|
2002
|
|
|
Abantailak baino ez ditugu antzematen. Batetik, Euskal Herriko herritarren zati handi baten eskubideak, beharrak eta nahiakerrespetatzeko
|
bidea
irekita legoke, beste inorenak ikutu gabe. Bestetik, euskal kultura eta hizkuntzaren biziraupenaren bermea litzateke, euskarak hizkuntza gutxituarenestatusari utzi eta goi mailako hizkuntz funtzioak lor eta gara ditzan ezinbesteko tresna gisa.
|
|
|
Gaur egun eredu hori orokortu ahal izateko ez ditugu behar adinako baldintzak betetzen, baina ez dago baldintza horiek lortu arte itxaroten egon beharrik Euskal Unibertsitatearen etorkizuneko eredu horretara hurbiltzen eta
|
bidea
irekitzen hasteko. Euskaraz, gaztelaniaz ala frantsesez eta ingelesez moldatzen den masa kritikoa badago, eta, oinarrizko hezkuntzan egiten ari den ele askotariko planteamenduaren eraginez, gero eta gehiago izango dira ezaugarri horiek betetzen dituzten ikasleak.
|
|
|
Izan ere, arabiarrek akordioa baztertu zutela jakin zuten, eta horiek agresore gisa agertzea interesatzen zitzaien. Horrela, bada, 1948ko Israelgo Estatuaren aldarrikapenak elkarren arteko erasoari eta gerra gatazkari
|
bidea
ireki zion. Israeldarrak, gutxiago izanagatik mendebaldar armamentuari esker hobeto prestatuta zeudenez, garaile atera ziren:
|
|
2003
|
|
|
Jakina, hainbat arrazoi daude. Lehena, neoliberalismoa, 70eko hamarkadatik aurrera, metaketa kapitalistaren fase gisa oztoporik gabe garatu dela; bereziki Berlingo Harresiae rori ondoren, kapitalismoaren eta merkatu ekonomiarenedo komertzio librearen leloari
|
bidea
ireki baitzitzaion. Merkatu kapitalistaren barnean, ekonomia indartsu eta ekonomia ahulen arteko erlazio gero eta desorekatuagoanislatzen da fase hura; eta herrialde bakoitzaren barnean, erlazio desorekatu hori eragile ekonomiko boteretsuen eta indar murritzak dituzten gainerakoen artean gauzatzen da.
|
|
|
Nafarroako euskaldunak ehuneko txiki bat baino ez dira. Arrazoi kuantitatiboak oinarri hartuta murrizketa gehiagoren
|
bidea
irekiko dute, Nafarroan euskara eta euskalduntasuna gutxiengo ttipi baten hautua baizik ez dela argudiatuz, etaEu ropari begira dagoen Nafarroa kulturanitza osatzen duten kultura txiki guziek bezala izatea dute, baina horretarako ez zaie gehiengoaren diru publikoa emanen.
|
|
2004
|
|
|
Konplizitatea kritikoaren eta irakurlearen artean ematen da. Kritikaren xedea kriterio estetiko eta ideologikoak berriztatzea eta iraultzea da, gustua formatzea, adierazpen forma konplexu eta egokiagoei
|
bidea
irekitzea.
|
|
|
" Garbi dago zinema dela euskal kulturak oraindik irabazi ez duen gunea", zioen Eneko Olasagastik 2002ko UEUren Udako Ikastaroetan. Han ‘Urrats bat euskal zinemaren alde’ aldarrikapena egin zitzaion administrazioari, non euskarazko filmak egiteko aurrekontu berezia sortzea proposatu eta, horrela, aipatu aurrekontuan oinarriturik, urtean euskaraz bi film egiteko
|
bidea
ireki nahi izan zen. Honekin batera ikusleria gorpuztuz joatea zen xedea, baina ikuskizun gizartea den gurean, zinemagintzak herriaren irudikapenen ardatzak ezartzen dituenez, zineman ere euskal begirada behar bezala lantzeko proposamen zehatzak aurki daitezke artikulu honetan.
|
|
2006
|
|
|
Ezagutzen ditugun arabiera klase gehienak eskolaz kanpo antolatzen dira, eta horrela integrazio
|
bidea
irekitzea ez da erraza eskolan. Ez da portugesaren kasua, klase barruan eta kanpoan antolatzen baitira eskolak.
|
|
2010
|
|
|
Eta hori da, baita ere, Potter-ek 1988an deskribatutako Bioetikaren arloa, denei ailegatuko zaien giza biziraupen baliagarria lortzeko helburua duen etika medikoaren eta etika ekologikoaren arteko zubiaren papera egiten duen diziplina anitzeko ezagutza, osasunaren aldaketa globalarentzat bide bat eskaintzen duena bost aldaketa transformatiboen bitartez: egoera mental global baten garapena; epe luzera begira auto interesaren promozioa; globalizazioaz eta elkartasunaz baikortasunaren eta ezkortasunaren arteko orekaren bilaketa; ahalmenen indartzea; eta osasunari
|
bidea
irekiko dioten ondasun publiko globalen produkzioaren gorakada70 Herri aberats eta pobreen arteko elkartasuna da gogoz hartu behar den oinarrizko baliorik garrantzitsuena osasun desberdintasun globalak gutxiagotzen ahaleginduko den ezinbesteko aldaketa paradigmatikoa egia bihur dadin.
|
|
|
Aitorpen historikoa izan zen. Horrek indarra eman zuen gauzak berriz ere pentsatzeko, eta beste mailegu batzuen bila
|
bidea
irekitzeko.
|
|
2011
|
|
|
Behar lukeena eta izatez dena bereizten jakiteak ez liguke kalterik egingo. Ea horretarako, besteak beste, betaurreko soziolinguistikoak janzten ikasten dugun eta
|
bidea
irekitzen jarraitzen dugun... J
|
|
2012
|
|
|
Etiopia. Bernardo Atxagak 1978an argitaratua, modernitatearen azken iraultza poetikoaren barnean sailkatu arren, postmodernitatearen zantzuak ere biltzen dituelakoan nago, aldi literario berri baterako
|
bidea
irekiz. Esaterako, gero testu azterketetan lasaiago ikusi ahal izango ditugun ezaugarri ugari komunean dituzte modernitateak eta postmodernitateak, eta Atxagarengan ondokoak atzeman ditut:
|
|
2013
|
|
|
Banaketa hark Estatu espainolaren menpeko herri guztien eskakizunak asebetetzen ez bazituen ere (gaur egungo egoera horren adibide), ukatu ezineko autonomia politiko eta ekonomikoa ekarri zituen Euskal Herriaren alde honetara. Horrek
|
bidea
ireki zuen diktadurapean inolako onarpen ofizialik izan ez zuen Euskal Herria subjektu politiko gisa onartzeko, aitortza horren mugak handiak izanagatik (ez ziren Euskal Herriaren zazpi probintziak aintzat hartzen; Espainia aldeko laurak bi erakundetan banatu zituen —Nafarroa batetik, eta Euskal Autonomia Erkidegoa bestetik—; eta autonomiaren gainetik Espainiaren batasun ukiezina ezarri... Araba, Bizkaia eta Gipuzkoarako onartu zen Euskadiko Autonomi Estatutuak, hartara, botere politiko berri baten eratzea ekarri zuen berarekin.
|
|
|
Nekeza gertatzen zaizu, ordea, testu zati jakin bat testuaren osotasunean kokatzea. Beste hitz batzuetan, oihan tropikal trinko batean diharduzu matxetez
|
bidea
irekitzen; inguratzen zaituenaren berri baduzu, baina ezin duzu zure buruan oihanaren zabalean kokatu, eta, batzuetan, Star Trek telesaioko telegarraioaren moduko baten bidez beste toki batera egiten duzu jauzi ez dakizula Amazoniako ala Borneoko oihanean zauden.
|
|
|
Le Petit Theatre de Painek, Artedramak eta Dejabu Panpin Laborategiak sekulako arrakasta lortu dute. Areago, ikus entzuleria berri bat gorpuzten jakin dute, Hamlet obraren estreinaldia arrakastatsua izan da eta hausnarketarako
|
bidea
ireki behar du. Hau da, jendea, gazteak batik bat, prest dago antzerkira joateko ordainduz, eta pozik irten eta baita gainerakoei gomendatu ere (ahoz ahokoak oso ongi funtzionatu du kasu honetan).
|
|
2014
|
|
|
Horregatik, nahiz eta itxura batean 1959an Euskaltzaindiak hitz berriei buruz hartu zuen erabakiak euskara batuarekin zerikusirik ez izan, egiaz eta benetan handia du; izan ere, behin kultur terminologia akademikoki onartuz gero, euskara kulturalki biziberritzeko
|
bidea
ireki zuen.
|
|
2015
|
|
|
Gazteei eta berrizaleei
|
bidea
ireki beharrean, bideak hertsi egin zitzaizkien (Txillardegi, 1994: 186).
|
|
|
Aditu batzuen arabera, zuberotarrek pastorala asmatu zuten erresistentzia moduan, beren hizkuntza eta kultura zaindu nahiz. Orain traditu behar ote ditugu, kolonizatze berri bati
|
bidea
irekiz?
|
|
2017
|
|
|
Alegia, hizkuntzak gizartean leku batean edo bestean jartzen zaitu, bazterrera edo erdigunera, publikotasunera edo txokora. Hiritartasuna eman edo kendu egin lezake, alegia, eskubide sozialak egikaritzeko
|
bidea
ireki edo ukatu. Euskara eta euskal hiztuna hor non kokatzen den aztertu behar da.
|
|
2018
|
|
|
Aldaera horren berri begirada propio eta kokatutik ematen digu Elixabete Garmendia Lasa kazetariak bere artikulu argigarrian, hasteko. Amaia Lasak orduko Euskal Herri hartan feminismoari
|
bidea
ireki zion lehen aldiz poesian, garai utopiko haien alaba izaki, elkarrizketan kontatzen duen legez. Orduko eta ondorengo iraultzei begia eta memoria jarri die.
|
|
2019
|
|
|
Eta, bide beretik, horiei jarraituz bermatu ahal izango duela etorkizuna. Ikerketak bi egiteko azpimarratzen ditu etorkizuneko
|
bidea
irekitzeko: emakumeen presentzia berdintasun planora ekartzean asmatzea eta gazte belaunaldiaren sarrera egoki bideratzea.
|
|
2022
|
|
|
Besteak beste, langile klaseko nahiz klase ertain apaletako gazteak unibertsitatera iristea ahalbidetu dute, baita lehenbiziko emakume kopuru esanguratsuek ere goi mailako hezkuntzan sarbidea izatea xx. mendearen azken herenean. Bestalde, arian arian, eta sarritan erritmo motelean izan bada ere, euskara goi mailako hezkuntzako komunikazio hizkuntza bilakatzeko
|
bidea
ireki dute; horrenbestez, euskal hiztun diren ikasleak ere publikotasunaren onuradun izan dira, EAEn behinik behin; ez Nafarroan, ordea. Berdintasunezko eragin horren ondorioz, EAEko 25 urte bitarteko pertsonen artean %50 baino gehiago dira goi mailako ikasketadunak gaur egun. Hartara, unibertsitate horien agerpena aurrerapausotzat har daiteke hala publikotasunean herritar zentzua esleitzen bazaio publikotasunarinola euskararen aurrerapenean.
|
|
2023
|
|
|
Azken idea hori garrantzitsua da,
|
bidea
irekitzen dielako pentsamendu beste batzuei eta ez beste pentsamendu batzuei, dekolonialismoaren pentsalariek gaztigatu izan diguten bezala, eraldaketa epistemologikoa hizkuntzan hasten baita, mendeko errealitateei eta berezko bizipenei. Izan ere, bizipen jakinetatik sortzen diren pentsamendu eta praktika guztiak dira zilegi, bizipen hori soziala, gorpuztua, historikoa, antropologikoa, komunitarioa, epistemologikoa baita:
|