|
2000
|
|
|
Enuresia baldin bada arrazoia, bedi. Aurkikuntza horretara eraman gintuen
|
bide
luzeaz nahiago dut ez hitz egin. Barkatuko zait ahalkea.
|
|
2001
|
|
|
Euskararen
|
bide
luze bezain malkarrak
|
|
|
Bada zergatik. Urte gutxitan
|
bide
luzea egin baitu Etxaidek, hizkuntzaren aldetik Alos torrean baino hobeto Purra!, purra! n, eta hemen Purra!, purra! n baino askozaz egokiago. Hizkera jatorra du, bizia, aberatsa, eta batez ere bere berea.
|
|
|
Euskararen
|
bide
luze bezain malkarrak1
|
|
2002
|
|
|
Astarloatik eta Ezkurditik zuzen joanez gero, askoz lehenago helduko zela jakin arren, elizari bizkar eman, eta Ospitaleko aldapan gora abiatu zen, hirigunetik kanpo aldera. Ohiko zirkuitutik barik auzoetatik ibiliz,
|
bide
luzeagoa, bai, baina ezagunik aurkitzeko peril txikiagoan egongo zela deliberatu zuen. Ez zuen inork zelatan zebilela jakiterik nahi.
|
|
2003
|
|
|
Zezen plazaren hondarretara daraman  eskailera
|
bide
luzearen bukaeran daude hiru mutilak, baranda herdoilduaren gainean eserita. Goraxeago, eskabadora eta garabiek inguraturik, zezen plaza ageri da, hormak orain  dik tente baina barrenak hustua.
|
|
2005
|
|
|
Isilik jarraitu genuen
|
bide
luzean, eta berriro ere ustekabean harrapatu ninduen.
|
|
|
Auzotik igarotzen ziren autoek ateratzen zuten hotsa bereizten ohitu nintzen. Esate baterako, nire aitaren kamioiak ez zuen hots bera egiten abiatu berria zelarik edo
|
bide
luzea egin eta gero, atzeraka zihoanean edo aurreraka poliki poliki lehen martxan zihoanean, gora zetorrela edo behera zihoala... Banekien auzoko nor igarotzen zen bere autoan gure etxe ondotik, motorraren hotsagatik:
|
|
2006
|
|
|
–Itxaron, emango dizut oparia. Penagarria litzateke ahaztea Tokiotik hona hain
|
bide
luzea eginda.
|
|
|
Baina aitor dut nire irudimenarena beste upeleko edabe bat zela, hura bai baitzebilen Umbertok deskribatu bezala:
|
bide
luzea egiten zuen bere kasa, ezin nuen bridatu, aldizka adoretu eta aldizka urduritu egiten ninduten aldartetara iristen zitzaidan. Ia urtebete lehenago Hermann baldin bazen nire amets askotako ardatza, Triestera iritsi nintzenetik liburu dendariak hartu zuen, apurka apurka, Hermannen tokia.
|
|
|
Ez zuen egin
|
bide
luzea.
|
|
|
Euskara teknikariak, nire ustez, besteen lana ordezkatu gabe, badu zertarakoa. Bai baitago nahikoa lan eta zer egin euskararen
|
bide
luze bezain malkartsu honetan. Euskararen lurraldean, adiera geografikoan nahiz sozialean?
|
|
2008
|
|
|
" Nekerako
|
bide
luzea da bizitza", utzi zuen idatzita Samuel Butlerrek, eta arrazoia ematen diot egunero, esaldia nire lan mahaiaren aurreko kortxoan egon baita luze, txintxeta batez iltzatuta. Korolario bat eta guzti asmatu nion esaldiari, edo jarraipen bat, ez dakit nola deitu, azpian gehitu niona, post it batean:
|
|
2009
|
|
|
Eta, hara non, Parisen topatu zaituztet berriro, Pariseko bihotzaren erdian, eta aberatsenen eta inbidiatuenen artean zaudete, mespretxatuak agian, baina inbidiatuak azken finean. Orduan, zertarako balio izan dute egindako
|
bide
luze gogorrak, alferrikako ahaleginek, ikasketek, irakurketek, pobreziak. Zertarako jasan dut hori guztia?
|
|
|
Kanpai hotsak, gitarra jotzen ari zen norbaiten akordeekin nahastu ziren. Ez zegoen
|
bide
luzea geltokiraino. Aldapa txiki bat igo ostean, trenaren burrunba hotsa iritsi zitzaion.
|
|
|
Ikuskizun dago, beraz, dekretuaren betetze maila, ikuskizun dago dekretuaren aplikazioan sortu litezkeen gorabeheren eta zailtasunen neurria, ikuskizun dago herri aginteek dekretua aplikatzeko egingo duten ahaleginaren neurria eta, arrakastarik izatekotan, ezinbestekoa den sustapena bultzatzera jarriko dituzten bitartekoen egokitasuna. Nolanahi ere, euskararen erabilera areagotzeko
|
bide
luzean, urrats kualitatibo sendoa dakarren araubidea da hau. Izan ere, lurreko telebista digitalaren kontzesioak arautzeko 2006an plazaraturiko dekretuaren ondoan, kontsumitzaileen hizkuntza eskubideei buruzko araubide hau baita esparru pribatuan hizkuntza pluraltasuna sustatzeko eta euskararen erabilera bultzatzeko Euskal Autonomia Erkidegoan sekula onartu den eta indarrean dagoen lege araudirik aurreratuena eta, ziurrenera, konplexuena ere bai.
|
|
|
[13] Mitxelena, Koldo: " Euskararen
|
bide
luze bezain malkarrak" (Euskaltzaindia, El libro blanco del Euskera/ Euskararen liburu zuria, 1978), in Koldo Mitxelena gure artean, Alberdania eta Gipuzkoako Foru Aldundia, 2001.
|
|
|
Gaztelaniak, zorionez, ez dauka zaintzaile beharrik osasun zerbitzuetan; euskarak, aldiz, bultzada behar du, herritar guztien eskubideak egiazki errespetatzea baldin badugu helburu. Aurrerapauso garrantzitsuak eman dira, baina asko da egiteke geratzen dena; eta hizkuntza eskubideak bermatzerainoko
|
bide
luzea pixkanaka baina etenik gabe egin ahal izateko, ez azkarregi baina ezta ere motelegi egin ahal izateko, ez dira batere lagungarri, alderantziz baizik, hainbat iritzi sortzailek, zenbait ordezkari politiko barne, gizarteratzen dituzten mezuak.
|
|
|
Kulturen arteko nahasketak, kontrolatua, noski, eta aurreiritzik ezaren adierazpen garbi gisa hartua? nahitaezkoa behar duela izan galdegiten duen diskurtso ideologikoak
|
bide
luzea egina du azken aldi honetan. Arrotza denaren goraipamena bizitzako alor guztietan agertzen da, eta egunerokotasunean duen presentziak mundua berezko mundu ikuskera kulturaletatik ulertzeko gaitasunik eza ordezkatzen du.
|
|
|
Berriro nazioa eta Estatua uztartzen direla? Hain
|
bide
luzea, abiapuntu berera itzultzeko?
|
|
|
–Zaila bai, dudarik gabe, ezinezkoa ez. Nazionalismoak gainditzea
|
bide
luzea eta zaila litzateke, baina ibilbidea aberatsa eta emankorra, oso. Gero argituko dugu bide hori.
|
|
2010
|
|
|
Aste gutxi barru mende erdia beteko nuela etorri zitzaidan burura bat batean, eta ez dakit oso ondo zergatik, beste garai bateko goxotasunaren sentsazioa izan nuen, mende laurden lehenagokoa edo, galdutako zerbaiten zantzua. Horregatik, nolabaiteko heziketa sentimentala den oroitzapen autobiografiko multzo hau izkiriatu ondoren zerbait esan banu, idazten hasi nintzen modernitate garai hartatik oraingo garai postmoderno honetara doan
|
bide
luzean, espiritualitate laikoaren moduko zerbait galdu delako sentsazioa dudala esango nuke, hala literaturan nola kultura giroan orokorrean, eta hori dela faltan gehien sumatzen dudana batzuetan.
|
|
|
Irratiaren
|
bide
luzea
|
|
|
Eusko Legebiltzarrak EITBrako aukeratutako Administrazio Kontseilariekin ere oso harreman onak izan genituen. Diruari ongi begiratu genion, langileak lehiaketako probak gainditu ondoren sartu ziren, eta ez genuen gehiegikeriarik maite izan, komunikabide munduan aldaketa handiak zetozela jakinik, eta jabetu ginelako guk nahi baino urte gehiago zirela garapen
|
bide
luze hartan.
|
|
|
Bien bitartean, Joan Paulo Bigarrena, tiroz zaurituta, bere gorputzean bi bala zituela eraman zuten Vatikanotik urrun xamar dagoen Gemelli erietxera. Hiltzeko zorian zegoen eta
|
bide
luze hartan odol asko galdu zuen. Zenbaiten iritziz, hobe izango zen gertuago zegoen beste eritegi batera eraman izan balute.
|
|
|
[19] Mitxelena, Koldo (2000): " Euskararen
|
bide
luze bezain malkarrak", in Koldo Mitxelena gure artean. Irun, Alberdania, Gipuzkoako Foru Aldundia.
|
|
|
Ekialdeko aitajaunak bere lau semeei eman zien lezioa litzaiguke. Basamortu azalean bizi ziren eta hala, etxeko alabei ere erakutsi egokirik ekarriko zielakoan, seme zaharrena bidali zuen
|
bide
luzean, urrungo iturriondo batera, hango zuhaitz baten neurriak gogoan, nola zegoen ikusi zezan. Aitaren kalkulotan, neguan ikusi behar zuen seme zaharrenak.
|
|
|
Deskribatuko ez dugun
|
bide
luze bat jorratu ondoren, Thomsonek ondorioztatzen du abortuaren auzia ez dela bai edo ez baten bitartez erantzun beharrekoa. Gure lanari dagokionez, ondorio hori ere oso interesgarria da; izan ere, kontua da eztabaidatu behar dela, egoerak bereizi eta aztertu behar direla, eta ezeren izaera sakratuak ez duela eten behar gure gogoeta.
|
|
2011
|
|
|
Horrela itxaron behar duzu gaueko hamabiak jotzen duten arte. Kandelen suzko mihiek
|
bide
luze, bihurri eta goibel bat eratzen dute ispiluan. Halako batean, desagertu egingo da zure aurpegi zurbil eta urduria.
|
|
|
Legenda hau batez ere XIV. mendetik XVI.era bitartean joan ziren osatzen genealogistak, eta
|
bide
luze horretan hainbat bertsio sortu ziren, gure ustez, hiru etapa nagusitan banatu daitezkeenak: lehena Barcelos eta Salazarren garaietakoa litzateke, bigarrena Carlos I.aren garaikoa eta azkena Felipe II.aren garaian idatzitako kronikena.
|
|
|
–Bada orain ez gaudek haren etxean, ez haiz haren behargina eta, heuk esan duk, higaz egoteko
|
bide
luzea egin diat.
|
|
|
Suitza aipatu digute tabako abiapuntu bezala eta
|
bide
luzea egiten zela ere bai. Egia da.
|
|
|
Hemendik Berastegi eta Tolosatik Altzorat. Azken
|
bide
luze hau animaliak pasatzeko egin izan da.
|
|
|
Garai hauetako merkataritzak
|
bide
luzeak zituen. Nafarroa Donostia Baiona Flandesen arteko harremanak ohikoak ziren, ohikoa zen bezala aduanetan peajeak, diru sariak ordaintzea.
|
|
|
Gero berak barre egiten zuen. Goian, kuartelen ondotik ez pasatzeagatik,
|
bide
luze baina seguruago batetik abiatu ginen eta poliki poliki Pikoketarako bidea hartu genuen.
|
|
|
Erlaitzera iritsi ginenean, ordea, geldiarazteko oihu egin zigun kuartelean egon beharrean askoz lehenago, errepidetik ehun bat metrora, zegoen soldadu talde handi batek. Eskerrak laster egiteko denbora izan genuela eta basotik pasatzen zen
|
bide
luzean ezkutatu ginela. Iritsi ginenerako, Frantziskok sukaldea piztua zuen eta lehortzera sartu ginen.
|
|
|
Hurrengo egunean lau zetozela esan ziguten (1942ko apirilaren erdialdera). Trenbidetik joan ginen eta oso ongi iritsi ginen Frantxiskaren baserrira, baina Xagura iristeko denbora gehixeago pasa genuen, ilbetearen argitasunarekin kosta egin baitzitzaigun errepidea pasatzea, eta kuartelen aurretik ez pasatzeagatik
|
bide
luzetik joan ginen. Egun argiz, baina ongi iritsi ginen.
|
|
|
Esan zidan iluntasunagatik eta gazteen arintasunagatik salbatu zirela. Gazteak sendo zeudenez, seguruago ibiltzeagatik
|
bide
luzetik inguratu genituen kuartelak eta gero Xaguako bordara jaitsi ginen lotara.
|
|
|
Ez zuen, hala ere,
|
bide
luzerik egin: 1914 inguruan desagertu zen, I. Mundu Gerra abiatzearekin batera, baina hori bai, ez zen oharkabean igaro, arrasto sakona utzi baitzuen ondoren etorri ziren abangoardia mugimenduetan.
|
|
|
Hizkuntzen ekologiaren arrastoari jarraiki, euskaltasunaren defentsa berez lotzen zaio pentsabide horri. Euskararen hezurdurak eta semantikak egin duten
|
bide
luzea eta inbokatzen duten trama komunitarioa dela-eta, are gehiago lotzen zaio ikusmolde sozio ekologiko berriari. Etorkizuneko pentsabideak talka ezin ozenagoa planteatzen du globalizazio ultraliberalak dakarren homogeneizatze kulturalarekin.
|
|
2012
|
|
|
Baina orain, su hura iraungi denez, jadanik ez diot neure buruari ulertzen. Uste dut
|
bide
luzea ibili dudala alfer alferrik, berriro abiapuntura itzultzeko. Poz ematen didan gauza bakarra sekula ezkondu ez izana da; baina gaizki egin nuen hainbeste mundu korritzea.
|
|
|
Ez zuen gehiago hitzik esan harik eta Françoisek Maluretera joateko
|
bide
luzeena hartu zuen arte, Errota Berritik igarotzen ez dena, alegia. Une batez zalantzan egon ondoren, aitarengana makurtu eta sorbalda ukitu zion.
|
|
|
Nolanahi ere, eta generoak genero?, kontu horrek burutapen asko eragiten ditu: izenetik hasi (alarguntsa beltza), aurreiritzi baldarrenekin zerikusia duten txiste errazenen haritik tiraka segitu eta mendeku kosmiko baten muturrerainoko
|
bide
luzea egin eta gero, zeinu matxisten amaraun erraldoi batek mendeetan idatzitako nobela luzea irakur daiteke...
|
|
|
Barbaroak,
|
bide
luzea egin ondoren,
|
|
2018
|
|
|
Ez dakit zuk sortu zenuen, ala Mugarreren garaietatik datorren esamesa, iturria betidanik egon zela han, Allendeko iturriak bidea bezain zaharra izan behar zuela. Herensuge kiribilduak
|
bide
luze, bihurria irudikatzen zuela ere zabaldu zenuten, eta miztoak, berriz, bidaiariek bidean aurrera egin ahal izateko behar zuten atseden freskagarria.
|
|
|
Tartesera bitarteko
|
bide
luzean, baso sakanetara jaitsi nintzen, zakurrekin gertatutakoarekin eskarmentu hartuta: sakanetatik itsa  soranzko erreketan sartzen nintzen, eta erreketan behera egiten nituen bide luzeak, zure zakurrek, haraino iritsiz gero, nire arrastoa gal zezaten.
|
|
|
Tartesera bitarteko bide luzean, baso sakanetara jaitsi nintzen, zakurrekin gertatutakoarekin eskarmentu hartuta: sakanetatik itsa  soranzko erreketan sartzen nintzen, eta erreketan behera egiten nituen
|
bide
luzeak, zure zakurrek, haraino iritsiz gero, nire arrastoa gal zezaten.
|
|
|
Esnatu nintzenerako, biharamun goizak
|
bide
luzea egina zuen eguerdirantz, aurrez sartzen baitzen argia sotoko oholen arteko zirrituetatik. Lepoa jiratu nuen, artean non nengoen gogoratu ezinik.
|
|
|
Erakutsi behar nion neu ere ez nintzela heriotzaren aurrean koldartzen diren horietakoa, eta haizeak eta urak lurrarekin berdintzera baninderamaten ere âbalbeenarena baino heriotza eramangarriago  tzat neukan hura, ezbairik gabeâ, argi utzi behar nuen arrotzari ez zitzaiola niri baino
|
bide
luzeagorik gelditzen berak ere heriotzaren begietan bereak ikus zitzan:
|
|
|
Hilabete pare batean hainbeste erkindu eta hartaraino ahitu al daiteke gizon bat? Zaldi bat zuen alboan, eta ez dago irudikatzerik nola igo zitekeen zaldi gainera, nola egin zuen zaldiz hain
|
bide
luzea.
|
|
|
Haien biraoak eta harriak orpoz orpo nituela egin nuen
|
bide
luzea. Gizagaixoek ez zuten inoiz eskarmenturik hartzen!
|
|
2019
|
|
|
Are gutxiago euskaraz. Baina idazleok uste duguna baino
|
bide
luzeagoa egin dezakegu estiloaren aldetik euskarara ekarritako ispiluetan begiratuta. Ezer gutxirekin hasi ginen bidea egiten.
|
|
|
Erabakiotan beti du garrantzia kontuan izatea xede hizkuntzak nolako bidea egina duen itzulpengintzan, eta baita kontuan izatea ere beste hizkuntzetan izandako esperientziak... Hegelek zioen Bachen San Mateoren Pasioak ez duela bere baitan daukan guztia sekula eman eta emango, Pasioak
|
bide
luzea egin duela Bachek obra sortu zuenetik, baina oraindik oso urruti gaudela obraren musika balio benetakoa ezagutzetik, zeren agortezina baita. Hizkuntzek ere halaxe:
|
|
|
Zabaletak" ertzaintza formazioan jarririk" dio Sizilian kokaturiko ipuinetako batean, baina orduan ez zen hutsa. Garaiko zalantzen lekuko da, baina baita egin dugun
|
bide
luzean argitutako auzien oroitarri ere.
|
|
2020
|
|
|
Azkeneko koaderno honetan, itxurak egiteari behin betiko utzi eta egiaz nor naizen aitortuko dut. Hirurogei urtez Dario Rocha zenaren izena neureganatu ondoren, idatziz adierazia uzten dut, jakin nahi duen ororentzat, ni Ramon Gandara naizela eta odisea zoritxarreko batetik bizirik atera den naufrago bakarra naizela; 1936ko abuztuan hasi zen bidaia Vila Flaviako Pazoan eta
|
bide
luzea egin ondoren, jauretxe honetatik mugitu gabe, aurki bukatuko da, nire heriotzarekin. Zure ikerketengatik izan ez balitz, inoiz ez nituzkeen ida  tziko hitz hauek, nire azkenekoak, eta Dario Rocha, 1936an matxinatu zen armadako tenientea, izango nintzen historiarako:
|
|
|
Sinestezina. Nesken futbola bere bidea egiten ari da, baina hasi berriak dira eta oraindik
|
bide
luzea daukate, batik bat gizartean garatzeko.
|
|
|
Pentsamendu atxiloak, arrastaka,
|
bide
luzea egiten du. Kontrakoak, aldiz, besteak eramaten ditu herrestan, baina bide laburrean.
|
|
|
Azken urteotan, ikerketaren
|
bide
luzean, une batean edo bestean, lagundu didaten guztiei eta alboan izan ditudanei.
|
|
2021
|
|
|
Orain hain gara heldu, non seme alaba nerabeak hasiak baitzaizkigu harrizko begiekin begiratzen; sufritzen dugu horrekin, baina ondotxo dakigu behako hori zer den, ondo gogoan dugu behako berdina izan genuela. Sufritzen dugu horrekin eta lantua jo, galdera mesfidatiak xuxurlatzen ditugu, baina ondo baino hobeto dakigu nola garatzen den giza harremanen kate luzea, haren ibilbide luze nahitaezkoa, erruki poxi bat izateko ibili behar dugun
|
bide
luze osoa.
|
|
|
Bala Broca arean sartuta geratu zen, atera ahal izan dizute. Kirurgia fina, baina errekuperazio
|
bide
luzea duzu aurretik, aixkiria.
|
|
|
–Baina oraindik
|
bide
luzea egin behar dut, eta zenbat eta lehenago hasi, orduan eta lehenago amaituko da erbeste hau. Agur esatera etorri naiz, Kraken.
|
|
2022
|
|
|
Bota ahala ari zuen euri hotza. Automobilarekin ez zegoen kontatzerik, gida baimenik ez zeukalako eta, edukita ere, gasolinarik ez zegoelako; baina emakume zaharrak, hogeita hamar urte estalpean baztertuta zeramatzan zalgurdi bat, victoria zeritzen modelokoa, aterarazi zuen, eta oraindik ere, zaldi pare on bat edukiz gero
|
bide
luzea egin zitekeen harekin. Etxeko jende guztia jaikita zebilen etxekoandreari agur esateko.
|
|
|
Ez geneukan nire momentuaren zain egoteko denborarik. Larrialdiko giroak bizi gintuen eta gaitu,
|
bide
luzea egin dugu, baita miresgarria ere, baina zer jana baino ugariagoa izaten segitzen du zuloak euskararen eta euskal kulturaren Gruyère gaztan. Euskara literarioa, literaturaren sistema, itzulpena...
|
|
|
Lehenengo postulatuak bizitzaren izaera adierazten digu. Arra agertu baino lehen emeak
|
bide
luzea egina zuen. Arra emearen antzirudira egina dago.
|
|
2023
|
|
|
Lehendabiziko mendi eguna ez zitzaigun gogorra egin, goitik behera hasi baikenuen, eta zelai
|
bide
luzeak zeharkatu baikenituen, pauso lasaian, tarteka elkarrekin hitz eginez, tarteka banakako lerro luzea osatuz bidezidor estuetan barrena. Bidearen azken zatia maldatsua zen, eta goiko ordeka batean egin genuen afaria, lurrean edo harri batean eserita.
|