|
2000
|
|
|
Gezur sozial baten aurrean al gaude? Zeintzukematen ari gara aurrerapausoak
|
bide
horretan. Profesionalismoak kezkatzen nau, euskal selekzioak errebindikatu eta lantzeko prest dagoen kirolari profesionalarizail zaiolako berak irabazten duen diru kopuruari ezetz esatea.
|
|
|
Zerbait bereziagoa merezi zuen. Egunak joan egunak etorri, estutasunasentitzen hasi nintzen, zerbait idatzi beharra eta, aldi berean, ezina sumatzen bainuen.Izan ere, alferkeria sentitu nuen gai tekniko bati buruzko zerbaiti ekiteko, eta aldebatera utzi
|
nuen
bide hori. Erdi etsita nengoela, azkenean, zerbait pertsonalagoidazteko ideia hurbildu zitzaidan, eta itolarrian dagoen naufragoaren antzera, azkenahalegin batean salbatuko ninduen oholari eutsi nion, bertara lapen erara itsatsiz.Horixe nuen irtenbidea:
|
|
|
Uste horren arabera, ez da berria pentsatubehar, zaharrari jarraitu eta hartan inspiratu baizik; bertatik legitimitate historikoa etasoziala ateratzea, ez zaigu besterik gelditzen. Alabaina,
|
bide
hori antzua da. Ezgaramatza inora.
|
|
|
Karrantzako bi erreka nagusiak (Karrantza eta Calera) Asón ibaiaren adarrak dira. Calerak markatzen du Karrantzako muga Zalamatik Lanestosara, eta
|
bide
horretan hainbat errekasto biltzen ditu: Pozonegro, Guidos...
|
|
2001
|
|
|
estrategiak irakasteari denboraldi berezia eskaintzen zaionean, ikas estrategiak nolabait asignatura bihurtzen direnean. Gure materialetan, bi mailetako lehenengo ikas unitateetan horrelako lanketa egin da, baina, oro har, ez zaigu
|
bide
hori egokiena iruditzen.
|
|
|
Askotan egin dugu
|
bide
horren balantzea. Esperientzia batzuk oso positiboakizan ziren.
|
|
|
konbentzioetarik haratagoko zerbait dela sinestenbaldin badugu, bide bat, demagun?, orduan, zinez bukatzeko, zuetariko bakoitza, idazle irakurle?
|
bide
horren aztalkatzera gonbitatzea besterik ez zait geratzen.
|
|
|
Lehenik eta behin, landare horien esentzia olioak distilazio arruntaren bidez eskuratu ditugula esan behar da; izan ere, hiruentzat
|
bide
hori nahiko ohikoa da, ez baitute degradaziorik pairatzen distilazio tenperaturan.
|
|
|
Naves ek usain intentsu eta nitidoa, edo usainik eza ere? konformazioaren zurruntasunarekin erlazionatuta dagoela proposatzen duen hipotesia egin du,
|
bide
horretatik elkarrekintza barne molekular egongorrak areagotu baitaitezke, batez ere pisu molekular handiko konposatuetan. Esate baterako, diluzio altuetan, pisu molekular handiko zetonen usain bereizgarria agertzen da.
|
|
2002
|
|
|
izenaz ezagutzen dena zabaldu zuen.Siderurgiaren industriak merkatua banatzeko enpresa akordioetan oinarriturikopolitika oligopolistiko bati ekin zion, produkzioa dibertsifikatuz eskariei erantzuteko, eta halako kontzentrazio horizontal bat eginez. Kostuak gutxituz merkatuakzabaltzeko, berrikuntza teknikoaren bideari eta espezializazioari uko egin etadibertsifikazioaren alde egin zen;
|
bide
horrek kostu gero eta handiagoak ekarrikozituen, baina bazegoen horretarako aukera, monopolizazioaren eta kanpoko babesaren ondorioz ezarritako prezio altuak zirela eta.
|
|
|
Hurrengo urteetan euskal enpresak balio berri horien bidetik joan lirateke; hala ere, gaur egun erresistentzia nabaria dago
|
bide
horretatik abiatzeko.Kasu gehienetan, enpresa txikien interesak eta enpresa transnazional handieninteresak ez doaz batera; hori dela eta, beren jarduera ekonomikoa garatzen dutengizartean dituzten inbrikazio mailak oso desberdinak dira. Gaur egun, EAEn bienpresa mota bereiz daitezke:
|
|
|
Euskararen erabileraren inguruko eztabaidak, dena den, ez zuen berebizikoondorio praktikorik izan hirurogeita hamarreko azken urteetako unibertsitatean.Gizarte eskariaren hazkundeak irakasleen kopurua emendatzea beharresten zuen, eta horrek, nahitaez, Espainiako unibertsitate tradizionalaren egiturak eta, bereziki, irakasle katedradunen eta bestelakoen arteko harremanak birmoldatu zituen.Irakasle eta ikasle berriek, gizarte aniztasunaren lekuko eta, lehenengo aldiz, erdieta behe mailako klaseetakoak, frankismoaren azken urte eta trantsizio garaikokezkak zabaldu zituzten unibertsitate esparruan. Tentsio ugariren lekuko izan zen,
|
bide
horretan, unibertsitatea, bereziki publikoa, baina baita Deustukoa ere (Torres, 1995: 73).
|
|
|
Esanguratsua da, adibidez, 1986tik aurrera sozialistek zuzentzen zuten Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak argitaratutako zenbait lanetaneuskararen normalkuntzari buruzko aipamenik ez izatea edo, arazo? moduanaurkeztea36 Arazoak arazo, araudiari esker euskarak bazuen babes berria unibertsitatean, eta ordura arte irakaskuntzaren euskalduntzea hasi gabe zuten fakultateeta eskola askok
|
bide
horri ekin zioten.
|
|
|
motako kontratuazuten eta uko egin zioten funtzionaritzaren bideari. Hamarkadaren bukaeran, ordea, gehiago dira azken
|
bide
hori hartu dutenak, irakasle lagunen egoeran jarraitzendutenak baino.
|
|
|
Batez ere kanpo presiorik ematen ez bada; etajakina da orain arte industria munduak ez duela transmititu presio hori, egunerokokomunikazio giroari dagokionez behintzat. Horrexegatik, hain zuzen ere, Mondragon Unibertsitateak, enpresarekin hain lotura estuak dituen erakundeak, aitortubehar dio bere buruari profesional euskaldunak sortzen dituen heinean enpresa mundu horretan hizkuntza normalizazioaren aitzindaritza ere bereganatzen aridela, eta, honenbestez, konplexurik gabe,
|
bide
horren aldeko apustua egin, garaibatean Eskoriatzako Irakasle Eskolak irakaskuntza munduan egin zuen antzera.
|
|
|
UPV/EHUko estatutuak egin ziren garaietatik hasita (1985 urtea), unibertsitate horretako Klaustroak eta kudeantza organoek behin eta berriro erakutsi duteberen borondatea, eta horrela 1987 urtean Klaustroak erabaki bat hartu zuen unibertsitateko estatutuen aldaketa eskatuz, hain zuzen ere kontratu laboraldun irakasle egonkorra sortu ahal izateko, eta horren ondorioz, orduko errektore taldeakgutun eskari bat bidali zuen Gasteizko gobernura, horrek Eusko Legebiltzarrerairakasle irudi hori era legalean arautu zezan eskatuz. Argi zegoen, unibertsitatearen arabera, Autonomia Estatutuak horretarako eskuduntzak eskaintzenzituela, eta gobernuak
|
bide
hori har zezakeela. Eta orduan horrela bazen, orain erehorrela da.
|
|
|
Zeren, benetan egin beharrekoa, unibertsitate lege propioa sortzea baita, herrimodura zor zaizkigun eskuduntzak praktikara eramatea ahalbidetuko diguna.Prozesu korapilatua izango dela dakigun arren, jadanik batzuek aldarrikatzen dutenUnibertsitate Nazionalerako bidean, naziotzat Euskal Herria hartuz, noski. Euskal Autonomia Erkidegoa bera ere has daiteke unibertsitate lege hori prestatzen, bertako lurraldeko mota guztietako unibertsitateei zuzendurik, publikoeizein pribatuei?, bertako herritarren eta nazio osoaren zerbitzurako ordenamenduorokorra ezarriz. Gure ustez, premiazkoa da jadanik
|
bide
horretatik abiatzea.
|
|
|
Izan ere, estatutuen letrari jarraituz, hezkuntzarako eskuduntzaklegebiltzar autonomikoen eskuetan dauden arren, eskuduntza horiek mugaturikdaude erabat praktikan irakasleriari dagokionez, eta, bestalde, estatutua onartuzutenetik ez da inolako borondate politikorik azaldu, ez gobemarien aldetik eztahorien laguntzan izan diren alderdi politikoen aldetik, eskuduntza horiek garatzeko. Potentzialki autonomia estatutuaren bamean ere zereginik dagoen arren, orainarteko praktika politikoa ez da
|
bide
horretatik abiatu. UPVko irakasle lagunenborrokaren prozesuaren bamean, guk beti defenditu dugu arlo hori lantzearen premia, eta hortik ere Irakaslego Propioaren problematika aurrerantz bultza daitekeela.
|
|
|
Euskal lerroa ez daesistitzen. Beraz, lehenbailehen egituratze lana erreibindikatu eta eraiki beharkodugu, eta
|
bide
horretan, estrategikoki, argigarri eta lagungarri izan daiteke kalitateosoko kudeaketaren esparruak eta ereduak eskainitako zilegitasunari etametodologiari atxikitzea.
|
|
|
Baina, ez al zetozen euskararen ahozko ereduhorretatik konpondu nahi diren estuasun horiek? Ez al da konponbidetzataholkatzen ari arazoen iturburura garamatzan
|
bide
hori berbera. Ez al gara txangohorretatik joan garen bezain estu itzuli behar?
|
|
|
Argi esan behar dugu: euskarak ez du hizkuntza baten garapenerako kritikoaden muga hori oraindik era egokian gainditu:?
|
bide
horretan abiatu bazen ere?, eta horixe da jatorrizko arrazoia zerengatik gaur egun ez den erabiltzen euskarahainbeste nola espero genezakeen. Euskarak gure beste hizkuntzek ibili dutenbidetik kilometro batzuk baditu egiteke, eta hor datza arazoa.
|
|
|
Gero eta ugariagoak dira xede bereziko ikastaroak; ikasleei irakaskuntza pertsonalizatuaeskaini nahi diegu; eta epe laburrean emaitzak ikusi eta ebaluatu nahi ditugu... Europako Kontseiluaren lanak
|
bide
horretan laguntza ederra eskaintzen du.
|
|
|
Azken urteetako lan aipagarrienen iruzkina egingo dut. Horren aurretik, eta, gure irudiko,
|
bide
horren subjektibotasuna saihesteko, 1994 urtetik aurrera irakurri diren doktoretza tesien azterketa egingo dut.
|
|
|
1993an 8 tesi izan zirelako eta 6 tesi 1994an.Edozein kasutan, joerak kezkagarria dirudi, 1998 eta 1999 urteetan jaitsiera nabarmena egon delako. Badirudi,
|
bide
horretan, beste lurralde batzuen antzeko bilakaeradagoela, nahiz eta atzerapen txiki batekin izan. Madrilgo Universidad Complutense delakoaren Historia Garaikidearen kasuan, ikasle kopuruaren gorakada, ikerketa beken eskaintza, unibertsitate irakasleen beharra eta irakaskuntza ertainekoirakasleen beherakadarekin lotu da hazkunde garaia() 31 1993tikaurrera, ordea, jaitsiera nabamena egon zen Madrilgo unibertsitate horretan.Beraien ustez, beken aurrekontuen murrizketa eta unibertsitateko irakasle izatekoaukeren desagerpenaren ondorioz.
|
|
|
Eta gizarteak zuzenduta eta gizartearentzat zuzenduta egon liteke. Hirugarren
|
bide
hori ere aukera bat da, lortu eta bermatu beharreko aukera bat. Politikaren erronka zukeen izan, bai gizartearen zerbitzura egotea, bai botere banaketa, baina elkarrekintzan bermatzea.
|
|
|
Teknokrazia prozesu teknoekonomikoan hautabideak plazaratzen diren unetik amaitzen da,
|
bide
horretatik gatazka berriak sortuz erakunde, alderdi, interes talde eta modu orotako esfera publikoen baitan eta euren artean. Era berean, sistema sozialen autoerreferentzialitate indiferentearen irudia zapuzten da (Beck, 1994:
|
|
|
Legez, FMko beste emisora bat sortu behar zutenez, emisora askok AMn emititzen zuten programazioa errepikatu egiten zuten hasieran, bigarren
|
bide
horretan, baina berehala konturatu ziren maiztasun berriak askotariko aukerak zabaltzen zituela, eta Estatu Batuetan arrakasta frogatuta zuen taxuera sartu zuten estatu espainiarrean: Top zerrenda edo irrati formula musikala deiturikoa.
|
|
|
Albistearen fabrikazioak, albistearen ekoizpenak? oso bide luzea korritzen du gertakari albistegarria izan denetik albistea bera eraiki bitartean;
|
bide
horretan, gertakariak profesioaren eta elite mediatikoaren harresiak gainditu behar ditu, banan banan.
|
|
|
Kinetoskopioa 1891 urtean zegoen garaturik; urte bi beranduago, 1893 urtean, aurkeztu zen berrikuntza moduan Chicago-ko Nazioarteko Azokan eta, 1894 urtean, komertzializatu egin zen. 1891 urteaz gero, Edison-ek bazuen beharrezkoa zen teknologia, filmak pantailan proiektatzeko; baina ikustaldi publikorik ez zuen gura,
|
bide
horri ez baitzion abantaila ekonomikorik ikusten.
|
|
|
Han denbora aurrera zihoan bitartean kanpamendu nagusitik indar eta adore aski zutenek, lau milaren bat gizon eta berrehunen bat zaldizkok, batzuek talde antolatuan eta beste batzuek zelaietan zehar alde guztietatik sakabanatuta, bigarren
|
bide
hori ez zen lehena baino arriskugarriagoa. Canusiumera ihes egin zuten; kanpamendu hori ere bestearen baldintzetan eman zioten etsaiari zaurituek eta adoregabeek.
|
|
|
Edonola ere izaera sentikorra zuen eta Epikuroren doktrinak liluratu zuenean poema didaktiko honetan azaldu nahi izan zuen, gai lehor hura hexametrotan emanez; lehenengoa izan zen
|
bide
hori jorratzen. Epikuroren etika baino gehiago honen fisika, psikologia eta kultura teoria azaltzen ditu.
|
|
2003
|
|
|
Azken urteotan, klimak berotze aldera egin du, han hemenka asko edo gutxi eginere. Aurrerantzean
|
bide
horretatik jarraituko duelakoan dira zientzialariak, zalantzazkoak zalantzazko betiere. Baina, zer ondorio izan dezake berotze horrek uholdeen sorreran?
|
|
|
ZBeko aktibistek ezagutzen dute eztabaida hori eta planteatzen dute behintzatEAEn eztabaida soziala egon behar dela energia beharrak nola ase erabakitzeko; baina energia berriztagarriak aldezten dituzte ezin dela hori laga merkatu kapitalistaren eskuetan, eta egiaztatzen dute
|
bide
horretan ez dela ahalegin nahikorikegiten (Lopez, 2002). Hori gertatzen ez den bitartean, eroso daude ezezko jarreraneta berdin eroso daude Amorebieta Etxanoko biztanleak, agian eztabaidan honenbeste sakondu ez dutenek, baina antzeko jarrerak mantentzen dituztenak.
|
|
|
Foru Hobekuntzaren Legeak euskara bakarrik euskalduntzat jo zitezkeen lurraldeetako hizkuntza ofiziala deklaratzean, erabilera, indio erretserbako erregimenean? kokatzen zuen110 Unibertsitateari zegokionez, Felonesen iritziz, sortzear zegoen unibertsitate publikoan itzulpen eta interpretazio saileko lizentziaturara mugatu behar zen euskararen tokia111 Beraz,
|
bide
hori antzua izan zen hasiera hasieratik.
|
|
|
UEUk ez zuen ahalmenik eta baliabiderik ordura arteko ibilbidea erabat eraldatzeko. Adierazgarria da
|
bide
horretan, Baionako ikastaroei erreferentzia egiterakoan Bakaikoak, bi toki desberdinetan zertxobait hitza erabiltzea, ahaleginaren mugez jakitun. Erakunde publikoen diru-laguntzen urritasunaren ondorioz, UEUk ezin zituen bere langileak eduki eta, neurri batean, beste erakunde batzuen menpe zegoen118 UEUko kide gehienak EHUko irakasleak zirenez, unibertsitate horretan gertatutakoek eragin zuzena zuten UEUren bizitzan, hurrengo urteetan ikusiko zenez.
|
|
|
Aipatutako beste zereginen artean Euskal Herriko Unibertsitateen arteko koordinazioa bultzatzea izan zen bat; horretarako, tesinen katalogo bat antolatzea proposatu zen. Ahaleginen bat egin zen
|
bide
horretan, baina emaitza txikiekin. Bestalde, UEUren idazkaria, Manex Goihenetxe, Deustuko Unibertsitatean izan zen maiatzaren hasieran udako ikastaroen berri emateko.
|
|
|
Jende gutxi hurbildu zen unibertsitate zaharraren herrira (berrogeira heldu gabe), zenbait ikastaro bertan behera geratu ziren eta fundamentu eskasa ikusi zen irakasle batzuen aldetik, nahiz eta antolaketa, berez, ona izan30; baina, UEUra bidalitako eskutitzean, bertan egondako baten arabera, doan izatea eta ikasleen opor garaian, UEUk kontuan izan zituen faktoreak ziren, idazlearen ustez. 1974an Azkoitian bildu ziren, baina urte horretako porrot ekonomikoaren ondoren, eta nahiz eta ahaleginak egin jarduera hau sendotzeko, bai erakunde ofizialen aldetik31 baita UEUren aldetik ere,
|
bide
hori itxita gelditu zen. Bitartean, talde bitxi bat hurbildu zen Oñatira, Boise unibertsitateko 70 ikaslerena, nahiz eta ikastaro luze bat egitera etorri, irailetik ekainera bitartean.
|
|
|
Horrela, herriaren zati izateari utzi zioten. Beraz, benetako abertzaleek ezin zuten jarraitu
|
bide
hori eta, ondorioz, espresuki aipatu ez arren, UEUk aurrera jarraitu behar zuen.
|
|
|
Bandresek (UEUkide historikoa eta antolaketa lanetan ari zena) Donostiako eta Iruñeko ikastaroen arteko desberdintasunak azpimarratu zituen. Haren ustez, UEUren helburua euskara bera zen, «euskara gaitzea hizkuntza moderno bat izan dadin», eta
|
bide
horretan «UEUk badu zereginik oraindik»; Donostian, aldiz, hizkuntza tresna zen, ezagutza zientifikoa zabaltzeko, beste hizkuntzen parean91.
|
|
|
Hasierako urteetan lan hori sailburuek edo, kasuren batean, kanpoko talde edo erakunderen batek egin bazuten ere, Argia-k adibidez, denborak aurrera egin ahala, Jose Ramon Etxebarriak hartu zuen bere gain ardura hori. Ez ziren liburuak bakarrik, izan ere, urte horretako maiatzean UEU bideo bat euskaratzen hasi zen, Eusko Jaurlaritzaren babesarekin, baina
|
bide
hori ez zen emankorra izan eta bertan behera utzi zen.
|
|
|
Hirugarren puntuak Unibertsitatearen zeregina definitzen zuen, «gure herriko kultur bizitza guztia bere gain hartu eta dinamizatuko duen zerbait». Hori egia bihur zedin UEU saiatuko zen urtean zehar herrietan zabaltzen bere bitartekoak56 Laugarren puntua Euskal Herriko kultura indar guztientzako deia zen, Euskal Unibertsitatea beren gain hartzeko; eta,
|
bide
horretan, Kongresu bat egiteko premia azpimarratu zen agirian, talde horiek proiektua zehazteko. Bosgarren puntuak UEUren Kontseilua eratzea erabaki zuen.
|
|
|
Euskararen munduak perspektiba ona eskaintzen zuela ikusirik, Elhuyarrek profesionalizatze prozesua hasi zuen: administrari bat hartu zuen eta hiztegigintzan, eskola testuen idazketan, itzulpenetan eta alfabetatze teknikoko ikastaroetan murgildu ziren60 UEUren eta Elhuyarren arteko nahasketa ekarri zuen inoiz
|
bide
horrek. Esaterako, 1982 urtean UEUren Teknika Saila sortu zenean, bertarako publizitatea Elhuyarren menbretedun orrietan egin zen eta Luis Mari Bandresek sinatu zituen, «EHUko irakasle eta Elhuyar taldeko zuzendaria».
|
|
|
euskara ikastaroak (EGA, Sakontze eta abar) eta ikastoletako irakasleek titulu ofizialak eskuratzeko plangintza. Baina, UNEDeko langileen baldintza ekonomiko urriek oztopatu egin zuten
|
bide
horren garapen oparoa.
|
|
|
Badago,
|
bide
horretan, gutxi azpimarratzen den elementu bat; euskara hutsean lan egiten zuten taldeen bakartasuna laurogeiko hamarkadan. Talde horietako kide asko Herri Batasunaren ingurukoak izan arren, erakunde politiko horrek elebitasuna defendatu zuen bere hauteskunde programetan; eta, urte horietan Eusko Legebiltzarretik kanpo aritzean, babesik gabe utzi zituen euskalgintzako taldeak Jaurlaritzaren aurrean17 Bakartasun hori are nabarmenagoa izan zen, Herri Batasunak 1978tik 1988ra bitartean, zuzenean euskararen alde antolatutako mobilizazio urriei erreparatzen badiegu.
|
|
|
Giro horretan, beharrezkoa zen euskal kulturgintzan, oraindik ez zen euskalgintza hitza erabiltzen? ari ziren pertsonak, taldeak eta erakundeak bateratzea, «zer nahi dugun, noraino joan behar dugun, zein bide urratu behar, zein urrats eman behar dugun jakitea eta elkarrekin erabakitzea»101 UEUk zenbait ahalegin bultzatu zituen
|
bide
horretan, eta horren ondorio izan zen 1976ko urriaren 31n Durangon, bertako Euskal Liburu eta Diskoaren Azokarekin batera egindako batzarra; UEUk proposatuta, Xabier Mendiguren izan zen moderatzailea. Ehun lagun inguru bildu ziren:
|
|
|
Elkarte horiek urtean hiruzpalau bider bilduko ziren hurrengo urteko UEU antolatzeko51 Bestetik, mintegiek garrantzi berezia izango zuten hurrengo urtean, entzute hutsezko saioak baztertuz. Emandako hitzaldiak argitaratu beharra ere azpimarratu zen, baina ezer gutxi egin zen
|
bide
horretan.
|
|
2004
|
|
|
Mota horretako saiakerak oso garrantzitsuak izango dira, enpresa handiak, multinazionalak alegia, desagertu beharrean gero eta handiagoak eta boteretsuagoak direla jakinik. MCC k
|
bide
horri ekiteko beharrezko guztia du: norabidea, esperientzia eta bitartekoak.
|
|
|
Garbi dago
|
bide
horretatik ez goazeta inora, (1) egiazkoa delako baldin eta bakarrikbaldin (6) egiazkoa bada; baina (6) ri ere arrazoinamendu bera aplika diezaiokegu, etaprozcsu horrek ez du bukaerarik.
|
|
|
Gure ekintzen ondorioak esparru horietan kokatzendira sarri, hau da, ezin dugu, aldcz aurretik, gurc ckintzen ondorioak zein izango direnjakin. Hortik abiatuz, etikaren oinarria ekintzen ondorioetan kokatzea ezinezkoa dclaondorioztatuko du Kantek.Argudiatzeko
|
bide
horri jarraituz, gure erreakzio einozionalen gaineko erabatekokontrolik ez daukagunez, gizakiaren izaera morala defendatu nahi baldin bada, ezingoditugu, zuzena, eta, okerra?
|
|
|
Ontologia izango da hemen baliokoduena. Eta erlijioen historia ianduko da, bcticre crlijio oso cta perfcktu baten atzetik, Hegclck krinnri attorlzen dian bezaln.Gure gaurko giroak ez du
|
bide
hori gehiegi estimatzen, gutxienena da, eta hizkuntzaalcmanean aurkitzen ditugu, nonbait aurkitzekotan, horrelakoak. Adibide bat WilhelmDuprd da.
|
|
|
Kantekin batera, ordea, filosofia beracrlijioso bilakatzen da eta, jakina, pertsonaren izaera sakonenaren aurrez aurre jartzen da (transzendentzia), nahiz eta mundu honetako eran ezagutu behar izan hori guztia. , zifragisa, alegia.Gaur egun asko dira
|
bide
horretatik,, bizitzaren zentzua, bilatu nahirik dabiitzanak, egia den arren gai horrek nahaste moduko bat sortzcn duela hainbatetan.
|
|
|
eboluzionatu eta eraberritu. edo baztertu eta sckla bihurtu. Arrazoiakonartu egin behar dira, cla arriskurik badago erc, abantailak askoz handiagoak dira.Pcntsamcndua ezin da baztertu cta
|
bide
hori ezin da bcstc edozein bide bailitzanhartu. Ez, arraz.oiaren bidea da, hain ztizen. gizaki egiten gaituena. eta erlijioa erc giz.akiongcrtakari bihurtzen ducna.
|
|
|
Zalantza izango da hcmen ardatz nagusia. Biz.itza bera z.alanlza da, eta erlijioak crakustenducn bizitzarcn sakontasunak sortzen duen czincgona eta barrcneko sentimendu tragikoa.Interesgarria da bizitza bidc gisa eta
|
bide
horrek sortz.cn ditucn estutasunak konpontzeko.
|
|
|
Ikasleria horrcla definituz (bere patologia eta guztil), Uhartek gizakiak sailkatzeko irizpideak emateaz gain, adimena definitu zueh, eskolastikaren aurka alegia, osoera modemoan. Alde batetik gizabanako bakoitzak dituen ezaugarri naturalen baldintzakezagutarazi zituen eta,
|
bide
horretatik, haien araberako adimena garatzeko bideak ereeskaintzeko aukera izan zuen.Bcrpizkundelik aurrera hasi zen gizabanakotzc prozcdura zibilizatzaileak Uhartegandti oinarria, cta cz haren garaikidc izan zircn Erasmus. Vives edo Castiglionengan.
|
|
2005
|
|
|
Helburu eta erronka horiek honakoisla izan ohi dute hezkuntza sisteman: atzerriko hizkuntzak ikasteko premiaagerian gelditu da,
|
bide
horretatik, ikasleak herrien eta nazioen Europaneskubide osoko herritarrak izan daitezen prestatzeko.
|
|
|
Zelula, biziraupenerako, mintz plasmatikoan zehar buruturiko substantzien garraioan oinarrituta dagoenez, tamainak berehala lortzen du puntu bat non zitoplasma ezin baita egokiro mantendu difusio soilez. Bizidun unizelular batzuek, arazo horren kontra egiteko, oso tolestutako gainazalak garatu dituzte; alabaina, muturreko muga bateraino iritsi dira beti
|
bide
horretan barrena. Horregatik dira hain ñimiño protozoo guztiak, handienak ere.
|
|
|
Hori lortzeko metodo bat gorputz barruan substantzia ez biziak metatzea izan da:
|
bide
horretatik garatu da ktenoforo eta marmoken mesoglea gelatinakara lodia. Beste metodo bat, kanpo superfiziea maximizatuko duen gorputz geometria itxuratzea izan da; bide horretatik gauzatu da zizare zapalen gorputz bermiformea.
|
|
|
bide horretatik garatu da ktenoforo eta marmoken mesoglea gelatinakara lodia. Beste metodo bat, kanpo superfiziea maximizatuko duen gorputz geometria itxuratzea izan da;
|
bide
horretatik gauzatu da zizare zapalen gorputz bermiformea. Hala ere, egon da, bai, arrakasta nabarmeneko azken ebazpen bat:
|
|
|
Berori saihesteko sortu bide da plataformatik alde egiteko joera ebolutiboa, hau da, itsaso sakonerantz batetik, edo bestela ingurune dultzikola eta lurtarra kolonizatzea. Azken
|
bide
horretan zehar lehenago landareek burutu zuten kolonizazioa, eta berorien atzetxotik animaliek.
|
|
2006
|
|
|
Zeharkako
|
bide
horretan, idazleak halako testuinguruan kokatzen dituelarikbere pertsonaiak eta istorioa, nahita ala nahigabe, gehiago ala gutxiago, bainaeuskal gatazkaren gaia ukitu egingo du. Halaxe gertatzen da Jokin Muñoz berarenBizia lo bildumako narrazio gehienekin, eta halaxe, gurera etorrita?
|
|
|
Euskal Herrian hiribilduak testuinguru orokor horretan hasi eta hazi ziren, baina, gainera, koiuntura propioak bultzatu zituen. Merkataritza bide zaharra, Donejakue Bidea. Europa, Penintsula Iberiarraren iparraldea eta Al Andalus lotzen zituena?, bertatik igarotzen zenez, lehen hiribilduak
|
bide
horri lotutakoak izan ziren. Baina, baita Iruñeko erresumak hegoalderantz egindako handitze eta kolonizazioan (birkonkista eta birpopulazio izenez ezagutu den fenomenoa) ere.
|
|
|
Bosgarren bidea, lurren bidez lorturiko errentak ziren, dirutan zein espeziatan?; Araban
|
bide
hori sinboliko bilakatu zen jaunaren irudia eta noblearen jabegoa oroitarazten zituzten zerga zaharrak berreskuratuak izan zirelako, Semoyo eta Martxoko idia, hain zuzen ere.
|
|
|
Badirudi Arrasateko koperatibismoak dilema moduko bati egin behar diola aurre: batetik, identitate kooperatiboaren zeinuei eutsiz gero, hedapen ekonomikoak trabak izan ditzake, eta
|
bide
horretatik bere oinarri ekonomikoa kolokan jar liteke; bestetik, bere indar enpresariala inongo balio erreparo barik harrotuz gero, litekeena da, kutxatila espirituz hutsik geratzea?. Ikuspegi horretatik ikusita, dilema zaila:
|
|
|
zientzia eta teknika askatzaileak. Ostera, Habermas ek ez du fede handirik
|
bide
horretan, gogo dominatzailea zientzia eta teknikaren berezko osagaia dela baiteritzo. Horregatik, bestelako zientzia bat planteatzea ez da autonomian aurrera egiteko bidea.
|
|
|
Marcuse-k, edozein kasutan, sistemak baztertu dituenengan jarriko ditu bere esperantzak, herria bera ez baita dagoeneko gizarte aldaketaren aldeko subjektua, gizarte kohesioaren aldekoa baizik. Baina, iruditu zaigu, Adela Cortina ren iritziarekin bat eginez, gauzak ez direla errazak
|
bide
horretatik; besteak beste, sistemak ez duelako behar baztertuen lana eta, ondorioz, baztertuek ezin dutelako beraien lankidetza kentzearekin mehatxu egin.
|
|
|
Nazismoa sostengatu zuten portaera autoritarioak eta sumisoak ere
|
bide
horretatik azalduko ditu Horkheimer ek. Arrazoi instrumentalaren biktimen (nekazariak, klase ertaineko artisauak, merkatariak, etxekoandreak, eta enpresari txikiak) desio erreprimituak erabili zituen faxismoak, eta berauek norabide jakinean jarri.
|
|
|
Baina, zelan egin
|
bide
hori elkarrekin. Nola uztartu arrazoi subjektiboa eta arrazoi objektiboa?
|
|
|
Langile tradizionalistak libreago determinatuko ditu bere beharrizanak eta berauek asetzeko esfortzu kopurua. Bere beharrizanak mugatzeko tendentzia izango du;
|
bide
horretatik, egin beharreko esfortzua txikiagoa izango baita. –Honekin nahiko daukat?
|
|
|
Are gehiago, biziera kooperatibistak uko egin dio modu kontziente batean aukera horri, patrika indibidualak barik despentsa kolektiboa baitzen bete beharrekoa. Asko eta asko hilobira joango dira jakinik enpresa kooperatiboan betetako funtzioak beste nonbait bete izan balituzte, aspaldi aberastuta leudekeela; eta jakinik, beraz, euren bizitza irizpide etikoez gidatu izanak
|
bide
hori moztu diela. Horregatik, nago Arrasateko kooperatibismoak bestelako etika molde bat gorpuzten duela, salbamen pertsonala barik, edo akaso, horrekin batera?
|
|
|
ikustezinak ziren. Ilustrazioak gizadiaren aurrerapen morala zuen helburu, autoaraututako gizaki eta herriak hezurmamitzea bilatzen zuen, baina, arrazoi teknikoaren garatze desorekatuak desbideratu egin du gizadia
|
bide
horretatik. Honela deskribatzen du Alain Touraine k:
|
|
|
Bada marka liberalismo klasikoaren azken ordezkariak lehenago etsai min zuen zesarismo haren dominazio bitartekoetara jo izana,
|
bide
horretatik askatasun indibidualaren oinarrizko ideia liberala salbatu ahal izateko... (Mommsen, 1981:
|
|
|
Lankidetza horren xedeari, kontratuaren arrazoitzat hartuta, «publizitatearen itzulia» deitu izan zaio, eta adiera horrekin azpimarratzen da
|
bide
horrekin lortzen den publizitatearen zeharkako izaera. Aipaturiko itzulia lortzearren lankidetza eskaintzeko betebehar abstraktu hori zerbitzu obligaziotzat jo daiteke; xede hori erdiesteko jarduerak behar bezala eginda ere itzulia lortuko ez balitz, errua ez litzateke babestuarena.
|
|
|
Gaur egun, iragarkiek ez dute informazio mezuaren edo egunkariko mezuaren forma erabiliko publizitate izaera gorde edo estaltzeko, eta, horren ordez, mezu artistiko edo sormenezkoak indartuko dira. Garai batean erabiltzen zen ezkutuko publizitateak prentsa idatziaren forma erabiltzen zuen informazioa emateko; gaur egun, berriz,
|
bide
hori erabiltzeaz gain, beste baliabide batzuk eta forma bereziagoak agertu dira, eta esan dezakegu publizitate izaera aitortu nahi ez duen publizitate oro dela ezkutuko publizitatea. Ikusmolde horren barruan, informazio gisa ematen den publizitate oro jasoko da, baldin eta ezkutuan azaltzen den publizitatea identifikatzeko aukerarik ematen ez badu136.
|
|
|
Horrez gain, nolabaiteko esku sartzea izan daiteke, Espainiako Konstituzioak soil soilik epaileen eta epaitegien esku uzten duen jurisdikzio funtzioan sartzen baita. Horregatik esaten da Zuzenbidea dela bidea marka dezakeen bakarra; eta
|
bide
horretatik kanpo egiten den publizitatea ez da bidezkoa izango, arau juridikoen interpretazio prozesu zorrotz baten arabera. Egia da epaimahaiak ezin duela bere gain hartu legezko arauen aplikazio zuzena, baina esan dezake indarrean dauden arau juridikoak urratzea publizitatearen etikaren aurkako jokabidea dela, zeren, iragarki bat etikotzat jotzeko, iragarki hori hedatzen duen herrialdean indarrean dagoen legedia bete baita beste ezer baino lehen.
|
|
|
Asmakizunaren izaera teknikoak, patente baten ezaugarriak (eta erabilera ereduan)? galaraziko du kasu gehienetan publizitate sorkuntzek
|
bide
horretatik babesa lortzea, zeren sorkuntza mota horietan ez baita naturako legerik erabiltzen helburu «industriala» lortzearren. Arazo tekniko bati konponbidea ematea litzateke hori, eta argi dago publizitate sorkuntzak ez direla xede horretarako sortu, iragarlearen produktu edo zerbitzuen kontratazioa sustatzeko baizik.
|
|
|
Patente eskubideen eta egile eskubideen arteko eremu batean aurkituko dugu ereduen eta marrazki industrial eta artistikoen babesaren kasua. Ez dago eragozpenik publizitate sorkuntza batek
|
bide
horretatik babesa lor dezan. Aipatzekoa da merchandising61 deritzonak hartu duen garrantzia; hau da, publikoarentzat ezaguna eta erakargarria den zeinu edo identifikazio ikur baten jabeak hirugarren alderdi bati baimentzen dio hura erabiltzea, kontratu baten bidez eta adostutako salneurria ordainduta.
|
|
|
Objektiboki, soilik publizitate sorkuntza jakin batzuek jaso dezakete babesa, baldin kanpaina baten elementu edo pieza bereiziak badira, eta legeak ezarri dituen ezaugarriak betetzen badituzte. Subjektiboki ere,
|
bide
hori mugatua da, produktua eta marrazkia loturik baitaude. Babesa iragarleari badagokio ere, ereduen edo marrazki industrialaren autonomiak babesa jasotzeko aukera ematen dio sortzaileari, iragarlea alde batera utziz.
|
|
2007
|
|
|
Lehen ere aipatu dut prentsa bulego batek bere erakundearen interesak defenditubehar dituela. Eta aurreiritziak
|
bide
horretatik datoz. Badirudi, prentsa bulegoakbeti intoxikatzen ibili behar duela.
|
|
|
Baina garrantzitsua da; enpresa guztiek
|
bide
horretatik jotzen badute, guk erehortik joan behar dugu. Lehiatzeko erreminta bat da, ados.
|
|
|
Teknologiaren bidea askiizan da. Eta
|
bide
hori argiaren abiadura hartzen ari da bere bilakaeran berean.
|
|
|
Diskurtso eta jokabide abertzalea, oro har, errealitatea euskalduntasunetik bizi ez duen jendearen esku dagoenez, diskurtsoabstraktua da zeharo, eskubide politiko juridiko formalen logikan barneratuta bizidelako gehienbat. Jakina, euskaltasunaren mamirik ez duen
|
bide
hori oso egokia daabertzale erdaldunarentzat, askatasunaren espirituz bete betea baitago, bainaeuskaltasunaren ikuspegitik bide aski hutsa eta engainagarria bihurtzen zaigu.
|
|
|
Horregatik diogu honakoa, hain zuzen: elementuhorietako bat edo beste gainerakoetarik bereizi eta erabateko gailentasunez besteguztien buru ipini nahi duen estrategiarik aplikatzen bada,
|
bide
hori porrotarenbidea izango dela. Hori aurreikusteko ez baitago igarlea izan beharrik gure egoeranazional honetan.
|
|
|
Autonomien bidez Estatuak legitimitateabilatu zuen Euskal Herrian. Abertzalegoa, lehenagotik banaturik zegoena, urratuegin zen oso, legitimazio
|
bide
horren aurrean. Diagnostikoak ez zetozen bat.
|
|
|
Izan ere,
|
bide
horretan barrena abiatzen bagara, seguru asko, Euskal Herriosoan identitate eredu hegemonikoa zein den antzematea ez zaigu askorik kostako.Hots, berehala ohartuko gara, egoeraren gordina tarteko, nazio identitate hegemoniko hori espainiarra dela. Horixe dagoela txertatua eta instalatua gune gogorrean.Eta horrek determinatzen duela gure bizimodu nazionalaren soslai nagusia.
|
|
|
Baldintzak hobeak ziren, hamaika aldiz hobeak, hobeak zirenez. Bainahemen zenbateraino balio digu problematizatu gabeko hizkuntza estrategiak. Zenbateraino izan zaigu emankor
|
bide
hori. Hori da gure kezka eta galdera.
|
|
|
Hortaz, herrialde hautagaiek aparteko ahaleginak egin lituzkete beren aldagai makroekonomikoak Europar Batasunekoekin ados egoteko, eta ahalegin hori epealdilabur batean, urte gutxiren barruan egiteko, hain zuzen ere. Gainera,
|
bide
horretatik, herrialde horiek ez lukete izanen eskuragarri inolako politika monetariorik, mailanazionaletik Europar Batasun monetarioko mailara igaroko baita?. Beraz, beraiendesorekak zuzentzearren, politika fiskalera jo lukete, zeina, hala ere, Europar Batasuneko jasangarritasunezko irizpideek murriztuko baitute.
|
|
|
Jadanik ikusi dugunez, Europar Batasunean berriki sartu diren herrialde batzuek ez dute ezerikasi. Dena den, sartzeko
|
bide
hori oso garrantzitsua delako, hemen uzten dugu aipamen hori, eahurrengoek ikasten duten.
|
|
|
Arrastoa iradokiko da orrialde hauetan, arrastoa. Norberak egin du aurrera
|
bide
horretatik. Norberak onartu ditu bidaiaren arriskuak.
|
|
|
Baina arestiko argudio
|
bide
horrek ahulezia nabarmena izan lezake, eta erraz egin dakioke kontra, hau esanez adibidez:
|
|
|
Bestetik, bide logiko eta paradigmatiko orokorretik harago, zenbait argudioereduri egin dakiokeen kritika jakina eta zehatza eskainiko da atalaren bigarren urratsean. Errefusaren practicum a deitu zaio kritika
|
bide
horri.
|
|
|
Gipper en azterketaren jarraipenak erakusten duenez, XX. mendeko itzulpen ingeles eta aleman gehienek azkeneko
|
bide
hori hobetsi dute.
|
|
|
Hala ere, kartesiarren eta enpiristen arteko eztabaidan, eskemak zerbait mugitu egin dira, eta esan daiteke Locke-k nolabait, batik bat Condillac-en bidez, Humboldt-enganako bidea ireki duela70 (Locke-ren inportantzia filosofia alemanaren piztualdian Kant-ek berak aski adierazia da). Humboldt-enganako
|
bide
hori erakusten duten puntu nagusi batzuk bakarrik aipatuko ditugu ondorengoan.
|
|
|
«fidatzen da Jainkoaren errukian, gizon horrek lortu egiten du hura»; esan ordez, «ni joango naiz bidea, zein ere zuk seinalatzen didazun», esaten du: «zuk seinalatzen didazu,
|
bide
hori ni joango naiz»638.
|
|
|
Humboldt-ek oraindik ez ditu Jung en arketipo unibertsalak aipatzen, baina
|
bide
horretatik dabil askaera bila: bertsuak direla noiz eta nonahi parajeak, non ere bizi ohi den gizon emakumea, haren irudimen asmaketaria eta haren grinak483 Noiz eta nonahi gizakia beti bera dela, hots, haren irudimen kreatzailea.
|
|
2008
|
|
|
Zentzu horretan oso interesgarria izango litzateke hautesleen eta proposatuen arteko harremanari buruzko ikerketa sistematiko bat egitea, hots, urteak joan urteak etorri, hautesle karguak zein familiak edo pertsonak monopolizatu zuten jakitea; eta era berean, zelako loturak sortzen ziren auzokideen artean, urte batean urlia hautesle delarik sendia proposatu bazuen, ea sendia hautesle suertatzen zenean urlia proposatzen zuen. Zoritxarrez, ikerlan honetan ez dugu
|
bide
hori sistematikoki jorratu, baina bai aurkikuntza bitxiak egin. Adibidez, hautesleek elkar proposatu zezaketela:
|
|
|
Aparejuginik ez edukitzeak esan nahi zuen herritik inoiz ez zela arma bat muntatuta irtengo, eta beti piezak egitearekin konformatu zela. Elgoibarrek
|
bide
hori hartu zuen, kanoigintzan espezializatuz; eta Ermuan txispaginak nagusitu ziren. Hurrengo grafikoan, herriz herri gremio bakoitzak zuen pisua islatzen da.
|
|
|
Zentzu horretan, Montesquieuk 1748rako idatzita zeukan L, esprit des lois saio famatua, botere legegilearen, judizialaren eta betearazlearen arteko banaketa proposatzen zuena; Rousseauren Contrat social 1764an argitaratu zen; 1765an Voltaireren Ideés republicaines? Ilustratuen kritiken jasotzaile nagusia eliza katolikoa zen, erakunde hau zelako pentsamendu askatasunaren mugatzaile nagusia; ilustratuek jatorri jainkotiarreko monarkiaren teoriari eraso zioten, eta
|
bide
horretatik, erregeen babesa eta laguntza lortu, horiek ere itota sentitzen zirelako, kleroak erabaki politikoetan zituen esku hartzeen ondorioz. Baina jatorri jainkotiarreko teoriaren porrotak, agian oharkabe, erregetza absolutua bera jarri zuen zalantzan, teoria berriaren arabera, herria eta herritarrak zirelako boterearen jatorria, nahiz eta horiek gero, zintzo zintzo, erregearen esku utzi beraien subiranotasuna145 Erregeen eta ilustratuen arteko aliantza hau oso eraginkorra suertatu bazen ere, apurka apurka usteltzen joan zen, batez ere, mugimendu ilustratuaren magalera hurbildutako pentsalari gazteak, monarkiarenganako obedientzia itsua aldarrikatzeari uko egiten hasi zirenean.
|
|
|
Baserrian bizi arren, ideia ilustratuak jasotzeko kultura nahikoa zutela badakigu, perituak ziren-eta; beste batzuen ondasunen kudeaketan ere bazuten esperientzia, eta
|
bide
horretatik ezagutu zuen aitak Barroeta Aldamar familia, konbentzionalek Gipuzkoan izan zuten laguntzaile bikaina. Pieza bakun eta sakabanatu hauekin, irudikatzen dugun puzzlea honako hau da:
|
|
|
Operazio horietan, botoa nori eman bezain garrantzitsua izan zitekeen botoa nori ez eman erabakitzea, hautesle bakoitzak lau boto zituenez adostutako biak aukeratu ostean, kalte handia egin baitziezaieketen ustekabean, beste biak euren arerio politikoei emanda. Beharbada
|
bide
horretatik bi bikotek osatutako hautagaitza itxiak sortu ziren.
|
|
|
Pare bat hilabete geroago? 1825eko otsailean? Andrés Mandiolak bide berri bat zabaltzeko baimena eskatu zuen Mandiola auzoaren izenean, eta eztabaida luze baten ostean, udalbatzak eskakizuna onartzea erabaki zuen613 Itxura denez,
|
bide
horrek Murgiako luberria zeharkatzen zuen, hurrengo batzar batean, Arrateko bailara osatzen zuten 14 baserriek salatu zuten Arrateko Gurutzeko. Murgian, luberriaren erosleak eremu hori zarratu eta eraiki berria zuten bidea moztu zuela.
|