eragin dute
|
buru
nahasmendua duten pertsonengan. e) Haur nerabe eta gazteengan
|
|
2023
|
|
|
Kopuru aipagarrienen artean daude Espainiako Pediatria Larrialdietarako Elkarteak (SEUP) 2019ko martxotik 2021eko martxora bitartean erregistratu zituenak. Beren larrialdietan
|
buru
nahasmenduekin lotutako diagnostikoak% 10 handitu zirela adierazi dute, eta gehien hazi zirenak honako hauek izan zirela: botikek ustekabean eragindako intoxikazioa(% 122), suizidioa/ suizidio saiakera/ ideazio autolitikoa(% 56), elikadura portaeraren nahastea(% 40) eta depresioa(% 19).
|
|
|
Unicef ek Nire burua: haurren osasun mentala sustatu, babestu eta zaindu izeneko txostenean argitaratutako ikerketaren arabera, hamar eta hemeretzi urte bitarteko nerabeen %13k baino gehiagok
|
buru
nahasmendua diagnostikatua dute, eta Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, diagnostikatutako osasun mentaleko nahasmendu horien artean antsietatea eta depresioa dira nagusiak.
|
|
|
Horrela ulertzen da sare sozialek nola erraztu dezaketen anorexiaren, bigorexiaren zein bulimiaren antzeko
|
buru
nahasmenduen garapena. Hala ere, aipatutako gaixotasunetatik haratago doaz, izan ere, aipatutako teknikek berdin jokatzen dute eduki guztiekin; beraz, bestela arazo txiki bat izango litzatekeena biderkatu dezakete, dagoeneko desoreka psikoemozionalean dagoen nerabeari azken bultzadatxoa eman diezaiokete depresiorantz36, dagoeneko beren burua zauritzen dutenen joera areagotu37 edo suizidioaren hutsaltzea zabaldu38; hala izan zen, adibidez, Molly Russellen kasu ezaguna, eta haren inguruan ikertzeko gomendatzen dizugu.
|
|
|
Lehen aipatu dugun nerbio anorexia
|
buru
nahasmendua da suizidioa gauzatzeko arriskutsuenetakoa, hain zuzen ere, funtsean norberarenganako etsaitasuna delako, norberaren gorputza, izate propioa, nahi ez izatea. Nola hartzen zaio aurre horri, nola hezten da etsaitasuna apaldu dadin?
|