|
2000
|
|
|
Eta, hala, noizik behin,
|
biek
ala biek tiro pare bana egiten zieten zapi zuri biribil batzuei, zeinak jopuntutzat hartu eta harat edo honat lotzen baitzituzten, zuhaitzen bati, harkaitzen bati edo bertze zernahiri. Aita oso ehiztari ona zen, punteria izugarria zuena; aitaren ondoan, berriz, osaba Joanikot ehiztari eta tiratzaile eskasa zen; baina nola ez zen osaba ehiztari eskasa izanen, baldin, alde batetik, ehiza atsegin ez bazuen, eta baldin, bertzetik, usoaren edo oreinaren aiduru zegoela ere, buru zirrituren batetik Pitagorasen teorema edo Arkimedesen printzipioa sartzen bazitzaion, ez zekielarik, finean, piezaren aitzinean paratzen zenean, usoari edo Pitagorasi egin behar ote zion tiro, oreinari edo Arkimedesi?
|
|
|
Giltzaren hotsak aditu zituenean, fraidea jaiki egin zen, eta, nola baitzen zuhurra eta arduratsua, hartu zituen galtzoinak ez bertze beztimenda guztiak, eta karrikarat jotzen zuèn behe leihotik iltki zen, eta aienatu zen ezin arintkiago. Eta Bucciok gelan barrena egin zuen, eta ohe sagaratu berri hartan sartu eta pausatu zen, atseden egiteko asmotan; gero, lotan geratu ziren, bai bera eta bai haren emaztea ere, zeren
|
biek
ala biek nezesitate handia baitzuten, batek guardiako gau emanaldiagatik, eta bertzeak ohe kontuetako nekeagatik. Eta egunak argitzerat egin zuen, eta Bucciok galtzoinak ikusi zituen ohaburuan, leihoa zabaldu bezain fite.
|
|
|
Haien aitzinean nengoen ni, baina nola, alde batetik, nik ere barren barrendik bizi izan nuen haien kalbarioa; nola, bertzetik,
|
biek
ala biek zuten barrena irakiten; eta nola, finean, dirakien urari lurruna ezin modu naturalagoan darion, hala ateratzen zitzaizkien haiei hitzak ezpainetarik, bai mementu hartan eta bai hurrengo egunetan ere, kasik oharkabean, ene presentzia hartarakotz behaztopa izan gabe, bi maitaleen baratze hertsia ene begietarat ere zabalik balego bezala.
|
|
|
Haietako bat rubioa, gizenkara, hartz tankerakoa zen; bestea berriz musu luze, ile beltz, basamoxal idurikoa. Eta hala ere, bazuten
|
biek
ala biek aire bat, mozkor izate bat batu egiten zituena. Ibilera ere bazen:
|
|
2001
|
|
|
Bi enpresa horiek, CAFek (Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles) eta Irizarrek, duela oso gutxi, hamabost urte, oso krisialdi sakonak izan zituzten eta hondoa jotzeko arrisku bizian egon ziren. Baina
|
biek
ala biek, ehundik gora urteko lanaren ondoren, arazoak gainditzen eta bere lanari eusten asmatu dute; hasiera batean artisau eran egiten zena gaur egun goren mailako teknologiarekin eginez, beren arloko munduko enpresarik handienekin lehian aritzeko adinako gaitasuna bereganatu dute giza baliabideetan nahiz alderdi profesionalean eta teknologikoan. Horren adierazgarri ezin argiagoak dira CAFen izena daramaten bagoiak, trenak eta metroak, eta Irizar izena daramaten luxuzko autobusak.
|
|
2002
|
|
|
Sergio ere negarrez hasi zen, barkatu, Sara, egin behar ez nuena egin orduko damutu bainintzen, barkatu, barkatu... Jarraian, desesperazioaren ertzeko suak harturik,
|
biek
ala biek erre zituzten arestian eta aurreko bi egunetan pilatutako tentsioak, fidakaiztasunaren eta desleialtasunaren izotzak ezarritako distantziak urtuz eta amodioa inoiz baino basatiago eginez, inoiz baino samurrago.
|
|
|
Libe eta Karmele, hasieran, begiak zabalik geratu zitzaizkidan, sinetsi ezinik bezala. Ondoren,
|
biek
ala biek egin zuten negar, deskontsolatuki. Esan nien:
|
|
|
Eta, geroztik, noiznahi ateratzen hasi ginen Ekainekin eta haren gurasoekin batera eta bestera, orain pelikula bat ikustera eta orain osaba Lazaro eta Sara paseatzera. Edo hainbat herritako festetara, uda partean,
|
biek
ala biek baitzuten atsegin jolas parkeetan ibiltzea: errusiar mendietan edo antzeko tramankuluetan.
|
|
|
Sergio itota bizi zen gurasoen munduan, baita Sara ere bereenean, eta
|
biek
ala biek behar zuten aire berri bat. Ez komuna batean bizitzeko, argi eta garbi baitzuten bai Sergiok bai Sarak elkarrekin bizi nahi zutela, beren etxetxoan, hain baitzeuden maitemindurik, baina bai beren bizimodu propioari ekiteko, apaltasun handiz eta luxurik gabe.
|
|
|
Francoren ondotik, berriz, Hitler aipatuko zuen, baita
|
biek
ala biek bigarren mundu gerran Hendaian izan zuten bilera ere. Eta eransten zuen:
|
|
2003
|
|
|
Txikitan, Justoetxeko don Justo Gramatikaria egin zuen lagun, eta honek beti babestu zuen. Baserritar ilustratuak izan nahi baitzuten
|
biek
ala biek, ume umetatik: bi uharte, nekazarien ezjakintasunaren itsaso gatzik gabean.
|
|
|
Ezta gutxiago ere. Ez dago bere baitan ezer ezkutatzen ibiltzeko asmorik, azken finean gazte horiek bata eta bestea izango dira, baina
|
biek
ala biek atera dute handiagoa eta gaitzagoa izan zitekeen ataka arriskugarritik. Normalena ihes egitea zuten, golf alderako leihoetatik.
|
|
|
Horixe. Hasieran ez bezala, Izpizuak eta Aranbarrik,
|
biek
ala biek, egin dutela bat Oxford Klubeko partaideen zerrenda osatzerakoan. Hemeretzi.
|
|
2004
|
|
|
Garbi dago
|
biek
ala biek arrakasta handia izan dutela. Euskal umorea existitzen da beraz?
|
|
|
bere jaiotetxean, orain Liberen etxea zen baserrian, eta urte mordoa pasatu ostean, berak Europara bidalitako ostruka batek eta Afrikara ekarritako moto sidecar batek topo egin zuten. Eta motorreko gidari beltzak ostrukari begiratzen zion, eta ostrukak beltzari,
|
biek
ala biek begi handi handiekin.
|
|
|
Kontua da legea indarrean ezarri zenetik hona EITBk legez egin lukeen gastu hori inpunitate osoz ez duela egin, hau da, sektoreari 16 milioi euro (2.600 milioi pezeta, alegia) zor dizkiola. Eta inpunitatea diogu, EITBrenjarduna zaindu luketen Eusko Jaurlaritzak nahiz Eusko Legebiltzarrak,
|
biek
ala biek, horren aurrean orain arte ezer ere egin ez dutelako. EITBk aipatu jarrera izatearen ordez legea aplikatu izan balu, euskal zinemaren egoera egungoa baino askoz egonkorragoa litzakeela esan beharrik ez dago.
|
|
|
Wittgensteinek bi tradizio filosofiko indartsuren iturritik edan zuen. Eta
|
biek
ala biek ez zuten asebetetzen. Ez metafisika tradizionalak ez enpirismo positibistak ere.
|
|
|
Etikak, politikaren adarra izaki, gizabanakoaren ongi praktiko gorena du helburu, polis eko kide bati dagokion aldetik. Etikak eta politikak,
|
biek
ala biek, ongiari eta zuzenari buruz dihardute, lehenak gizabanakoaren mailan, bigarrenak herri eta estatu osoari begira (Cf. I, 2, 1094 b 3, 1095 a).
|
|
|
Zerbait esan beharreko premia baitaratu zitzaion Bazterri. Ordura arte Harakinekiko harremanean ez zuen horrelako premiarik susmatu, ez zen arazorik hitz egiten bazuten ez bazuten, halako lasaitasun bat nabaritzen zuten
|
biek
ala biek, haien arteko adiskidantza hitzez haraindi bailegoen; baina hitzik gabeko entendimendu hura hautsirik, gauzak esan beharra zegoeneko garaia iritsia zela iruditu zitzaion Bazterri, eta orduan Ferminek denei egozten zien akusazioa, emeagatik edo destaina eragiten ziena," Iraultza arra da beti" argituko zion Marckek, burura etorri zitzaion, alegia, koadrila hartan ez zela hitzik e...
|
|
2005
|
|
|
Lehenago ere Jaionerekin saiatua zinela. Gainera, ulertu behar duela, adin alde handia duzuela
|
biek
ala biek.
|
|
|
Tom irakurtzen ari zen liburu batean ageri omen zen Huck," Hire antzeko bat" eta hori aski izan zuen onartzeko, gauza sorgintzat zeuzkan liburuak, eta harrezkero Huck izan zen auzoko mutiko guztientzat, Huck, zakur izena nire iritziz, Tom katu izena den bezala, txakur katu ibili nahi zutelako agian, gertatzen dira halakoak prakadunen artean prakadunak mutikoak izan arren. Hamabina urte zituzten eta beldurgarriak ziren erramutan, edozein helduk baino arinago zeharkatzen zuten
|
biek
ala biek portua alderik alde txalupa hartuta. Auzoko arraun elkartekoak atzetik ibili zituzten astun, Euskal Herriko txapela jasoko omen zuten infantiletako batelarekin haiek biak tostetan edukiz gero, baita bakar batekin ere segurenik, baina biak bildu nahi.
|
|
2006
|
|
|
Esperientzia honetatik ondorio garbiak atera dituzte. Batetik,
|
biek
ala biek uste dute hizkuntza ohiturak aldatzea oso zaila dela. Gonzalezen esanetan, «lankide batekin gazteleraz hitz egiteko ohitura hartzen duzunean ez da erraza hizkuntza aldatzea, lan handia egin behar duzu ohitura hori aldatzeko».
|
|
2007
|
|
|
Erregeak Gorteen batzarraldiak eten zitzakeen, eta hori ere askotan gertatu zen, batez ere Alfontso XIII.aren agintaldian. Bi ganberen barne antolaketari dagokionez,
|
biek
ala biek euren araudiak onesten zituzten eta kide hautetsiek hauteskunde legeriak eskatutako betekizunak eta hautaketaren legezkotasunaren ingurukoak betetzen zituzten. Bestalde, Kongresuak gobernu organo guztiak hautatzen zituen, baina Senatuari dagokionez, erregeak lehendakaria eta lehendakariordea izendatzen zituen, eta senatariek idazkariak soilik hauta zitzaketen.
|
|
|
Azaña Errepublikako lehendakari hautatu zutenean, Gobernuko lehendakari kargua utzi zuen, eta horren ordez Santiago Casares Quirogak hartu zuen kargua. Azken hori gobernuburu zela, bi erailketa gertatu ziren, eta
|
biek
ala biek ondorio izugarriak izan zituzten Espainiako historian: lehenengo José del Castillo Asaltoko Guardiako tenientea erail zuten (ezkerrekoa), eta krimen horri erantzunez, José Calvo Sotelo Parlamentuko eskuinaren burua erail zuten.
|
|
|
Ez dakit pozik ote nengoen, baina Elisa eta Argiñe, pozik baino gehiago zeuden. Distira egiten zuten
|
biek
ala biek, argiak bazter guztiak bustitzen zituen etxe hartan. Mundu honetakoa ez zen distira zela esango nuke, jakingo ez banu mundu guztiak mundu honetan egon daitezkeela eta eguzki guztiak gela batean gorde daitezkeela, irribarre guztiak aurpegi batean lora daitezkeen bezala.
|
|
|
Azalpen bat merezi du horrek. Modernizazioaren biprozesu nagusiek (zibilizazio kapitalistaren gorapenak eta estatuaren eraikuntzak edonaziogintzak),
|
biek
ala biek, jendea, etnizatu, dute.
|
|
|
Amaia ere irribarretsu dago argazki kamerara begira. Ume mokoak dirudite
|
biek
ala biek. Zerbaitengatik protagonista dira afari horretan.
|
|
|
Frantses eta gaztelaniaren kasuan,
|
biek
ala biek hizkuntza komunitate normalizatua dute, nahiz produkzio zientifikoa kolokan duten. Sasoi batean frantsesez modu normalizatuan ekoizten zen maila zientifikoan.
|
|
2008
|
|
|
1970eko hamarkadatik hona ikuspegi pedagogiko berriak sortu dira, baina horiek ez dira, oraindik orain, guztiz txertatu Hego Euskal Herriko hezkuntza legeetan. EAEko curriculumak Nafarroakoak baino ikuspegi berritzaileagoa badu ere, gabezia nabarmenak azaleratu dituzte
|
biek
ala biek. Nafarroakoaren kasuan, eredu zaharrari jarraitzen diola esan daiteke, edukiak zurrun aurkeztuz (irakatsi behar diren autoreak zehaztuz, esaterako) eta kronologiaren arabera antolatuz.
|
|
|
Anaiak gustura zeuden, disgustura behintzat ez. Nazario eta Honorato ez bezala(
|
biek
ala biek zuten irri hautemangaitz bat ezpainetan, betartea eguzki izpi baten argipean), Ismael errukitzen hasia zen, beharbada, irria ezpainetatik ezabatu eta goibeltasunaren eremuan sartua baitzirudien?, eta osaba Bixentek axolagabeki gainbegiratzen zuen eszena, han gertatuak berarekin zerikusirik ez balu bezala. Bi hitzetan esateko, mahai inguru hartan izeba Ursula zen Beñardori penaz begiratzen ziòn pertsona bakarra.
|
|
|
aitzitik, abenturazale amorratua ere bazen?, eta hain zen kontsula, bestetik, gitarrista trebea bezain kantari gain gainekoa? halako eran, non
|
biek
ala biek sentitu baitzuten hasieratik bertatik afinitate moduko bat. Andaluziako herri kantak ez ezik, pintura inpresionista ere atsegin zuten biek?, haien gustuen munduek euskarri bera balute bezala, hots eta kolore konbinazio bertsuen sintonian. Urtebete lehenago, gainera, kontsula alargundu eta, adisketasunak hartara bultzatzen zituelako edo, gero eta maizago biltzen hasi ziren, hilean behin edo, arratsaldeko lehen orduan neguan, eta beranduxeago uda partean.
|
|
|
–(?) Biak, kalonje jauna eta zure emaztea, etxean ero batzuk bezala sartu eta are eroagoak jarri zitzaizkidan, noiz eta nik, askatasunaren izenean, Gerardo eta Nataliaren arteko harremanen defentsa egin bainuen, harik eta
|
biek
ala biek eskandalu ez nolanahiko batekin mehatxatu ninduten arte. Eta nik amore eman nuen,?!
|
|
|
Villalbako markesek bikote eredugarria osatzen zutèn garaian, bazirudien, gainera, iritzi bertsukoak zirela nexken heziketari buruzko kontuetan. Esan nahi baita
|
biek
ala biek nahi zutela nexkek zerbait ikas zezaten, saloietan eta festetan jakinduriaren distira arma bat ere izan zitekeen, gonbidatuak erakarri eta haiei zirrara eragiteko?, jakin bazekiten arren zientzia eta goi jakituria gizonaren alorrak zirela, halakoxea baitzen gehienen ustea eta iritzia, villalbatarrei bizitzea egokitu zitzaièn garai hartan bederen; villalbatarrei, beraz, goi mailako estam... ongi irakurtzen eta idazten ikastea, geografia eta historia pixka bat, eta aritmetikaren lau erregelak, hori gutxienez?, gero gerokoak?
|
|
|
Izan ere, ordu arte guztia konpartitu izan zuten, barreak eta negarrak, osasuna eta eritasuna, soinekoak eta ametsak?, baina nola konpartitu jomuga bera zuèn sentimendu hura? Zeren, amodioan, elkartzen duen jomugak, zirkulua biren artean ixten den neurrian, guztiz bereizten baitu, eta zeren, alor hartan,
|
biek
ala biek nekez onartuko baitzuten hiruren arteko konponketa bat, bururatu ere ez, beharbada, jaso zutèn heziketaren mende zeudèn heinean. Huraxe zen halako zerbait gertatzen zitzaièn lehen aldia, eta, ondorioz, Natalia eta Natividad aztoraturik sentitu ziren, eszena bertatik jarrai zezakeèn edonork joko zituen nesken txaloak eta irriak gehiegizkotzat, egoerak, barne mugak haustearren, plus hartara behartu balitu bezala?, jakin ez sentimendu hartaz lotsa zirelako, edo sentimendu hura ezin konpartitzeak sorrarazten zièn ezinegonaz.
|
|
|
Ohargarria da gutun hau Azkuek eta Oleagak pertsonalki tramitatu arren, ez baitzen egin ofizialki Euskaltzaindiaren izenean, aldi berean Akademiaren prestigioan bermatu nahi izan zutela: eskutitzean,
|
biek
ala biek adierazten zuten Euskaltzaindian zuten kargua, eta halaber, Akademiaren bermea aipatzen zuten konfiantzazko zentsore euskaldunak bilatzeko.
|
|
|
Adizkien ekoizpenaren datuak, sexuaren arabera bereizita eskaintzen dira 4.17 irudian. Bariantza analisiaren arabera adin aldaerak (F (14, 945)= 37,55, p < 0,001) zein sexu aldaerak (F (1, 945)= 12,17, p < 0,01)
|
biek
ala biek dute eragina adizkien ekoizpenean. t frogak islatzen duenez, neskatoek mutikoek baino adizki gehiago ekoizten dituzte batez beste: neskatoen eta mutikoen arteko aldeak esanguratsuak dira 20 eta 30 hilabeteetan, eta ezberdintasuna tendentziala da 25 eta 29 hilabeteetan.
|
|
|
Euskal Herrian berrikuntza edo ordezkapen onomastikoa euskarazko izenak baliatuz egin da gehienbat. Talde arteko bereizketaren logikak eta talde barneko identifikazioaren edo homogenizatzearen logikak,
|
biek
ala biek, bultzatu dute, euskalduntze onomastiko hori?. Erreferentzi taldea, bistan da, Euskal Herria izan da.
|
|
|
Artola zein Irazoki ados dira musikari ona zela errateko, baina
|
biek
ala biek «lagun» eta «pertsona handi» bezala oroituko dute. «Haren falta sumatuko dut».
|
|
|
Pasaia eta Astigarragako alkate Maider Zigandak eta Bixente Arrizabalagak ere pauso garrantzitsutzat dute atzokoa, baina zaborraren arazoari irtenbidea bilatzen jarraitu dela gogorarazi dute
|
biek
ala biek.
|
|
|
Antzekoak dira bi batzordeek egindako balorazioa eta Behatokiaren diagnosia, euskalgintzako beste hamasei erakunderekin batera egindako urteko txostenean azaltzen duena. Beltzune nagusiak Administrazioan, Justizian, Osasungintzan eta Herrizaingoan ikusten dituzte
|
biek
ala biek.
|
|
|
Geroztik, behin baino gehiagotan joan zen markes jauna kontsularen etxera, bizpahiru hilabetetan behin bai, hain zen kontsula, alde batetik, hitz errazekoa, Ameriketako lur exotikoekin lotutako mila anekdota kontatzen zizkiona –kontsul jauna ez baitzen etxean ixten diren horietakoa, kontsuletxeko paper eta agiri ofizialen artean beti: aitzitik, abenturazale amorratua ere bazen–, eta hain zen kontsula, bestetik, gitarrista trebea bezain kantari gain gainekoa... halako eran, non
|
biek
ala biek sentitu baitzuten hasieratik bertatik afinitate moduko bat –Andaluziako herri kantak ez ezik, pintura inpresionista ere atsegin zuten biek–, haien gustuen munduek euskarri bera balute bezala, hots eta kolore konbinazio bertsuen sintonian. Urtebete lehenago, gainera, kontsula alargundu eta, adisketasunak hartara bultzatzen zituelako edo, gero eta maizago biltzen hasi ziren, hilean behin edo, arratsaldeko lehen orduan neguan, eta beranduxeago uda partean.
|
|
|
"(...) Biak, kalonje jauna eta zure emaztea, etxean ero batzuk bezala sartu eta are eroagoak jarri zitzaizkidan, noiz eta nik, askatasunaren izenean, Gerardo eta Nataliaren arteko harremanen defentsa egin bainuen, harik eta
|
biek
ala biek eskandalu ez nolanahiko batekin mehatxatu ninduten arte. Eta nik amore eman nuen,...!
|
|
|
Anaiak gustura zeuden, disgustura behintzat ez –Nazario eta Honorato ez bezala(
|
biek
ala biek zuten irri hautemangaitz bat ezpainetan, betartea eguzki izpi baten argipean), Ismael errukitzen hasia zen, beharbada, irria ezpainetatik ezabatu eta goibeltasunaren eremuan sartua baitzirudien–, eta osaba Bixentek axolagabeki gainbegiratzen zuen eszena, han gertatuak berarekin zerikusirik ez balu bezala. Bi hitzetan esateko, mahai inguru hartan izeba Ursula zen Beñardori penaz begiratzen ziòn pertsona bakarra.
|
|
|
Villalbako markesek bikote eredugarria osatzen zutèn garaian, bazirudien, gainera, iritzi bertsukoak zirela nexken heziketari buruzko kontuetan. Esan nahi baita
|
biek
ala biek nahi zutela nexkek zerbait ikas zezaten –saloietan eta festetan jakinduriaren distira arma bat ere izan zitekeen, gonbidatuak erakarri eta haiei zirrara eragiteko–, jakin bazekiten arren zientzia eta goi jakituria gizonaren alorrak zirela, halakoxea baitzen gehienen ustea eta iritzia, villalbatarrei bizitzea egokitu zitzaièn garai hartan bederen; villalbatarrei, beraz, goi mai... ongi irakurtzen eta idazten ikastea, geografia eta historia pixka bat, eta aritmetikaren lau erregelak, hori gutxienez–, gero gerokoak...
|
|
|
Izan ere, ordu arte guztia konpartitu izan zuten –barreak eta negarrak, osasuna eta eritasuna, soinekoak eta ametsak–, baina nola konpartitu jomuga bera zuèn sentimendu hura? Zeren, amodioan, elkartzen duen jomugak, zirkulua biren artean ixten den neurrian, guztiz bereizten baitu, eta zeren, alor hartan,
|
biek
ala biek nekez onartuko baitzuten hiruren arteko konponketa bat, bururatu ere ez, beharbada, jaso zutèn heziketaren mende zeudèn heinean. Huraxe zen halako zerbait gertatzen zitzaièn lehen aldia, eta, ondorioz, Natalia eta Natividad aztoraturik sentitu ziren –eszena bertatik jarrai zezakeèn edonork joko zituen nesken txaloak eta irriak gehiegizkotzat, egoerak, barne mugak haustearren, plus hartara behartu balitu bezala–, jakin ez sentimendu hartaz lotsa zirelako, edo sentimendu hura ezin konpartitzeak sorrarazten zièn ezinegonaz.
|
|
|
Mikel eta Puru izan ziren lehenak maleta guztiak zekartzatela gurditxo banatan, gero Maxe, irribarre zabal zabala ezpainetan, Xiao Maren aulkitxoan zekarrela, eta azkena Marisa Laida Ju rekin. Eta gogoan dut Marisak Itsaso ikusi zuelarik lasterrari eman ziola eta besarkaturik negarrari eman ziotela
|
biek
ala biek ere. Bidaiaren unerik politenetako bat izan zen.
|
|
2009
|
|
|
Nire lagunaren ama. Ez dakit
|
biek
ala biek zer sentsazio izan zuten amatasuna bizi zutenean, ez baitiet entzun sekula sentimendu horretaz berba egiten egia esan. Agian ez zuten bizi ere egin sentimendu hori, ez zietelako aukerarik eman bizitzeko.
|
|
|
Neurketa konpletoa burutu genuen eta merezitako hiru puntuak etxeratu. Abreuren inguruan galdetuta
|
biek
ala biek nabarmendu dute tipo irekia dela oso eta lehenbiziko hartu emana oso ona izan dela.
|
|
|
Bata Llan de Cubel izango da, musika asturiar tradizionala egiten duen folk taldea, eta bestea, Skama la Rede, ska punk estiloa jorratzen duen talde independentista. Folkaren jarraitzaileak dantzan jarriko dituzte
|
biek
ala biek.
|
|
|
Beste bat zen anaien kasua, bai Teofilo Mariak eta bai Damasok ere bekaiztu egiten baitzioten dohain hura:
|
biek
ala biek zituzten, haatik, bekaitza konpentsatzeko baliabideak, Teofilo Mariak aitaren eredua baitzuen jarraibide, eta aitak mespretxatu egiten baitzituen Domingoren jauziak eta zilipurdiak, zirkuko jende fundamenturik gabea oroitarazten ziotelako, edo, are okerrago, oihaneko tximuak eta txinpantzeak, eta bere anaia Beñardo, azken batean.
|
|
|
ez; are gehiago:
|
biek
ala biek aitortzen zuten, don Zoiloren aholkuei jarraituz, itsasoko ura zutela barizeen aurkako erremediorik behinena, ibili ere, itsasertzean ibiltzen baitziren biak batera eta bestera, zangoak belaunetaraino sartuta; orbetarrek bazuten, hortaz, kontu hartan ere beren marra, zilegizkotasunaren marra?, moduzkotasun itxurako baten lumak trazatua eta zehaztua; arlo hartan, hura zen, beraz, Regina eneko emakumeen jokaera arautzen zuèn irizpidea, Adak aintzakotzat hartzen zuena:
|
|
|
borrokaldi hark, atipikoa, inondik ere? arrisku erantsi bat zuen,
|
biek
ala biek baitzituzten betaurrekoak; han, baina, ez zen inor arriskuaz mintzatzen, odolaren deia eta inkontziente kolektiboaren ahotsa beste dei eta ahots partikular guztien gainetik zeudelako, ausaz, betaurreko xixtrin batzuen gainetik zer esanik ez; Damasok, halere, bere berezko ahotsa zuen, bere berezko beldurraren ahotsa, alegia?, inkontziente kolektibo guztien gainetik mintzatzen zitzaiona, e... ez gimnasia, ez kirola, ez ariketa fisikoak ziren haren espezialitatea?
|
|
|
Horregatik egin baitzuen Domingok, beharbada, irri; are gehiago: irriak kutsatuta edo, irri egin zuten Teofilo Mariak eta Maria Bibianak ere, irri eta hasperen, lasaitu ederra hartu zuten, itxura batean!?,
|
biek
ala biek anaiak ahoskatutako hitzen irakurketa bera egin zutelako, ausaz: –Ez da fantasma bat:
|
|
|
Teofilo Maria eta Maria Bibiana hitzik gabe gelditu ziren; are gehiago: Domingori entzun orduko eten zitzaien irria,
|
biek
ala biek anaiak ahoskatutako hitzen irakurketa bera egin zutelako, beharbada, orduan ere: –Frankenstein txiki bat da:
|
|
|
–Ama, etxeko irratia noiznahi itzalaraziko didazu, baina zailago izango zaizu. Alberto irratia? isiltzea??; Domingok, beraz, Alberto eta Adaren arteko elkarrizketaren lekuko izan zen neurrian, bazekien
|
biek
ala biek elkarri esandako hitzen berri, baita elkarri egindako keinuen berri ere, eta horrek kezkatzen zuen, bai baitzirudien ezen Alberto eta Ada, bi pertsona, bi plano?, aurreko elkarrizketetan ez bezala, zeinetan gutxieneko distantzia bat, begirunezkoa, nolabait esatearren, gorde izan baitzuten, giro adeitsu baten barruan betiere, beste plano batean mugitzen hasi zirela, plano berean beharbada, bi planoen arteko distantziak urturik?, batez ere Albertori ahotsa hautsi eta beronek ateratako ziztuari Adak txantxazko iruzkina egin zionetik:
|
|
|
edo, antolatzekotan, urtean bakarra, festagatik beragatik baino gehiago, jendearekiko harremanei eustearren; azkenean, festa pare bat antolatu zuten lehen urtean, hiru bigarrenean, hirugarrenean berdin? ...bat emakumek ez bezala, zeinek haur jaioberria hazteko inuderen bat kontratatzen baitzuten, berak hazten baitzituen bere haurrak, hain zen indartsua, antza, haurrei bularra ematerakoan bereganatzen zuèn atsegina?, halako eran, non, handik aurrera, Regina enean festak bakandu eta urtean bakarra egitera mugatu baitziren, uda partean; sarritan desados egoten zirenak, baina, gauza batean zeuden ados,
|
biek
ala biek lehenesten baitzituzten, dantzaldiaren programazioan, dantza klasikoak eta betikoak, mazurkak, polkak eta balsak, zerbait esateagatik?, dantza modernoen aldean, charlestonak, tangoak eta fox trotak?, alor hartan ere garbi baitzuen Reginak jokabidea, zuzena bezain zurruna, hiriburuko talderik atzerakoienek nonahi aurkitzen zuten maiseaketan aritzeko moduko bazka?, markesa anderearengandik ikasitako esaldi batek ezin hobeto laburbiltzen zuena:
|
|
|
Izeba Ernestinak, berriz, zalantzazko une baten ondotik eman zuen amore; Ernestinaren zalantza hura, baina, ziurtasun bat ere bazen, bere sentimenduez ezin ziurrago zegoenez: Ernestinak, izan ere, estimatzen zuen bere koinatua?
|
biek
ala biek zituzten elkarrenganako harreman onak, begirune osozko jarreran oinarrituak?: estimatuko ez zuen, bada, baldin eta berak. Nazario Orbek?
|
|
|
ni karlista, eta hi alfontsinoa??, kendu nire begi bistatik, traidorea, lotsa ematen didak-eta!; are gehiago: herrira egindako bisitaldi haietako batean, Teofilo Maria eta Domingoren artean eztabaida piztu zenean,
|
biek
ala biek turuta jo nahi zutelako, hasi ere, hasi ziren biok bultzaka, harik eta, bultzada haietako batean, turuta lurrera erori zen arte, hain fortuna gaiztoarekin, non Teofilo Mariak instrumentua oharkabean bi aldiz zanpatu eta orduantxe hondatu baitzuen?, aita ez zitzaien haserretu; aitzitik, halaxe mintzatu zitzaien: turutak, gizonak bezalaxe, jaio, bizi eta hil egiten dira, eta aitonaren turutari ere hiltzeko ordua heldu zaio; eta, turuta eskuan hartu eta urrutira jaurtizen zuela, oihukatu zuen:
|
|
|
Eta urradura bat zuen bere urguiluan, gainera, anai arrebek barre egin ziotelako, aitaren kontsentimenduarekin, hori bai; eta patinik gabe gelditu zen, hori okerrena, ez ezkerrekorik ez eskuinekorik? ez halabeharrez, beharbada, orduantxe piztu baitzitzaizkion, menturaz, irudizko patin batzuk irudimenean, ezkerrekoa eta eskuinekoa,
|
biek
ala biek Domingori agindu bera ematen ziotela: mendeka nazazu, mendeka nazazu?
|
|
|
Hura guztia esan zion, beraz, Damasok Domingori, esan ere, esan zion Regina enean zegoela abokatua, beste bilera bati ekiteko asmotan?,
|
biek
ala biek orain pauso gutxi batzuk egiten zituztela, eta orain gelditzen, harik eta, etxeko atera iristeko hogei bat metro falta zitzaiela, betiere kanpoko etxeko aterako bide hartxintxarrez josian?, Damasok Domingori begietara begiratu. Moncayo eta Palafox zaunkaka hasiak ziren ordurako, eta honela esan zion arte:
|
|
|
esan nahi baita Teofilo Mariak nekez emango ziola ipuin hari Adak edo Maria Bibianak ematen ziotèn interpretazioa, hauei gehien interesatzen zitzaiena berunezko soldadutxoaren eta neskatxa dantzariaren arteko maitemina baitzen, egin ere, halaxe egiten baitzuten marrazkia bi ahizpek, soldadutxoa eta neskatxa dantzaria eskutik helduta. ...ak ez bezala, aditzera ematen zuenez 2, egun batean, leiho irekitik bat batean sartutako haize bortitz batek bultzatuta, neskatxa dantzaria sutara erori, soldadutxoa atzetik joan, eta hantxe amaitu zuten berunezko bi jostailuek, suak sututa, bai, baina baita maitasunak itxuraldatuta ere, suaren baitan ikusten zèn berunezko bihotz bakarra mirariaren erakusgarri?, eszena hura agertzeari ekin zioten
|
biek
ala biek, suak eta berunezko bihotzak laburbiltzen zutèn eszena zirraragarria.
|
|
|
Teofilo Mariak eta Tasiok bazuten beste ezaugarri komun bat,
|
biek
ala biek baitzuten dotore janzteko ohitura, ibilera ere dotorea zuten, arina eta erritmikoa, besoen joan etorriko dantza estilizatua lagun, burua zut: aitortu ere, aitortuko zukeen moda diseinatzaile batek ziurki zer nolakoa zen haien estiloa, naturaltasunaren eta naturalkeriaren artekoa?, trajea ongi lisatua eta gorbata korapilo simetrikoduna bere lekuan, bizkarrezurraren negatiboa balitz bezala, bi apolotar gazte iduri; salbuespenak salbuespen, ez zuten sonbreirurik erabiltzen?
|
|
|
aitak semearen bular astinduak eta malkoak igartzen zituen, negar zotinak eragindakoak, eta semeak aitaren hasperenak, negarraren ertzekoak haiek ere, aitak semeari harro nago zutaz esaten zion bitartean, eta semeak aitari ni ere bai zutaz; ilunpea lekukotzat hartu ezean, ez zuten beste lekukorik, eta horregatik luzatu zituzten aita semeek, beharbada, bihotzetik bihotzera hedatutako adierazpen haiek, beste egoera batean, argitan, adibidez, eta lekukoren batekin zer esanik ez? nekez egingo zituztenak,
|
biek
ala biek jasotako heziketa sentimentalean, eta haien balio eskalan, ondorioz, sentimenduak adieraztea ez baitzen gizonen gauza; eta, hala eta guztiz ere, aita semeek, inongo lotsarik gabe, sentimendu haiexei ematen zieten forma eta adierazpidea, harik eta, barruko urak, urak eta odolak?
|
|
|
halako zerbait sentitu behar baitzuten biek: esan nahi baita bi gorputzen artean halako tentsio bat sortu zela, baita halako erresistentzia bat ere?
|
biek
ala biek baitzuten garbi, halaber, anai arrebak zirela, eta joka zitzaketèn joko guztiek muga bat zutela, haragiaren atariko muga?, tximista batek baino ezin deusezta zezakeena: irrika ezkutuen tximista hura, argi sagar debekatua?, anai arrebak ezerk ez bezala argitu zitzakeena, baina baita haiek erre eta erraustu ere; horregatik, beharbada, mugako egoera hark sortzen ziòn kezka eta kezkak sortzen ziòn urduritasuna estaltzeko edo, zuhurtzia kontziente inkontziente batek bultzaturik, Domingok Ada askatu eta honela hitz egin zuen, barrua jaten ziòn bere kezka hura ahazteko beste bat kanporatzen zuela:
|
|
|
aurkariak huts egiteko irrika, behin edo behin eraman zuena aurkariaren jarrera bera hartzera? saio haietako batean Gemma Lertxundi zangotrabatzera, alegia; nabarmena izan zen, esate baterako,
|
biek
ala biek. Adak eta Gemmak, bi ahotsetako konposizio bat abestu behar izan zutenekoa, elkarri zirika, notak segundo hamarren batean luzatuz edo segundo hamarren batean moztuz, edo tonua erarik sumaezinenean igoz edo jaitsiz?, harik eta Adak Gemma pentagramaren bidetik, nolabait esatearren?
|
|
|
hura, horma batera jotzen zuena, non baitzegoen hutsarte bat, Reginak hutsik utzi zuena, nahita utzi ere, zeruko Ama Birjina bera hantxe ager zekion noizbait: nik egin dizut tokia, eta orain zatoz Ama Maria!; hutsarteak bi metro eskaseko garaiera zuen eta metro erdi zabal, eta horregatik hartu zuen saltzaileak metro xingola, Adak eskatuta; saltzaileak, gero, ahoa bi aldiz zabaldu, eta Adak bi aldiz eragin zion buruari, gora eta behera; azkenik,
|
biek
ala biek agur egin zioten elkarri, irri zabala ezpainetan, tratua hantxe itxi balute bezala; biharamunean, baina, Ada dendara itzuli, eta buruaz ezetz esan zion saltzaileari erabakitasun handiz: hobeto pentsatu zuela, alegia, eta ezetz, ez zuela irudia erosiko!; nola, bada, baldin eta berea amari egin ziezaiokeèn beste iruzur bat besterik ez bazen, intentzio onenarekin eginda ere?
|
|
|
Eta Teofilo Mariak, koltxoian etzanda zegoèn aita eserarazi, zutiarazi, hiruzpalau urrats eginarazi, eta koltxoia alboratu zuen: orduan, ordea,
|
biek
ala biek ikusi zuten ikustekoa, bi oholen arteko ahokaduran?
|
|
|
Antzararen bideak, berriz, egoeraren konplexutasuna ezin hobeto jasotzen du. Bizia loko «Mekanoa» narrazioa (nire ustez, bildumako onena) gogora ekarri dit puntu batzuetan,
|
biek
ala biek tragediaren neurria (familia berean alderdi kontrajarriak egotea, horixe da, azken batean, gerra zibilaren oinarria) azalerazten dutelako.
|
|
|
Jendearen esanetan katalanari zekenkeria zerbait datxekio. Hots laburrez eta zehatzez taxutua da, ingelesa bezala,
|
biek
ala biek arestiko iragan komertzial, praktiko eta industrialarekin zerikusirik bailuten. Gure herri ondoan dagoen adreiluzko oihal fabrika Manchesterrekoen tankerakoa da.
|
|
|
bost barruti ezarri zituzten bertan (Iruñea, Tutera, Lizarra, Tafalla eta Zangoza). Euskaraz ziharduten bi telebistak (Ttipi Ttapa eta Xaloa), beraz, baimena lortzeko aukera barik utzi zituzten,
|
biek
ala biek barruti horietatik at geratutako esparru euskalduna (Baztan, Bortziriak eta Malerreka nagusiki) zutelako eragin eremu. Eta baimenik ezean, diru-laguntza barik gelditzeko arriskua zeukaten.
|
|
|
Erabat biluzik eta minimalista ager zitezkeen Non on top en, eta musikalki oparoago eta beltzago Giant en. Eta hala ere,
|
biek
ala biek kantu ederrak biltzen zituzten, Jonathan Richman eta Will Oldhamen, Love eta Belle and Sebastianen artean egon daitekeen esparru batean kokatzen zirenak.
|
|
|
Formetan bakarrik bereizten dira. Lehenengoak indarkeria darabil, bigarrengoa zuzenbide estatuaz baliatzen da demokraziaren kontrako legeak ezartzeko, baina
|
biek
ala biek mendekotasun erlijiosoa galdegiten dute jainko bakar batekiko. Ala deitzen diote batzuek, Espainia besteek.
|
|
|
Bereziki kitzikagarria da Betteredge etxezainaren ekarpena, luzeena, estilo ingeleseko morroi neskameen buru leial burutsuarena, zeinaren Biblia Robinson Crusoeren gogoetak baitira; eta Ezra Jenningsenen opiomanoarena, pertsonaia misteriotsua berau, Wilkie Collins idazlearen beraren isla dena:
|
biek
ala biek, pertsonaiak nobelan eta egileak bizitzan, garaiko osasun terapia dela kausa opioari ekin behar izan zioten, droga horren menpean akiturik amaitu arte.
|
|
|
Egun hauetan, Defentsa Ministerioko kanpo harremanetarako zuzendari Qian Lihua eta AEBetako Defentsako idazkariordea oztopoak gainditzeko bilera egiten ari dira. Bilera horrekin,
|
biek
ala biek bi armaden arteko harremanak estutu eta segurtasun arloko gaiak jorratzea espero dute.
|
|
|
Lagun on bati eta askatasunaren aldeko borrokan erreferentea izandakoari egindako liburua dela esan du. Halaber, Irujok eta Amezagak elkarrekin bizi izandako harremana gogoratu du justizia sailburuak, eta
|
biek
ala biek Euskal Herriaren askatasunaren alde egindako apustua goraipatu dute.
|
|
|
Bi herrialde horien arteko harremana, izan ere, ez da lehengo bera; nabarmen aldatu da George Bushek Etxe Zuria utzi zuenetik. Orain, aliantzan sinesten dute
|
biek
ala biek. Aliatu indartsuak nahi ditugu.
|
|
|
Pagina 2 saioa, berriz, Espainian zein nazioartean literaturak egiten dituen ekarpenei begira jartzen da astero. Baina
|
biek
ala biek antzeko egitura dutela esango nuke. Hiru ordu laurdenetan, gutxi gorabehera, idazle batek berriki argitaratu duen lanean eta gai bati buruzko erreportajean jartzen dute arreta.
|
|
|
Bi hautagaiek datorren astearteko inbestiduraren goizeko saioan hartuko dute parte. Egungo egoeraren irakurketa eta aurrera begirako erronkak hizpide izango dituzte
|
biek
ala biek. Lopezek hartuko du hitza aurrena, eta haren ostean hitz egingo du Ibarretxek.
|
|
|
Gorputza ubelduraz beteta, lepokoarekin eta arnasa hartzea errazteko makina sudurrean zuela ageri zen. Inkomunikazioa altxatu zietenean
|
biek
ala biek torturak salatu zituzten. Inputatuen artean daude atxiloketan parte hartu zuten zortzi guardia zibil, kuartelean Porturekin egon zen beste bat eta ospitalean egon ziren beste lau.
|
|
|
Txinako eta Errusiako agintariak ez dira izan goi bileran. Baina
|
biek
ala biek nabarmendu dute Piongiangen erabakiak, erantzun serioa, behar duela.
|
|
|
Nuuk eta Kopenhageren arteko negoziazioak luzeak izan dira, bereziki,
|
biek
ala biek lur azpian dauden natur baliabideen gaineko kontrola aldarrikatzen zutelako. Zortzi urteko tirabiren ostean eta espero baino bi urte geroago egin zuten akordioa:
|
|
|
–Bitarteko hauen bidez alderdiaren kalterako izan zitekeen informazioa emango genuela uste zuten?. Egoera, baina, aldatzen ari dela uste dute
|
biek
ala biek. –Hauteskunde programa egiteko eta Kongresuko txostenetan erabili izan ditugu herritarren iritziak?, dio Buronek, eta gaineratu du:
|
|
|
Eta hori dohain handia da?. Luxenburgon bizi dira, eta arrantzan egitea eta ehizan ibiltzea, esaterako, gogoko dute
|
biek
ala biek.
|
|
|
Herenegun hasi zituzten elkarrizketak, Costa Ricako presidente Carlos Ariasen bitartekaritzapean. Zelaya eta Micheletti kanpo gelditu dira; aurrez aurre hitz egiteko aukerarik, beraz, ez dute izan,
|
biek
ala biek San Josera, Costa Ricako hiriburura, bidaiatu badute ere.
|
|
|
kolpea eman diete Espainiako eta Frantziako Barne ministro Alfredo Perez Rubalcabaren eta Brice Hortefeuxen esanetan. Nolanahi ere,
|
biek
ala biek ohartarazi dute erakunde armatuak atentatuak egiteko intentzioa ez ezik gaitasuna ere baduela, eta, beraz,, hiltzen jarraitzen, saiatuko dela nabarmendu dute.
|
|
|
Eta berak bazuen konfiantzarik Bitoriano Gandiaga poeta frantziskotarrarekin (Mendata, 1928 Arantzazu, 2001). Lagunarte horren emaitza da Azken egunak Gandiagarekin ia 500 orrialdetako liburu mardula, non fedeari buruz eta, horrenbestez, Jainkoari buruz nahiz heriotzari buruz idatzi duen
|
biek
ala biek eginiko hainbat hausnarketaren hariari tiraka.
|
|
|
Auzitegi Konstituzionalean helegitea aurkezteak, ordea, sei hilabetera arte atzera lezake erabakia; izan ere, epaileek ohartarazi dute tarte hori dutela errekurtsoa aztertu eta ebazpena hartzeko. Klaus bezala, Poloniako estatuburu Lech Kaczynski ere ez da Itunaren aldekoa, eta adituak beldur dira
|
biek
ala biek ez ote duten erabakia atzeratuko Erresuma Batuko bozak egin arte.
|
|
|
Ignerski eta Barbourrek kanpoko lerroan taldeari emango dioten indarra, arnasa nabarmendu zuen, baina baita David Doblas eta Albert Miralles saskipeko bikoak egin dezakeena ere. . Lan handia egin dute
|
biek
ala biek Manresaren aurka, saskipeko jokalari onak dituztelako?.
|
|
|
Bat datoz Bargalloren iritziarekin. Herria egiteko eta nazioartera zabaltzeko tresna baliagarritzat daukate itzulpena
|
biek
ala biek.
|
|
|
esan nahi baita Teofilo Mariak nekez emango ziola ipuin hari Adak edo Maria Bibianak ematen ziotèn interpretazioa, hauei gehien interesatzen zitzaiena berunezko soldadutxoaren eta neskatxa dantzariaren arteko maitemina baitzen, egin ere, halaxe egiten baitzuten marrazkia bi ahizpek, soldadutxoa eta neskatxa dantzaria eskutik helduta. ...z bezala, aditzera ematen zuenez2, egun batean, leiho irekitik bat batean sartutako haize bortitz batek bultzatuta, neskatxa dantzaria sutara erori, soldadutxoa atzetik joan, eta hantxe amaitu zuten berunezko bi jostailuek, suak sututa, bai, baina baita maitasunak itxuraldatuta ere, suaren baitan ikusten zèn berunezko bihotz bakarra mirariaren erakusgarri–, eszena hura agertzeari ekin zioten
|
biek
ala biek, suak eta berunezko bihotzak laburbiltzen zutèn eszena zirraragarria.
|
|
|
ni karlista, eta hi alfontsinoa...?, kendu nire begi bistatik, traidorea, lotsa ematen didak-eta!; are gehiago: herrira egindako bisitaldi haietako batean, Teofilo Maria eta Domingoren artean eztabaida piztu zenean,
|
biek
ala biek turuta jo nahi zutelako –hasi ere, hasi ziren biok bultzaka, harik eta, bultzada haietako batean, turuta lurrera erori zen arte, hain fortuna gaiztoarekin, non Teofilo Mariak instrumentua oharkabean bi aldiz zanpatu eta orduantxe hondatu baitzuen–, aita ez zitzaien haserretu; aitzitik, halaxe mintzatu zitzaien: turutak, gizonak bezalaxe, jaio, bizi eta hil egiten dira, eta aitonaren turutari ere hiltzeko ordua heldu zaio; eta, turuta eskuan hartu eta urrutira jaurtizen zuela, oihukatu zuen:
|
|
|
Zortzi metro karratu baino gehiago izango ez zituèn ziega itxurako hartan sartu ahala, aita semeek elkar besarkatu zuten, besarkada luze eta ezin estuago batean: ...ak, negarraren ertzekoak haiek ere, aitak semeari harro nago zutaz esaten zion bitartean, eta semeak aitari ni ere bai zutaz; ilunpea lekukotzat hartu ezean, ez zuten beste lekukorik, eta horregatik luzatu zituzten aita semeek, beharbada, bihotzetik bihotzera hedatutako adierazpen haiek, beste egoera batean –argitan, adibidez, eta lekukoren batekin zer esanik ez– nekez egingo zituztenak,
|
biek
ala biek jasotako heziketa sentimentalean –eta haien balio eskalan, ondorioz– sentimenduak adieraztea ez baitzen gizonen gauza; eta, hala eta guztiz ere, aita semeek, inongo lotsarik gabe, sentimendu haiexei ematen zieten forma eta adierazpidea, harik eta, barruko urak –urak eta odolak– baretzen hasi zirenean, Nazariok Teofilo Mariari bi eskuez lokietatik heldu, eta semearen a...
|
|
|
Erdibide hura, nolabait esatearren, Regina eta Ernestinaren joera ezberdinen arteko orekaren fruitua zen, oparotasunaren eta diskrezioaren artekoarena..., Regina beti agertzen baitzen, etxekoandrea bera zen arren, ahizpari entzuteko prest, baita noiznahi kasu egiteko ere, hain ziren handiak bere konfiantza eta begirunea. ...makumek ez bezala, zeinek haur jaioberria hazteko inuderen bat kontratatzen baitzuten, berak hazten baitzituen bere haurrak, hain zen indartsua, antza, haurrei bularra ematerakoan bereganatzen zuèn atsegina–, halako eran, non, handik aurrera, Regina enean festak bakandu eta urtean bakarra egitera mugatu baitziren, uda partean; sarritan desados egoten zirenak, baina, gauza batean zeuden ados,
|
biek
ala biek lehenesten baitzituzten, dantzaldiaren programazioan, dantza klasikoak eta betikoak –mazurkak, polkak eta balsak, zerbait esateagatik–, dantza modernoen aldean –charlestonak, tangoak eta fox trotak–.. alor hartan ere garbi baitzuen Reginak jokabidea, zuzena bezain zurruna –hiriburuko talderik atzerakoienek nonahi aurkitzen zuten maiseaketan aritzeko moduko bazka\... " Niri festak gustatzen zaizkit; eskandaluak ez".
|
|
|
Apalduta eta minduta zegoen arren, izeba Ernestinaren hitzek babestuta sentitzen zen Domingo; izeba ondo ondoan zuen, gainera, urrats batera baino ez, halako moduan, non bere burua bi aldiz babestuta ikusi baitzuen, ausaz, izebaren hurbiltasuna beste babes mota bat balu bezala; eta hitz batzuk zituen ezpainetan, esan ez esan, susmoa baitzuen munduko babes guztiak ez zirela aski izango aitaren balizko erreakzioa, Domingoren beraren aurkakoa, eragozteko edo hari aurre egiteko; baina Domingok, bere baitaren baitan, errabia handi bat zuen, aldi berean –haren begiei bertatik bertara so eginda, edonork aitortuko zuen halako su berezi bat zeriela, ezin izan zitekeena amorruaren adierazpena baizik–, errealitatearen pertzepzioa zailtzen ziona eta arriskua gutxiesten; hain zen biribila, bestalde, burura etorri zitzaiòn esaldia...! Eta urradura bat zuen bere urguiluan, gainera, anai arrebek barre egin ziotelako, aitaren kontsentimenduarekin, hori bai; eta patinik gabe gelditu zen, hori okerrena, ez ezkerrekorik ez eskuinekorik... ez halabeharrez, beharbada, orduantxe piztu baitzitzaizkion, menturaz, irudizko patin batzuk irudimenean, ezkerrekoa eta eskuinekoa,
|
biek
ala biek Domingori agindu bera ematen ziotela: mendeka nazazu, mendeka nazazu... amak beste eztenkada bat sartu ziòn une berean:
|
|
|
Horregatik egin baitzuen Domingok, beharbada, irri; are gehiago: irriak kutsatuta edo, irri egin zuten Teofilo Mariak eta Maria Bibianak ere, irri eta hasperen –lasaitu ederra hartu zuten, itxura batean! –,
|
biek
ala biek anaiak ahoskatutako hitzen irakurketa bera egin zutelako, ausaz: " Ez da fantasma bat:
|
|
|
Teofilo Maria eta Maria Bibiana hitzik gabe gelditu ziren; are gehiago: Domingori entzun orduko eten zitzaien irria,
|
biek
ala biek anaiak ahoskatutako hitzen irakurketa bera egin zutelako, beharbada, orduan ere: " Frankenstein txiki bat da:
|
|
|
Arazoa, baina, ez ziren beti besteak; lehendik ere ikasia zuen Adak lezio hori hainbat alorretan –anai arreben arteko harremanetan, batez ere–, baina musikaren alorrean ia probatu gabea zegoen –orfeoiari lotutakoa beste arazo bat izan zen–, orfeoian ez beste abesbatzetan lehen izarra izatea egokitu zitzaiolako, ausaz; egia zen egun guztiak ez zituela berdinak, bistan da, baina egia zen, halaber, musikak, airezko gorputza zuen neurrian, airean igeri jartzen zuela, lurreko txikikerietatik eta jendearen liskarretatik urruti; musika zuen arteen artea, musika zuen bere eguneroko miserien kontsolagarria, musika zuen Jainkoaganako bidea, eta musikak ez zion artean huts egin; baina aurkaria ere –Gemma Lertxundi– prima donna nolabaiteko baten papera jokatzen hasi zenean, gauzak guztiz aldatu zitzaizkion Adari, musikari bakarrik erreparatu beharrean, garai batean bezala, aurkariaren kantaerari erraparatzen baitzion, barruan beste sentimendu bat nagusitzen zitzaiola: aurkariak huts egiteko irrika, behin edo behin eraman zuena aurkariaren jarrera bera hartzera... saio haietako batean Gemma Lertxundi zangotrabatzera, alegia; nabarmena izan zen, esate baterako,
|
biek
ala biek –Adak eta Gemmak– bi ahotsetako konposizio bat abestu behar izan zutenekoa, elkarri zirika –notak segundo hamarren batean luzatuz edo segundo hamarren batean moztuz, edo tonua erarik sumaezinenean igoz edo jaitsiz–, harik eta Adak Gemma pentagramaren bidetik –nolabait esatearren– desbideratzea lortu zuen arte; Adaren poza!; hura, baina, beste poz bat zen, ha... ez al zen bere jarrera hura, bada, musika –bere maite leial garbia eta bere guztia– prostituitzeko modu bat?; arrazoi ote zuen, bada, Damasok, zeinak behin baino gehiagotan esan izan baitzion ekintzarik ustez hotsandikoenen ezkutalekuetan aterpetzen zirela sarri askotan apoak eta sugeak?; non geratzen zen Domingok amets zuèn gizartea, anaitasunean eta askatasunean oinarritua, eta non geratzen ziren udaberriak, non tximeletak, non txoriak eta non Gabinoren globoak, Adak ere bere egiten zituenak?
|
|
|
Adaren buruaren goitik beherako mugimenduak etengabekoak ziren bederen–, pixkaka hoztuz joan zen arte, buru mugimenduak bakantzen zituela, baita azkenean eten ere –zertan zebilen, izan ere, fonografo bat erosten, azken aldian etxekoa jarri ere egiten ez bazuen, musikak, garai batean ez bezala, ohi baino goibelago eta malenkoniatsuago uzten zuelako? –, saltzaileari bizkar emanez dendatik alde egiteko; beste egun batean, elizako tresnak eta eliz irudiak saltzen zituèn denda batean sartu eta, sartu ahala, Ama Birjina baten irudia seinalatu zion Adak saltzaileari –erakusleihoak beirate luze zabalak zituen, halako eran non kanpotik ere ederki antzematen baitzitzaion barruan gertatzen ari zenari–, huraxe zelakoan, ausaz, lurreko amari –Reginari– egin ziezaiokeèn oparirik onena, hark ez baitzuen burua altxatzen Pagoagara azken aldiz joan zenetik, hitzik ez zuèn iruzur baten lekuko zuzena izan zelako; hantxe zapuztu zen, antza, Reginaren bizitza osoko ametsa... baina hantxe zegoen bera –Ada–, amari errotik kendu ziotèn ametsa bere lekuan jartzeko prest, leku ezin egokiagoan!; ez al zuen, bada, amak, Ama Birjinaren ohorez, leku berezi hura eraiki Regina enean bertan?; oi, Regina eneko" arrosen arkupe" hura, horma batera jotzen zuena, non baitzegoen hutsarte bat, Reginak hutsik utzi zuena, nahita utzi ere, zeruko Ama Birjina bera hantxe ager zekion noizbait: nik egin dizut tokia, eta orain zatoz Ama Maria!; hutsarteak bi metro eskaseko garaiera zuen eta metro erdi zabal, eta horregatik hartu zuen saltzaileak metro xingola, Adak eskatuta; saltzaileak, gero, ahoa bi aldiz zabaldu, eta Adak bi aldiz eragin zion buruari, gora eta behera; azkenik,
|
biek
ala biek agur egin zioten elkarri, irri zabala ezpainetan, tratua hantxe itxi balute bezala; biharamunean, baina, Ada dendara itzuli, eta buruaz ezetz esan zion saltzaileari erabakitasun handiz: hobeto pentsatu zuela, alegia, eta ezetz, ez zuela irudia erosiko!; nola, bada, baldin eta berea amari egin ziezaiokeèn beste iruzur bat besterik ez bazen, intentzio onenarekin eginda ere?
|
|
|
amak bainujantzia janzten zuen, eta izebak –moja laiko sui generis a izatea erabaki zuelako edo– ez; are gehiago:
|
biek
ala biek aitortzen zuten, don Zoiloren aholkuei jarraituz, itsasoko ura zutela barizeen aurkako erremediorik behinena... ibili ere, itsasertzean ibiltzen baitziren biak batera eta bestera, zangoak belaunetaraino sartuta; orbetarrek bazuten, hortaz, kontu hartan ere beren marra –zilegizkotasunaren marra–, moduzkotasun itxurako baten lumak trazatua eta zehaztua; arlo hartan, hura zen, ber... horregatik, etxera iritsi –iritsi orduko jakin zuten bi ahizpek ama izebak hondartzan zeudela, neskameek esanda–, eta ohartu zenean ezen Maria Bibiana, hondartzarako prestaketetan, ezin motelago zebilela, Adak halaxe esan zion, halako batean:
|
|
|
Eta Teofilo Mariak, koltxoian etzanda zegoèn aita eserarazi, zutiarazi, hiruzpalau urrats eginarazi, eta koltxoia alboratu zuen: orduan, ordea,
|
biek
ala biek ikusi zuten ikustekoa, bi oholen arteko ahokaduran...
|